Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Белару́ская Саве́цкая Сацыялісты́чная Рэспу́бліка (скарочана Беларуская ССР, БССР) — фармальна незалежная дзяржава, з 30 снежня 1922 года саюзная рэспубліка СССР.
| Гістарычная дзяржава | |||||
| Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Дэвіз: «Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!» | |||||
| Гімн: Гімн Беларускай ССР | |||||
 | |||||
| | |||||
| Сталіца | Мінск (да 1939 г. Менск) (1919—1991) | ||||
| Мова(ы) | беларуская, руская (да 1936 года таксама ідыш і польская) | ||||
| Грашовая адзінка | савецкі рубель | ||||
| Плошча | 52,4 тыс. км² (1919) 207,6 тыс. км² (1991) | ||||
| Насельніцтва | 1,5 млн (1919) 10,3 млн (1991) | ||||
| Форма кіравання | Савецкая рэспубліка | ||||
| Кіраўнікі дзяржавы | |||||
| Першы сакратар ЦК КПБ | |||||
| • 1918—1919 | Аляксандр Мяснікоў (першы) | ||||
| • 1990—1991 | Анатоль Малафееў (апошні) | ||||
| Старшыня Вярхоўнага Савета | |||||
| • 1991 | Станіслаў Шушкевіч | ||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Першы раз абвешчана як Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі (ССРБ) 1 студзеня 1919 года ў Смаленску пад кантролем бальшавіцкага ўраду Расіі. 19 студзеня са складу рэспублікі былі выключаны Віцебская, Магілёўская і Смаленская губерні. 31 студзеня выйшла са складу Савецкай Расіі, стала фармальна незалежнай дзяржавай. 27 лютага 1919 года ССРБ перастала існаваць, яе тэрыторыі ўключаны ў новаўтвораную Літоўска-Беларускую Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку (Літбел ССР).
Другі раз незалежная Беларуская ССР абвешчана 31 ліпеня 1920 года ў Менску. Тэрыторыя дзяржавы ахоплівала пераважна ўсход Менскай губерні. У снежні 1922 года IV Усебеларусі з’езд саветаў прызнаў своечасовым аб’яднанне савецкіх рэспублік. 30 снежня 1922 года БССР стала адной з 4-х дзяржаў-сузаснавальніц СССР, увайшоўшы ў яе склад. У 1924 і 1926 гадах адбыліся два ўзбуйненні тэрыторый БССР, да дзяржавы з земляў РСФСР былі далучаны этнічныя беларускія тэрыторыі са складу Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай губерняў.
У выніку Заходняга паходу Чырвонай Арміі 1939 года да БССР былі далучаны беларускія этнічныя тэрыторыі Заходняй Беларусі, акрамя Віленскага краю. У 1945 годзе тэрыторыя колішняй Беластоцкай вобласці і 3 раёны Брэсцкай вобласці былі перададзены Польшчы.
У 1945 годзе БССР стала адной з дзяржаў-сузаснавальніц ААН.
27 ліпеня 1990 года Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі, 25 жніўня 1991 года прыняты Закон аб наданні статусу канстытуцыйнага закону гэтай Дэкларацыі, БССР стала незалежнай дзяржавай. 19 верасня 1991 года БССР была перайменавана ў Рэспубліку Беларусь.
Гісторыя
Утварэнне ССРБ
Паводле рашэння VI Паўночна-Заходняй канферэнцыі РКП(б) (30 — 31 снежня 1918 года, Смаленск) БССР стваралася ў межах Віцебскай, Гродзенскай, Магілёўскай, Мінскай губерняў, беларускіх паветаў Смаленскай губерні і частак Віленскай (без Вільні), Ковенскай, Сувалкаўскай і Чарнігаўскай губерняў. Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі ў ноч з 1 на 2 студзеня 1919 г. абнародаваў Маніфест аб абвяшчэнні ССРБ. 8 студзеня 1919 года Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі і Цэнтральнае Бюро КП(б)Б пераехалі са Смаленска ў Мінск. 16 студзеня 1919 года ЦК РКП(б) без папярэдняга абмеркавання з урадам ССРБ і ЦБ КП(б)Б пастанавіў выключыць са складу рэспублікі Віцебскую, Магілёўскую і Смаленскую губерні. 22 студзеня 1919 года спецыяльна прысланы ў Мінск эмісар ЦК РКП(б) А. Іофэ аб’явіў рашэнне ЦК РКП(б) адносна трох беларускіх губерняў. 31 студзеня 1919 года ўрад Савецкай Расіі прыняў пастанову «Аб прызнанні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі» — ССРБ фармальна выйшла са складу РСФСР. Пры гэтым усходнебеларускія землі засталіся ў складзе Расіі. Першы Усебеларускі з’езд Саветаў (2 — 3 лютага 1919 года, Мінск) адобрыў утварэнне незалежнай БССР, зацвердзіў Канстытуцыю Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі 1919 года, выбраў Цэнтральны Выканаўчы Камітэт БССР (ЦВК БССР), пацвердзіў адрыў ад ССРБ тэрыторый Смаленскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў (засталіся ў складзе РСФСР), прыняў пастанову аб аб’яднанні Беларусі і Літвы (гл. Літбел).
У складаных умовах грамадзянскай вайны і ваеннай інтэрвенцыі ўрад БССР праводзіў работу па ўмацаванні савецкай улады, мабілізацыі сіл на барацьбу з яе праціўнікамі і іншаземнымі захопнікамі, ажыццяўленні першых сацыялістычных пераўтварэнняў. БССР у гэты перыяд знаходзілася ў цяжкім эканамічным і ваенна-палітычным становішчы, большая частка яе тэрыторыі была акупіравана нямецкімі, потым польскімі інтэрвентамі. Летам 1920 года на вызваленай Чырвонай Арміяй тэрыторыі Беларусі адноўлена савецкая ўлада. 31 ліпеня 1920 года на сходзе прадстаўнікоў Кампартыі Літвы і Беларусі, савецкіх і прафсаюзных арганізацый Мінска і Мінскай губерні прынята Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь.
