Сямігадовая вайна

Сямігадовая вайна (1756—1763) — буйны ваенны канфлікт XVIII стагоддзя, адзін з самых маштабных канфліктаў Новага часу. Сямігадовая вайна ішла як у Еўропе, так і за акіянам: у Паўночнай Амерыцы, у краінах Карыбскага басейна, Індыі, на Філіпінах. У вайне прынялі ўдзел усе еўрапейскія вялікія дзяржавы таго часу, а таксама большасць сярэдніх і дробных дзяржаў Еўропы, некаторыя індзейскія плямёны. Уінстанам Чэрчылем вайна нават была названа «першай сусветнай вайной». Вайну лічаць каланіяльнай, бо ў ёй сутыкнуліся каланіяльныя інтарэсы Вялікабрытаніі, Францыі і Іспаніі, а таксама першай акопнай — з-за прымянення ў вайне вялікай колькасці рэдутаў і іншых хуткаўзведзеных умацаванняў — і першай артылерыйскай вайной: колькасць гармат у ёй з 1756 — 2 на 1000 штыкоў, з 1759 года — 3-4 гарматы на 1000 штыкоў і 5-6 гармат у 1761 годзе.

Сямігадовая вайна
. «» (1848)
Дата	1756—1763
Месца	Еўропа, Афрыка, Індыя, Паўночная Амерыка, Карыбскі басейн, Філіпіны, Паўднёвая Амерыка
Прычына	узмацненне Прусіі, франка-англійскае каланіяльнае суперніцтва
Вынік	Узвышэнне Прусіі; Англія вырвалася наперад у каланіяльнай гонцы, атрымаўшы над Францыяй шэраг перамог у калоніях: анексія Англіяй Канады, Усходняй Луізіяны, астравоў Дамініка, Сент-Вінсент, Грэнада і Табага, Сенегала і ўсіх факторый Францыі ў Індыі; Іспаніяй — Заходняй Луізіяны
Праціўнікі
Прусія Брытанская імперыя Гановер Партугалія Канфедэрацыя іракезскіх плямёнаў Расія (1762)  Гетманшчына (1762) Аўстрыя Расія (1757—1761)  Гетманшчына (1757—1761) Швецыя Іспанія Саксонія Неапалітанскае каралеўства Сардзінскае каралеўства
Камандуючыя
Фрыдрых II Ф. В. Зейдліц Георг II Георг III Сірадж уд-Даўла Жазэ I Граф Даўн Людовік XV Елізавета Пятроўна† П. С. Салтыкоў Карл III Аўгуст III
Сілы бакоў
Сотні тысяч салдат (падрабязней гл. ніжэй) Сотні тысяч салдат (падрабязней гл. ніжэй)
Страты
гл. ніжэй гл. ніжэй
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Асноўнае супрацьстаянне ў Еўропе адбывалася паміж Аўстрыяй і Прусіяй з-за Сілезіі, страчанай Аўстрыяй у папярэдніх Сілезскага войнах. Таму Сямігадовую вайну называюць таксама трэцяй Сілезскай вайной. Першая (1740—1742) і другая (1744—1748) Сілезскія войны з’яўляюцца складовай часткай вайны за аўстрыйскую спадчыну. У шведскай гістарыяграфіі вайна вядомая як Памеранская вайна (швед. Pommerska kriget), у Канадзе — як «заваявальная вайна» (анг.: The War of the Conquest) і ў Індыі як «Трэцяя Карнацкая вайна» (анг.: The Third Carnatic War). Паўночнаамерыканскі тэатр вайны называюць франка-індзейскай вайной.

Пазначэнне «сямігадовая» вайна атрымала ў 1780-х гадах, да таго пра яе казалі як пра «нядаўнюю вайну».

Гл. таксама

• Сусветная вайна
• Вайна за незалежнасць ЗША

Зноскі

1. У 1757—1761 гадах Расія ўдзельнічала ў вайне на боку антыпрускай кааліцыі, у 1762 годзе — на боку Прусіі. У тым жа 1762 годзе Расія выйшла з вайны. З гэтым акалічнасцю звязана разыходжанне ў датах, у той час, як у заходняй гістарыяграфіі прынята лічыць, што Сямігадовая вайна працягвалася з 1756 па 1762 год, у большасці расійскіх сачыненняў указваюцца іншыя даты, а менавіта 1756—1761.
2. Європейський гетьман. tyzhden.ua. 12 березня, 2010

Літаратура

• Бажэнаў Ю. В., Юшкевіч В. А. Сямігадо́вая вайна́ 1756—63 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 347—348. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Семиле́тняя война́ 1756—63 / Кочетков А. Н. // Т. 23. Сафлор — Соан. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 235—236. — ((Большая советская энциклопедия) : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сямігадовая вайна
• Seven Years War (1755-63) (англ.)