Лейпцыг

Ле́йпцыг (ням.: , лац.: Lipsia в.-луж.: Lipsk) — буйнейшы горад у Саксоніі, Германія. Да 1990 года ўваходзіў у склад ГДР. Па дадзеных на 30 верасня 2006 года, у Лейпцыгу пражывае каля 505 тысяч чалавек. Назва горада паходзіць ад славянскай назвы Ліпск (месца, дзе растуць ліпы). Горад знакаміты сваімі кірмашамі, якія адбываюцца тут кожныя 2 гады і збіраюць тысячы наведвальнікаў.

Горад Лейпцыг Leipzig Герб^[d] Сцяг Краіна  Германія Рэгіён Саксонія Каардынаты 51°20′ пн. ш. 12°23′ у. д.^HGЯO Бургамістр Буркхард Юнг Першая згадка 1015 Горад з 1165 Плошча 297,60 км² Вышыня цэнтра 113 м Водныя аб’екты Elsterflutbett^[d], Вайсэ-Эльстэр і Плайсэ^[d] Насельніцтва 518 862 чалавек (2009) Часавы пояс UTC+1 і UTC+2 Тэлефонны код +49 341 Паштовыя індэксы 04003-04357 Аўтамабільны код L Ідэнтыфікатар 14 3 65 000 Афіцыйны сайт leipzig.de Лейпцыг на карце Германіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Першыя славянскія пасяленні на тэрыторыі Лейпцыга пачалі з'яўляцца ў VII — IX ст. У 1015 годзе пасяленне Лібзі было ўзгадана ў хроніках Біскупа Тэтмара фон Мерсебурга . Каля 1165 года горад атрымаў грамату "Імперскага кірмашовага горада".

У 1409 годзе быў заснаваны Лейпцыгскі ўніверсітэт — 2-гі па старасці ў Германіі. Гэта вызначыла развіццё горада як цэнтра культуры. У горадзе жылі і працавалі такія людзі, як Іаган Себасцьян Бах, Роберт Шуман, Фрыдрых Шылер. Нарадзіліся кампазітар Рыхард Вагнер і Готфрыд Лейбніц.

Царква Св. Мікалая

У 1650 годзе ў Лейпцыгу была выдадзена першая штодзённая газета ў свеце. Лейпцыг стаў цэнтрам кнігадрукавання Германіі.

У 1813 годзе каля горада адбылася , у гонар якой быў усталяваны мемарыял.

У 1839 годзе з Лейпцыга ў Дрэздэн была адчыненая першая "доўгая" чыгунка. З таго часу Лейпцыг стаў важным транспартным вузлом. У Лейпцыгу зараз знаходзіцца самы вялікі па плошчы чыгуначны тэрмінал у Еўропе.

23 мая 1863 года Фердынанд Ласаль заснаваў у Лейпцыгу першую працоўную партыю Германіі.

У канцы Другой сусветнай вайны большая частка горада была знішчана англійскай авіяцыяй падчас бамбардзіровак. 18 красавіка 1945 года, горад быў заняты амерыканскімі войскамі, а 2 ліпеня быў аддадзены пад кантроль савецкай Чырвонай Арміі. Пасля вайны горад стаў адным з найбуйнейшых гарадоў Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі.

У 1900 годзе ў Лейпцыгу была заснавана Футбольная Асацыяцыя Германіі, а ў 2006 годзе ў горадзе адбылося некалькі футбольных матчаў у рамках 2006.

Эканоміка

Лейпцыг з’яўляецца важным прамысловым цэнтрам. Горад мае развітыя машынабудаўнічую, электратэхнічную, паліграфічную, тэкстыльную і інш. прамысловасць. З’яўляецца буйным міжнародным гандлёвым цэнтрам.

Буйныя кампаніі, якія размешчаны ў горадзе і вакол яго:

• Amazon.com
• BMW
• Porsche
• Siemens

Транспарт

Гарадскі трамвай

Гарадскі транспарт у Лейпцыгу складаецца з 14 трамвайных і 62 аўтобусных маршрутаў. Працягласць дарог - 1673 кіламетра.