БССР у даваенны час
Захопленая польскімі войскамі ў выніку савецка-польскай вайны 1920 заходняя частка Беларусі паводле Рыжскага мірнага дагавора 1921 г. адышла да Польшчы. Тэрыторыя ўзноўленай БССР зменшылася да 6 паветаў Мінскай губерні з насельніцтвам 1544 000 чалавек. II Усебеларускі з’езд Саветаў (13 — 17 снежня 1920 г.) прыняў дадаткі да Канстытуцыі 1919 г., дзе абвясціў найвышэйшым органам улады рэспублікі з’езд Саветаў, а паміж з’ездамі — ЦВК БССР, выканаўчым органам — Савет Народных Камісараў БССР (СНК БССР). Пасля заканчэння вайны Беларусь перажыла глыбокі сацыяльна-эканамічны крызіс. Большая частка прадпрыемстваў была знішчана, астатнія з-за адсутнасці паліва і сыравіны працавалі з перабоямі. Былі разбураны сельская гаспадарка, транспарт. Усё гэта цяжка адбівалася на становішчы працоўных, выклікала іх незадаволенасць палітыкай «ваеннага камунізму». Пераход ад ажыццяўлення ў БССР новай эканамічнай палітыкі (НЭПа) прынёс станоўчыя вынікі. была заменена , дапускалася дзейнасць прыватнага капіталу, праводзілася рэарганізацыя сістэмы кіравання прамысловасцю, вырашаліся пытанні аплаты працы, фінансавай палітыкі. Пераломным у развіцці прамысловасці стаў 1923—1924 гг. гаспадарчы год, калі пачалі хутка расці вытворчасць, колькасць адноўленых і ўведзеных у эксплуатацыю прадпрыемстваў. У 1924—1928 гг. аб’ём прамысловай прадукцыі вырас у 2,3 разу. Адначасова павялічылася колькасць прыватных прадпрыемстваў. Расла зарплата рабочых і служачых. У сельскай гаспадарцы праводзілася работа па землеўпарадкаванні, развіцці хутарызацыі, арэнды, кааператыўнага руху і іншае. Каля ⅓ беднякоў і батракоў, якія атрымалі зямлю, сталі сераднякамі. На пачатак кастрычніка 1925 г. у БССР было 1084 кааператыўныя таварыствы (аб’ядноўвалі 161 000 членаў). Важнае значэнне для ўмацавання эканамічнага патэнцыялу рэспублікі мела вяртанне ёй са складу РСФСР у 1924 і 1926 гг. значнай часткі беларускіх этнічных тэрыторый (Віцебшчына, Магілёўшчына, Гомельшчына). Але Смаленшчына, паўночная Віцебшчына і паўночныя паветы былой Чарнігаўскай губерні так і не былі вернуты. Рабіліся захады па ажыўленні Саветаў, умацаванні іх сувязяў з масамі працоўных, павелічэнні колькасці членаў Камуністычнай партыі Беларусі (КПБ). У 1920-я гг. праводзілася палітыка беларусізацыі грамадска-палітычнага і культурнага жыцця рэспублікі. Значныя поспехі былі дасягнуты на ніве нацыянальна-культурнага адраджэння. Ліквідоўвалася непісьменнасць, была праведзена рэформа школьнай сістэмы, большасць школ пераводзілася на беларускую мову навучання, яны забяспечваліся неабходнымі кадрамі і падручнікамі. Развіваліся літаратура і мастацтва, навука. У 1920—1922 гг. адкрыты Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, Інстытут беларускай культуры (у 1928 г. пераўтвораны ў Акадэмію навук Беларусі) і іншае. У ходзе сацыялістычнай індустрыялізацыі (курс на яе абвешчаны ў СССР у снежні 1925 г.) на Беларусі за гады даваенных пяцігодак увайшло ў строй больш за 1000 прамысловых прадпрыемстваў, у тым ліку каля 400 буйных. У 140 прадукцыя прамысловасці ўсіх абласцей БССР перавысіла ўзровень 1913 г. у 23 разы.
| Тэрыторыя і насельніцтва БССР |
|---|
| 1921: 52,4 тыс. км² — 1,5 млн ч. 1924: 110,6 тыс. км² — 4,2 млн ч. 1926: 126,3 тыс. км² — 4,9 млн ч. 1939: 223 тыс. км² — 10,2 млн ч. 1991: 207,6 тыс. км² — 10,3 млн ч. |
Паводле перапісу 1939 г., удзельная вага рабочага класа ў складзе насельніцтва рэспублікі дасягнула 21,9 %, інтэлігенцыі — 14,5 %. З восені 1929 г. галоўным кірункам аграрнай палітыкі ў БССР стала масавая калектывізацыя. Выконваючы дырэктывы вышэйшага кіраўніцтва СССР, партыйныя і савецкія органы БССР праводзілі сярод сялянства актыўную арганізацыйную і масава-палітычную работу, імкнуліся фарсіравана забяспечыць перабудову вёскі на сацыялістычнай аснове. Да пачатку Другой сусветнай вайны ва ўсходніх абласцях БССР было абагулена 93,4 % сялянскай гаспадарак і 96,2 % пасяўных плошчаў. Аднак калектывізацыя праводзілася паспешліва, пры адсутнасці належных сацыяльна-эканамічных умоў, з шырокім выкарыстаннем прымусовых, адміністрацыйна-камандных метадаў. Заможныя (кулацкія) і шмат серадняцкіх гаспадарак падпалі пад раскулачванне, іх маёмасць была канфіскавана. VIII Усебеларускі з’езд Саветаў (5 — 12 красавіка 1927 г.) прыняў новую . У 1930-я гг. на сацыяльна-палітычнае і культурнае развіццё Беларусі, як і ўсяго СССР, негатыўны ўплыў зрабілі культ асобы, бюракратызацыя дзяржаўных структур і адміністрацыйна-камандныя метады кіравання, якія абмяжоўвалі творчую актыўнасць працоўных. Цяжкім злачынствам з’явіліся рэпрэсіі палітычныя, што дасягнулі свайго апагея ў 1937 г. Супрацоўнікамі НКУС рэспублікі быў сфабрыкаваны шэраг спраў так званых «контррэвалюцыйных шпіёнскіх арганізацый». На надзвычайным (20 — 23 лістапада 1936 г. і 15 — 19 лютага 1937 г.) прынята , найвышэйшым органам дзяржаўнай улады вызначаны Вярхоўны Савет БССР, у перыяд паміж сесіямі — Прэзідыум Вярхоўнага Савета БССР.
