Уінстан Чэрчыль

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Уінстан Чэрчыль (значэнні).

Запыт «Чэрчыль» перанакіроўваецца сюды; гл. таксама іншыя значэнні.

Сэр Уінстан Леанард Спэнсэр-Чэрчыль (англ.: Sir Winston Leonard Spenser-Churchill; 30 лістапада 1874, Вудстак, Оксфардшыр, Англія — 24 студзеня 1965, Лондан, Англія) — брытанскі палітычны дзеяч, які быў прэм’ер-міністрам Вялікабрытаніі з 1940 па 1945, а потым зноў з 1951 па 1955. Шырока вядомы як адзін з найвялікшых лідараў ваеннага часу ў 20-м стагоддзі. Апрача таго, Чэрчыль быў афіцэрам , гісторыкам, пісьменнікам і мастаком. З’яўляецца адзіным брытанскім прэм’ер-міністрам, які атрымаў Нобелеўскую прэмію па літаратуры, і першым чалавекам, які атрымаў статус .

Уінстан Чэрчыль
англ.: Winston Churchill
прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі 10 мая 1940 — 26 ліпеня 1945
Папярэднік	Невіл Чэмберлен
Пераемнік	Клемент Этлі
прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі 26 кастрычніка 1951 — 5 красавіка 1955
Папярэднік	Клемент Этлі
Пераемнік	Энтані Ідэн
глава ваеннага ведамства Вялікабрытаніі^[d] 10 мая 1940 — 26 ліпеня 1945
Папярэднік	Ernle Chatfield, 1st Baron Chatfield^[d]
Пераемнік	Клемент Этлі
глава ваеннага ведамства Вялікабрытаніі^[d] 28 кастрычніка 1951 — 1 сакавіка 1952
Папярэднік	Manny Shinwell^[d]
Пераемнік	Harold Alexander, 1st Earl Alexander of Tunis^[d]
канцлер казначэйства^[d] 6 лістапада 1924 — 4 чэрвеня 1929
Папярэднік	Philip Snowden, 1st Viscount Snowden^[d]
Пераемнік	Philip Snowden, 1st Viscount Snowden^[d]
міністр унутраных спраў Вялікабрытаніі^[d] 19 лютага 1910 — 24 кастрычніка 1911
Папярэднік	Herbert Gladstone, 1st Viscount Gladstone^[d]
Пераемнік	Reginald McKenna^[d]
канцлер герцагства Ланкастэрскага^[d] 25 мая 1915 — 25 лістапада 1915
Папярэднік	Edwin Montagu^[d]
Пераемнік	Herbert Samuel, 1st Viscount Samuel^[d]
Minister of Munitions^[d] 17 ліпеня 1917 — 10 студзеня 1919
Папярэднік	Christopher Addison, 1st Viscount Addison^[d]
Пераемнік	Andrew Weir, 1st Baron Inverforth^[d]
лідар апазіцыі Вялікабрытаніі^[d] 26 ліпеня 1945 — 26 кастрычніка 1951
Папярэднік	Клемент Этлі
Пераемнік	Клемент Этлі
лідар Кансерватыўнай партыі^[d] 9 лістапада 1940 — 6 красавіка 1955
Папярэднік	Невіл Чэмберлен
Пераемнік	Энтані Ідэн
Першы лорд Адміралцейства^[d] 3 верасня 1939 — 11 мая 1940
Папярэднік	James Stanhope, 7th Earl Stanhope^[d]
Пераемнік	A. V. Alexander, 1st Earl Alexander of Hillsborough^[d]
Першы лорд Адміралцейства^[d] 24 кастрычніка 1911 — 25 мая 1915
Папярэднік	Reginald McKenna^[d]
Пераемнік	Артур Бэлфар
міністр калоній Вялікабрытаніі^[d] 13 лютага 1921 — 19 кастрычніка 1922
Папярэднік	Alfred Milner, 1st Viscount Milner^[d]
Пераемнік	Victor Cavendish, 9th Duke of Devonshire^[d]
Secretary of State for Air^[d] 10 студзеня 1919 — 13 лютага 1921
Папярэднік	William Weir, 1st Viscount Weir^[d]
Пераемнік	Frederick Guest^[d]
ваенны міністр Вялікабрытаніі^[d] 10 студзеня 1919 — 13 лютага 1921
Папярэднік	Alfred Milner, 1st Viscount Milner^[d]
Пераемнік	Sir Laming Worthington-Evans, 1st Baronet^[d]
дэпутат 42-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 8 кастрычніка 1959 — 25 верасня 1964
дэпутат 41-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 26 мая 1955 — 18 верасня 1959
дэпутат 40-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 25 кастрычніка 1951 — 6 мая 1955
дэпутат 39-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 23 лютага 1950 — 5 кастрычніка 1951
member of the 38th Parliament of the United Kingdom^[d] 5 ліпеня 1945 — 3 лютага 1950
дэпутат 37-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 14 лістапада 1935 — 15 чэрвеня 1945
дэпутат 36-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 27 кастрычніка 1931 — 25 кастрычніка 1935
