Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Яўрэ́і (іўрыт: יְהוּדִים), жыды́, габрэ́і, — этнічная супольнасць, якая пражывае дысперсна ў многіх краінах свету, складаецца з субэтнічных груп, мае адзіную этнічную свядомасць і аб’яднана гістарычнай тоеснасцю са старажытнымі іўдзеямі.
| Яўрэі (יְהוּדִים) | |
 | |
Яўрэй і яўрэйка (мал. 1704 г.) | |
| Агульная колькасць | ад 12 да 14 млн. чал. |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | ЗША, Ізраіль, Францыя, Аргенціна, Беларусь і інш. |
| Мова | іўрыт, ідыш і інш. |
| Рэлігія | іўдаізм |
| Блізкія этнічныя групы | арабы |
Яўрэі складаюць асноўную частку насельніцтва Дзяржавы Ізраіль, у вялікай колькасці жывуць у Амерыцы, Еўропе, на Блізкім і Сярэднім Усходзе.
Размаўляюць на мовах іўрыт, ідыш і інш.
Асноўная рэлігія — іўдаізм.
У Беларусі паводле перапісу насельніцтва 2009 зарэгістравана 12,9 тыс. яўрэяў (у 1999 — 27,8 тыс., у 1989 — 111 тыс.).
Назва
Этнонім яўрэі праз царкоўна-славянскую мову ўзыходзіць да грэчаскага εβραίος ебраёс («яўрэй»), у сваю чаргу ўзыходнаму да іўрытскага ібры «тыя што перайшлі раку». Славянскі этнонім яўрэі, як і аднакарэнныя англійскае Hebrew, французскае Hebreu, нямецкае Hebraer, адносіцца да кніжнай біблейскай традыцыі. У жывым вусновым ужыванні таксама выкарыстоўваецца назва іўдзей («іўдзей, жыхар Іўдзеі»), этнонім стаў саманазвай яўрэяў з сярэдзіны 1-га тыс. да нашай эры.
У некаторых славянскіх народаў у дачынені да яўрэяў выкарыстоўваецца слова жыды (ідыш דער איד). У мінулым, яно з’яўлялася асноўным нейтральным пазначэннем яўрэяў сярод беларусаў. Пад вялікім уплывам рускай мовы (там слова «жыд» мае выключна абразлівае значэнне) многімі жыхарамі Беларусі гэтае слова цяпер успрымаецца як негатыўнае, але насамрэч з пункту гледжання беларускай філалогіі слова «жыд» было і засталося нейтральным. У заходнеславянскіх народаў і сёння ўжываецца як нейтральны этнонім.
Гісторыя
Старажытны свет
У якасці нацыі, старажытныя яўрэі склаліся ў 2 тыс. да н. э. на тэрыторыі старажытнага Ханаана. Па адной з версій, гэта адбылося ў выніку асіміляцыі семітамоўнымі качэўнікамі сярэдняга цячэння Еўфрата земляробаў аазісаў Ханаана, якія гаварылі на іншых семіцкіх мовах і мясцовага насельніцтва.
Паводле яўрэйскай традыцыі, запісанай у Торы, яўрэйскі народ склаўся ў выніку зыхода з Старажытнага Егіпта і прыняцця Закона Торы каля гары Сінай. Яўрэі які прыйшлі ў Ханаан былі падзелены на («каленаў»), выводзячых сваё паходжанне ад сыноў Ізраіля.
На мяжы 2-1 тыс. да н. э. узнікае Ізраільскае царства Давіда.
У X ст. да н. э. царом Саламонам быў пабудаваны Іерусалімскі храм. Пасля смерці Саламона яўрэйская дзяржава падзяляецца на два царствы — Ізраільскае і Іўдзейскае. На працягу шматлікіх стагоддзяў ствараецца яўрэйскае святое пісанне — Танах).
У насельніцтва Паўночнага Ізраільскага царства — нашчадкі дзесяці з дванаццаці каленаў былі пераселены асірыйцамі ў Мідыю, дзе растварыліся сярод мясцовага насельніцтва. Паданні пра «дзесяць зніклых каленаў» былі папулярныя ў яўрэйскім, хрысціянскім і мусульманскім фальклоры, дагэтуль распаўсюджаны сярод усходніх яўрэйскіх абшчын. Паводле адной з версій яны вернуцца перад прыходам Месіі.
