Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Растоў-на-Доне (руск.: Ростов-на-Дону) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Растоўскай вобласці, цэнтр Паўднёвай федэральнай акругі, Горад воінскай славы. У горадзе знаходзіцца штаб 4-й арміі ВПС і СПА Расіі. Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015). Заснаваны ў 1749 годзе.
Горад
Растоў-на-Доне на карце Расіі ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Цэнтр горада Растова-на-Доне знаходзіцца за 1076 км (па дарогах на 2006 год) на паўднёва-паўднёва-усход ад Масквы. Размешчаны на паўднёвым усходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у асноўным на правым беразе ракі Дон, за 46 км ад яе ўпадзення ў Азоўскае мора. Паўднёва-заходнія ўскраіны горада прымыкаюць да дэльты ракі Дон.
Клімат умерана кантынентальны. Зіма мяккая; сярэдняя тэмпература студзеня −4.6 °C. Лета спякотнае, працяглае, з перавагай сонечнага надвор'я; сярэдняя тэмпература ліпеня 23 °C. Ападкаў каля 500 мм у год.
Гісторыя
На месцы сучаснага горада ў 1749 годзе былі заснаваны Цемярніцкая мытня і порт; у 1761 годзе заснавана крэпасць, названая Растоўскай у гонар мітрапаліта Дзмітрыя Растоўскага. Населены пункт пры гэтай крэпасці ператвораны ў горад у 1796 годзе; атрымаў назву Растоў-на-Доне. З 1797 годзе павятовы горад Наварасійскай, з 1802 — Екацярынаслаўскай губерні. З сярэдзіны 19 стагоддзя пачаўся рост прамысловасці. У 1853 годзе была адкрыта тытунёвая фабрыка, у 1857 годзе — буйны чугунаплавільны завод, у 1870 годзе — папяровая фабрыка. У 1870-я гады злучаны чыгункай з Харкавам, Варонежам і Уладзікаўказам. У 1888 годзе ўключаны ў склад Вобласць Войска Данскога. З 1924 года — цэнтр Паўночна-Каўказскага і з 1934 года Азова-Чарнаморскага краёў, з 1937 года — Растоўскай вобласці. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны Растоў-на-Доне быў двойчы захоплены нямецкімі войскамі (21-29 лістапада 1941, 27 ліпеня 1942 — 14 лютага 1943).
Эканоміка
Буйнейшыя прамысловыя прадпрыемствы: — буйнейшы вытворца самаходных збожжапрыбіральных і кормаўборачных Расіі, — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў ЛКМ, — вырабляе верталёты Мі-24, , , , — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў цыгарэт, — галоўны вытворца навігацыйных радыёлакацыённых станцый для грамадзянскага і вайсковага флатоў, — вытворчасць падшыпнікаў, — вытворца кандытарскіх вырабаў, — вытворца абсталявання для лёгкай прамысловасці, — вытворца абсталявання для харчасмакавай прамысловасці, — вытворчасць штучнай каўбаснай абалонкі і інш.
Вядомыя ўраджэнцы
- Леанід Васілевіч Аляксееў (1921—2008) — савецкі і рускі археолаг і гісторык.
- Юрый Абрамавіч Башмет (нар. 1953) — расійскі альтыст, дырыжор, педагог.
- Канстанцін Мікалаевіч Лаўраненка (нар. 1961) — расійскі акцёр тэатра і кіно.
- Павел Іванавіч Лаўрэнка (1912—2002) — беларускі інжынер-будаўнік.
- Вольга Фёдараўна Нячай (нар. 1936) — беларускі кіназнавец.
- Лілія Мікалаеўна Пятроўская (нар. 1933) — беларускі архітэктар.
- Анатоль Абрамавіч Рудакоў (1921—1990) — беларускі акцёр.
- Сафія Леанідаўна Смірнова (нар. 1934) — беларускі архітэктар.
- Дзяніс Аляксандравіч Чакалаў (нар. 1975) — расійскі пісьменнік-фантаст.