дэпутат 35-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 30 мая 1929 — 7 кастрычніка 1931
дэпутат 34-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 29 кастрычніка 1924 — 10 мая 1929
дэпутат 31-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 14 снежня 1918 — 26 кастрычніка 1922
дэпутат 30-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 3 снежня 1910 — 25 лістапада 1918
дэпутат 29-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 15 студзеня 1910 — 28 лістапада 1910
дэпутат 28-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 12 студзеня 1906 — 16 красавіка 1908
дэпутат 28-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 9 мая 1908 — 10 студзеня 1910
дэпутат 27-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 1 мая 1904 — 8 студзеня 1906
дэпутат 27-га парламента Вялікабрытаніі^[d] 1 кастрычніка 1900 — 1 мая 1904
прадстаўнік у Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы^[d] 13 жніўня 1949 — 26 лістапада 1951
Lord Warden of the Cinque Ports^[d] 28 кастрычніка 1941 — 24 студзеня 1965
colonel^[d] (Royal Scots Fusiliers^[d]) з 24 студзеня 1940
лідар Палаты абшчын Вялікабрытаніі^[d] 10 мая 1940 — 19 лютага 1942
Папярэднік	Невіл Чэмберлен
Пераемнік	Stafford Cripps^[d]
рэктар^[d] (Абердзінскі ўніверсітэт) 1914 — 1918
Папярэднік	Эндру Карнегі^[d]
Пераемнік	Weetman Pearson, 1st Viscount Cowdray^[d]
Нараджэнне	30 лістапада 1874(1874-11-30)^[…] Бленхеймскі палац, Вудстак
Смерць	24 студзеня 1965(1965-01-24)^[…](90 гадоў) Hyde Park Gate^[d], Кенсінгтан і Чэлсі, графства Вялікі Лондан, Вялікі Лондан^[d], Англія, Вялікабрытанія
Месца пахавання	St Martin's Church, Bladon^[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Winston Leonard Spencer Churchill
Бацька	Lord Randolph Churchill^[d]
Маці	Lady Randolph Churchill^[d]
Жонка	Clementine Churchill^[d]^[…]
Дзеці	Diana Churchill^[d], Randolph Churchill^[d]^[…], Sarah Churchill^[d]^[…], Marigold Churchill^[d] і Mary Soames^[d]^[…]
Веравызнанне	Царква Англіі
Партыя	Кансерватыўная партыя (1904) Ліберальная партыя (1924) Кансерватыўная партыя (1964)
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Лонданскае каралеўскае таварыства Таварыства Цынцынаці (1965) ордэн Падвязкі (1965)
Адукацыя	Хэраў^[d] Каралеўскае ваеннае вучылішча^[d] St George's School, Ascot^[d] Stoke Brunswick School^[d]
Месца працы	Эдынбургскі ўніверсітэт
Прыналежнасць	Вялікабрытанія і Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Род войскаў	Брытанская армія^[d] і кавалерыя
Званне	colonel^[d], lieutenant colonel^[d], cadet^[d], second lieutenant^[d], маёр^[d] і captain^[d]
Бітвы	Першая сусветная вайна Mahdist War^[d] Другая англа-бурская вайна^[d] Siege of Malakand^[d] Другая сусветная вайна
Узнагароды	Crosses of Military Merit^[d] Нобелеўская прэмія па літаратуры (1953) член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] Ганаровы грамадзянін ЗША^[d] (1963) узнагарода Свабоды^[d] (1958) Залаты медаль Кангрэса ЗША медаль Альберта^[d] (1945) ганаровы доктар Лейдэнскага ўніверсітэта^[d] (1946) ганаровы грамадзянін Бруселя^[d] (16 кастрычніка 1945) ганаровы доктар Універсітэта Маямі^[d] (26 лютага 1946) honorary citizen of Mons^[d] ганаровы член Каралеўскай калегіі хірургаў Англіі^[d] (1943) Sonning Prize^[d] (1950)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уінстан Чэрчыль нарадзіўся ў арыстакратычнай сям’і герцагаў Мальбара. Яго бацька, , быў харызматычным палітыкам, які займаў пасаду , а маці, , была дачкой багатага амерыканскага бізнэсмэна. У якасці маладога афіцэра Чэрчыль прысутнічаў пры ваенных дзеяннях у Брытанскай Індыі, Судане, на . Ён атрымаў вядомасць будучы ваенным карэспандэнтам, а таксама апісаў свае кампаніі ў кнігах.

