Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сацыялісты́чная Саве́цкая Рэспу́бліка Белару́сі (скарочана ССРБ), Белару́ская Сацыялісты́чная Саве́цкая Рэспу́бліка (скарочана БССР) — дзяржаўнае ўтварэнне, якое існавала ў студзені-лютым 1919 года пад кантролем расійскага бальшавіцкага ўрада.
| Гістарычная дзяржава | |||||
| Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 Карта Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі ў абвешчаных межах | |||||
| 1919 — 1919 | |||||
| Сталіца | Смаленск, Мінск | ||||
| Мова(ы) | беларуская, руская | ||||
| Афіцыйная мова | беларуская і руская | ||||
| Форма кіравання | савецкая сацыялістычная рэспубліка | ||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Гісторыя
Уздым нацыянальна-вызваленчага руху на Беларусі, абвяшчэнне 25 сакавіка 1918 года незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР) і дзейнасць яе кіруючых органаў падштурхнулі бальшавіцкі ўрад у Маскве да фармальнага прызнання права беларускага народа на самавызначэнне і нацыянальную дзяржаўнасць.
Па пытанні самавызначэння Беларусі сярод партыйных і савецкіх работнікаў не было адзінага меркавання. А. Чарвякоў, З. Жылуновіч і іншыя лідары выступалі за стварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі і ўваходжанне яе ў склад РСФСР на правах аўтаноміі. Кіраўнікі Паўночна-Заходняга абкама РКП(б) і Заходняй вобласці А. Мяснікоў, В. Кнорын, М. Калмановіч, К. Ландэр і іншыя не прызнавалі існавання беларускага этнасу, і ажыццяўлення права нацыі на самавызначэнне ва ўмовах набліжэння, як ім здавалася, сусветнай рэвалюцыі таксама не прызнавалі.
Пасля заканчэння германскай акупацыі Беларусі ў канцы 1918 і заняцця яе тэрыторыі Чырвонай Арміяй узнікла неабходнасць тэрміновага стварэння на гэтых землях савецкай дзяржаўнасці. Ліквідаваўшы войскамі Чырвонай Арміі БНР, у снежні 1918 ЦК РКП(б) прыняў рашэнне пра стварэнне беларускай савецкай рэспублікі.
30—31 снежня 6-я Паўночна-Заходняя канферэнцыя РКП(б), якая адбылася ў Смаленску, прыняла рэзалюцыю пра абвяшчэнне самастойнай Савецкай Рэспублікі Беларусі. У склад гэтага ўтварэння ўвайшлі Віцебская, Гродзенская, Магілёўская, Мінская губерні, большая частка Смаленскай, часткі Віленскай (без Вільні), Ковенскай, Сувалкаўскай і Чарнігаўскай губерняў. Сфарміраваны Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі (старшыня З. Жылуновіч), маніфестам якога 1 студзеня 1919 года Беларусь абвешчана Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікай, а Рада і ўрад БНР аб’яўлены па-за законам. Такім чынам, партыйная канферэнцыя ўзяла на сябе функцыі ўстаноўчага сходу і парламента Беларусі.
8 студзеня 1919 года ўрад ССРБ пераехаў са Смаленска ў Мінск.
16 студзеня 1919 года ЦК РКП(б) без папярэдняга абмеркавання з урадам ССРБ і ЦБ КП(б)Б пастанавіў выключыць са складу рэспублікі Віцебскую, Магілёўскую і Смаленскую губерні.
22 студзеня 1919 года спецыяльна прысланы ў Мінск эмісар ЦК РКП(б) А. Іофэ аб’явіў рашэнне ЦК РКП(б) адносна трох беларускіх губерняў.
31 студзеня 1919 года ССРБ выйшла са складу РСФСР — урад Савецкай Расіі прыняў пастанову «Аб прызнанні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі». Пры гэтым усходнебеларускія землі засталіся ў складзе РСФСР.
Існаванню беларускай дзяржаўнасці працівіліся прыхільнікі ідэі ўнітарнай камуністычнай Расіі, як у Маскве, гэтак і на месцах.
На Першым Усебеларускім з’ездзе Саветаў, які адбыўся ў Мінску 2-3 лютага 1919, была прынята Канстытуцыя ССРБ, выбраны Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР, з’езд пацвердзіў адрыў ад ССРБ тэрыторый Смаленскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў, якія засталіся ў складзе РСФСР. Старшыня ВЦВК Я. Свярдлоў, што прыбыў на з'езд, абвясціў пастанову Прэзідыума УЦВК «Аб прызнанні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі», а таксама патрабаваў аб’яднання Беларусі з савецкім урадам Паўднёвай Літвы, каб «засцерагчы гэтыя рэспублікі ад небяспекі праяўлення ў іх нацыяналістычных імкненняў». Усебеларускі з’езд Саветаў прыняў і гэта патрабаванне.