- Ксенія Кірылаўна Хачатранц (нар. 1938) — беларускі архітэктар і тэарэтык архітэктуры.
- Людміла Сяргееўна Шаламенцава (1937—2019) — беларуская піяністка, педагог.
- Аляксандр Барысавіч Гудкоў (нар. 1957) — беларускі палітык.
- Аляксей Уладзіміравіч Белы (нар. 1950) — беларускі фізік. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2004), доктар тэхнічных навук (1990), прафесар (1995).
- Валянціна Цыбульская (нар. 1968) — беларуская лёгкаатлетка. Майстар спорту міжнароднага класа.
Адукацыя і культура
- Палац культуры чыгуначнікаў
- Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт (1915-2006)
- Музей касманаўтыкі
Насельніцтва
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гарады-пабрацімы
![image]()
Polis[d], Кіпр
![image]()
Адэса, Украіна (1999)
![image]()
Анталья, Турцыя
![image]()
Волас, Грэцыя
![image]()
Гера, Германія (1987)
![image]()
Глазга, Вялікабрытанія (1986)[…]
![image]()
Гомель, Беларусь (25 чэрвеня 2009)![image]()
Данецк, Украіна![image]()
Дортмунд, Германія (4 ліпеня 1977)
![image]()
Ерэван, Арменія
![image]()
Каяні, Фінляндыя (1956)[…]
![image]()
Ле-Ман, Францыя![image]()
/ 
![image]()
Луганск, Украіна / Расія
![image]()
Мабіл, ЗША
![image]()
Плевен, Балгарыя (4 лютага 1993)
![image]()
Севілья, Іспанія
![image]()
Уральск, Казахстан
![image]()
Чхонджу[d], Паўднёвая Карэя
Славутасці
- Аляксандраўская калона
- Армянскія могілкі
- Будынак гандлёвай школы
- Будынак Чэхава
- Даходны дом Тэр-Абрамяна
- Клуб прыказчыкаў
- Дабравешчанская грэчаская царква
- Дом Саветаў
- Дом Урангеля
- Дон-плаза
- Жылы дом Мікалая Паніна
- Зялёны тэатр
- Набярэжная ракі Дон
- Парк імя 1 Мая
- Паўночныя могілкі
- Помнік А. С. Пушкіну
- Помнік вадаправоду
- Помнік героям Першай сусветнай вайны
- Помнік настаўніцы
- Помнік першакласніку
- Помнік Уладзіміру Высоцкаму
- Помнік Сцяпану Разіну
- Растоўская тэлевежа
- Станцыя Растоў-Галоўны
- Шчэпкінскі лес
Спорт
- Палац спорту
- ФК Растоў
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Растоў-на-Доне
- 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
- https://www.citypopulation.de/en/russia/cities/southern/ Праверана 27 верасня 2022.
- Αδελφοποιημένοι Δήμοι Праверана 9 верасня 2018.
