Гісторыя ГрэцыіДагістарычная Грэцыя да XXX ст да н э Эгейская культура XXX XII да н э Заходнеанаталійская цывілізацыяМін

Гісторыя Грэцыі
Дагістарычная Грэцыя (да XXX ст. да н. э.)
Эгейская культура (XXX—XII да н. э.)
Заходнеанаталійская цывілізацыя
Мінойская цывілізацыя
Кікладская культура
Эладская цывілізацыя
Мікенская цывілізацыя
Старажытная Грэцыя (XI — 146 да н. э.)
Цёмныя стагоддзі (XI—IX)
Архаічны перыяд (VIII—VI)
Класічны перыяд (V—IV)
Эліністычны перыяд (IV — 146)
Грэцыя ў складзе Рымскай дзяржавы
Рымская Грэцыя (146 да н. э. — 330 н. э.)
Сярэднявечча і Новы час (330—1832)
Візантыйская Грэцыя (330—1453)
Франкакратыя (1204—1458)
Асманская Грэцыя (1458—1832)
Сучасная Грэцыя (пасля 1821)
Вайна за незалежнасць (1821—1832)
Каралеўства (1832—1924)
(1924—1935)
(1936—1941)
(1941—1944)
(1944—1949)
Пасляваенны час (1950—1967)
Рэжым палкоўнікаў (1967—1974)
(з 1974)
Тэматычныя артыкулы

Грэчаскія імёны
Грэчаская мова
Гэта панэль: глядзець правіць

Мікенская і эгейская цывілізацыі

Мікенская Грэцыя, або Грэцыя бронзавага стагоддзя — старажытнагрэчаская цывілізацыя, існавалая на працягу позняга бронзавага стагоддзя, пачаўшыся з прыходам грэкаў у эгейскі рэгіён каля 1600 г. да н. э. і працягваўшыся аж да падзення цывілізацыі каля 1100 г. да н. э. Гэты гістарычны час знайшоў сваё адлюстраванне ў эпічных паэмах Гамера і асноўнай часткі грэчаскай міфалогіі. Мікенскі перыяд атрымаў сваю назва ад мікенскага археалагічнага ўчастку (Мікены), размешчанага на паўночным усходзе Аргаліды, вобласці Пелапанеса. Іншымі немалаважнымі месцамі знаходжання сведчанняў гэтай эпохі з'яўляюцца Афіны, Пілас, Фівы і Тырынф.

Мікенская цывілізацыя кіравалася ваеннай арыстакратыяй. Каля 1400 г. да н. э. Крыт, цэнтр мінойскай цывілізацыі, перайшоў пад кантроль мікенцаў, якія запазычылі форму мінойскага лінейнага ліста A, што трансфармаваліся ў лінейны ліст Б для запісу ранніх формаў старажытнагрэчаскай мовы.

Мікенцы хавалі сваё дваранства ў вялікіх круглых пахавальных камерах з высокім зборам і прамалінейным уваходам, выкладзеным каменем. Разам з нябожчыкам у доле астаўлялі яго зброю або баявое прыладдзе. Шляхту часта хавалі ў залатых масках, дыядэмах, у даспехах і c інкруставаных каштоўнасцямі зброяй. Хавалі мерцвякоў у сядзячым становішчы, некаторыя падвяргаліся муміфікацыі.

Каля 1100 г. да н. э. адбылося раптоўнае крушэнне мікенскай цывілізацыі, шматлікія гарады былі спустошаныя і Грэцыя панікла ў эпоху, якую гісторыкі завуць цёмнымі стагоддзямі. Грэцыя перажыла дэмаграфічны спад і заняпад пісьмовай культуры. Самі грэкі традыцыйна вінавацяць у гэтым новую хвалю ўварвання іншых элінскіх плямёнаў —- дарыйцаў, хоць археалагічнае пацверджанне гэтай падзеі застаецца вельмі бедным.

Грэчаскія цёмныя стагоддзі

Старажытная Грэцыя: 776 да н.э. - 323 г. да н.э.

Старажытнай Грэцыяй завуць краіны, у якіх казалі па-грэчаску ў старажытны перыяд гісторыі. Гэта не толькі Пелапанес - тэрыторыя сучаснай Грэцыі, але і іншыя вобласці з эліністычнай культурай, заселеныя ў старажытнасці грэкамі: Кіпр, Эгейскае ўзбярэжжа Турцыі (тады вядомай як Іонія)), Сіцылія і паўднёвая Італія (тады вядомымі як ) і грэчаскія паселішчы, раскінутыя па ўзбярэжжах сучасных Албаніі, Балгарыі, Егіпту, Лівіі, паўднёвай Францыі, усходняй і паўночна ўсходняй Іспаніі, Грузіі, Румыніі і Украіны.

Няма згоды з нагоды дакладных дат пачатку і канца старажытнагрэчаскага перыяду. Звычайна ім завуць усю грэчаскую гісторыю да заваявання Грэцыі Рымам, але гісторыкі выкарыстаюць гэта тэрмін стражэй. Некаторыя аўтары ўключаюць у яго Мікенскую цывілізацыю, якая павалілася каля , хоць астатнія скажуць, што Мінойская цывілізацыя настолькі моцна адрознівалася ад найпозняй грэчаскай культуры, што іх нельга ўключаць у адно паняцце.

