Імператар Захаду (фр.: Empereur d’Occident) — умоўнае абазначэнне тытула кіраўніка Франкскай дзяржавы пасля таго, як кароль Карл Вялікі быў 25 снежня 800 года каранаваны Папам Львом III у Рыме імператарскай каронай. Апошні імператар Захаду, Берэнгар I, памёр у 924 годзе.
Імператары захаду насілі звычайна тытул «імператар Рымлян» (лац.: imperator Romanorum) ці «імператар Рымскай імперыі» (лац.: imperator Romanum gubernans imperium). Пераемнікамі імператараў Захаду лічылі сябе імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі, заснаванай у 962 годзе германскім каралём Атонам I Вялікім.
Гісторыя тытула
Да 800 годзе Карл Вялікі стварыў магутнае каралеўства, якое ўключала ў сябе сучасныя Францыю, Германію і Паўночную Італію. А 25 снежня Папа Рымскі Леў III на святочнай імшы, якая праходзіла ў саборы Святога Пятра ў Рыме каранаваў Карла імператарскай каронай як рымскага імператара. У выніку было абвешчана пра аднаўленне Заходняй Рымскай імперыі, што адлюстроўвалася ў афіцыйным тытуле, які з гэтага часу насіў Карл: імператар Рымскай імперыі. Такім чынам франкскае каралеўства апынулася ператворана ў імперыю. Афіцыйна яно звалася Імперыя Захаду фр.: Empire d’Occident, аднак у гістарыяграфіі гэту дзяржаву завуць Франкская ці Каралінгская імперыя.
Імператары Візантыйскай імперыі (імператары Усходу, фр.: Empereur d'Orient), якія самі лічылі сябе пераемнікамі Рымскай імперыі, спачатку адмовіліся прызнаць імператарскі тытул за Карлам. Толькі ў 812 годзе візантыйскі імператар Міхаіл I Рангаві фармальна прызнаў новы тытул імператара ў разліку на падтрымку Захаду ў барацьбе з Балгарыяй, якая разграміла візантыйскае войска ў 811 годзе. За прызнанне свайго імператарскага тытула Карл саступіў Візантыі Венецыю і Далмацыю. Аднак прызнанне гэтага тытула аспрэчвалася Візантыяй у XII і XIII стагоддзях.
Атрымаўшы ў 814 годзе ў спадчыну імперыю, Людовік I Набожны, сын Карла, жадаючы замацаваць спадчынныя правы сваіх сыноў, апублікаваў у ліпені 817 года ў Ахене Акт аб парадку ў Імперыі» (). У ім старэйшы сын Людовіка, Лотар абвяшчаўся суправіцелем бацькі з тытулам су-імператара і атрымліваў у кіраванне значную частку Франкскага каралеўства: (Нейстрыю, Аўстразію, Саксонію, Цюрынгію, Алеманію, Септыманію, Праванс і Італію). Іншыя сыны Людовіка таксама атрымалі надзелы: — Аквітанію, і , Людовік — Баварыю і Карынтыю. Аднак на граматах імя Лотара сустракаецца побач з бацькаўскім толькі з 825 года. Каранаваны імператарскай каронай Лотар быў 5 красавіка 823 года Папам Пасхаліем I у саборы Святога Пятра ў Рыме. Пазней Лотар не раз паўставаў разам з братамі супраць Людовіка I, некалькі разоў звергаючы яго, але ў 834 годзе армія Лотара была разбіта. Сам Лотар быў вымушаны вымольваць прабачэнне. У выніку тытул су-імператара быў у яго адняты, а пад уладай Лотара фактычна засталася толькі Італія.
Пасля смерці Людовіка Набожнага ў 840 годзе Лотар паспрабаваў атрымаць усю бацькаўскую спадчыну, што, аднак, выклікала супрацьдзеянне яго братоў, Людовіка Нямецкага і Карла II Лысага. У 841 годзе Лотар быў разбіты ў . У 843 годзе паміж братамі быў заключаны Вердэнскі дагавор, у выніку якога імперыя апынулася падзеленай на 3 часткі. Лотар захаваў за сабой Італію, а таксама так званае Сярэдняе каралеўства, якое ўключала ў сябе будучую Латарынгію, Бургундыю і Праванс. Лотар захаваў за сабой таксама імператарскі тытул. Пасля смерці Лотара ў 855 годзе яго ўладанні таксама былі падзелены паміж сынамі. Імператарскі тытул, які з гэтага моманту фактычна апынуўся прывязаны да тытула караля Італіі, дастаўся старэйшаму сыну Лотара, Людовіку ІI, каранаванаму імператарскай каронай яшчэ пры жыцці бацькі.