Лейпцыг знаходзіцца на перакрыжаванні важных чыгуначных шляхоў з поўдня на поўнач і з усходу на захад. Каля горада знаходзяцца 2 аэрапорта: Leipzig/Halle Airport і Altenburg-Nobitz Airport.

Насельніцтва

Год Колькасць 1870 100 000 1971 580 700 1985 555 000 1994 490 900 Год Колькасць 1997 482 000 2015 560 472 2016 571 088 2017 581 980 Год Колькасць 2019 587 857 2020 601 668 2021 601 866 2022 621 278 Год Колькасць 2022 615 081 2022 616 093 2023 625 341

Адукацыя

У Лейпцыгу знаходзіцца адзін са старэйшых еўрапейскіх універсітэтаў — Лейпцыгскі ўніверсітэт, заснаваны ў 1409 годзе. Сярод знакамітых выпускнікоў можна назваць Іагана Вольфганга Гётэ, Готфрыда Лейбніца, Фрыдрыха Ніцшэ, Карла Лібкнехта, Рыхарда Вагнера.

У Лейпцыгу ў 1843 годзе была заснавана музычная кансерваторыя, пасля пераўтвораная ва Універсітэт Музыкі і Тэатра. Адным з яе заснавальнікаў быў Фелікс Мендэльсон.

Акадэмія выяўленчага мастацтва была заснавана ў 1764 годзе.

Культурныя помнікі

Касцёл Св. Томаса

• Thomaskirche (Касцёл Св. Томаса) — найбольш знакаміта тым, што менавіта ў ёй Іаган Себасцьян Бах працаваў кантарам, і як дом знакамітага хора Thomaner;
• Völkerschlachtdenkmal (мемарыял ) — самы вялікі помнік у Еўропе, пабудаваны ў гонар перамогі над Напалеонаўскімі войскамі;
• Gewandhaus — дом знакамітага Gewandhaus Orchestra, гэта трэці будынак з такой назвай;
• Altes Rathaus — старая ратуша была пабудавана ў 1556 годзе. Зараз там знаходзіцца музей гісторыі горада;
• Neues Rathaus — новая ратуша, пабудаваная на рэштках замка Pleißenburg, у якім праходзілі дэбаты паміж і Марцінам Лютэрам у 1519 годзе;
• City-Hochhaus Leipzig (гарадскі небаскроб Лейпцыга) — пабудаваны ў 1972 годзе. З’яўляецца часткай універсітэта. Гэта самы высокі будынак у Лейпцыгу;
• Auerbach’s Keller (склеп Аўэрбаха) — малады Гётэ еў і піў тут, калі вучыўся ў Лейпцыгу. Гэта адно з месц дзеі , прычым адзінае рэальна існуючае;

Помнік Бітвы Народаў

• Städtisches Kaufhaus (гарадскі ўнівермаг) — першы будынак для кірмашоў у свеце. Зараз з’яўляецца домам для офісаў, невялікіх крамак і рэстаранаў. Нягледзячы на назву, знаходзіцца ў прыватнай уласнасці;
• Bundesverwaltungsgericht — Нямецкі федэральны адміністрацыйны суд. Быў найвышэйшым дзяржаўным судом паміж 1888 і 1945 гадамі.

Сярод месцаў, на якія варта звярнуць увагу, можна таксама вылучыць оперу і лейпцыгскі заапарк, у якім знаходзіцца самая вялікая калекцыя прыматаў у свеце. Nikolaikirche (Касцёл Св. Мікалая) быў месцам з якога пачаліся мірныя дэманстрацыі за ўз’яднанне Германіі. У Лейпцыгу таксама знаходзіцца музей ^[de].

Міжнародныя сувязі

Памылка Lua: not enough memory.

Лейпцыг уваходзіць у сетку еўрапейскіх гарадоў .