У вавіланяне заваявалі Іўдзейскае царства, разбурылі Іерусалімскі храм і адвялі значную частку яўрэяў у Вавілон ().
З падзеннем (539 да н.э.) частка яўрэяў вярнулася ў Іудзею, дзе быў пабудаваны , вакол якога аднавілася дзяржаўная і этнічная кансалідацыя яўрэяў.
З гэтага часу пачынае складацца дамінантная мадэль этнічнага развіцця яўрэяў, якая ўключае сімвалічны і культурны цэнтр у Ізраілі і шырокую дыяспару. Паўстаўшы першапачаткова ў Месапатаміі і Егіпце, з канца 1 тыс. да н. э. дыяспара ахоплівае Паўночную Афрыку, Малую Азію, Сірыю, Іран, Каўказ, Крым, Заходняе Міжземнамор’е. У перыяд падпарадкоўвання ізраільскіх зямель Пталамеям і Селеўкідам (IV—II стст. да н. э.) яўрэі падвяргаюцца культурнай элінізацыі, нароўне з старажытнаяўрэйскай і арамейскай распаўсюджваецца таксама старажытнагрэчаская мова.
У выніку паўстання паўстала (164—37). У той час элінізіраванныя групы і неяўрэйскія семіты ўліліся ў склад яўрэйскага народа.
Заваёва Іўдзеі Рымам (63—37 да н. э.) і разгром вызваленчых рухаў I—II стст. н. э. прывялі да разбурэння Другога Храма (70 год н. э.) і выгнання вялікага ліку яўрэяў. Тады ж з’явіўся ўведзены рымлянамі тэрмін «Палесціна», які павінен быў сцерці памяць пра яўрэйскую прысутнасць на ізраільскай зямлі.
Этнічны цэнтр у Палесціне практычна спыніў існаванне пасля арабскага заваявання 638, аднак яўрэйская прысутнасць заўсёды захоўвалася.
Сярэднявечча
З VII ст. н.э. становішча яўрэяў ускладнілася. Яўрэйскія абшчыны апынуліся падзелены паміж дзвюма цывілізацыямі — хрысціянствам і ісламам, якія хоць і былі гістарычна злучаны са старажытнай яўрэйскай духоўнай спадчынай, на справе заяўлялі пра сваё прынцыповае адмежаванне ад яўрэйства.
У моманты сацыяльных і рэлігійных узрушэнняў яўрэі станавіліся першымі ахвярамі гвалту. Крывавыя пераследы яўрэяў пачаліся з часу Першага крыжовага паходу (1096 г.), калі былі разгромлены багатыя яўрэйскія абшчыны на Рэйне, у Майнцы і Кёльне. Яўрэі былі знішчаны, жанчыны падвергліся гвалту, а дзеці сілаю хрысціліся. З гэтых пор да канца XVIII ст. яўрэі ў Заходняй Еўропе перыядычна падвяргаліся ганенням. Некаторыя каралі і князі, калі мелі патрэбу ў грошах, выганялі яўрэяў са сваіх зямель, адбіралі ў іх уся маёмасць і заклікалі назад для ажыўлення гандлю. У ХIII — ХV ст. яўрэі былі выгнаны з Францыі і Іспаніі.
Новы час
Пераход ад Сярэднявечча да Новага часу быў адзначаны пачаткам эмансіпацыйнага працэсу, паэтапным наданнем яўрэям грамадзянскіх правоў. Эмансіпацыя прывяла да ўзнікнення разнастайных кантактаў паміж яўрэямі і іх суседзямі: яўрэі пракраліся ва ўсе сферы грамадскага і культурнага жыцця. Яўрэйская нацыя дала міру шматлікіх выбітных дзеячаў грамадства, навукі і культуры.
З утварэннем гітлераўскай Германіі пачынаецца новая трагічная гісторыя яўрэйскага народа. Здзейснены нацыстамі генацыд забраў жыццё мільёнаў чалавек, па ўсім свеце.