Людовіку II удалося пашырыць свае ўладанні за кошт падначалення Паўднёвай Італіі, Праванса, атрыманага ў спадчыну пасля смерці малодшага брата, а таксама часткі Латарынгскага каралеўства. Аднак у канцы яго кіравання герцагства ў Паўднёвай Італіі пры падтрымцы Візантыі фактычна выйшлі з яго падначалення.
Пасля смерці Людовіка II у 875 годзе італьянская імператарская галіна Каралінгаў загасла. Італія разам з імператарскай каронай дасталася Карлу II Лысаму, каралю Заходне-Франкскага каралеўства. У 877 годзе Карл памёр. Італьянскім каралеўствам завалодаў Карл III Тоўсты, пляменнік Карла II. У 881 годзе Карл III каранаваўся імператарскай каронай, а да 884 годзе яму ўдалося на час аднавіць адзіную Каралінгскую імперыю, але аб'яднанне апынулася недаўгавечным. Ужо ў канцы 887 года Карл быў зрынуты, а імперыя канчаткова распалася на некалькі каралеўстваў.
З гэтага часу імператарскі трон фактычна страціў свой статус, але барацьба за яго ўсёткі працягвалася. Спачатку каралём Італіі каранаваўся маркграф Берэнгар I, звязаны сваяцтвам з Каралінгамі (яго маці была дачкой імператара Людовіка Набожнага). Аднак неўзабаве Берэнгар апынуўся выцеснены ў Фрыуль герцагам Спалета Гвіда III, які таксама каранаваўся як кароль Італіі. Італьянскае каралеўства на нейкі час фактычна апынулася падзелена на-двое. У 891 годзе Гвіда быў каранаваны імператарам. Больш таго, у 892 годзе яму ўдалося дамагчыся каранавання свайго сына Ламберта.
Пасля смерці Гвіда ў 894 годзе Берэнгар Фрыўльскі аднавіў барацьбу за каралеўства, але ў 895 у Італію ўварваўся кароль Усходне-Франкскага каралеўства Арнульф Карынтыйскі, пляменнік Карла III, што прывяло да заключэння перамір'я паміж Берэнгарам і Ламбертам Спалецкім. Арнульфу ўдалося ўзяць штурмам Рым, дзе ён у лютым 896 каранаваўся імператарскай каронай. Развіць поспех яму перашкодзіла хвароба, у выніку якой Арнульф быў вымушаны вярнуцца ў Германію, дзе і памёр праз 3 годы. Да канца 896 года Ламберту і Берэнгару ўдалося выбіць германцаў з Італіі. Ламберт і Берэнгар афіцыйна падзялілі каралеўства на дзве часткі.
Пасля смерці Ламберта ў 898 Берэнгар застаўся адзіным каралём Італіі, аднак неўзабаве ён быў зрынуты каралём Ніжняй Бургундыі Людовікам III Сляпым, маці якога была дачкой імператара Людовіка II. Людовік III Сляпы быў закліканы незадаволенай Берэнгарам італьянскай знаццю. Увосень 900 года Людовік быў каранаваны як кароль Італіі, а 22 лютага 901 года Папа Бенедыкт IV увянчаў яго ў Рыме імператарскай каронай. Але Берэнгар не склаў зброі. 21 ліпеня 905 года яму ўдалося ўзяць Людовіка III у палон у Вероне. Людовіка асляпілі і выслалі ў Праванс, дзе ён і заставаўся да канца жыцця.
Толькі ў 916 годзе Берэнгар стаў імператарам. Яго каранаваў Папа Ян X. Праз некалькі гадоў ізноў утварылася партыя, незадаволеная імператарам, якая заклікала ў 919 на дапамогу караля . Пацярпеўшы ад апошняга 29 ліпеня 923 года рашучае паражэнне, Берэнгар заклікаў на дапамогу венграў, чым канчаткова аддаліў ад сябе сваіх прыхільнікаў, і быў па-здрадніцку забіты 7 красавіка 924 года.