- http://old.rostov-gorod.ru/aboutrostov/citypartners/
- https://www.gera.de/sixcms/detail.php?id=17948
- https://www.glasgow.gov.uk/index.aspx?articleid=15944
- https://www.dortmund.de/de/leben_in_dortmund/internationales/staedtepartnerschaften/rostow_am_don/index.html
- https://www.kajaani.fi/en/kajaani-international-services/sister-cities-and-twin-towns/
- https://www.pleven.bg/bg/pobratimeni-gradove/rostov-na-don-ruska-federatsiya
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Rastoy na Done rusk Rostov na Donu gorad u Rasii administracyjny centr Rastoyskaj voblasci centr Paydnyovaj federalnaj akrugi Gorad voinskaj slavy U goradze znahodzicca shtab 4 j armii VPS i SPA Rasii Naselnictva 1 115 000 chalavek 2015 Zasnavany y 1749 godze Gorad Rastoy na Done rusk Rostov na Donu Gerb d Scyag d Kraina RasiyaStatus ablasny centrRegiyon Rastoyskaya voblascKaardynaty 47 14 26 pn sh 39 42 38 u d H G Ya OUnutranae dzyalenne 8 garadskih rayonayKiraynikZasnavany 1749Pershaya zgadka 1749Gorad z 1807Ploshcha 348 5 km Vyshynya centra 50 mVodnyya ab ekty DonAficyjnaya mova ruskaya movaNaselnictva 1 115 000 chalavek 2015 Chasavy poyas UTC 3Telefonny kod 863Pashtovyya indeksy 344000 344999Aytamabilny kod 61 161Aficyjny sajt rostov gorod ru rusk Rastoy na Done na karce Rasii Medyyafajly na Vikishovishchy Centr gorada Rastova na Done znahodzicca za 1076 km pa darogah na 2006 god na paydnyova paydnyova ushod ad Maskvy Razmeshchany na paydnyovym ushodze Ushodne Eyrapejskaj rayniny u asnoynym na pravym beraze raki Don za 46 km ad yae ypadzennya y Azoyskae mora Paydnyova zahodniya yskrainy gorada prymykayuc da delty raki Don Klimat umerana kantynentalny Zima myakkaya syarednyaya temperatura studzenya 4 6 C Leta spyakotnae pracyaglae z peravagaj sonechnaga nadvor ya syarednyaya temperatura lipenya 23 C Apadkay kalya 500 mm u god GistoryyaRastoy na Done 19 stagoddze Na mescy suchasnaga gorada y 1749 godze byli zasnavany Cemyarnickaya mytnya i port u 1761 godze zasnavana krepasc nazvanaya Rastoyskaj u gonar mitrapalita Dzmitryya Rastoyskaga Naseleny punkt pry getaj krepasci peratvorany y gorad u 1796 godze atrymay nazvu Rastoy na Done Z 1797 godze pavyatovy gorad Navarasijskaj z 1802 Ekacyarynaslayskaj guberni Z syaredziny 19 stagoddzya pachaysya rost pramyslovasci U 1853 godze byla adkryta tytunyovaya fabryka u 1857 godze bujny chugunaplavilny zavod u 1870 godze papyarovaya fabryka U 1870 ya gady zluchany chygunkaj z Harkavam Varonezham i Uladzikaykazam U 1888 godze yklyuchany y sklad Voblasc Vojska Danskoga Z 1924 goda centr Paynochna Kaykazskaga i z 1934 goda Azova Charnamorskaga krayoy z 1937 goda Rastoyskaj voblasci U peryyad Vyalikaj Ajchynnaj vajny Rastoy na Done byy dvojchy zahopleny nyameckimi vojskami 21 29 listapada 1941 27 lipenya 1942 14 lyutaga 1943 EkanomikaBujnejshyya pramyslovyya pradpryemstvy bujnejshy vytvorca samahodnyh zbozhzhaprybiralnyh i kormayborachnyh Rasii adzin z bujnejshyh u Rasii vytvorcay LKM vyrablyae vertalyoty Mi 24 adzin z bujnejshyh u Rasii vytvorcay cygaret galoyny vytvorca navigacyjnyh radyyolakacyyonnyh stancyj dlya gramadzyanskaga i vajskovaga flatoy vytvorchasc padshypnikay vytvorca kandytarskih vyrabay vytvorca abstalyavannya dlya lyogkaj pramyslovasci vytvorca abstalyavannya dlya harchasmakavaj pramyslovasci vytvorchasc shtuchnaj kaybasnaj abalonki i insh Vyadomyya yradzhencyAsnoynyya artykuly Vyadomyya asoby