Мост штучнае збудаванне перакінутае цераз раку яр возера ці іншую фізічную перашкоду Мост перакінуты цераз дарогу завуць

Мост — штучнае збудаванне, перакінутае цераз раку, яр, возера ці іншую фізічную перашкоду. Мост, перакінуты цераз дарогу, завуць пуцеправодам, мост цераз яр ці цясніну — віядукам.

Мост з'яўляецца адным з найстаражытнейшых інжынерных вынаходстваў чалавецтва.

Этымалогія

Беларускае слова «мост» (таксама руск. «мост», укр. «міст», польск. «most») паходзіць ад протаславянскага «*mostъ», а яно — ад протагерманскага «*masta-». Германскія словы (англ. «bridge», ням. «Brücke», дацк. «brug») паходзяць ад протагерманскага кораня «brugjā-». Лацінскае «pons» (італ. «ponte», фр. «pont», бел. «пантон») паходзіць праз протаіндаеўрапейскае «*pont-» (шлях, дарога) ад санскр. «páthin».

Канструкцыя

Звычайна масты складаюцца з пралётных пабудоў і апор. Пралётныя пабудовы служаць для ўспрымання нагрузак і перадачы іх апорам; на іх можа змяшчацца праезная частка, пешаходны пераход, трубаправод. Апоры пераносяць нагрузкі з пралётных пабудоў на падмурак моста.

Пралётныя пабудовы складаюцца з апорных канструкцый: , фермаў, дыяфрагмаў (папярочных бэлек) і ўласна пліты праезнай часткі. Статычная схема пралётных пабудоў можа быць аркавай, бэлечнай, рамнай, вантавай ці камбінаванай; яна вызначае тып моста па канструкцыі. Звычайна пралётныя будынкі просталінейныя, аднак у выпадку неабходнасці (напрыклад, пры пабудове эстакад і дарожных развязак) ім надаюць складаную форму: спіралепадобную, , і г.д.

Формы апор могуць быць вельмі разнастайнымі. Прамежкавыя апоры завуцца быкамі, берагавыя — устоямі. Устоі служаць для злучэння моста з падыходнымі насыпамі.

Матэрыяламі для мастоў служаць метал (сталь і ), жалезабетон, бетон, , дрэва.

Гісторыя

Старажытнарымскі мост Понтэ дэ Тыберыа ў Рыміні

Прымітыўныя масты, якія ўяўлялі сабою перакінутае цераз раўчук бервяно, з'явіліся ў глыбокай старажытнасці.

Пазней у якасці матэрыялу пачалі выкарыстоўваць камень. Першыя падобныя масты сталі будаваць у эпоху рабаўладальніцкага ладу. Першапачаткова з каменю рабілі толькі апоры моста, але потым і ўся яго канструкцыя стала каменнай. Вялікіх поспехаў у каменным мостабудаванні дабіліся старажытныя рымляне, якія ўжывалі скляпеністыя канструкцыі ў якасці апор і выкарыстоўвалі цэмент, сакрэт якога быў згублены ў Сярэднія вякі, але потым адкрыты зноў. Масты (дакладней, акведукі) выкарыстоўваліся для забеспячэння гарадоў вадой. Рымскі гісторык пісаў пра тое, што акведукі з'яўляюцца галоўнымі сведкамі велічы Рымскай імперыі. Шматлікія старажытнарымскія масты служаць і дагэтуль.

У Сярэдневякоўі рост гарадоў і бурнае развіццё гандлю выклікалі неабходнасць у вялікай колькасці трывалых мастоў. Развіццё інжынернай думкі дазволіла будаваць масты з шырэйшымі пралётамі, пакатымі схіламі і вузейшымі апорамі. Самыя вялікія масты таго часу дасягаюць у пралёце больш за 70 метраў.