Пасля нападу Германіі на Польшчу (1 верасня 1939 г.) Чырвоная Армія паводле рашэння ўрада СССР 17 верасня 1939 г. перайшла граніцу Польшчы і ўзяла «пад абарону» насельніцтва Заходняй Беларусі. Народны сход 28 — 30 кастрычніка 1939 г., Беласток, прыняў Дэкларацыю аб абвяшчэнні савецкай улады і ўз’яднанні Заходняй Беларусі з БССР. 12 лістапада 1939 г. сесія Вярхоўнага Савета БССР прыняла закон аб Уз’яднанні Заходняй Беларусі з БССР. Гэтым была адноўлена тэрытарыяльная цэласнасць Беларусі, створаны ўмовы для кансалідацыі беларускай нацыі. Насельніцтва БССР пасля ўз’яднання склала 11 млн чалавек.
У Вялікую Айчынную вайну
На пачатку Вялікай Айчыннай вайны (22 чэрвеня 1941 г.) часці Чырвонай Арміі аказалі на тэрыторыі Беларусі ўпартае супраціўленне немцам. На франтах з ворагам змагаліся больш за 1,3 млн беларусаў і ўраджэнцаў рэспублікі. На захопленай немцамі тэрыторыі ва ўмовах акупацыйнага рэжыму разгарнулася партызанская і падпольная барацьба. 374 000 патрыётаў змагаліся ў партызанскіх атрадах і брыгадах, больш за 70 000 — у глыбокім падполлі. У канцы 1943 г. народныя мсціўцы ўтрымлівалі і кантралявалі каля 60 % акупіраванай тэрыторыі рэспублікі. Ваеннае кіраўніцтва партызанскай барацьбой ажыццяўлялі Цэнтральны і Беларускі штаб партызанскага руху. У чэрвені — ліпені 1944 г. у ходзе Беларускай аперацыі 1944 БССР была поўнасцю вызвалена ад нямецкіх войскаў. Вайна нанесла рэспубліцы велізарныя страты. Былі спалены і зруйнаваны 209 гарадоў і раённых цэнтраў, 9200 вёсак. Рэспубліка страціла больш як палову нацыянальнага багацця. Паводле савецка-польскай дамоўленасці са складу БССР Польшчы перададзены ў верасні 1944 г. Беластоцкая вобласць і некалькі раёнаў Брэсцкай вобласці.
БССР у пасляваенны час
У 1945 г. БССР стала адной з краін-заснавальніц ААН. У 1946 г. Савет Народных Камісараў БССР пераўтвораны ў Савет Міністраў БССР. Паводле Канстытуцыі БССР у 1955—1956 гг. былі зацверджаны дзяржаўны герб, гімн і сцяг рэспублікі. Дзякуючы самаадданай працы беларускага народа, а таксама дапамозе іншых рэспублік СССР адраджалася разбураная вайной гаспадарка. Матэрыяльная база аднаўлялася праз цэнтралізаваныя пастаўкі, рээвакуацыю абсталявання беларускіх прадпрыемстваў з савецкага тылу, шэфскую і іншую дапамогу працоўных калектываў усёй краіны. У 1944—1945 гг. у БССР было накіравана 38,2 тыс. адзінак тэхналагічнага абсталявання, 420 трактароў, 4 тыс. т. паліва, шмат сельгастэхнікі, будаўнічых матэрыялаў, тысячы кваліфікаваных спецыялістаў і іншае. У кароткі тэрмін узведзены аўтамабільны, трактарны, інструментальны заводы ў Мінску і дывановы камбінат у Віцебску, адноўлены «Гомсельмаш», станкабудаўнічыя заводы ў Мінску, Гомелі, Віцебску, льнокамбінат у Оршы, БелДРЭС і іншае. Валавая прадукцыя прамысловасці ў 1950 г. перавысіла ўзровень 1940 г. на 15 %.
З сярэдзіны 1950-х гадоў асноўнай умовай далейшага развіцця беларускай эканомікі з’яўлялася шматбаковае супрацоўніцтва БССР з іншымі рэспублікамі і краінамі. З уводам у эксплуатацыю новых і рэканструкцыяй дзеючых прадпрыемстваў, укараненнем у вытворчасць дасягненняў навукі і тэхнікі штогод нарошчваўся эканамічны патэнцыял. У 1956—1985 былі пабудаваны і ўвайшлі ў строй 511 буйных прадпрыемстваў, сфарміраваўся магутны прамысловы комплекс рэспублікі. Аб’ём прадукцыі ў 1985 у параўнанні з 1960 вырас амаль у 9 разоў і перавысіў даваенны ўзровень у 38 разоў. Хутка нарошчвалі вытворчасць прадпрыемствы машынабудавання, хімічнай і нафтахімічнай прамысловасці, паліўна-энергетычнага комплексу. З будаўніцтвам Лукомскай, Бярозаўскай і Васілевіцкай ДРЭС, Мінскай і Наваполацкай ЦЭЦ сфарміравалася адзіная Беларуская энергетычная сістэма. У той жа час не надавалася належнага значэння праблемам экалогіі, захавання чысціні навакольнага асяроддзя. Драматычнымі для Беларусі сталіся вынікі Чарнобыльскай катастрофы 1986 г.
У сельскай гаспадарцы першачарговай задачай было ўмацаванне матэрыяльна-тэхнічнай базы, павышэнне культуры земляробства. У 1960—1985 колькасць трактароў у калгасах і саўгасах рэспублікі павялічылася амаль у 4 разы, збожжаўборачных камбайнаў — у 3,3 разу, грузавых аўтамабіляў — у 2,9 разу. Пастаўкі мінеральных угнаенняў сельскай гаспадарцы выраслі ў 7,7 разу. У 1986—1990 сярэднегадавая ўраджайнасць збожжавых ва ўсіх катэгорыях гаспадарак дасягнула 25,2 цэнтнераў з гектара супраць 7,1 цэнтнераў у 2-й палове 1950-х гг. Вытворчасць мяса (у забойнай вазе) у 1990 г. склала 1181 тыс. тон супраць 402 тыс. тон у 1960 г. і 275 тыс. тон у 1940 г., вытворчасць малака ў параўнанні з 1960 г. вырасла больш як у 2 разы. Разам з тым у развіцці аграпрамысловым комплексу мелася шмат нявырашаных задач, у многіх гаспадарках калгасна-саўгасная вытворчасць была стратная. Няпоўнай была аддача асушаных зямель (іх плошча складала 2,5 млн га), жывёлагадоўля ў большасці гаспадарак развівалася экстэнсіўна. Не мела належнага ўзроўню развіццё перапрацоўчых галін, асабістых гаспадарак сельскіх жыхароў. Важным звяном народнагаспадарчага комплексу БССР з’яўляўся транспарт, грузаабарот якога ў 1960—1990 гг. павялічыўся ў цэлым больш як у 3 разы.
