Талака (таварыства)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Талака.

«Талака» — незалежная арганізацыя моладзі ў 1985—1990 гадах, гісторыка-культурнае аб’яднанне.

Талака
Год заснавання	1985
Размяшчэнне	Рэспубліка Беларусь, Мінск
Ключавыя фігуры	Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша
Колькасць членаў	50
Слоган	«Дзе пачую талаку, туды ногі валаку»
Дата ліквідацыі	1990

Створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Займалася ўдзелам у рэстаўрацыйных работах і археалагічных раскопах, аховай помнікаў гісторыі і архітэктуры, змаганнем за стварэнне беларускіх класаў і школ, правядзеннем экалагічных экспедыцый, культурна-асветніцкай дзейнасцю, адраджэннем народных традыцый і свят. У другой палове 1980-х (да 1989) «Талака» была самай вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй.

Гісторыя

Вонкавыя відэафайлы
	Сведкі. 1980-я. Талака. БелСат (20 мая 2015)

Таварыства «Талака» створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Ля вытокаў яе заснавання былі Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша. Ініцыятарам назвы «Талака» быў скульптар Гэнік Лойка. Покліч арганізацыі «Дзе пачую талаку, туды ногі валаку» прыдумаў Сяржук Вітушка. За аснову сваёй эмблемы «Талака» ўзяла выяву мінскай ратушы, якая ў той час яшчэ не была адноўленая.

У канцы 1980-х «Талака» зрабілася вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй. Удзельнікі арганізацыі ўзнаўлялі і падтрымлівалі нацыянальныя традыцыі — ад культывацыі беларускага мовы, тэатру, літаратуры, выяўленчага мастацтва, фальклору, року і да пашырэння незалежніцкай палітычнай думкі, друку і арганізацыі.

«Талака» зрабіла для сябе традыцыйным штогадовае правядзенне Купалля, Каляд, Гукання Вясны. Менавіта яна стала ініцыятарам адраджэння гэтых свят. Апроч таго праводзіліся археалагічныя раскопы, у тым ліку ў Верхнім горадзе (старая частка Мінска). Удзельнікі арганізацыі бралі ўдзел у талоках — падчас рэстаўрацыі Траецкага прадмесця і будучага музея Ваньковіча ў Мінску, прыводзілі ў парадак мясціны, звязаныя з памяццю паўстанцаў 1863 года. «Талака» выпускала насценную газету «Ратуша» (дзе адлюстроўвалася дзейнасць суполкі), у 1986—1987 наладзілі выпуск самвыдавецкага «Бурачка», у 1989 выпусцілі гумарыстычнае выданне «Брук» (прымеркаванае да 23 лютага — дня Савецкай арміі). Разам з іншымі незалежнымі суполкамі «Талака» ўдзельнічала ў падрыхтоўцы і правядзенні масавых мерапрыемстваў: «Дзвінскае ралі’87», мітынг у абарону Верхняга гораду (1988), «Прыпяць’88», мітынгі ў Курапатах і на Усходніх могілках, антыракетны паход (1990) і інш..

«Талака» прычынілася да нараджэння новай хвалі нацыянальнага адраджэння 1980-1990-х гадоў. З ініцыятывы «Талакі» ў беларускую прастору быў вернуты покліч «Жыве Беларусь!», а таксама бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня». Першая публічная лекцыя, прысвечаная бел-чырвона-беламу сцягу, была праведзена «Талакой» у 1987 годзе, у залі Тэатра эстрады.

За час існавання Талакі ў яе пасяджэннях і мерапрыемствах бралі ўдзел сотні маладых людзей, але правадзейных членаў было каля пяцідзесяці. Кіраўніцтва ў клубе было калегіяльнае. Галоўным кіруючым органам была Рада, члены ў якую абіраліся падчас Сойму большасцю галасоў. Кіраўніком арганізацыі нязменна быў Сяржук Вітушка.

Фотагалерэя

• Талака ладзіць святкаванне «Гукання вясны» з гульнямі для моладзі, Парк Горкага, 1990
• Талака ладзіць святкаванне «Каляд», 1989
• Талака ладзіць святкаванне «Калядаў», 1989.
• Талака разам з Сяржуком Сокалавым-Воюшам, Парк Горкага, 1990.
• Талака на экскурсіі ў Заслаўскім музеі, 1989
• Святкаванне 150-годдзя Ф. Багушэвіча (в. Свіраны). Ігар Гатальскі і Алег Грушэцкі. 1990.
• Талака ў Плябані пад час Дзядоў на ўшанаванні памяці паўстанцаў Кастуся Каліноўскага (Алег Грушэцкі), 1989.
• Лідар Талакі — Сяржук Вітушка. 1989.

Гл. таксама

• Беларуская спеўна-драматычная майстроўня

Зноскі

1. У «Галіяфах» адкрылі выставу, прысвечаную 30-годдзю «Талакі» (нявызн.). Наша Ніва (23 снежня 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
2. Андросік Л.. «Талака» (Менск) (нявызн.). Архіў Найноўшае Гісторыі (22 кастрычніка 1999). Праверана 15 лютага 2019.
3. Юры Тамковіч. Скаўтынг у сэрцы, казкі ў душы (нявызн.)(недаступная спасылка). mocny.by (21 лютага 2020). Архівавана з першакрыніцы 24 лютага 2020. Праверана 24 лютага 2020.
4. Сведкі. 1980-я. Талака (нявызн.). БелСат (10 мая 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
5. Гэнік Лойка: Але глянеш на яго і бачыш анёла (нявызн.). Радыё Свабода (11 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
6. Алеся Сёмуха. Ён літаральна зьзяў гэтым непамысным натхненьнем (нявызн.). Радыё Свабода (7 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
7. Сяргей Абламейка. Я ня бачу іншай кандыдатуры на тую ролю, на якую гісторыя абрала яго (нявызн.). Радыё Свабода (8 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.

Літаратура

• «Талака́» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 397. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Ларыса Андросік. «Талака» (Менск) // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі (1956—1991). — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. — ISBN 985-6374-08-1.
• Сяржук Вітушка. «Талака́» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 495. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Талака (таварыства)
• Вінцук Вячорка. Сяржук Вітушка — узор беларускага інтэлігента (нявызн.). Новы Час (11 красавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2020. Праверана 21 сакавіка 2016.