У сучасных грэчаскіх падручніках, "старажытнасць" - гэта перыяд працягласцю каля 1000 гадоў (ад катастрофы Мікен) да заваёвы рымлянамі, падзелены на чатыры часткі, якія адрозніваюцца стылямі мастацтва, культурай і палітыкай. Першымі ідуць (–). У гэты час мастакі распісвалі амфары і іншыя гліняныя вырабы геаметрычнымі формамі - квадратамі, кругамі, лініямі. У (–500 г. да н.э.) скульптары стваралі вялікія стаялыя статуі ў застылых паставах з тагасветнай "архаічнай усмешкай". У (500 г. да н.э.–323 г. да н.э.) быў даведзены да дасканаласці стыль, які з тых часоў лічыцца ўзорным (напрыклад, Парфенон). У эліністычны перыяд (323 г. да н.э.–146 г. да н.э.), пасля заваёў Аляксандра Македонскага (таксама які завецца александрыйскім), некаторыя рысы эліністычнай цывілізацыі распаўсюдзіліся аж да Егіпту і Бактрыі. Часам грэчаскую цывілізацыю лічаць аж да распаўсюджвання хрысціянства ў III стагоддзі.

Традыцыйна, уласна старажытнагрэчаскі перыяд пачынаўся з першых Алімпійскіх гульняў у і працягваўся да смерці Аляксандра Македонскага ў 323 г. да н.э.

Большасць гісторыкаў лічаць старажытную Грэцыю культурнай падставай Заходняй цывілізацыі. Грэчаская культура аказала магутны ўплыў на Рымскую імперыю, якая данесла яе да шматлікіх частак Еўропы. Старажытнагрэчаская цывілізацыя занесла найвелізарны фундуш у мову, палітыку, адукацыю, філасофію, мастацтва і архітэктуру сучаснага міру, асабліва падчас ў Заходняй Еўропе, а таксама пазней падчас разнастайных неакласічных рухаў у XVIII і XIX стст. у Еўропе і Амерыцы.

Эліністычная Грэцыя: 323 г. да н.э. - 146 г. да н.э.

Рымская Грэцыя: 146 г. да н.э. - 330 г. н.э.

Рымская Грэцыя - перыяд грэчаскай гісторыі пасля перамогі Рыму над карынфянамі ў ў 146 г. да н.э. да пераназвання горада Візантыя ў 330 г. у , пазней Канстанцінопаль, рымскім імператарам Канстанцінам I і пераносу ў яго сталіцы Рымскай імперыі.

Візантыйская Грэцыя

Пасля ўводзін Дыяклетыянам ў Рымскай імперыі сталі паступова адасабляцца дзве паловы - заходняя і ўсходняя. Канчатковы падзел Рымскай імперыі адбыўся пасля смерці ў 395 , а ў 476 Заходняя рымская імперыя спыніла сваё існаванне. Пелапанескі паўвостраў і вялікая частка грэкамоўнага міра засталіся пад уладай Усходняй рымскай імперыі, пазней названай Візантыяй.

Грэцыя пад уладай крыжакоў

Гл. таксама Герцагства Афінскае

Асманская Грэцыя: 1354 - 1821 г.

Сучасная Грэцыя: з 1821 г.

«Чорныя палкоўнікі» (1967 – 1974 гг.)

21 красавіка 1967 г. у Грэцыі адбыўся ваенны пераварот, у выніку якога да ўлады прыйшло ваенны ўрад «чорных палкоўнікаў» на чале з Георгіясам Пападопуласам. У сталіцу былі ўведзеныя танкі, а палітычныя апаненты падвергнуліся рэпрэсіям. Дзейнасць партый была забаронена, а ў краіне ўведзена надзвычайнае становішча. У снежні таго ж года кароль Канстанцін II паспрабаваў зрабіць контрапераварот, але пацярпеў няўдачу і быў вымушаны эміграваць з краіны. У адсутнасці караля Пападопулас ў 1972 г. абвясціў сябе рэгентам. Спрабуючы лібералізаваць рэжым ваеннай дыктатуры, Пападопулас ў 1973 г. скасаваў манархію і 1 чэрвеня 1973 г. ўвёў у Грэцыі рэспубліканскае праўленне, абвясціўшы сябе прэзідэнтам краіны. Студэнты Політэхнічнага інстытута ў Афінах паднялі паўстанне, якое было жорстка задушана. 25 лістапада ваенныя зрабілі пераварот ўнутры хунты. Да ўлады прыйшоў генерал . Ізноў было ўведзена надзвычайнае становішча і цэнзура. Новы ваенны кіраўнік (паспрабаваў далучыць населены грэкамі Кіпр) да Грэцыі. У адказ 20 ліпеня 1974 г. Турцыя высадзіла дэсант на востраве. У Грэцыі пачалася мабілізацыя, аднак навабранцы паднялі мяцеж і прымусілі перадаць уладу грамадзянскаму ўраду. Кіраўнікі хунты паўсталі перад судом.