Масавае знішчэнне яўрэяў Еўропы пабудзіла развітыя краіны пагадзіцца на адраджэнне яўрэйскай нацыянальнай дзяржавы Ізраіль са сталіцай у Іерусаліме. Умацаванне дзяржавы Ізраіль адбываецца ва ўмовах бесперапыннага араба-ізраільскага канфлікту, а сучасная яўрэйская дыяспара служыць апорай Ізраіля ў барацьбе за выжыванне.
Дыяспары
Лад жыцця яўрэяў, у розны час, прыводзіў да ўзнікнення шматлікіх дыяспар і да ўтварэння этнічных груп, такіх як: сефарды, ашкеназы, , , , і інш.
Адна з найстаражытных этнічных груп — вавілонскія або іракскія яўрэі, склалася ў сярэдзіне 1 тыс. да н. э. Абшчына выкарыстоўвала спачатку арамейскую мову, выціснутую каля VIII—IX ст. першай хваляй арабскіх дыялектаў. Апошнія прадстаўнікі дыяспары пакінулі Ірак напачатку амерыкана-іракскай вайны (2003).
Яўрэі, якія захавалі арамейскую мову пасля арабскай заваёвы, былі адціснуты ў Курдыстанскае нагор’е, дзе сфарміраваліся ў этнічную групу таргум, ці лахлугаў. У сучасным Ізраілі яны вядомыя як , захоўваюць у побыце яўрэйска-арамейскія мовы.
Яўрэйскія паселішчы на Аравійскім паўвостраве ўзнікалі з сярэдзіны — 2-й паловы 1 тыс. да н. э. Мухамед ствараў новую рэлігію ў супрацьстаянні з яўрэйскім насельніцтвам Медзіны, аднак асобныя яўрэйскія кланы ўвайшлі ў першапачатковую ісламскую абшчыну. Арабамоўныя нашчадкі яўрэяў—насельніцтва паўднёвай Аравіі, сёння жывуць галоўным чынам у Ізраілі (каля 140 тыс. чалавек), каля 200 чалавек — у Емене. У раннім Сярэднявеччы складаюцца арабамоўныя групы ў Паўночнай Сірыі і Паўднёвай Турцыі, Паўднёвай Сірыі і Ліване. Пачынаючы з XVI ст. ў іх склад інтэграваліся ўцекачы з Іспаніі.
У XVIII ст. некалькі кланаў турэцкіх і іракскіх яўрэяў перасяліліся ў Індыю на службу брытанскай кароне, адкуль далей яны рассяліліся па Паўднёва-усходняй Азіі (Сінгапур, , Ганконг, Інданезія і інш.), дзе яны вядомыя пад назвай багдадзі.
Нашчадкаў яўрэяў, якія ўтварылі буйныя дыяспары можна праслядзіць у Грэцыі, Эфіопіі, Іране, Грузіі і інш. краінах свету.
Да пачатку XX стагоддзі агульная колькасць яўрэяў ацэньваецца ў 11 мільёнаў. З іх 46 % (каля 5,2 млн.) жыла ў межах Расійскай імперыі, галоўным чынам на тэрыторыі сучасных Польшчы, Украіны і Беларусі (гл. ). Яшчэ каля 30 % жыло ў іншых краінах Еўропы і толькі 14 % у Паўночнай Амерыцы. У Палесціне тады жыло толькі 78 тыс. яўрэяў.
У гады, якія папярэднічалі Другой сусветнай вайне і падчас яе, былі сістэматычна знішчаны каля шасці мільёнаў яўрэяў Прыведзеныя лічбы спрабуюць аспрэчваць адмаўляльнікі Халакоста.