Рост эканомікі забяспечыў паляпшэнне дабрабыту насельніцтва. Яго рэальныя даходы выраслі ў 1985 г. супраць 1970 г. у 1,7 разы. На пачатку 1990/1991 навучальнага года ўсімі формамі навучання ў БССР было ахоплена 3671 000 чалавек. Працавала 5429 агульнаадукацыйных школ, 147 сярэдніх спецыяльных і 33 вышэйшыя навучальныя ўстановы. У 1946—1990 ВНУ падрыхтавалі 2062 000 спецыялістаў. Значных поспехаў дасягнула навука. У 1987 г. у БССР існавала 167 навуковых устаноў, працавалі 44,5 тыс. навуковых супрацоўнікаў, у тым ліку 1085 дактароў і 14,1 тыс. кандыдатаў навук, займаліся ў аспірантуры каля 3 тыс. чалавек. Шэраг навуковых адкрыццяў вучоных БССР атрымалі сусветнае прызнанне.
Пашыралі і ўдасканальвалі працу культурна-асветніцкія ўстановы. У 1960 г. у рэспубліцы было выдадзена 1,6 тыс. назваў кніг і брашур, у 1985 г. — больш за 3,4 тыс. Адмоўным у развіцці культуры і грамадскіх навук было зніжэнне ўвагі да выкарыстання беларускай мовы, слаба аналізаваліся негатыўныя з’явы ў жыцці грамадства. Эканамічнае і культурнае развіццё БССР стварала аснову для пашырэння замежных сувязяў. У канцы 1980-х гг. прадукцыя рэспублікі пастаўлялася амаль у 100 краін, асартымент экспарту ўключыў больш за тысячу найменняў. вызначыла палітычную сістэму савецкага грамадства, элементамі якой з’яўляліся дзяржава, КПСС, грамадскія арганізацыя працоўныя калектывы. Кіраўнічай і накіравальнай сілай савецкага грамадства, ядром яго палітычнай сістэмы, дзяржаўных і грамадскіх арганізацый абвяшчалася Кампартыя савецкага Саюза.
З сярэдзіны 1980-х гадоў у БССР пачаўся працэс радыкальных пераўтварэнняў усіх бакоў грамадскага жыцця. Ключавое значэнне набылі праблемы рэфармавання палітычнай сістэмы, дэмакратызацыі грамадства, дзяржаўнага будаўніцтва, пачала складвацца шматпартыйнасць. Адбыўся ўстаноўчы з’езд Беларускага народнага фронту «Адраджэньне» (24 — 25 чэрвеня 1989, Вільнюс), узніклі Беларуская сацыял-дэмакратычная грамада (1991), Партыя народнай згоды (1992) і іншыя. Паводле закону Вярхоўнага Савета БССР ад 26 студзеня 1990 года «Аб мовах у Беларускай ССР» былі зроблены захады на больш шырокае выкарыстанне беларускай мовы, у тым ліку ў школах, установах, сродках масавай інфармацыі. 4 сакавіка 1990 года на пашыранай дэмакратычнай аснове прайшлі выбары народных дэпутатаў БССР і мясцовых Саветаў. 27 ліпеня 1990 года Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі, 25 жніўня 1991 года — Закон аб наданні статусу канстытуцыйнага закону гэтай Дэкларацыі.
Пасля Жнівеньскага путчу ў Маскве 19 — 21 жніўня 1991 года Вярхоўны Савет БССР 25 жніўня прыпыніў дзейнасць КПБ — КПСС на тэрыторыі Беларусі. 19 верасня 1991 года 6-я нечарговая сесія Вярхоўнага Савета рэспублікі перайменавала БССР у Рэспубліку Беларусь.
Дзяржаўны лад
Дзяржаўны лад, як і іншыя важныя аспекты жыцця краіны, рэгуляваліся Канстытуцыямі БССР, якія былі прынятыя ў 1919, 1927, 1937 і 1978 гг.
Да 1991 года найвышэйшым заканадаўчым органам рэспублікі быў — Вярхоўны Савет Беларускай ССР (з 1919 да 1938 гг. — Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР), які абіраў пастаянна дзейны орган Вярхоўнага Савета БССР, падсправаздачны яму ва ўсёй сваёй дзейнасці — .
Эканоміка
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел
Насельніцтва
Гл. таксама
- Беларускае цэнтральнае бюро пры Народным камісарыяце асветы РСФСР
- Стагоддзе абвяшчэння БССР
Рэлігія
У савецкія часы грамадзяне, якія выхоўвалі дзяцей на аснове асабістых рэлігійных перакананняў, нярэдка пазбаўляліся бацькоўскіх правоў.
Заўвагі
- Датай утварэння Беларускай ССР лічыцца 1 студзеня 1919 года, аднак тады была ўтворана Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусі, тэрыторыі якой 27 лютага 1919 года былі ўключаны ў склад Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі.