Сярэдневяковы мост Нотр-Дам у горадзе , дэпартамент Лазер, Францыя

У славян замест каменю выкарыстоўваецца дрэва. «Аповесць мінулых гадоў» паведамляе пра пабудову моста ў Оўручы ў X стагоддзі:

Пайшоў Яраполк на брата свайго Алега ў Дзярэўскую зямлю. І выйшаў супраць яго Алег, і апалчыліся абодва бакі. І ў распачатай бітве перамог Яраполк Алега. Алег жа са сваімі ваярамі пабег у горад, званы Оўруч, а цераз роў да гарадскіх варот быў перакінуты мост, і людзі, у ціскатні на ім, спіхвалі адзін аднаго ўніз. (Аповесць мінулых гадоў)

У XII стагоддзі ў Кіеве з'явіўся наплаўны мост цераз Дняпро. У той час найбольш распаўсюджанымі на Русі былі арачныя драўляныя масты.

У той жа час у інкаў атрымліваюць распаўсюджанне вяровачаныя масты, якія ўяўляюць сабою найпрасцейшую форму .

У XVI і XVII стагоддзях з'явілася неабходнасць у яшчэ буйнейшых мастах, якія маглі б прапускаць вялікія караблі. У XVIII стагоддзі вышыня пралёта мастоў дасягае больш за 100 метраў. Нерэалізаваным застаўся праект драўлянага аднаарачнага моста цераз Няву даўжынёй 298 метраў, складзены І. П. Кулібіным.

Першы ў свеце металічны мост (Вялікабрытанія)

З канца XVIII стагоддзя для будаўніцтва ўжываецца метал. Першы металічны мост быў пабудаваны ў , Вялікабрытанія, на рацэ Северн у 1779 годзе. Вышыня яго пралёта складала каля трыццаці метраў, перакрыцці ўяўлялі сабою чыгунныя аркі.

У XIX стагоддзі з'яўленне чыгунак запатрабавала стварэння мастоў, здольных вытрымліваць значныя нагрузкі, што стымулявала развіццё мостабудаўніцтва. Паступова ў якасці асноўных матэрыялаў у мостабудаванні зацвярджаюцца сталь і жалеза. Густаў Эйфель у 1877зе пабудаваў аркавы мост з адліванага жалеза цераз раку Дору ў Партугаліі. Вышыня пралёта гэтага моста склала 160 метраў. Найдаўжэйшым у Еўропе канца XIX стагоддзя быў мост цераз Волгу ў Сызрані, пабудаваны паводле праекта : ён меў 1443 метры ў даўжыню. У 1900 медаллю на міжнароднай выстаўцы ў Парыжы быў узнагароджаны (праект ).

У XX стагоддзі масты пачалі будаваць таксама з жалезабетону. Гэты матэрыял выгадна адрозніваецца ад сталі тым, што не патрабуе рэгулярнай афарбоўкі. Жалезабетон ужываўся для бэлечных пралётных будынкаў да 50 метраў, а арачных — да 250 метраў. Працягвае ўжывацца і метал — у XX ст. былі пабудаваны буйныя металічныя масты — бэлечны цераз раку Святога Лаўрэнція ў Канадзе (даўжыня пралёта 549 метраў), цераз у ЗША (503,8 метры), а таксама мост «Залатыя Вароты» ў Сан-Францыска, ЗША (даўжыня галоўнага пралёта — 1280 метраў).

Складзеная секцыя моста Сан-Францыска - Окленд Бэй у адказ на Лома-Прыета землятрус.

Найвялікшыя масты сучаснасці, у тым ліку, найвышэйшы ў свеце (даўжыня галоўнага пралёта 1991 метр), з'яўляюцца падвеснымі. Вантавыя пралётныя пабудовы дазваляюць перакрываць найбольшыя адлегласці.

