Ціск фізічная велічыня якая характарызуе інтэнсіўнасць перпендыкулярных да паверхні сілаў з якімі адно цела ўздзейнічае

Ціск — фізічная велічыня, якая характарызуе інтэнсіўнасць перпендыкулярных да паверхні сілаў, з якімі адно цела ўздзейнічае на іншае. Калі сіла размеркаваная па паверхні раўнамерна, Ц. р у кожным пункце паверхні роўны р = F/S, дзе S — плошча, F — сума прыкладзеных перпендыкулярна да яе сілаў. Для аднароднага асяроддзя ўводзіцца паняцце Ц. у кожным пункце, які адыгрывае важкую ролю ў механіцы вадкасцей і газаў.

Ціск


ISQ dimension	${\mathsf {L}}^{-1}{\mathsf {M}}{\mathsf {T}}^{-2}$
Формула, якая апісвае закон або тэарэму	$p={\frac {{\boldsymbol {e}}_{\mathrm {n} }\cdot {\boldsymbol {F}}}{A}}$
Пазначэнне ў формуле	$p$ , ${\boldsymbol {e}}_{\mathrm {n} }$ , ${\boldsymbol {F}}$ і $A$
Сімвал велічыні (LaTeX)	$p$ і $P$
Is invariant under	Ізабарны працэс
Рэкамендуемая адзінка вымярэння	паскаль^[…], newton per square metre^[d] і kilogram per metre square second^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ціск
$\ p$
Размернасць	L⁻¹MT⁻²
Адзінкі вымярэння
СІ	Па
СГС	г/(см·с²)

Ціск у газах спалучаны з перадачай імпульсу ў сутыкненнях малекул газу паміж сабою і з паверхнямі целаў, якія яго абмяжоўваюць. Ц. у газах прапарцыянальны тэмпературы. У вадкасцях і цвёрдых целах Ц. выклікаюць міжатамныя і міжмалекулярныя сілы прыцягнення і адштурхоўвання і цеплавыя ваганні атамаў.

Ціск вымяраецца манометрамі, барометрамі, . Адзінкі вымярэння Ц. маюць , падзеленай на плошчу. У Міжнароднай сістэме СІ гэта Паскаль (Па) роўны ньютан на квадратны метр. Іншыя шыракаўжываныя адзінкі вымярэння Ц.: кгс/см², атмасфера фізічная (атм), атмасфера тэхнічная (ат), бар, мм вод. сл., мм рт. сл. (тор). У ЗША і Вялікай Брытаніі Ц вымяраюць у lbf/in2 (фунт-сіла на квадратную цалю), pdl/ft2 (паундаль на квадратны фут), inH2O (цаля вод. сл.), ft H2O (фут вод. сл.), in Hg (цаля рт. сл.) і да т.п.

Адзінкі ціску
	Паскаль (Pa, Па)	Бар (bar, бар)	(at, ат)	(atm, атм)	(mmHg, torr, торр)	(psi)
1 Па	1 Н/м²	10⁻⁵	10,197×10⁻⁶	9,8692×10⁻⁶	7,5006×10⁻³	145,04×10⁻⁶
1 бар	10⁵	1 ×10⁶дына/см²	1,0197	0,98692	750,06	14,504
1 ат	98066,5	0,980665	1 кгс/см²	0,96784	735,56	14,223
1 атм	101325	1,01325	1,033	1 атм	760	14,696
1 mmHg	133,322	1,3332×10⁻³	1,3595×10⁻³	1,3158×10⁻³	1	19,337×10⁻³
1 psi	6894,76	68,948×10⁻³	70,307×10⁻³	68,046×10⁻³	51,715	1

1 lbf/ in2 =6894,76 н/м²,1рdl/ft2 = 1,48816 н/м², 1inH2O = 249,089н/м²; 1ftH2O = 2989,07 н/м²,1in Hg = 3386,39 н/м².

З’ява Ц. адыгрывае важную ролю ў фізічных, хімічных, біялагічных і іншых працэсах.

Высокія значэнні Ц. стварае гравітацыйнае поле.

Цікавыя факты

Атмасферны ціск на паверхні Зямлі — прыблізна 100 000 Па або 1 бар.

Гідрастатычны ціск на глыбіні 10 м пад вадой — 1 бар.

Гідрастатычны ціск на глыбіні 1 км пад вадой — 100 бар.

Ціск пры спальванні чорнага пораху ў вагнястрэльнай зброі — каля 3000 бар або 3 кбар.

Ціск у цэнтры Зямлі — прыблізна 3500 кбар.

Ціск у цэнтры Сонца — парадку 100 млн кбар.

Ціск у цэнтры белых карлікаў — да 1 млрд кбар.

Гл. таксама

Артэрыяльны ціск
Атмасферны ціск
Вакуум
Ціск святла
і
Манометр
Малекулярна-кінетычная тэорыя
Асматычны ціск
Ураўненне стану

Зноскі

4-14.1 // Quantities and units — Part 4: Mechanics — 2 — ISO, 2019. — 15 с.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73391977"></a>
4-15.1 // Quantities and units—Part 4: Mechanics — 1 — ISO, 2006. — 24 p.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26711933"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a>
SI A concise summary of the International System of Units, SI — 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q68977959"></a>

[_4634761cacad6867-1] 4-14.1 // Quantities and units — Part 4: Mechanics — 2 — ISO, 2019. — 15 с.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73391977"></a>

[_922da8d33d9a3af9-2] 4-15.1 // Quantities and units—Part 4: Mechanics — 1 — ISO, 2006. — 24 p.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26711933"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a>

[_9a99dfc78f7f0fd7-3] SI A concise summary of the International System of Units, SI — 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q68977959"></a>