Крыніцы
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Belaru skaya Save ckaya Sacyyalisty chnaya Respu blika skarochana Belaruskaya SSR BSSR farmalna nezalezhnaya dzyarzhava z 30 snezhnya 1922 goda sayuznaya respublika SSSR Gistarychnaya dzyarzhavaBelaruskaya Saveckaya Sacyyalistychnaya RespublikaGerb Belaruskaj SSR Scyag Belaruskaj SSRDeviz Praletaryi ysih krain yadnajcesya Gimn Gimn Belaruskaj SSR lt gt 31 lipenya 1920 19 verasnya 1991Stalica Minsk da 1939 g Mensk 1919 1991 Mova y belaruskaya ruskaya da 1936 goda taksama idysh i polskaya Grashovaya adzinka savecki rubelPloshcha 52 4 tys km 1919 207 6 tys km 1991 Naselnictva 1 5 mln 1919 10 3 mln 1991 Forma kiravannya Saveckaya respublikaKirayniki dzyarzhavyPershy sakratar CK KPB 1918 1919 Alyaksandr Myasnikoy pershy 1990 1991 Anatol Malafeey aposhni Starshynya Vyarhoynaga Saveta 1991 Stanislay Shushkevich Medyyafajly na Vikishovishchy Pershy raz abveshchana yak Sacyyalistychnaya Saveckaya Respublika Belarusi SSRB 1 studzenya 1919 goda y Smalensku pad kantrolem balshavickaga yradu Rasii 19 studzenya sa skladu respubliki byli vyklyuchany Vicebskaya Magilyoyskaya i Smalenskaya guberni 31 studzenya vyjshla sa skladu Saveckaj Rasii stala farmalna nezalezhnaj dzyarzhavaj 27 lyutaga 1919 goda SSRB perastala isnavac yae terytoryi yklyuchany y novaytvoranuyu Litoyska Belaruskuyu Saveckuyu Sacyyalistychnuyu Respubliku Litbel SSR Drugi raz nezalezhnaya Belaruskaya SSR abveshchana 31 lipenya 1920 goda y Mensku Terytoryya dzyarzhavy ahoplivala peravazhna yshod Menskaj guberni U snezhni 1922 goda IV Usebelarusi z ezd savetay pryznay svoechasovym ab yadnanne saveckih respublik 30 snezhnya 1922 goda BSSR stala adnoj z 4 h dzyarzhay suzasnavalnic SSSR uvajshoyshy y yae sklad U 1924 i 1926 gadah adbylisya dva yzbujnenni terytoryj BSSR da dzyarzhavy z zemlyay RSFSR byli daluchany etnichnyya belaruskiya terytoryi sa skladu Vicebskaj Gomelskaj i Smalenskaj gubernyay U vyniku Zahodnyaga pahodu Chyrvonaj Armii 1939 goda da BSSR byli daluchany belaruskiya etnichnyya terytoryi Zahodnyaj Belarusi akramya Vilenskaga krayu U 1945 godze terytoryya kolishnyaj Belastockaj voblasci i 3 rayony Bresckaj voblasci byli peradadzeny Polshchy U 1945 godze BSSR stala adnoj z dzyarzhay suzasnavalnic AAN 27 lipenya 1990 goda Vyarhoyny Savet BSSR prynyay Deklaracyyu ab dzyarzhaynym suverenitece Belaruskaj Saveckaj Sacyyalistychnaj Respubliki 25 zhniynya 1991 goda prynyaty Zakon ab nadanni statusu kanstytucyjnaga zakonu getaj Deklaracyi BSSR stala nezalezhnaj dzyarzhavaj 19 verasnya 1991 goda BSSR byla perajmenavana y Respubliku Belarus GistoryyaUtvarenne SSRB Asnoyny artykul Sacyyalistychnaya Saveckaya Respublika Belarusi Pavodle rashennya VI Paynochna Zahodnyaj kanferencyi RKP b 30 31 snezhnya 1918 goda Smalensk BSSR stvaralasya y mezhah Vicebskaj Grodzenskaj Magilyoyskaj Minskaj gubernyay belaruskih pavetay Smalenskaj guberni i chastak Vilenskaj bez Vilni Kovenskaj Suvalkayskaj i Charnigayskaj gubernyay Chasovy rabocha syalyanski savecki yrad Belarusi y noch z 1 na 2 studzenya 1919 g abnarodavay Manifest ab abvyashchenni SSRB 8 studzenya 1919 goda Chasovy rabocha syalyanski savecki yrad Belarusi i Centralnae Byuro KP b B peraehali sa Smalenska y Minsk 16 studzenya 1919 goda CK RKP b bez papyarednyaga abmerkavannya z uradam SSRB i CB KP b B pastanaviy vyklyuchyc sa skladu respubliki Vicebskuyu Magilyoyskuyu i Smalenskuyu guberni 22 studzenya 1919 goda specyyalna pryslany y Minsk emisar CK RKP b A Iofe ab yaviy rashenne CK RKP b adnosna troh belaruskih gubernyay 31 studzenya 1919 goda yrad Saveckaj Rasii prynyay pastanovu Ab pryznanni nezalezhnasci Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarusi SSRB farmalna vyjshla sa skladu RSFSR Pry getym ushodnebelaruskiya zemli zastalisya y skladze Rasii Pershy Usebelaruski z ezd Savetay 2 3 lyutaga 1919 goda Minsk adobryy utvarenne nezalezhnaj BSSR zacverdziy Kanstytucyyu Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarusi 1919 goda vybray Centralny Vykanaychy Kamitet BSSR CVK BSSR pacverdziy adryy ad SSRB terytoryj Smalenskaj Magilyoyskaj i Vicebskaj gubernyay zastalisya y skladze RSFSR prynyay pastanovu ab ab yadnanni Belarusi i Litvy gl Litbel U skladanyh umovah gramadzyanskaj vajny i vaennaj intervencyi yrad BSSR pravodziy rabotu pa ymacavanni saveckaj ulady mabilizacyi sil na baracbu z yae praciynikami i inshazemnymi zahopnikami azhyccyaylenni pershyh sacyyalistychnyh peraytvarennyay BSSR u gety peryyad znahodzilasya y cyazhkim ekanamichnym i vaenna palitychnym stanovishchy bolshaya chastka yae terytoryi byla akupiravana nyameckimi potym polskimi interventami Letam 1920 goda na vyzvalenaj Chyrvonaj Armiyaj terytoryi Belarusi adnoylena saveckaya ylada 31 lipenya 1920 goda na shodze pradstaynikoy