Будаўніцтва мастоў

Першым (і самым дарагім — да 50 % выдаткаў ад агульнага кошту будаўніцтва) этапам у пабудове моста з'яўляецца ўзвядзенне апор. Апоры майструюцца ў адкрытых ці шляхам апускання ў грунт паляў, апускных калодзежаў, кесонаў, зборных . Палі (у асноўным, жалезабетонныя) выкарыстоўваюцца, галоўным чынам, пры будаўніцтве малых і сярэдніх мастоў. Яны апускаюцца ў грунт пры дапамозе дызельных молатаў і электрычных . Пры ўзвядзенні вялікіх мастоў выкарыстоўваюцца звычайна зборныя абалонкі дыяметрам да 3 метраў.

Пралётныя пабудовы звычайна ўсталёўваюць на апоры . Пры будаўніцтве вялікіх мастоў пралётную пабудову нярэдка збіраюць на беразе і затым перасоўваюць (насоўваюць) па апорах з аднаго берага на іншы. Навясны метад усталёўкі прадугледжвае нарошчванне канструкцыі ад апоры моста ў яго пралёт. Пры гэтым ужываецца навясны мантаж з дапамогай крана, які рухаецца па ўжо пабудаванай частцы (для металічных пралётных будынкаў), ці навясная зборка з вырабам асобных элементаў на заводзе і наступнай перавозкай іх да аб'екта (для жалезабетонных).

Іншым чынам адбываецца будаўніцтва навясных мастоў: яно пачынаецца з усталёўкі пілонаў; затым на іх падвешваюцца часовыя кабелі. З іх дапамогай выконваецца навіўка асноўных кабеляў моста, пасля чаго мантуюць падвескі і бэльку жорсткасці.

Класіфікацыя

Палацавы мост у Санкт-Пецярбургу ў разведзеным стане

Паводле тыпу скарыстання

Паводле тыпу скарыстання масты падзяляюцца на:

Чыгуначныя
Аўтамабільныя
Метрамасты
Пешаходныя
Камбінаваныя (напрыклад, аўтамабільна-чыгуначныя).

Вылучаюць таксама трубаправодныя масты, акведукі (выкарыстоўваюцца для транспартоўкі вады) і віядукі (масты цераз яры ці цясніны; злучаюць пункты, роўныя вышынёй).

Паводле канструкцыі

Паводле канструкцыі масты падзяляюцца на:

— самы просты тып мастоў. Прызначаны для перакрыцця невялікіх пралётаў. Пралётныя будынкі — бэлькі, якія перакрываюць адлегласць паміж апорамі.
— складаецца з кансолей. У наш час будуецца рэдка.
— мост, у якім асноўная апорная канструкцыя выканана з гнуткіх элементаў (кабеляў, лін, ланцугоў і інш.), што працуюць на расцяжэнне, а праезная частка падвешана. Гэты тып маюць усе найвялікшчыя па даўжыні і вышыні пралёта масты свету.
Вантавыя — падтып вісячых мастоў: ролю асноўнай апорнай канструкцыі выконвае вантавая ферма, зробленая з прамалінейных стальных тросаў.
— асноўнымі апорнымі канструкцыямі з'яўляюцца аркі ці скляпенні. Пры гэтым апорам перадаюцца не толькі вертыкальныя, але і гарызантальныя нагрузкі.
Пантонныя, ці — часовыя масты на плывучых апорах.

Варта адзначыць асобна , якія адрозніваюцца сваёй формай: яны істотна выгінаюцца ўверх.

Таксама адрозніваюць масты з яздой паверсе, панізе і пасярэдзіне.

Разводныя масты

Глядзі таксама ,

Асобны тып мастоў — разводныя масты. У разведзеным стане мост не замінае праходу суднаў. Сваімі разводнымі мастамі знакаміты Санкт-Пецярбург, дзе ўсе масты цераз Няву, акрамя Вялікага Абухоўскага моста, з'яўляюцца разводнымі.