27 лютага 1919 года на аб’яднаным паседжанні ЦВК Літоўскай ССР і ЦВК БССР у Вільні было аформлена стварэнне Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялітычнай Рэспублікі (Літбел) у складзе Мінскай, Гродзенскай, Віленскай і Ковенскай губерняў. Фактычна ССРБ (БССР) перастала існаваць.
Гісторык адзначыў, што, магчыма, БССР дазволілі ўтварыцца менавіта як буфернай краіне — той зямлі, якой расійскія ўлады ў выпадку геапалітычных канфліктаў змогуць ахвяраваць.
ССРБ як дзяржаўнае ўтварэнне праіснавала не больш за месяц. Невялікі час гісторыя адвяла і адзінай Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. Ужо вясной 1919 года яе тэрыторыю захапілі легіёны «начальніка дзяржавы Польскай» Ю. Пілсудскага. Пасля іх выгнання 31 ліпеня 1920 года ў Мінску адбылося па сутнасці другое абвяшчэнне ССРБ на прынцыпах Маніфеста студзеня 1919 года. Толькі цяпер яна працягвала адлік гісторыі ва «ўрэзаным стане». Спатрэбіўся значны час, каб вярнуць у склад Беларусі тэрыторыі, страчаныя ў час грамадзянскай вайны, ваеннай інтэрвенцыі 1918—1920 гадоў і польскай акупацыі.
Аднаўленне Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь
31 ліпеня 1920 года на сходзе прадстаўнікоў Кампартыі Літвы і Беларусі, савецкіх і прафсаюзных арганізацый Мінска і Мінскай губерні прынята Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь. Гл.далей Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка.
Зноскі
- На шляху беларускай дзяржаўнасці
Літаратура
- Платонаў Р. Утварэнне БССР // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Sacyyalisty chnaya Save ckaya Respu blika Belaru si skarochana SSRB Belaru skaya Sacyyalisty chnaya Save ckaya Respu blika skarochana BSSR dzyarzhaynae ytvarenne yakoe isnavala y studzeni lyutym 1919 goda pad kantrolem rasijskaga balshavickaga yrada Gistarychnaya dzyarzhavaSacyyalistychnaya Saveckaya Respublika BelarusiGerb ScyagKarta Saveckaj Sacyyalistychnaj Respubliki Belarusi y abveshchanyh mezhah lt gt 1919 1919Stalica Smalensk MinskMova y belaruskaya ruskayaAficyjnaya mova belaruskaya i ruskayaForma kiravannya saveckaya sacyyalistychnaya respublika Medyyafajly na VikishovishchyGistoryyaUzdym nacyyanalna vyzvalenchaga ruhu na Belarusi abvyashchenne 25 sakavika 1918 goda nezalezhnasci Belaruskaj Narodnaj Respubliki BNR i dzejnasc yae kiruyuchyh organay padshturhnuli balshavicki yrad u Maskve da farmalnaga pryznannya prava belaruskaga naroda na samavyznachenne i nacyyanalnuyu dzyarzhaynasc Pa pytanni samavyznachennya Belarusi syarod partyjnyh i saveckih rabotnikay ne bylo adzinaga merkavannya A Charvyakoy Z Zhylunovich i inshyya lidary vystupali za stvarenne Belaruskaj Saveckaj Sacyyalistychnaj Respubliki i yvahodzhanne yae y sklad RSFSR na pravah aytanomii Kirayniki Paynochna Zahodnyaga abkama RKP b i Zahodnyaj voblasci A Myasnikoy V Knoryn M Kalmanovich K Lander i inshyya ne pryznavali isnavannya belaruskaga etnasu i azhyccyaylennya prava nacyi na samavyznachenne va ymovah nablizhennya yak im zdavalasya susvetnaj revalyucyi taksama ne pryznavali Paslya zakanchennya germanskaj akupacyi Belarusi y kancy 1918 i zanyaccya yae terytoryi Chyrvonaj Armiyaj uznikla neabhodnasc terminovaga stvarennya na getyh zemlyah saveckaj dzyarzhaynasci Likvidavayshy vojskami Chyrvonaj Armii BNR u snezhni 1918 CK RKP b prynyay rashenne pra stvarenne belaruskaj saveckaj respubliki Shylda ab stvarenni BSSR u Smalensku 30 31 snezhnya 6 ya Paynochna Zahodnyaya kanferencyya RKP b yakaya adbylasya y Smalensku prynyala rezalyucyyu pra abvyashchenne samastojnaj Saveckaj Respubliki Belarusi U sklad getaga ytvarennya yvajshli Vicebskaya Grodzenskaya Magilyoyskaya Minskaya guberni bolshaya chastka