На працягу 50-ці гадоў у авангардзе палітыкі Чэрчыль змяніў мноства розных палітычных і міністэрскіх пастоў. Да Першай сусветнай вайны ён займаў пасады міністра гандлю, міністра ўнутраных спраў, а таксама першага лорда адміралцейства ў складзе ліберальнага ўраду Герберта Эсквіта. Правал , ініцыяванай Чэрчылем, пацягнуў за сабой яго сыход з урада. Ён аднавіў сваю службу ў войсках на Заходнім фронце ў якасці камандзіра 6-га батальёну . Ён вярнуўся ва ўрад, дзе стаў міністрам па ўзбраенні і пазней міністрам авіяцыі. Пасля вайны Чэрчыль быў канцлерам казначэйства з 1924 па 1929 у кансерватыўным урадзе Стэнлі Болдуіна, дзе кіраваў няўдалым вяртаннем фунта стэрлінгаў да залатога стандарту і павышэннем яго вартасці да даваеннага ўзроўню, што прывяло да дэфляцыі брытанскай эканомікі. Апроч таго, Чэрчыль выступаў супраць надання незалежнасці і нават статусу дамініёна Індыі.

Знаходзячыся ў палітычнай ізаляцыі ў 1930-х гадах, Чэрчыль узяў на сябе ініцыятыву ў папярэджанні аб пагрозе Нацысцкай Германіі і ў кампаніі па пераўзбраенні войск. Пасля пачатку Другой сусветнай вайны ён зноў заняў пасаду першага лорда адміралцейства. Пасля адстаўкі Невіла Чэмберлена 10 мая 1940 году, Уінстан Чэрчыль заняў пасаду прэм’ер-міністра Вялікабрытаніі. Яго катэгарычная адмова разгляду варыянтаў паражэння, капітуляцыі або кампраміснага міру змаглі натхніць брытанскі супраціў, асабліва ў першыя дні вайны, калі Брытанія была адзінай краінай, якая актыўна супрацьстаяла Адольфу Гітлеру. Чэрчыль быў вядомы сваімі прамовамі і выступамі на радыё, якія натхнялі брытанскі народ. Ён займаў пасаду прэм’ер-міністра да таго часу, пакуль перамога над Нацысцкай Германіяй не была забяспечаная.

Пасля таго, як кансерватыўная партыя прайграла выбары ў 1945 годзе, Чэрчыль стаў лідарам апазіцыі лейбарыстскаму ўраду. Пасля перамогі ў 1951 годзе, ён зноў стаў прэм’ер-міністрам да выхаду на пенсію ў 1955. Пасля яго смерці, па распараджэнні каралевы, Елізаветы II, яму былі зладжаныя праводзіны па вышэйшым дзяржаўным разрадзе ў Саборы св. Паўла. Названы найвялікшым брытанцам усіх часоў па апытаннях 2002 году, Чэрчыль шырока разглядаецца сярод самых уплывовых людзей у гісторыі Вялікабрытаніі.

Біяграфія

Уінстан нарадзіўся ў вядомай сям’і Мальбара, яго бацька Рэндальф Чэрчыль быў вядомым палітыкам-кансерватарам. Уінстан атрымаў добрую агульную і ваенную адукацыю, хаця ў яго заўсёды былі незадавальняючыя паводзіны. Удзельнічаў у ваенных кампаніях у Афганістане, Судане і Паўднёвай Афрыцы ў якасці афіцэра, аднак адначасова ён быў ваенным журналістам.

Пачатак палітычнай кар’еры

Хутка пасля вяртання ў Вялікабрытанію Чэрчыль быў абраны ў ніжэйшую палату парламенту ад кансерватыўнай партыі. Аднак у 1904 ён перайшоў у іншую буйную на той час партыю, ліберальную. У ліберальным урадзе ён ужо ў 1908 атрымаў пасаду міністра гандлю і прамысловасці, а ў 1910 ён стаў міністрам унутраных спраў. На чале міністэрства Чэрчыль рашуча расправіўся з усімі шматлікімі маніфестацыямі і ў 1911 стаў міністрам марскіх спраў (афіцыйна — Першы Лорд Адміралцейства). Ён пачаў рэфарміраванне брытанскага флоту, аднак пасля няўдалай Дарданэльскай аперацыі падчас Першай сусветнай вайны Чэрчыль быў зняты са сваёй пасады.