Адмысловыя канструкцыі разводных мастоў:

Масты, якія разводзяцца ўзняццем сярэдняй часткі
- 1-ы тып: пралёт паднімаецца ў гарызантальным становішчы ўверх (напрыклад чыгуначны мост у Растове-на-Доне)
- 2-ы тып: пралёт ці пралёты паднімаюцца, паварочваючыся вакол аднаго з шарніраў (напрыклад, Палацавы мост у Санкт-Пецярбургу)
Паваротныя масты: у такіх мастоў сярэдняя частка шарнірна ўмацаваная на ўгрунтаванай пасярод ракі апоры. Мост разводзіцца паваротам сярэдняй часткі на 90°, такім чынам сярэдняя частка становіцца паралельнай рэчышчу ракі. Выдатным прыкладам такой канструкцыі служыць ва ўкраінскім горадзе Мікалаеве, паваротны пралёт якога мае даўжыню 134 метры.

Архітэктура мастоў

Шматлікія масты з'яўляюцца выдатнымі помнікамі дойлідства і інжынернага мастацтва. У некаторых гарадах, такіх як Санкт-Пецярбург ці Прага, масты з'яўляюцца неад'емнай часткай гарадской архітэктуры.

У класічным стылі выкананыя шматлікія старажытнарымскія масты: амаль пазбаўленыя дэкору, яны, тым не менш, за кошт сваёй масіўнасці і выразнай архітэктонікі ствараюць адчуванне трываласці і надзейнасці ( на рацэ Таха, Іспанія).

У Сярэднявеччы двума пераважнымі тыпамі сталі масты з паўцыркульнымі (ці колавымі) аркамі і масты са спічастымі аркамі. Першы тып засноўваўся на рымскай традыцыі, другі быў запазычаны з усходняй архітэктуры і неўзабаве страціў папулярнасць, бо неапраўдана павялічваў вышыню моста. Яшчэ адной з'явай у сярэдневяковым мостабудаванні сталі масты-вуліцы, якія з'явіліся ва ўсіх буйных еўрапейскіх гарадах (напрыклад, ва Фларэнцыі). У Сярэднявеччы на мастах з'явіўся дэкор (гэта адбылося ў канцы XIV стагоддзя): напрыклад, аформлены ў гатычным стылі Карлаў мост у Празе.

Удасканаленне тэхнікі мостабудавання ў Эпоху Адраджэння дазволілі значна павялічыць суадносіны таўшчыні скляпення да вышыні пралёта. Дзякуючы гэтаму, масты сталі больш высокімі і лёгкімі па канструкцыі. Удасканальваецца канструкцыя каменных мастоў: з'яўляюцца круглыя і корабавыя скляпенні ( у Парыжы). Увогуле ж, прасочваецца тэндэнцыя да пераймання антычнай архітэктуры. Крыху пазней з'явілася барока, якое імкнулася да дынамічных кампазіцый і пышнага дэкору. Шырока вядомы барочны Мост Уздыхаў у Венецыі.

У XVIII ст. папулярнасцю карыстаўся класіцызм. Масты, пабудаваныя ў гэтым стылі, адрознівалі выразная сіметрыя, уважлівае стаўленне да пабудовы, пралёты вялікіх памераў. Класіцызм быў шырока распаўсюджаны ў Францыі ( ў Парыжы) і Расіі ( у Пушкіне).

Да сярэдзіны XIX стагоддзя сфарміраваліся асноўныя формы металічных мастоў. У гэты перыяд вялікае распаўсюджанне атрымалі рашэцістыя гаўбечныя фермы. Значнае развіццё атрымалі канструкцыі арачных мастоў (гл. напрыклад віядук Гарабі, пабудаваны Густавам Эйфелем). У канцы XIX стагоддзя папулярнасць набываюць вісячыя масты: у 1883 у ЗША быў пабудаваны , крыху пазней — . Вісячыя масты захоўваюць сваю папулярнасць і ў XX (мост «Залатыя Вароты») і XXI стагоддзі.