Пасля забойства Берэнгара імператарскі тытул знік, а ўлада над Італіяй на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў аспрэчвалі прадстаўнікі шэрагу арыстакратычных родаў Паўночнай Італіі і Бургундыі. Папскі прастол у Рыме апынуўся пад поўным кантролем мясцовага . Толькі ў 962 годзе кароль Германіі Атон I Вялікі, атрымаўшы перамогу над італьянскай знаццю, быў памазаны на царства і каранаваны імперскай каронай. Гэта дата лічыцца датай адукацыі Свяшчэннай Рымскай імперыі. Хоць сам Атон Вялікі, відавочна, не намерваўся засноўваць новую імперыю і разглядаў сябе выключна як пераемніка Карла Вялікага, фактычна пераход імператарскай кароны да германскіх каралёў азначаў канчатковае адасабленне Германіі (Усходне-Франкскага каралеўства) ад Заходне-Франкскага (Францыі) і фарміраванне новага дзяржаўнага ўтварэння на аснове нямецкіх і паўночнаітальянскіх тэрыторый, якое прэтэндавала на ролю спадчынніка Рымскай імперыі і заступніка .
Спіс імператараў Захаду
- 800—814: Карл I Вялікі (747—814), кароль франкаў з 768, імператар з 800
- 814—840: Людовік I Набожны (778—840), кароль Аквітаніі 781—814, імператар з 814, каранаваны ў 816, сын папярэдняга
- 840—855: Лотар I (795—855), кароль Баварыі 814—817, імператар з 817 (суправіцель бацькі ў 817—834, каранаваны ў 823, адзінаўладны імператар з 840), кароль Італіі з 817, кароль Сярэдняга каралеўства з 843, сын папярэдняга
- 850—875: Людовік ІI (825—875), кароль Італіі (843—875), кароль Праванса (863—875), імператар з 850 (суправіцель бацькі да 855), сын папярэдняга
- 875—877: Карл II Лысы (823—877), кароль Заходне-Франкскага каралеўства з 840, кароль Алеманіі 831—833, кароль Аквітаніі 839—843, 848—854, кароль Італіі з 876, імператар з 875, унук Карла Вялікага
- 881—887: Карл III Тоўсты (839—888), кароль Усходне-Франкскага каралеўства 876—887 (да 882 года кароль Алеманіі і Рэцыі), кароль Заходне-Франкскага каралеўства 884—887, кароль Італіі 879—887, кароль Латарынгіі (Карл II) 882—887, імператар 881—887, праўнук Карла Вялікага
- 891—894: Гвіда Спалецкі (пам. 894), з 859, з 882, кароль Італіі з 889, імператар з 891
- 892—898: Ламберт Спалецкі (каля 875/880 — 898), герцаг Спалета з 894, кароль Італіі з 891, імператар з 892, сын папярэдняга
- 896—899: Арнульф Карынтыйскі (каля 850—899), герцаг Карынтыі з 880, кароль Усходне-Франкскага каралеўства з 887 года, кароль Латарынгіі 887—895, кароль Італіі з 896, імператар з 896, пляменнік Карла III Талстога
- 901—905: Людовік III Сляпы (каля 880—928), кароль Ніжняй Бургундыі з 887, кароль Італіі 900—905, імператар 901—905, унук (па маці) Людовіка II
- 916—924: Берэнгар I (850—924), з 874, кароль Італіі з 888, імператар з 916, унук (па маці) Людовіка I Набожнага
Гл. таксама
- Спіс імператараў Свяшчэннай Рымскай імперыі
- Карл Вялікі
- Вердэнскі дагавор
- Франкская дзяржава
Літаратура
- Лебек С. Происхождение франков. V—IX века / Перевод В. Павлова. — М.: Скарабей, 1993. — Т. 1. — 352 с. — (Новая история средневековой Франции). — 50 000 экз. — ISBN 5-86507-001-0
- Тейс Л. Наследие Каролингов. IX—X века / Перевод с французского Т. А. Чесноковой. — М.: «Скарабей», 1993. — Т. 2. — 272 с. — (Новая история средневековой Франции). — 50 000 экз. — ISBN 5-86507-043-6
- Фазоли Джина. Короли Италии (888—962 гг.) / Пер. с итал. Лентовской А. В.. — СПб.: Евразия, 2007. — 288 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-5-8071-0161-8