Kampartyi Litvy i Belarusi saveckih i prafsayuznyh arganizacyj Minska i Minskaj guberni prynyata Deklaracyya ab abvyashchenni nezalezhnasci Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarus BSSR u davaenny chas Peravozka gruzay u saygase X goddze BSSR 1930 ya Zahoplenaya polskimi vojskami y vyniku savecka polskaj vajny 1920 zahodnyaya chastka Belarusi pavodle Ryzhskaga mirnaga dagavora 1921 g adyshla da Polshchy Terytoryya yznoylenaj BSSR zmenshylasya da 6 pavetay Minskaj guberni z naselnictvam 1544 000 chalavek II Usebelaruski z ezd Savetay 13 17 snezhnya 1920 g prynyay dadatki da Kanstytucyi 1919 g dze abvyasciy najvyshejshym organam ulady respubliki z ezd Savetay a pamizh z ezdami CVK BSSR vykanaychym organam Savet Narodnyh Kamisaray BSSR SNK BSSR Paslya zakanchennya vajny Belarus perazhyla glyboki sacyyalna ekanamichny kryzis Bolshaya chastka pradpryemstvay byla znishchana astatniya z za adsutnasci paliva i syraviny pracavali z peraboyami Byli razburany selskaya gaspadarka transpart Usyo geta cyazhka adbivalasya na stanovishchy pracoynyh vyklikala ih nezadavolenasc palitykaj vaennaga kamunizmu Perahod ad azhyccyaylennya y BSSR novaj ekanamichnaj palityki NEPa prynyos stanoychyya vyniki byla zamenena dapuskalasya dzejnasc pryvatnaga kapitalu pravodzilasya rearganizacyya sistemy kiravannya pramyslovascyu vyrashalisya pytanni aplaty pracy finansavaj palityki Peralomnym u razvicci pramyslovasci stay 1923 1924 gg gaspadarchy god kali pachali hutka rasci vytvorchasc kolkasc adnoylenyh i yvedzenyh u ekspluatacyyu pradpryemstvay U 1924 1928 gg ab yom pramyslovaj pradukcyi vyras u 2 3 razu Adnachasova pavyalichylasya kolkasc pryvatnyh pradpryemstvay Rasla zarplata rabochyh i sluzhachyh U selskaj gaspadarcy pravodzilasya rabota pa zemleyparadkavanni razvicci hutaryzacyi arendy kaaperatyynaga ruhu i inshae Kalya bednyakoy i batrakoy yakiya atrymali zyamlyu stali seradnyakami Na pachatak kastrychnika 1925 g u BSSR bylo 1084 kaaperatyynyya tavarystvy ab yadnoyvali 161 000 chlenay Vazhnae znachenne dlya ymacavannya ekanamichnaga patencyyalu respubliki mela vyartanne yoj sa skladu RSFSR u 1924 i 1926 gg znachnaj chastki belaruskih etnichnyh terytoryj Vicebshchyna Magilyoyshchyna Gomelshchyna Ale Smalenshchyna paynochnaya Vicebshchyna i paynochnyya pavety byloj Charnigayskaj guberni tak i ne byli vernuty Rabilisya zahady pa azhyylenni Savetay umacavanni ih suvyazyay z masami pracoynyh pavelichenni kolkasci chlenay Kamunistychnaj partyi Belarusi KPB U 1920 ya gg pravodzilasya palityka belarusizacyi gramadska palitychnaga i kulturnaga zhyccya respubliki Znachnyya pospehi byli dasyagnuty na nive nacyyanalna kulturnaga adradzhennya Likvidoyvalasya nepismennasc byla pravedzena reforma shkolnaj sistemy bolshasc shkol peravodzilasya na belaruskuyu movu navuchannya yany zabyaspechvalisya neabhodnymi kadrami i padruchnikami Razvivalisya litaratura i mastactva navuka U 1920 1922 gg adkryty Belaruski dzyarzhayny yniversitet Instytut belaruskaj kultury u 1928 g peraytvorany y Akademiyu navuk Belarusi i inshae U hodze sacyyalistychnaj industryyalizacyi kurs na yae abveshchany y SSSR u snezhni 1925 g na Belarusi za gady davaennyh pyacigodak uvajshlo y stroj bolsh za 1000 pramyslovyh pradpryemstvay u tym liku kalya 400 bujnyh U 140 pradukcyya pramyslovasci ysih ablascej BSSR peravysila yzroven 1913 g u 23 razy BSSR u 1940 godzeTerytoryya i naselnictva BSSR1921 52 4 tys km 1 5 mln ch 1924 110 6 tys km 4 2 mln ch 1926 126 3 tys km 4 9 mln ch 1939 223 tys km 10 2 mln ch 1991 207 6 tys km 10 3 mln ch Pavodle perapisu 1939 g udzelnaya vaga rabochaga klasa y skladze naselnictva respubliki dasyagnula 21 9 inteligencyi 14 5 Z voseni 1929 g galoynym kirunkam agrarnaj palityki y BSSR stala masavaya kalektyvizacyya Vykonvayuchy dyrektyvy vyshejshaga kiraynictva SSSR partyjnyya i saveckiya organy BSSR pravodzili syarod syalyanstva aktyynuyu arganizacyjnuyu i masava palitychnuyu rabotu imknulisya farsiravana zabyaspechyc perabudovu vyoski na sacyyalistychnaj asnove Da pachatku Drugoj susvetnaj vajny va yshodnih ablascyah BSSR bylo abagulena 93 4 syalyanskaj gaspadarak i 96 2 pasyaynyh ploshchay Adnak kalektyvizacyya pravodzilasya paspeshliva pry adsutnasci nalezhnyh sacyyalna ekanamichnyh umoy z shyrokim vykarystannem prymusovyh administracyjna kamandnyh metaday Zamozhnyya kulackiya i shmat seradnyackih gaspadarak padpali pad raskulachvanne ih mayomasc byla kanfiskavana VIII Usebelaruski z ezd Savetay 5 12 krasavika 1927 g prynyay novuyu U 1930 ya gg na sacyyalna palitychnae i kulturnae razviccyo Belarusi yak i ysyago SSSR negatyyny yplyy zrabili kult asoby byurakratyzacyya dzyarzhaynyh struktur i administracyjna kamandnyya metady kiravannya yakiya abmyazhoyvali tvorchuyu aktyynasc pracoynyh Cyazhkim