Знакамітыя масты

Мост «Залатыя Вароты»

Знаходзіцца ў Сан-Францыска, ЗША; перакінуты цераз аднайменны праліў. Адкрыты ў 1937 годзе. Належыць да тыпу вісячых мастоў, збудаваны са сталі. Вышыня асноўнага пралёта — 230, даўжыня асноўнага пралёта — 1280, агульная даўжыня — 1970 метраў. Каля трыццаці гадоў «Залатыя вароты» займалі першае месца ў спісе найвялікшых мастоў свету. Больш чым за семдзесят гадоў, якія прайшлі з моманту яго адкрыцця, мост стаў, пэўна, самай вядомай з выдатнасцей Сан-Францыска. Сумна вядомы як «мост самазабойцаў» — у сярэднім кожныя два тыдні хтосьці накладвае на сябе рукі, саскочыўшы ў ваду з гэтага моста.

Таўэр Брыдж

Разводны мост цераз Тэмзу ў Лондане, Вялікабрытанія, збудаваны ў 1894зе. Знакаміты дзякуючы дзвюм вежам вышынёй па 65 метраў кожная, усталяваных на ўстоях. З'яўляецца адным з сімвалаў Лондана і Вялікабрытаніі.

Адзін з найстарэйшых падвесных мастоў ЗША. Злучае раёны Бруклін і Манхэтэн у Нью-Ёрку, перасякаючы праліў . Быў адкрыты ў 1883зе; на момант збудавання гэта — найвялікшы падвесны мост у свеце. — першы ў свеце, у канструкцыі якога выкарыстоўваліся стальныя прэнты.

Мост Уздыхаў

Аркавы мост у стылі барока. Перакінуты цераз у Венецыі, Італія і злучае Палац Дожаў (у якім змяшчаўся суд) і турма. Згодна з легендай, папулярызаванай Джорджам Байранам, назва моста паходзіць ад уздыхаў асуджаных, якія, праходзячы па мосце, кідалі свой апошні погляд на Венецыю, але гэта наўрад ці адпавядае рэчаіснасці.

Арачны гатычны мост, аздоблены барочнай скульптурай, цераз раку Влтава ў Празе, Чэхія. Захаваўся з Сярэдніх вякоў, вядомы дзякуючы вежам пры ўваходзе на мост і трыццаццю скульптурамі, што ўпрыгожваюць мост.

Самы доўгі падвесны мост і самы высокі мост у свеце. Знаходзіцца ў Японіі, перасякае праліў і злучае гарады Кобэ і Авадзі. Вышыня галоўнага пралёта — 297 метраў, агульная даўжыня моста — 3911 метраў.

Басфорскі мост

Першы вісячы мост цераз Басфор, злучае азіяцкую і еўрапейскую часткі Стамбула, Турцыя. Быў пабудаваны ў 1973 годзе да пяцідзесяцігоддзя Турэцкай Рэспублікі. Праход пешаходаў забаронены ў сувязі з тым, што мост неаднаразова спрабавалі выкарыстоўваць для здзяйснення самагубстваў.

Самы вялікі ў свеце драўляны мост даўжынёй больш за два кіламеты праз возера паміж горадам Мандалай і папярэдняй сталіцай у Бірме.

Мост цераз раку Об у горадзе Сургут. Знакаміты тым, што з'яўляецца сусветным рэкардсменам па даўжыні пралёта сярод аднапілонных вантавых мастоў.

Самы доўгі (36 км) трансакіянскі мост у свеце, збудаваны каб скараціць шлях з Шанхая да прамысловай зоны c 400 да 80 км, быў адкрыты для праезду 1 мая 2008 годзе.

Катастрофы

Чыннікам самаадвольнага абвальвання моста можа стаць яго няправільная канструкцыя. Пры стварэнні праекта моста трэба заўсёды ўлічваць магчымыя прыродныя , такія, як моцны вецер ці землетрасенне.