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Imperatar Zahadu fr Empereur d Occident umoynae abaznachenne tytula kiraynika Frankskaj dzyarzhavy paslya tago yak karol Karl Vyaliki byy 25 snezhnya 800 goda karanavany Papam Lvom III u Ryme imperatarskaj karonaj Aposhni imperatar Zahadu Berengar I pamyor u 924 godze Frankskaya imperyya y peryyad svajgo najbolshaga pashyrennya Imperatary zahadu nasili zvychajna tytul imperatar Rymlyan lac imperator Romanorum ci imperatar Rymskaj imperyi lac imperator Romanum gubernans imperium Peraemnikami imperataray Zahadu lichyli syabe imperatary Svyashchennaj Rymskaj imperyi zasnavanaj u 962 godze germanskim karalyom Atonam I Vyalikim Gistoryya tytulaDa 800 godze Karl Vyaliki stvaryy magutnae karaleystva yakoe yklyuchala y syabe suchasnyya Francyyu Germaniyu i Paynochnuyu Italiyu A 25 snezhnya Papa Rymski Ley III na svyatochnaj imshy yakaya prahodzila y sabory Svyatoga Pyatra y Ryme karanavay Karla imperatarskaj karonaj yak rymskaga imperatara U vyniku bylo abveshchana pra adnaylenne Zahodnyaj Rymskaj imperyi shto adlyustroyvalasya y aficyjnym tytule yaki z getaga chasu nasiy Karl imperatar Rymskaj imperyi Takim chynam frankskae karaleystva apynulasya peratvorana y imperyyu Aficyjna yano zvalasya Imperyya Zahadu fr Empire d Occident adnak u gistaryyagrafii getu dzyarzhavu zavuc Frankskaya ci Karalingskaya imperyya Imperatary Vizantyjskaj imperyi imperatary Ushodu fr Empereur d Orient yakiya sami lichyli syabe peraemnikami Rymskaj imperyi spachatku admovilisya pryznac imperatarski tytul za Karlam Tolki y 812 godze vizantyjski imperatar Mihail I Rangavi farmalna pryznay novy tytul imperatara y razliku na padtrymku Zahadu y baracbe z Balgaryyaj yakaya razgramila vizantyjskae vojska y 811 godze Za pryznanne svajgo imperatarskaga tytula Karl sastupiy Vizantyi Venecyyu i Dalmacyyu Adnak pryznanne getaga tytula asprechvalasya Vizantyyaj u XII i XIII stagoddzyah Atrymayshy y 814 godze y spadchynu imperyyu Lyudovik I Nabozhny syn Karla zhadayuchy zamacavac spadchynnyya pravy svaih synoy apublikavay u lipeni 817 goda y Ahene Akt ab paradku y Imperyi U im starejshy syn Lyudovika Lotar abvyashchaysya supravicelem backi z tytulam su imperatara i atrymlivay u kiravanne znachnuyu chastku Frankskaga karaleystva Nejstryyu Aystraziyu Saksoniyu Cyuryngiyu Alemaniyu Septymaniyu Pravans i Italiyu Inshyya syny Lyudovika taksama atrymali nadzely Akvitaniyu i Lyudovik Bavaryyu i Karyntyyu Adnak na gramatah imya Lotara sustrakaecca pobach z backayskim tolki z 825 goda Karanavany imperatarskaj karonaj Lotar byy 5 krasavika 823 goda Papam Pashaliem I u sabory Svyatoga Pyatra y Ryme Paznej Lotar ne raz paystavay razam z bratami suprac Lyudovika I nekalki razoy zvergayuchy yago ale y 834 godze armiya Lotara byla razbita Sam Lotar byy vymushany vymolvac prabachenne U vyniku tytul su imperatara byy u yago adnyaty a pad uladaj Lotara faktychna zastalasya tolki Italiya Paslya smerci Lyudovika Nabozhnaga y 840 godze Lotar pasprabavay atrymac usyu backayskuyu spadchynu shto adnak vyklikala supracdzeyanne yago bratoy Lyudovika Nyameckaga i Karla II Lysaga U 841 godze Lotar byy razbity y U 843 godze pamizh bratami byy zaklyuchany Verdenski dagavor u vyniku yakoga imperyya apynulasya padzelenaj na 3 chastki Lotar zahavay za saboj Italiyu