zlachynstvam z yavilisya represii palitychnyya shto dasyagnuli svajgo apageya y 1937 g Supracoynikami NKUS respubliki byy sfabrykavany sherag spray tak zvanyh kontrrevalyucyjnyh shpiyonskih arganizacyj Na nadzvychajnym 20 23 listapada 1936 g i 15 19 lyutaga 1937 g prynyata najvyshejshym organam dzyarzhaynaj ulady vyznachany Vyarhoyny Savet BSSR u peryyad pamizh sesiyami Prezidyum Vyarhoynaga Saveta BSSR Paslya napadu Germanii na Polshchu 1 verasnya 1939 g Chyrvonaya Armiya pavodle rashennya yrada SSSR 17 verasnya 1939 g perajshla granicu Polshchy i yzyala pad abaronu naselnictva Zahodnyaj Belarusi Narodny shod 28 30 kastrychnika 1939 g Belastok prynyay Deklaracyyu ab abvyashchenni saveckaj ulady i yz yadnanni Zahodnyaj Belarusi z BSSR 12 listapada 1939 g sesiya Vyarhoynaga Saveta BSSR prynyala zakon ab Uz yadnanni Zahodnyaj Belarusi z BSSR Getym byla adnoylena terytaryyalnaya celasnasc Belarusi stvorany ymovy dlya kansalidacyi belaruskaj nacyi Naselnictva BSSR paslya yz yadnannya sklala 11 mln chalavek U Vyalikuyu Ajchynnuyu vajnuNa pachatku Vyalikaj Ajchynnaj vajny 22 chervenya 1941 g chasci Chyrvonaj Armii akazali na terytoryi Belarusi ypartae supraciylenne nemcam Na frantah z voragam zmagalisya bolsh za 1 3 mln belarusay i yradzhencay respubliki Na zahoplenaj nemcami terytoryi va ymovah akupacyjnaga rezhymu razgarnulasya partyzanskaya i padpolnaya baracba 374 000 patryyotay zmagalisya y partyzanskih atradah i brygadah bolsh za 70 000 u glybokim padpolli U kancy 1943 g narodnyya msciycy ytrymlivali i kantralyavali kalya 60 akupiravanaj terytoryi respubliki Vaennae kiraynictva partyzanskaj baracboj azhyccyaylyali Centralny i Belaruski shtab partyzanskaga ruhu U cherveni lipeni 1944 g u hodze Belaruskaj aperacyi 1944 BSSR byla poynascyu vyzvalena ad nyameckih vojskay Vajna nanesla respublicy velizarnyya straty Byli spaleny i zrujnavany 209 garadoy i rayonnyh centray 9200 vyosak Respublika stracila bolsh yak palovu nacyyanalnaga bagaccya Pavodle savecka polskaj damoylenasci sa skladu BSSR Polshchy peradadzeny y verasni 1944 g Belastockaya voblasc i nekalki rayonay Bresckaj voblasci BSSR u paslyavaenny chasAsnoyny artykul Razviccyo BSSR u paslyavaenny peryyad 1945 1991 U 1945 g BSSR stala adnoj z krain zasnavalnic AAN U 1946 g Savet Narodnyh Kamisaray BSSR peraytvorany y Savet Ministray BSSR Pavodle Kanstytucyi BSSR u 1955 1956 gg byli zacverdzhany dzyarzhayny gerb gimn i scyag respubliki Dzyakuyuchy samaaddanaj pracy belaruskaga naroda a taksama dapamoze inshyh respublik SSSR adradzhalasya razburanaya vajnoj gaspadarka Materyyalnaya baza adnaylyalasya praz centralizavanyya pastayki reevakuacyyu abstalyavannya belaruskih pradpryemstvay z saveckaga tylu shefskuyu i inshuyu dapamogu pracoynyh kalektyvay usyoj krainy U 1944 1945 gg u BSSR bylo nakiravana 38 2 tys adzinak tehnalagichnaga abstalyavannya 420 traktaroy 4 tys t paliva shmat selgastehniki budaynichyh materyyalay tysyachy kvalifikavanyh specyyalistay i inshae U karotki termin uzvedzeny aytamabilny traktarny instrumentalny zavody y Minsku i dyvanovy kambinat u Vicebsku adnoyleny Gomselmash stankabudaynichyya zavody y Minsku Gomeli Vicebsku lnokambinat u Orshy BelDRES i inshae Valavaya pradukcyya pramyslovasci y 1950 g peravysila yzroven 1940 g na 15 Z syaredziny 1950 h gadoy asnoynaj umovaj dalejshaga razviccya belaruskaj ekanomiki z yaylyalasya shmatbakovae supracoynictva BSSR z inshymi respublikami i krainami Z uvodam u ekspluatacyyu novyh i rekanstrukcyyaj dzeyuchyh pradpryemstvay ukaranennem u vytvorchasc dasyagnennyay navuki i tehniki shtogod naroshchvaysya ekanamichny patencyyal U 1956 1985 byli pabudavany i yvajshli y stroj 511 bujnyh pradpryemstvay sfarmiravaysya magutny pramyslovy kompleks respubliki Ab yom pradukcyi y 1985 u paraynanni z 1960 vyras amal u 9 razoy i peravysiy davaenny yzroven u 38 razoy Hutka naroshchvali vytvorchasc pradpryemstvy mashynabudavannya himichnaj i naftahimichnaj pramyslovasci paliyna energetychnaga kompleksu Z budaynictvam Lukomskaj Byarozayskaj i Vasilevickaj DRES Minskaj i Navapolackaj CEC sfarmiravalasya adzinaya Belaruskaya energetychnaya sistema U toj zha chas ne nadavalasya nalezhnaga znachennya prablemam ekalogii zahavannya chyscini navakolnaga asyaroddzya Dramatychnymi dlya Belarusi stalisya vyniki Charnobylskaj katastrofy 1986 g U selskaj gaspadarcy pershachargovaj zadachaj bylo ymacavanne materyyalna tehnichnaj bazy pavyshenne kultury zemlyarobstva U 1960 1985 kolkasc traktaroy u kalgasah i saygasah respubliki pavyalichylasya amal u 4 razy zbozhzhayborachnyh kambajnay u 3 3 razu gruzavyh aytamabilyay u 2 9 razu Pastayki mineralnyh ugnaennyay selskaj gaspadarcy vyrasli y 7 7 razu U 1986 1990 syarednegadavaya yradzhajnasc zbozhzhavyh va ysih kategoryyah gaspadarak