Rastova na Done i Leanid Vasilevich Alyakseey 1921 2008 savecki i ruski arheolag i gistoryk Yuryj Abramavich Bashmet nar 1953 rasijski altyst dyryzhor pedagog Kanstancin Mikalaevich Layranenka nar 1961 rasijski akcyor teatra i kino Pavel Ivanavich Layrenka 1912 2002 belaruski inzhyner budaynik Volga Fyodarayna Nyachaj nar 1936 belaruski kinaznavec Liliya Mikalaeyna Pyatroyskaya nar 1933 belaruski arhitektar Anatol Abramavich Rudakoy 1921 1990 belaruski akcyor Safiya Leanidayna Smirnova nar 1934 belaruski arhitektar Dzyanis Alyaksandravich Chakalay nar 1975 rasijski pismennik fantast Kseniya Kirylayna Hachatranc nar 1938 belaruski arhitektar i tearetyk arhitektury Lyudmila Syargeeyna Shalamencava 1937 2019 belaruskaya piyanistka pedagog Alyaksandr Barysavich Gudkoy nar 1957 belaruski palityk Alyaksej Uladzimiravich Bely nar 1950 belaruski fizik Chlen karespandent Nacyyanalnaj akademii navuk Belarusi 2004 doktar tehnichnyh navuk 1990 prafesar 1995 Valyancina Cybulskaya nar 1968 belaruskaya lyogkaatletka Majstar sportu mizhnarodnaga klasa Adukacyya i kulturaPalac kultury chygunachnikay Rastoyski dzyarzhayny yniversitet 1915 2006 Muzej kasmanaytykiNaselnictvaGod Kolkasc1863 29 300 1001897 119 000 01986 991 000 1 000 God Kolkasc1987 1 004 000 1 0002000 1 012 700 1002001 997 800 100 God Kolkasc2002 1 068 2672016 1 119 8752017 1 125 299 God Kolkasc2018 1 130 3052021 1 137 7042023 1 135 968Garady pabracimy Polis d Kipr Adesa Ukraina 1999 Antalya Turcyya Volas Grecyya Gera Germaniya 1987 Glazga Vyalikabrytaniya 1986 Gomel Belarus 25 chervenya 2009 Daneck Ukraina Dortmund Germaniya 4 lipenya 1977 Erevan Armeniya Kayani Finlyandyya 1956 Le Man Francyya Lugansk Ukraina Rasiya Mabil ZShA Pleven Balgaryya 4 lyutaga 1993 Sevilya Ispaniya Uralsk Kazahstan Chhondzhu d Paydnyovaya KareyaSlavutasciAlyaksandrayskaya kalona Armyanskiya mogilki Budynak gandlyovaj shkoly Budynak Chehava Dahodny dom Ter Abramyana Klub prykazchykay Dabraveshchanskaya grechaskaya carkva Dom Savetay Dom Urangelya Don plaza Zhyly dom Mikalaya Panina Zyalyony teatr Nabyarezhnaya raki Don Park imya 1 Maya Paynochnyya mogilki Pomnik A S Pushkinu Pomnik vadapravodu Pomnik geroyam Pershaj susvetnaj vajny Pomnik nastaynicy Pomnik pershaklasniku Pomnik Uladzimiru Vysockamu Pomnik Scyapanu Razinu Rastoyskaya televezha Stancyya Rastoy Galoyny Shchepkinski lesSportPalac sportu FK RastoyPanaramaLitaraturaBelaruskaya encyklapedyya U 18 t T 13 Pramile Relaksin Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2001 T 13 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0216 4 t 13 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Rastoy na Done 26 Chislennost postoyannogo naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2018 goda Federal State Statistics Service Praverana 23 studzenya 2019 lt a href https wikidata org wiki Track Q2624680 gt lt a gt https www citypopulation de en russia cities southern Praverana 27 verasnya 2022 Adelfopoihmenoi DhmoiPraverana 9 verasnya 2018 http old rostov gorod ru aboutrostov citypartners https www gera de sixcms detail php id 17948 https www glasgow gov uk index aspx articleid 15944 https www dortmund de de leben in dortmund internationales staedtepartnerschaften rostow am don index html https www kajaani fi en kajaani international services sister cities and twin towns https www pleven bg bg pobratimeni gradove rostov na don ruska federatsiya