a taksama tak zvanae Syarednyae karaleystva yakoe yklyuchala y syabe buduchuyu Lataryngiyu Burgundyyu i Pravans Lotar zahavay za saboj taksama imperatarski tytul Paslya smerci Lotara y 855 godze yago yladanni taksama byli padzeleny pamizh synami Imperatarski tytul yaki z getaga momantu faktychna apynuysya pryvyazany da tytula karalya Italii dastaysya starejshamu synu Lotara Lyudoviku II karanavanamu imperatarskaj karonaj yashche pry zhycci backi Lyudoviku II udalosya pashyryc svae yladanni za kosht padnachalennya Paydnyovaj Italii Pravansa atrymanaga y spadchynu paslya smerci malodshaga brata a taksama chastki Lataryngskaga karaleystva Adnak u kancy yago kiravannya gercagstva y Paydnyovaj Italii pry padtrymcy Vizantyi faktychna vyjshli z yago padnachalennya Paslya smerci Lyudovika II u 875 godze italyanskaya imperatarskaya galina Karalingay zagasla Italiya razam z imperatarskaj karonaj dastalasya Karlu II Lysamu karalyu Zahodne Frankskaga karaleystva U 877 godze Karl pamyor Italyanskim karaleystvam zavaloday Karl III Toysty plyamennik Karla II U 881 godze Karl III karanavaysya imperatarskaj karonaj a da 884 godze yamu ydalosya na chas adnavic adzinuyu Karalingskuyu imperyyu ale ab yadnanne apynulasya nedaygavechnym Uzho y kancy 887 goda Karl byy zrynuty a imperyya kanchatkova raspalasya na nekalki karaleystvay Z getaga chasu imperatarski tron faktychna straciy svoj status ale baracba za yago ysyotki pracyagvalasya Spachatku karalyom Italii karanavaysya markgraf Berengar I zvyazany svayactvam z Karalingami yago maci byla dachkoj imperatara Lyudovika Nabozhnaga Adnak neyzabave Berengar apynuysya vycesneny y Fryul gercagam Spaleta Gvida III yaki taksama karanavaysya yak karol Italii Italyanskae karaleystva na nejki chas faktychna apynulasya padzelena na dvoe U 891 godze Gvida byy karanavany imperataram Bolsh tago u 892 godze yamu ydalosya damagchysya karanavannya svajgo syna Lamberta Paslya smerci Gvida y 894 godze Berengar Fryylski adnaviy baracbu za karaleystva ale y 895 u Italiyu yvarvaysya karol Ushodne Frankskaga karaleystva Arnulf Karyntyjski plyamennik Karla III shto pryvyalo da zaklyuchennya peramir ya pamizh Berengaram i Lambertam Spaleckim Arnulfu ydalosya yzyac shturmam Rym dze yon u lyutym 896 karanavaysya imperatarskaj karonaj Razvic pospeh yamu perashkodzila hvaroba u vyniku yakoj Arnulf byy vymushany vyarnucca y Germaniyu dze i pamyor praz 3 gody Da kanca 896 goda Lambertu i Berengaru ydalosya vybic germancay z Italii Lambert i Berengar aficyjna padzyalili karaleystva na dzve chastki Paslya smerci Lamberta y 898 Berengar zastaysya adzinym karalyom Italii adnak neyzabave yon byy zrynuty karalyom Nizhnyaj Burgundyi Lyudovikam III Slyapym maci yakoga byla dachkoj imperatara Lyudovika II Lyudovik III Slyapy byy zaklikany nezadavolenaj Berengaram italyanskaj znaccyu Uvosen 900 goda Lyudovik byy karanavany yak karol Italii a 22 lyutaga 901 goda Papa Benedykt IV uvyanchay yago y Ryme imperatarskaj karonaj Ale Berengar ne sklay zbroi 21 lipenya 905 goda yamu ydalosya yzyac Lyudovika III u palon u Verone Lyudovika aslyapili i vyslali y Pravans dze yon i zastavaysya da kanca zhyccya Tolki y 916 godze Berengar stay imperataram Yago karanavay Papa Yan X Praz nekalki gadoy iznoy utvarylasya partyya nezadavolenaya imperataram yakaya zaklikala y 919 na dapamogu karalya