dasyagnula 25 2 centneray z gektara suprac 7 1 centneray u 2 j palove 1950 h gg Vytvorchasc myasa u zabojnaj vaze u 1990 g sklala 1181 tys ton suprac 402 tys ton u 1960 g i 275 tys ton u 1940 g vytvorchasc malaka y paraynanni z 1960 g vyrasla bolsh yak u 2 razy Razam z tym u razvicci agrapramyslovym kompleksu melasya shmat nyavyrashanyh zadach u mnogih gaspadarkah kalgasna saygasnaya vytvorchasc byla stratnaya Nyapoynaj byla addacha asushanyh zyamel ih ploshcha skladala 2 5 mln ga zhyvyolagadoylya y bolshasci gaspadarak razvivalasya ekstensiyna Ne mela nalezhnaga yzroynyu razviccyo perapracoychyh galin asabistyh gaspadarak selskih zhyharoy Vazhnym zvyanom narodnagaspadarchaga kompleksu BSSR z yaylyaysya transpart gruzaabarot yakoga y 1960 1990 gg pavyalichyysya y celym bolsh yak u 3 razy Rost ekanomiki zabyaspechyy palyapshenne dabrabytu naselnictva Yago realnyya dahody vyrasli y 1985 g suprac 1970 g u 1 7 razy Na pachatku 1990 1991 navuchalnaga goda ysimi formami navuchannya y BSSR bylo ahoplena 3671 000 chalavek Pracavala 5429 agulnaadukacyjnyh shkol 147 syarednih specyyalnyh i 33 vyshejshyya navuchalnyya ystanovy U 1946 1990 VNU padryhtavali 2062 000 specyyalistay Znachnyh pospehay dasyagnula navuka U 1987 g u BSSR isnavala 167 navukovyh ustanoy pracavali 44 5 tys navukovyh supracoynikay u tym liku 1085 daktaroy i 14 1 tys kandydatay navuk zajmalisya y aspirantury kalya 3 tys chalavek Sherag navukovyh adkryccyay vuchonyh BSSR atrymali susvetnae pryznanne Pashyrali i ydaskanalvali pracu kulturna asvetnickiya ystanovy U 1960 g u respublicy bylo vydadzena 1 6 tys nazvay knig i brashur u 1985 g bolsh za 3 4 tys Admoynym u razvicci kultury i gramadskih navuk bylo znizhenne yvagi da vykarystannya belaruskaj movy slaba analizavalisya negatyynyya z yavy y zhycci gramadstva Ekanamichnae i kulturnae razviccyo BSSR stvarala asnovu dlya pashyrennya zamezhnyh suvyazyay U kancy 1980 h gg pradukcyya respubliki pastaylyalasya amal u 100 krain asartyment ekspartu yklyuchyy bolsh za tysyachu najmennyay vyznachyla palitychnuyu sistemu saveckaga gramadstva elementami yakoj z yaylyalisya dzyarzhava KPSS gramadskiya arganizacyya pracoynyya kalektyvy Kiraynichaj i nakiravalnaj silaj saveckaga gramadstva yadrom yago palitychnaj sistemy dzyarzhaynyh i gramadskih arganizacyj abvyashchalasya Kampartyya saveckaga Sayuza Z syaredziny 1980 h gadoy u BSSR pachaysya praces radykalnyh peraytvarennyay usih bakoy gramadskaga zhyccya Klyuchavoe znachenne nabyli prablemy refarmavannya palitychnaj sistemy demakratyzacyi gramadstva dzyarzhaynaga budaynictva pachala skladvacca shmatpartyjnasc Adbyysya ystanoychy z ezd Belaruskaga narodnaga frontu Adradzhenne 24 25 chervenya 1989 Vilnyus uznikli Belaruskaya sacyyal demakratychnaya gramada 1991 Partyya narodnaj zgody 1992 i inshyya Pavodle zakonu Vyarhoynaga Saveta BSSR ad 26 studzenya 1990 goda Ab movah u Belaruskaj SSR byli zrobleny zahady na bolsh shyrokae vykarystanne belaruskaj movy u tym liku y shkolah ustanovah srodkah masavaj infarmacyi 4 sakavika 1990 goda na pashyranaj demakratychnaj asnove prajshli vybary narodnyh deputatay BSSR i myascovyh Savetay 27 lipenya 1990 goda Vyarhoyny Savet BSSR prynyay Deklaracyyu ab dzyarzhaynym suverenitece Belaruskaj Saveckaj Sacyyalistychnaj Respubliki 25 zhniynya 1991 goda Zakon ab nadanni statusu kanstytucyjnaga zakonu getaj Deklaracyi Paslya Zhnivenskaga putchu y Maskve 19 21 zhniynya 1991 goda Vyarhoyny Savet BSSR 25 zhniynya prypyniy dzejnasc KPB KPSS na terytoryi Belarusi 19 verasnya 1991 goda 6 ya nechargovaya sesiya Vyarhoynaga Saveta respubliki perajmenavala BSSR u Respubliku Belarus Dzyarzhayny ladDzyarzhayny lad yak i inshyya vazhnyya aspekty zhyccya krainy regulyavalisya Kanstytucyyami BSSR yakiya byli prynyatyya y 1919 1927 1937 i 1978 gg Da 1991 goda najvyshejshym zakanadaychym organam respubliki byy Vyarhoyny Savet Belaruskaj SSR z 1919 da 1938 gg Centralny vykanaychy kamitet BSSR yaki abiray pastayanna dzejny organ Vyarhoynaga Saveta BSSR padspravazdachny yamu va ysyoj svayoj dzejnasci EkanomikaAsnoyny artykul Ekanomika Belaruskaj SSR Administracyjna terytaryyalny padzelNaselnictvaGl taksamaBelaruskae centralnae byuro pry Narodnym kamisaryyace asvety RSFSR Stagoddze abvyashchennya BSSRReligiyaU saveckiya chasy gramadzyane yakiya vyhoyvali dzyacej na asnove asabistyh religijnyh perakanannyay nyaredka pazbaylyalisya backoyskih pravoy ZayvagiDataj utvarennya Belaruskaj SSR lichycca 1 studzenya 1919 goda adnak tady byla ytvorana Saveckaya Sacyyalistychnaya Respublika Belarusi terytoryi yakoj 27 lyutaga 1919 goda byli yklyuchany y sklad Litoyska Belaruskaj Saveckaj Sacyyalistychnaj Respubliki KrynicySpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Belaruskaya Saveckaya Sacyyalistychnaya Respublika