Зноскі
- «Holocaust», Энцыклапедыя Брытаніка
- The Trial of German Major War Criminals. Sitting at Nuremberg, Germany. December 3 to December 14, 1945. Twentieth Day: Friday, 14th December, 1945 (Part 5 of 9) Архівавана 23 чэрвеня 2007., The Nizkor Projec
Гл. таксама
- Масавае знішчэнне яўрэйскага насельніцтва, 1933-1945
- Крымчакі
- Яўрэі ў Другой Сусветнай вайне
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Яўрэі
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Yayre i iyryt י הו ד ים zhydy gabre i etnichnaya supolnasc yakaya prazhyvae dyspersna y mnogih krainah svetu skladaecca z subetnichnyh grup mae adzinuyu etnichnuyu svyadomasc i ab yadnana gistarychnaj toesnascyu sa starazhytnymi iydzeyami Yayrei י הו ד ים Yayrej i yayrejka mal 1704 g Agulnaya kolkasc ad 12 da 14 mln chal Regiyony prazhyvannya ZShA Izrail Francyya Argencina Belarus i insh Mova iyryt idysh i insh Religiya iydaizmBlizkiya etnichnyya grupy araby Yayrei skladayuc asnoynuyu chastku naselnictva Dzyarzhavy Izrail u vyalikaj kolkasci zhyvuc u Amerycy Eyrope na Blizkim i Syarednim Ushodze Razmaylyayuc na movah iyryt idysh i insh Asnoynaya religiya iydaizm U Belarusi pavodle perapisu naselnictva 2009 zaregistravana 12 9 tys yayreyay u 1999 27 8 tys u 1989 111 tys NazvaEtnonim yayrei praz carkoyna slavyanskuyu movu yzyhodzic da grechaskaga ebraios ebrayos yayrej u svayu chargu yzyhodnamu da iyrytskaga ibry tyya shto perajshli raku Slavyanski etnonim yayrei yak i adnakarennyya anglijskae Hebrew francuzskae Hebreu nyameckae Hebraer adnosicca da knizhnaj biblejskaj tradycyi U zhyvym vusnovym uzhyvanni taksama vykarystoyvaecca nazva iydzej iydzej zhyhar Iydzei etnonim stay samanazvaj yayreyay z syaredziny 1 ga tys da nashaj ery U nekatoryh slavyanskih naroday u dachyneni da yayreyay vykarystoyvaecca slova zhydy idysh דער איד U minulym yano z yaylyalasya asnoynym nejtralnym paznachennem yayreyay syarod belarusay Pad vyalikim uplyvam ruskaj movy tam slova zhyd mae vyklyuchna abrazlivae znachenne mnogimi zhyharami Belarusi getae slova cyaper usprymaecca yak negatyynae ale nasamrech z punktu gledzhannya belaruskaj filalogii slova zhyd bylo i zastalosya nejtralnym U zahodneslavyanskih naroday i syonnya yzhyvaecca yak nejtralny etnonim GistoryyaStarazhytny svet U yakasci nacyi starazhytnyya yayrei sklalisya y 2 tys da n e na terytoryi starazhytnaga Hanaana Pa adnoj z versij geta adbylosya y vyniku asimilyacyi semitamoynymi kacheynikami syarednyaga cyachennya Eyfrata zemlyarobay aazisay Hanaana yakiya gavaryli na inshyh semickih movah i myascovaga naselnictva Pavodle yayrejskaj tradycyi zapisanaj u Tory yayrejski narod sklaysya y vyniku zyhoda z Starazhytnaga Egipta i prynyaccya Zakona Tory kalya gary Sinaj Yayrei yaki pryjshli y Hanaan byli padzeleny na kalenay vyvodzyachyh svayo pahodzhanne ad synoy Izrailya Na myazhy 2 1 tys da n e uznikae Izrailskae carstva Davida U X st da n e carom Salamonam byy pabudavany Ierusalimski hram Paslya smerci Salamona yayrejskaya dzyarzhava padzyalyaecca na dva carstvy Izrailskae i Iydzejskae Na pracyagu shmatlikih stagoddzyay stvaraecca yayrejskae svyatoe pisanne Tanah U naselnictva Paynochnaga Izrailskaga carstva nashchadki dzesyaci z dvanaccaci kalenay byli