Pacyarpeyshy ad aposhnyaga 29 lipenya 923 goda rashuchae parazhenne Berengar zaklikay na dapamogu vengray chym kanchatkova addaliy ad syabe svaih pryhilnikay i byy pa zdradnicku zabity 7 krasavika 924 goda Paslya zabojstva Berengara imperatarski tytul znik a ylada nad Italiyaj na pracyagu nekalkih dzesyacigoddzyay asprechvali pradstayniki sheragu arystakratychnyh roday Paynochnaj Italii i Burgundyi Papski prastol u Ryme apynuysya pad poynym kantrolem myascovaga Tolki y 962 godze karol Germanii Aton I Vyaliki atrymayshy peramogu nad italyanskaj znaccyu byy pamazany na carstva i karanavany imperskaj karonaj Geta data lichycca dataj adukacyi Svyashchennaj Rymskaj imperyi Hoc sam Aton Vyaliki vidavochna ne namervaysya zasnoyvac novuyu imperyyu i razglyaday syabe vyklyuchna yak peraemnika Karla Vyalikaga faktychna perahod imperatarskaj karony da germanskih karalyoy aznachay kanchatkovae adasablenne Germanii Ushodne Frankskaga karaleystva ad Zahodne Frankskaga Francyi i farmiravanne novaga dzyarzhaynaga ytvarennya na asnove nyameckih i paynochnaitalyanskih terytoryj yakoe pretendavala na rolyu spadchynnika Rymskaj imperyi i zastupnika Spis imperataray ZahaduKaralingi800 814 Karl I Vyaliki 747 814 karol frankay z 768 imperatar z 800 814 840 Lyudovik I Nabozhny 778 840 karol Akvitanii 781 814 imperatar z 814 karanavany y 816 syn papyarednyaga 840 855 Lotar I 795 855 karol Bavaryi 814 817 imperatar z 817 supravicel backi y 817 834 karanavany y 823 adzinayladny imperatar z 840 karol Italii z 817 karol Syarednyaga karaleystva z 843 syn papyarednyaga 850 875 Lyudovik II 825 875 karol Italii 843 875 karol Pravansa 863 875 imperatar z 850 supravicel backi da 855 syn papyarednyaga 875 877 Karl II Lysy 823 877 karol Zahodne Frankskaga karaleystva z 840 karol Alemanii 831 833 karol Akvitanii 839 843 848 854 karol Italii z 876 imperatar z 875 unuk Karla Vyalikaga 881 887 Karl III Toysty 839 888 karol Ushodne Frankskaga karaleystva 876 887 da 882 goda karol Alemanii i Recyi karol Zahodne Frankskaga karaleystva 884 887 karol Italii 879 887 karol Lataryngii Karl II 882 887 imperatar 881 887 praynuk Karla Vyalikaga891 894 Gvida Spalecki pam 894 z 859 z 882 karol Italii z 889 imperatar z 891 892 898 Lambert Spalecki kalya 875 880 898 gercag Spaleta z 894 karol Italii z 891 imperatar z 892 syn papyarednyagaKaralingi896 899 Arnulf Karyntyjski kalya 850 899 gercag Karyntyi z 880 karol Ushodne Frankskaga karaleystva z 887 goda karol Lataryngii 887 895 karol Italii z 896 imperatar z 896 plyamennik Karla III Talstoga901 905 Lyudovik III Slyapy kalya 880 928 karol Nizhnyaj Burgundyi z 887 karol Italii 900 905 imperatar 901 905 unuk pa maci Lyudovika II916 924 Berengar I 850 924 z 874 karol Italii z 888 imperatar z 916 unuk pa maci Lyudovika I NabozhnagaGl taksamaSpis imperataray Svyashchennaj Rymskaj imperyi Karl Vyaliki Verdenski dagavor Frankskaya dzyarzhavaLitaraturaLebek S Proishozhdenie frankov V IX veka Perevod V Pavlova M Skarabej 1993 T 1 352 s Novaya istoriya srednevekovoj Francii 50 000 ekz ISBN 5 86507 001 0 Tejs L Nasledie Karolingov IX X veka Perevod s francuzskogo T A Chesnokovoj M Skarabej 1993 T 2 272 s Novaya istoriya srednevekovoj Francii 50 000 ekz ISBN 5 86507 043 6 Fazoli Dzhina Koroli Italii 888 962 gg Per s ital Lentovskoj A V SPb Evraziya 2007 288 s 1 000 ekz ISBN 978 5 8071 0161 8