Пасля 1917 Чэрчыль, які заўсёды варожа ставіўся да бальшавізму, быў адным з галоўных ініцыятараў інтэрвенцыі Антанты ў Расію. У 1925 ён перайшоў у кансерватыўную партыю, аднак у 20-я і 30-я гады ён не быў буйной палітычнай фігурай. Толькі ў канцы 30-х, пасля таго, як ён крытыкаваў палітыку «супакаення» Чэмберлена ў адносінах да Гітлера (магчыма, ён рабіў гэта з палітычных прычынаў) і пасля пачатку Другой сусветнай вайны Чэрчыль зноў уваходзіць у склад вядучых палітыкаў Вялікабрытаніі як новы марскі міністр.

Першы прэм’ерскі тэрмін

10 мая 1940, калі было відавочна, што Чэмберлен цалкам скампраметаваў сябе як кіраўнік, Чэрчыль быў абраны прэм’ер-міністрам кааліцыйнага ўрада. Ён рашуча выказваўся за вайну да перамогі над Германіяй. Вядома яго фраза з прамовы да англійскай нацыі, што яму «няма чаго прапанаваць, акрамя крыві, поту і слёз». Чэрчыль актыўна наведваў месцы, разбураныя нямецкай авіяцыяй і ракетамі, шмат разоў выступаў па радыё. Яго дзейнасць дапамагла кансалідацыі брытанскай нацыі і падтрымцы іх настрою ў гады вайны.

22 чэрвеня 1941 вядомы сваімі антыкамуністычнымі поглядамі Чэрчыль заявіў аб падтрымцы СССР, дадаўшы, аднак, што «калі б Гітлер уварваўся ў пекла, я б прадставіў станоўчую справаздачу аб д’ябле». Чэрчыль удзельнічаў у працы антыгітлераўскай кааліцыі.

У 1945 перад парламенцкімі выбарамі ён спадзяваўся на свой ваенны аўтарытэт і амаль не вёў выбарчую кампанію. Аднак брытанцы аддалі свае галасы лейбарыстам на чале з Клементам Этлі, якія прапаноўвалі крокі па стабілізацыі эканамічнага становішча пасля вайны, а таксама абяцалі ўсеагульную занятасць і рэформу нацыянальнай сістэмы аховы здароўя.

5 сакавіка 1946 Чэрчыль вымавіў вядомую Фултанскую прамову, ад якой часам пачынаюць адлічваць час халоднай вайны. У гэты ж час Чэрчыль пачынае актыўна займацца літаратурнай дзейнасцю. У прыватнасці, ён піша вялікую працу «Другая сусветная вайна».

Другі прэм’ерскі тэрмін

У 1951 кансерватары перамаглі на парламенцкіх выбарах, і 26 кастрычніка 1951 прэм’ер-міністрам стаў ужо 77-гадовы і атрымаўшы інсульт Чэрчыль. Нягледзячы на свой дрэнны стан, Чэрчыль заставаўся прэм’ерам да 7 красавіка 1955, калі перадаў сваю пасаду Энтані Ідэну.

У 1953 яму была прысуджана Нобелеўская прэмія па літаратуры, хаця на прэмію таксама прэтэндаваў Эрнест Хемінгуэй. У апошні раз Чэрчыль прысутнічаў на паседжанні парламента 27 ліпеня 1964.

Уінстан Чэрчыль памёр 24 студзеня 1965.

Гл. таксама

• Эсмінец Уінстан Чэрчыль

Крыніцы

1. Winston Leonard Spencer (Lord) Churchill
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
2. Winston Churchill // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>
3. http://www.britishpathe.com/video/winston-85-not-out/query/clementine
4. http://www.express.co.uk/news/history/554733/Sir-Winston-Churchill-State-Funeral-50-Anniversary-Wartime-Prime-Minister
5. Kindred Britain
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a>
6. Catalog of the German National Library Праверана 30 жніўня 2024.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686"></a>
7. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
8. Lundy D. R. The Peerage
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
9. The London Gazette 34777 — 1940. — вып. 34777. — С. 459. Праверана 18 сакавіка 2021.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q109163568"></a>
10. The London Gazette 29520 — 1916. — вып. 29520. — С. 3260. Праверана 17 сакавіка 2021.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q109157401"></a>
11. The London Gazette 29753 — 1916. — вып. 29753. — С. 9100. Праверана 20 сакавіка 2021.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q109157644"></a>
12. The London Gazette 26600 — 1895. — вып. 26600. — С. 1001. Праверана 18 сакавіка 2021.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q109154380"></a>
13. The London Gazette 27799 — 1905. — вып. 27799. — С. 3866. Праверана 18 сакавіка 2021.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q109155610"></a>
14. https://www.forces.net/heritage/history/officer-cadet-lieutenant-colonel-winston-churchill-british-army Праверана 20 сакавіка 2021.