peraseleny asiryjcami y Midyyu dze rastvarylisya syarod myascovaga naselnictva Padanni pra dzesyac zniklyh kalenay byli papulyarnyya y yayrejskim hrysciyanskim i musulmanskim falklory dagetul raspaysyudzhany syarod ushodnih yayrejskih abshchyn Pavodle adnoj z versij yany vernucca perad pryhodam Mesii U vavilanyane zavayavali Iydzejskae carstva razburyli Ierusalimski hram i advyali znachnuyu chastku yayreyay u Vavilon Z padzennem 539 da n e chastka yayreyay vyarnulasya y Iudzeyu dze byy pabudavany vakol yakoga adnavilasya dzyarzhaynaya i etnichnaya kansalidacyya yayreyay Z getaga chasu pachynae skladacca daminantnaya madel etnichnaga razviccya yayreyay yakaya yklyuchae simvalichny i kulturny centr u Izraili i shyrokuyu dyyasparu Paystayshy pershapachatkova y Mesapatamii i Egipce z kanca 1 tys da n e dyyaspara ahoplivae Paynochnuyu Afryku Maluyu Aziyu Siryyu Iran Kaykaz Krym Zahodnyae Mizhzemnamor e U peryyad padparadkoyvannya izrailskih zyamel Ptalameyam i Seleykidam IV II stst da n e yayrei padvyargayucca kulturnaj elinizacyi naroyne z starazhytnayayrejskaj i aramejskaj raspaysyudzhvaecca taksama starazhytnagrechaskaya mova U vyniku paystannya paystala 164 37 U toj chas eliniziravannyya grupy i neyayrejskiya semity ylilisya y sklad yayrejskaga naroda Zavayova Iydzei Rymam 63 37 da n e i razgrom vyzvalenchyh ruhay I II stst n e pryvyali da razburennya Drugoga Hrama 70 god n e i vygnannya vyalikaga liku yayreyay Tady zh z yaviysya yvedzeny rymlyanami termin Palescina yaki pavinen byy scerci pamyac pra yayrejskuyu prysutnasc na izrailskaj zyamli Etnichny centr u Palescine praktychna spyniy isnavanne paslya arabskaga zavayavannya 638 adnak yayrejskaya prysutnasc zaysyody zahoyvalasya Syarednyavechcha Z VII st n e stanovishcha yayreyay uskladnilasya Yayrejskiya abshchyny apynulisya padzeleny pamizh dzvyuma cyvilizacyyami hrysciyanstvam i islamam yakiya hoc i byli gistarychna zluchany sa starazhytnaj yayrejskaj duhoynaj spadchynaj na sprave zayaylyali pra svayo pryncypovae admezhavanne ad yayrejstva U momanty sacyyalnyh i religijnyh uzrushennyay yayrei stanavilisya pershymi ahvyarami gvaltu Kryvavyya perasledy yayreyay pachalisya z chasu Pershaga kryzhovaga pahodu 1096 g kali byli razgromleny bagatyya yayrejskiya abshchyny na Rejne u Majncy i Kyolne Yayrei byli znishchany zhanchyny padverglisya gvaltu a dzeci silayu hryscilisya Z getyh por da kanca XVIII st yayrei y Zahodnyaj Eyrope peryyadychna padvyargalisya ganennyam Nekatoryya karali i knyazi kali meli patrebu y groshah vyganyali yayreyay sa svaih zyamel adbirali y ih usya mayomasc i zaklikali nazad dlya azhyylennya gandlyu U HIII HV st yayrei byli vygnany z Francyi i Ispanii Novy chas Minsk 1941 g Da pachatku Drugoj susvetnaj vajny 40 naselnictva gorada skladali yayrei paslya pryhodu Krasnaj armii y 1944 g u goradze zastalosya tolki nekalki yayreyay Perahod ad Syarednyavechcha da Novaga chasu byy adznachany pachatkam emansipacyjnaga pracesu paetapnym nadannem yayreyam gramadzyanskih pravoy Emansipacyya pryvyala da yzniknennya raznastajnyh kantaktay pamizh yayreyami i ih susedzyami yayrei prakralisya va yse sfery gramadskaga i kulturnaga zhyccya Yayrejskaya nacyya dala miru shmatlikih vybitnyh dzeyachay gramadstva