Smalenskaj chastki Vilenskaj bez Vilni Kovenskaj Suvalkayskaj i Charnigayskaj gubernyay Sfarmiravany Chasovy rabocha syalyanski savecki yrad Belarusi starshynya Z Zhylunovich manifestam yakoga 1 studzenya 1919 goda Belarus abveshchana Sacyyalistychnaj Saveckaj Respublikaj a Rada i yrad BNR ab yayleny pa za zakonam Takim chynam partyjnaya kanferencyya yzyala na syabe funkcyi ystanoychaga shodu i parlamenta Belarusi 8 studzenya 1919 goda yrad SSRB peraehay sa Smalenska y Minsk 16 studzenya 1919 goda CK RKP b bez papyarednyaga abmerkavannya z uradam SSRB i CB KP b B pastanaviy vyklyuchyc sa skladu respubliki Vicebskuyu Magilyoyskuyu i Smalenskuyu guberni 22 studzenya 1919 goda specyyalna pryslany y Minsk emisar CK RKP b A Iofe ab yaviy rashenne CK RKP b adnosna troh belaruskih gubernyay 31 studzenya 1919 goda SSRB vyjshla sa skladu RSFSR urad Saveckaj Rasii prynyay pastanovu Ab pryznanni nezalezhnasci Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarusi Pry getym ushodnebelaruskiya zemli zastalisya y skladze RSFSR Isnavannyu belaruskaj dzyarzhaynasci pracivilisya pryhilniki idei ynitarnaj kamunistychnaj Rasii yak u Maskve getak i na mescah Na Pershym Usebelaruskim z ezdze Savetay yaki adbyysya y Minsku 2 3 lyutaga 1919 byla prynyata Kanstytucyya SSRB vybrany Centralny vykanaychy kamitet BSSR z ezd pacverdziy adryy ad SSRB terytoryj Smalenskaj Magilyoyskaj i Vicebskaj gubernyay yakiya zastalisya y skladze RSFSR Starshynya VCVK Ya Svyardloy shto prybyy na z ezd abvyasciy pastanovu Prezidyuma UCVK Ab pryznanni nezalezhnasci Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarusi a taksama patrabavay ab yadnannya Belarusi z saveckim uradam Paydnyovaj Litvy kab zasceragchy getyya respubliki ad nebyaspeki prayaylennya y ih nacyyanalistychnyh imknennyay Usebelaruski z ezd Savetay prynyay i geta patrabavanne 27 lyutaga 1919 goda na ab yadnanym pasedzhanni CVK Litoyskaj SSR i CVK BSSR u Vilni bylo aformlena stvarenne Litoyska Belaruskaj Saveckaj Sacyyalitychnaj Respubliki Litbel u skladze Minskaj Grodzenskaj Vilenskaj i Kovenskaj gubernyay Faktychna SSRB BSSR perastala isnavac Gistoryk adznachyy shto magchyma BSSR dazvolili ytvarycca menavita yak bufernaj kraine toj zyamli yakoj rasijskiya ylady y vypadku geapalitychnyh kanfliktay zmoguc ahvyaravac SSRB yak dzyarzhaynae ytvarenne praisnavala ne bolsh za mesyac Nevyaliki chas gistoryya advyala i adzinaj Litoyska Belaruskaj Saveckaj Sacyyalistychnaj Respublicy Uzho vyasnoj 1919 goda yae terytoryyu zahapili legiyony nachalnika dzyarzhavy Polskaj Yu Pilsudskaga Paslya ih vygnannya 31 lipenya 1920 goda y Minsku adbylosya pa sutnasci drugoe abvyashchenne SSRB na pryncypah Manifesta studzenya 1919 goda Tolki cyaper yana pracyagvala adlik gistoryi va yrezanym stane Spatrebiysya znachny chas kab vyarnuc u sklad Belarusi terytoryi strachanyya y chas gramadzyanskaj vajny vaennaj intervencyi 1918 1920 gadoy i polskaj akupacyi Adnaylenne Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarus31 lipenya 1920 goda na shodze pradstaynikoy Kampartyi Litvy i Belarusi saveckih i prafsayuznyh arganizacyj Minska i Minskaj guberni prynyata Deklaracyya ab abvyashchenni nezalezhnasci Sacyyalistychnaj Saveckaj Respubliki Belarus Gl dalej Belaruskaya Saveckaya Sacyyalistychnaya Respublika ZnoskiNa shlyahu belaruskaj dzyarzhaynasciLitaraturaPlatonay R Utvarenne BSSR Encyklapedyya gistoryi Belarusi U 6 t T 6 Kn 2 Usveya Yashyn Dadatak Redkal G P Pashkoy galoyny red i insh Mast E E Zhakevich Mn BelEn 2003 616 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0276 8 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Sacyyalistychnaya Saveckaya Respublika Belarusi