Тэмпература

Тэмпература — скалярная фізічная велічыня, што характарызуе сярэднюю кінетычную энергію часціц макраскапічнай сістэмы, якая знаходзіцца ў стане тэрмадынамічнай раўнавагі.

Тэмпература
Вывучаецца ў	тэрмадынаміка
Пазначэнне велічыні	T і Θ
ISQ dimension	${\displaystyle {\mathsf {\Theta }}}$
Сімвал велічыні (LaTeX)	${\displaystyle \Theta }$ і ${\displaystyle T}$
Is invariant under	Ізатэрмічны працэс
Код NCI Thesaurus	C25206
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэмпература
${\displaystyle \ T}$, ${\displaystyle \ \Theta }$
Размернасць	Θ
Адзінкі вымярэння
СІ	К
СГС	К

Эмпірычная, абсалютная і тэрмадынамічная тэмпературы

Тэмпература не можа быць вымераная непасрэдна. Аб змене тэмпературы судзяць па змене іншых тэл (аб'ёму, ціску, электрычнага супраціву, ЭРС, інтэнсіўнасці выпраменьвання і інш.), Адназначна з ёй звязаных (так званых термометрическіх уласцівасцяў). Колькасна ж тэмпература вызначаецца ўказаннем спосабу яе вымярэння з дапамогай таго ці іншага тэрмометра. Такое вызначэнне яшчэ не фіксуе ні пачатак адліку, ні адзінку вымярэння тэмпературы, таму любы метад вымярэння тэмпературы звязаны з выбарам . Эмпірычная тэмпература – гэта тэмпература, вымераная ў абранай тэмпературнай шкале. 

Якія даюцца фенаменалагічнай тэрмадынамікі вызначэння не залежаць ад выбару термометріческого ўласцівасці, выкарыстанага для яе вымярэння; адзінку вымярэння тэмпературы задаюць з дапамогай адной з . 

У тэрмадынаміцы ў якасці аксіёмы прымаецца заснаванае на вопыце палажэнне аб тым, што раўнаважкая тэрмадынамічная тэмпература ёсць велічыня, для ўсіх сістэм абмежаваная з аднаго боку, прычым тэмпература, адпаведная гэтай мяжы, аднолькавая для ўсіх тэрмадынамічных сістэм і, такім чынам, можа быць выкарыстана ў якасці натуральнай рэпернай точкі шкалы тэмператур. Калі гэтай рэпернай кропцы прысвоіць роўнае нулю значэнне тэмпературы, то тэмпературы ў шкале, якая базуецца на дадзеным Рэперы, заўсёды будуць мець адзін і той жа знак. Прыпісваючы другі рэперныя кропцы станоўчае значэнне тэмпературы, атрымліваюць абсалютную тэмпературную шкалу з станоўчымі тэмпературамі; тэмпературу адлічваецца ад абсалютнага нуля, называюць абсалютнай тэмпературай. Адпаведна Тэрмадынамічныя тэмпературу, адлічваецца ад абсалютнага нуля, называюць абсалютнай тэрмадынамічнай тэмпературай (гл. ). Прыкладам эмпірычнай тэмпературнай шкалы з адлікам тэмпературы ад абсалютнага нуля служыць .

Пераходы з розных шкал

Пералік тэмпературы паміж асноўнымі шкаламі

у\з	Кельвін	Цэльсій	Фарэнгейт
Кельвін (K)	= K	= С + 273	= (F + 459) / 1,8
Цэльсій (° C)	= K − 273	= C	= (F − 32) / 1,8
Фарэнгейт (°F)	= K · 1,8 − 459	= C · 1,8 + 32	= F

 

Параўнанне тэмпературных шкал

Параўнанне тэмпературных шкал

Апісанне	Кельвін	Цэльсій	Фарэнгейт
Абсалютны нуль	0	−273.15	−459.67	0	559.725	−90.14	−218.52	−135.90
Тэмпература раставання сумесі Фарэнгейта (соль і лёд у роўных колькасцях)	255.37	−17.78	0	459.67	176.67	−5.87	−14.22	−1.83
Тэмпература замярзання вады (Звычайныя ўмовы)	273.15	0	32	491.67	150	0	0	7.5
Сярэдняя тэмпература чалавечага цела ¹	310.0	36.6	98.2	557.9	94.5	12.21	29.6	26.925
Тэмпература кіпення вады (Звычайныя ўмовы)	373.15	100	212	671.67	0	33	80	60
Плаўленне тытана	1941	1668	3034	3494	−2352	550	1334	883
Паверхня Сонцы	5800	5526	9980	10440	−8140	1823	4421	2909

¹ Звычайная сярэдняя тэмпература чалавечага цела — 36.6 °C ±0.7 °C, ці 98.2 °F ±1.3 °F. Значэнне 98,6 °F, якое звычайна прыводзіцца — гэта дакладнае пераўтварэнне ў шкалу Фарэнгейта прынятага ў Германіі ў XIX стагоддзі значэння 37 °C. Аднак гэта значэнне не ўваходзіць у дыяпазон звычайнай сярэдняй тэмпературы цела чалавека, паколькі тэмпература розных частак цела розная.

Некаторыя значэнні ў гэтай табліцы былі акруглены.

Характарыстыка фазавых пераходаў

Для апісання пунктаў фазавых пераходаў розных рэчываў выкарыстоўваюць наступныя значэнні тэмпературы:

• Тэмпература плаўлення
• Тэмпература кіпення
• (Характарыстычная тэмпература)

Гл. таксама

• Тэмпература паветра
• Тэмпература цела
• Тэрмометр

Зноскі

1. Базаров И. П., Термодинамика, 2010, с. 62.
2. Абсолютная температура (рус.). БСЭ, 3-е изд., 1969, т. 1.
3. Пра розныя вымярэнні тэмпературы цела Архівавана 26 верасня 2010. (англ.)