navuki i kultury Z utvarennem gitlerayskaj Germanii pachynaecca novaya tragichnaya gistoryya yayrejskaga naroda Zdzejsneny nacystami genacyd zabray zhyccyo milyonay chalavek pa ysim svece Masavae znishchenne yayreyay Eyropy pabudzila razvityya krainy pagadzicca na adradzhenne yayrejskaj nacyyanalnaj dzyarzhavy Izrail sa stalicaj u Ierusalime Umacavanne dzyarzhavy Izrail adbyvaecca va ymovah besperapynnaga araba izrailskaga kanfliktu a suchasnaya yayrejskaya dyyaspara sluzhyc aporaj Izrailya y baracbe za vyzhyvanne DyyasparyYayrejskiya dzeci z nastaynikam Samarkand Fotazdymak S M Prakudzina Gorskaga 1910 g Lad zhyccya yayreyay u rozny chas pryvodziy da yzniknennya shmatlikih dyyaspar i da ytvarennya etnichnyh grup takih yak sefardy ashkenazy i insh Adna z najstarazhytnyh etnichnyh grup vavilonskiya abo irakskiya yayrei sklalasya y syaredzine 1 tys da n e Abshchyna vykarystoyvala spachatku aramejskuyu movu vycisnutuyu kalya VIII IX st pershaj hvalyaj arabskih dyyalektay Aposhniya pradstayniki dyyaspary pakinuli Irak napachatku amerykana irakskaj vajny 2003 Yayrei yakiya zahavali aramejskuyu movu paslya arabskaj zavayovy byli adcisnuty y Kurdystanskae nagor e dze sfarmiravalisya y etnichnuyu grupu targum ci lahlugay U suchasnym Izraili yany vyadomyya yak zahoyvayuc u pobyce yayrejska aramejskiya movy Yayrejskiya paselishchy na Aravijskim payvostrave yznikali z syaredziny 2 j palovy 1 tys da n e Muhamed stvaray novuyu religiyu y supracstayanni z yayrejskim naselnictvam Medziny adnak asobnyya yayrejskiya klany yvajshli y pershapachatkovuyu islamskuyu abshchynu Arabamoynyya nashchadki yayreyay naselnictva paydnyovaj Aravii syonnya zhyvuc galoynym chynam u Izraili kalya 140 tys chalavek kalya 200 chalavek u Emene U rannim Syarednyavechchy skladayucca arabamoynyya grupy y Paynochnaj Siryi i Paydnyovaj Turcyi Paydnyovaj Siryi i Livane Pachynayuchy z XVI st y ih sklad integravalisya ycekachy z Ispanii U XVIII st nekalki klanay tureckih i irakskih yayreyay perasyalilisya y Indyyu na sluzhbu brytanskaj karone adkul dalej yany rassyalilisya pa Paydnyova ushodnyaj Azii Singapur Gankong Indaneziya i insh dze yany vyadomyya pad nazvaj bagdadzi Nashchadkay yayreyay yakiya ytvaryli bujnyya dyyaspary mozhna praslyadzic u Grecyi Efiopii Irane Gruzii i insh krainah svetu Da pachatku XX stagoddzi agulnaya kolkasc yayreyay acenvaecca y 11 milyonay Z ih 46 kalya 5 2 mln zhyla y mezhah Rasijskaj imperyi galoynym chynam na terytoryi suchasnyh Polshchy Ukrainy i Belarusi gl Yashche kalya 30 zhylo y inshyh krainah Eyropy i tolki 14 u Paynochnaj Amerycy U Palescine tady zhylo tolki 78 tys yayreyay U gady yakiya papyarednichali Drugoj susvetnaj vajne i padchas yae byli sistematychna znishchany kalya shasci milyonay yayreyay Pryvedzenyya lichby sprabuyuc asprechvac admaylyalniki Halakosta Znoski Holocaust Encyklapedyya Brytanika The Trial of German Major War Criminals Sitting at Nuremberg Germany December 3 to December 14 1945 Twentieth Day Friday 14th December 1945 Part 5 of 9 Arhivavana 23 chervenya 2007 The Nizkor ProjecGl taksamaMasavae znishchenne yayrejskaga naselnictva 1933 1945 Krymchaki Yayrei y Drugoj Susvetnaj vajneSpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Yayrei