Самая ранняя вядомая буйная катастрофа адбылася ў 1297 годзе, калі ў час бітвы ля моста Сцірлінг (Вялікабрытанія) гэты мост быў перагружаны атакавалай цяжкай конніцай і абрынуўся. Пазней ад перагрузак абрынуліся яшчэ некалькі мастоў, у прыватнасці, мост у , (Вялікабрытанія, 1845), а таксама (ЗША, 1967).

У XIX — пачатку XX стагоддзя некалькі катастроф адбыліся з-за рэзанансу, у які ўваходзіў мост, калі па ім праходзілі войскі. Калі частата вонкавага ўздзеяння (крок салдат у нагу), супадае з моста, адбываецца рэзкае павелічэнне амплітуды ваганняў моста, і канструкцыя моста не вытрымлівае гэтага. З-за рэзанансу разбурыліся: мост у Анжэры (Францыя, 1850); Егіпецкі мост (Санкт-Пецярбург, 1905); (ЗША, 1940).

Чыннікам абвальвання можа стаць прыродны : у такім разе віна належыць архітэктару, які ствараў праект, бо павінен прымаць да ўвагі магчымасць прыродных бедстваў. Мост цераз заліў у Данды, Вялікабрытанія, абрынуўся ў 1879 з-за моцнага шторму: ахвярамі гэтай катастрофы сталі 75 чалавек. У 1953 лахар знішчыў мост цераз ў Новай Зеландыі, загінулі 151 чалавек. У 1989 годзе ў час моцнага землетрасення ў Каліфорніі абрынуўся віядук у Оклендзе (42 ахвяры) і быў пашкоджаны мост цераз заліў Сан-Францыска: частка абрынулася на , загінуў адзін чалавек.

Нярэдкія выпадкі тэрарыстычных нападаў на масты: іх падрыў таксама з'яўляецца вядомым сродкам вядзення партызанскай вайны. Найбольш значная катастрофа такога роду адбылася ў Індыі ў 2002 г., калі быў падарваны чыгуначны мост цераз , загінула 130 чалавек.

Масты ў мастацтве

У літаратуры

Васіль Быкаў — «Круглянскі мост»
— «»
— «Мост з попелу»
— «Мост караля Людовіка Святога»
Гіём Апалінер — «Мост Мірабо»
Рычард Бах — «Мост цераз вечнасць»
П’ер Буль — «Мост цераз раку Квай»
— раман «Мост»
Іва Андрыч — «Мост на Дрыне»
Мост у Морыі ў рамане Дж. Р. Р. Толкіна «Уладар Пярсцёнкаў»

У кінематографе

«» (СССР, 1989; рэжысёр А. Мароз) — экранізацыя аднайменнага твора Васіля Быкава
«» (ЗША, 1995)
«» (Францыя, 1991)
«» (СССР, 1959; рэжысёр Аляксандр Зархі)
«» (ЗША, 1977; рэжысёр )
«» (Вялікабрытанія, 1957; рэжысёр Дэвід Лін) — экранізацыя аднайменнага твора П'ера Буля
«» (СССР, 1965; рэжысёр Алег Яфрэмаў)
«» (Францыя, 1999; рэжысёр Патрыс Леконт)

У жывапісе

Каміль Каро — «Мост у Нанце», 1906.
— «Стары Лонданскі мост».
Каміль Пісаро — «Новы мост»
— «Шэрае і залатое: Вестмінстэрскі мост».
Клод Манэ — «Мост Ватэрлоа».
Поль Сезан — «Мост у лесе» («Маленькі мост»)
П’ер Агюст Рэнуар — «Новы мост»

Цытаты

З усяго, што ўзводзіць і будуе чалавек, падпарадкоўваючыся жыццёваму інстынкту, на мой погляд, няма нічога лепш і каштоўней мастоў. ()
Кансерватызм — гэта спальванне мастоў перад сабой. (Аўтар невядомы)
Не спальвай за сабой масты. (Англійская прыказка)
Не пераходзь цераз мост, пакуль не падыдзеш да яго. (Англійская прыказка)
Які мост пабудуеш, па такім і пяройдзеш. (Даргінская прыказка)
Ідучы наперадзе — мост для ідучага ззаду. (Грузінская прыказка)
Людзі такія самотныя, таму што яны будуюць сцены, а не масты. ()