Вядомыя асобы

• Вальтэр Ульбрыхт
• Карл Густаў Карус
• Макс Клінгер
• Вячаслаў Іванавіч Мянькоўскі (нар. 1959) — беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук (2003), прафесар (2009).

Крыніцы

1. (Chronicle's of Bishop Thietmar von Merseburg)
2. Звесткі з афіцыйнай старонкі горада за 2005 год
3. Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 14. — С. 274–275.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 2003. — С. 277. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120475222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
5. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін — Малаіта — С. 190.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038852"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a>
6. Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 363. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
7. https://www.statistik.sachsen.de/download/010_GB-Bev/Bev_Z_Kreis_akt.pdf
8. https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Aktuell/05Staedte.html
9. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2018 (4. Quartal) — Federal Statistical Office. Праверана 10 сакавіка 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a>
10. https://www.statistikportal.de/de/produkte/gemeindeverzeichnis — Federal Statistical Office. Праверана 29 лютага 2020.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a>
11. Leipzig hat jetzt offiziell 601.668 Einwohner / пад рэд. Stadt Leipzig
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17995652"></a>
12. register of German municipalities (4th quarter 2022) — DESTATIS, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q116783074"></a>
13. Statistischer Quartalsbericht III/2022 / пад рэд. Stadt Leipzig Праверана 4 студзеня 2023.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17995652"></a>
14. Bevölkerung des Freistaates Sachsen jeweils am Monatsende ausgewählter Berichtsmonate nach Gemeinden — Statistical Office of the Federal State of Saxony. Праверана 18 лютага 2023.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17024049"></a>
15. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 — DESTATIS, 2023. Праверана 7 кастрычніка 2023.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122987347"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q764739"></a>
16. https://statistik.leipzig.de/statcity/table.aspx?cat=2&rub=1&per=q Праверана 18 красавіка 2023.
17. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/addis-abeba/
18. http://www.addismayor.gov.et/attachments/article/165/sister_cities.pdf
19. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/bologna/
20. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/bruenn/
21. https://www.brno.cz/sprava-mesta/magistrat-mesta-brna/odbor-zahranicnich-vztahu/mezinarodni-vztahy/partnerska-mesta/lipsko/
22. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/birmingham/
23. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/hannover/
24. https://www.hannover.de/Leben-in-der-Region-Hannover/Politik/St%C3%A4dte-Regionspartnerschaften/St%C3%A4dtepartnerschaften-der-Landeshauptstadt-Hannover/Leipzig
25. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/herzliya/
26. https://www.herzliya.muni.il/twin-cities/
27. http://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/krakau/
28. https://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,miasto,23,0,otwarty_na_swiat.html
29. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/kiew/
30. https://old.kyivcity.gov.ua/files/2018/2/15/Mista-pobratymy.pdf
31. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/lyon/
32. https://www.grandlyon.com/metropole/partenariats-internationaux.html
33. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/nanjing/
34. http://wb.nanjing.gov.cn/njszfwsbgs/201810/t20181023_616096.html
35. https://www.plovdiv.bg/en/about-plovdiv/побратимени-градове/
36. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/thessaloniki/
37. https://thessaloniki.gr/i-want-to-know-whats-going-on-in-the-city/twin-towns/?lang=en
38. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/travnik/
39. http://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/partnerstaedte/frankfurt-am-main/
40. https://frankfurt.de/service-und-rathaus/verwaltung/aemter-und-institutionen/hauptamt-und-stadtmarketing/referat-fuer-internationale-angelegenheiten/partnerstaedte/leipzig
41. https://www.leipzig.de/buergerservice-und-verwaltung/internationales/internationale-kooperationen/ho-chi-minh-stadt-und-vietnam/

Літаратура

• Калаткоў У. Я. (гісторыя). Ле́йпцыг // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 190. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
• Ле́йпциг // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. . — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 363. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
• Ле́йпциг // Т. 14. Куна — Ломами. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — С. 274—275. — ((Большая советская энциклопедия) : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Ле́йпциг // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 277. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Ле́йпциг // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / ; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 239. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лейпцыг
• Афіцыйная старонка горада