Нататкі

Зноскі

Масты як сведчанне цывілізацыі Архівавана 21 студзеня 2012.
Аповесць мінулых гадоў
Артыкул на сайце cultinfo.ru
: Letter from California: Jumpers (англ.)
EuropeForVisitors.com: Bridge of Sighs (англ.)
Артыкул пра рэзананс
«Круглянскі мост» у Бібліятэцы Максіма Машкова
«Мост з попелу» ў Бібліятэцы Максіма Машкова
"Мост "
Гіём Аполінер у Бібліятэцы Максіма Машкова
«Мост цераз вечнасць» у Бібліятэцы Максіма Машкова Архівавана 1 снежня 2010.
«Мост цераз раку Квай» у Бібліятэцы Максіма Машкова
«Мост на Дрыне» ў бібліятэцы bookz.ru Архівавана 7 верасня 2011.

Кнігапіс

Надзёжын Б. М. Масты і шляхаправоды ў гарадах. — М., 1964
Гібшман Е. Е. Праектаванне драўляных мастоў. — М., 1965
Гібшман Е. Е. Праектаванне металічных мастоў. — М., 1969
Яўграфаў Г. К. Багданаў Н. Н. Праектаванне мастоў. — М., 1966
Яхімаў П. П. Архітэктура мастоў. — М.: Выдавецтва ФГУП «Інформаўтадар», 2003
Ільясевіч С. А. Металічныя каробчатыя масты. — М., 1970
Назарэнка Б. П. Жалезабетонныя масты, 2 выд. — М., 1970.

Гл. таксама

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мост
Акведук
Віядук
Эстакада
Шляхаправод
Водны мост
Мост Інкаў
Сейсматрываласць

Спасылкі

Сайт, прысвечаны мастам
Афіцыйны сайт кафедры «Масты» Сібірскай Дзяржаўнай Аўтамабільна-Дарожнай Акадэміі (СІБАДА)
Артыкул на сайце cultinfo.ru
U.S. Bridge (англ.)
Bridge design and engineering Архівавана 14 мая 2007. (англ.)
Engineering, History & Construction of Bridges Архівавана 5 снежня 2006. (англ.)
Японскія масты назапасяць летнюю цеплыню для бяспечнай зімы Архівавана 26 лютага 2009.

Санкт-Пецярбург

Масты Санкт-Пецярбурга
Гісторыя і фатаграфіі мастоў Санкт-Пецярбурга Архівавана 26 красавіка 2009.
Графік разводкі мастоў Санкт-Пецярбурга Архівавана 29 чэрвеня 2007.
Класіфікацыя мастоў Архівавана 5 ліпеня 2013.

[1] Масты як сведчанне цывілізацыі Архівавана 21 студзеня 2012.

[2] Аповесць мінулых гадоў

[cultinfo-3] Артыкул на сайце cultinfo.ru

[4] : Letter from California: Jumpers (англ.)

[5] EuropeForVisitors.com: Bridge of Sighs (англ.)

[6] Артыкул пра рэзананс

[7] «Круглянскі мост» у Бібліятэцы Максіма Машкова

[8] «Мост з попелу» ў Бібліятэцы Максіма Машкова

[9] "Мост "

[10] Гіём Аполінер у Бібліятэцы Максіма Машкова

[11] «Мост цераз вечнасць» у Бібліятэцы Максіма Машкова Архівавана 1 снежня 2010.

[12] «Мост цераз раку Квай» у Бібліятэцы Максіма Машкова

[13] «Мост на Дрыне» ў бібліятэцы bookz.ru Архівавана 7 верасня 2011.