Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Камбоджа — дзяржава ў Паўднёва-Усходняй Азіі на поўдні Індакітайскага паўвострава. Плошча — 181 035 км². Мяжуе з В’етнамам, Лаосам і Тайландам. Сталіца — Пнампень (1,3 млн чал.). Нацыянальнае свята — 9 лістапада — Дзень незалежнасці (1953). Афіцыйная мова — кхмерская. Грашовая адзінка — рыель (больш 4100 рыелей = 1 дол. ЗША).
| |||||
 | |||||
Дэвіз: « | |||||
| Гімн: «បទនគររាជ» | |||||
| Дата незалежнасці | 9 лістапада 1953 (ад Францыі) | ||||
| Афіцыйная мова | Кхмерская | ||||
| Сталіца | Пнампень | ||||
| Форма кіравання | канстытуцыйная манархія | ||||
| | Нарадом Сіямоні | ||||
| Плошча • Усяго • % воднай паверхні | 88-я ў свеце 181.035 км² 2,5 | ||||
| Насельніцтва • Ацэнка (2010) • Перапіс (2008) • Шчыльнасць | 14.952.665 чал. (65-я) 13.388.910 чал. 81,8 чал./км² (118-я) | ||||
| ВУП (ППЗ) • Разам (2012) • На душу насельніцтва | $36,010 млрд $2.361 | ||||
| ВУП (намінал) • Разам (2012) • На душу насельніцтва | $14,204 млрд $931 | ||||
| ІРЧП (2013) | ▲0,543 (сярэдні) (138-ы) | ||||
| Этнахаронім | Кхмеры | ||||
| Валюта | |||||
| Інтэрнэт-дамен | .kh | ||||
| Код ISO (Alpha-2) | KH | ||||
| Код ISO (Alpha-3) | KHM | ||||
| Код МАК | CAM | ||||
| Тэлефонны код | +855 | ||||
| Часавыя паясы | +7 | ||||
Прырода
Большую частку краіны займае Камбаджыйская раўніна, размешчаная ў ніжнім цячэнні р. Меконг. На захадзе — горы Кравань вышынёй да 1813 м (г. Араль), на поўначы — паўднёвыя адгор’і куэставага ўступа Дангрэк, на ўсходзе — заходнія адгор’і . Карысныя выкапні: жалезныя і марганцавыя руды, фасфарыты, каменны вугаль, баксіты, алавяныя, свінцова-цынкавыя і вальфрамавыя руды, золата, будаўнічыя матэрыялы, запасы каштоўных камянёў (сапфір, рубін, цыркон).
Клімат субэкватарыяльны, з сухім сезонам у снежні — красавіку. Тэмпература паветра ўвесь год 25-30 °C. Ападкаў на раўніне 700—1500 мм, у гарах да 2000 мм.
Рачная сетка густая. Галоўная рака — Меконг. Самае вялікае возера — Танлесап. Самы вялікі востраў — Конг. Лясы і рэдкалессі займаюць каля 75 % тэрыторыі краіны.
Насельніцтва
Насельніцтва — каля 14 млн чал. 90 % яго складаюць кхмеры. Дзяржаўная рэлігія — будызм, каля 4 % карэнных жыхароў вызнаюць іслам (чамы).
Дзяржаўны лад
Камбоджа — канстытуцыйная манархія. Кароль Нарадом Сіхамоні абраны Саветам кароны 29 кастрычніка 2004. Паводле манарх «уладарыць, але не кіруе».
Заканадаўчая ўлада належыць парламенту, які складаецца з двух палат — і (НА). Старшыня Сената — Чэа Сім — у адсутнасць караля з'яўляецца в.а. кіраўніка дзяржавы. Старшыня ніжняй палаты парламента — Хенг Самрын.
Каралеўскі ўрад узначальвае прэм'ер-міністр .
Вышэйшы орган судовай улады — . Маюцца Канстытуцыйны савет і Вышэйшы савет суддзяў.
Сітуацыя ў Камбоджы ў цэлым характарызуецца стабільнасцю. Чарговыя парламенцкія выбары прайшлі ў ліпені 2003. Па выніках галасавання 73 мандата ў НА атрымала Народная партыя Камбоджы (НПК), 26 — раялісцкая ФУНСІНПЕК, 24 — апазіцыйная Партыя Сам Рэнсі (ПСР).
Аднак затым незадаволеныя вынікамі галасавання ФУНСІНПЕК і ПСР аб'ядналіся ў т.зв. «Альянс дэмакратаў» і амаль год сабатавалі скліканне парламента. Гэта прывяло да ўзнікнення ў краіне палітычнага крызісу. У выніку дасягнутага паміж НПК і ФУНСІНПЕК у ліпені 2004 кампрамісу быў сфарміраваны дзеючы ў цяперашні час кааліцыйны двухпартыйны ўрад. Партыя Сам Рэнсі засталася ў апазіцыі.
У кастрычніку 2004 кароль Камбоджы Нарадом Сіанук заявіў аб адрачэнні ад стальца. Новым манархам быў абраны яго сын — Нарадом Сіхамоні (1953 г. нар.).
Выбары ў Сенат у студзені 2006 прайшлі спакойна. Большасць месцаў у верхняй палаце парламента атрымала НПК.
У красавіку 2007 у Камбоджы прайшлі выбары ў мясцовыя органы ўлады. З вялікай перавагай перамагла Народная партыя Камбоджы. Другое месца заняла апазіцыйная Партыя Сам Рэнсі.
У апошні час адбылося прыкметнае астуджэнне адносін паміж партнёрамі па ўрадавым альянсе — НПК і ФУНСІНПЕК. Фармальнай падставай для гэтага стала рашэнне прэм'ер-міністра Хун Сена аб адмене партыйных квот на размеркаванне пасад у дзяржапараце. У выніку шэраг высокапастаўленых фунсінпекаўцаў пазбавіліся прэстыжных пасад ва ўрадзе. У знак пратэсту супраць гэтага кроку Хун Сена лідар раялістаў прынц Нарадом Ранарыт сыйшоў у адстаўку з пасады спікера Нацыянальнай Асамблеі. У сувязі з тым, што прынц быў таксама адхілены ад пасады кіраўніка партыі ФУНСІНПЕК, ён стварыў новую Партыю Нарадома Ранарыта.
Чарговыя парламенцкія выбары прызначаныя на 27 ліпеня 2008 г.
Знешняя палітыка
З'яўляючыся членам ААН з 1955, Камбоджа мае дыпадносіны з 118 дзяржавамі, а таксама Еўрасаюзам і Мальтыйскім ордэнам. З 30 красавіка 1999 з'яўляецца членам АСЕАН. У верасні 2003 на міністэрскай сустрэчы СГА у Канкуне (Мексіка) Камбоджа стала 146-м членам гэтай арганізацыі. У кастрычніку 2004 упершыню прыняло ўдзел у форуме «Азія-Еўропа» у Ханоі (В'етнам)..
Найболей цесныя сувязі падтрымліваюцца з Кітаем, краінамі-членамі АСЕАН, Японіяй, Карэяй і Францыяй.
Беларуска-камбаджыйскія сувязі
Дыпламатычныя адносіны паміж Рэспублікай Беларусь і Каралеўствам Камбоджа ўстаноўлены 25 студзеня 1995 года. У траўні 1999 г. адбыўся візіт у Рэспубліку Беларусь дэлегацыі Міністэрства нацыянальнай абароны Каралеўства Камбоджа на чале з першым намеснікам Міністра Пор Бун Сро.
6 ліпеня 2011 года Пасол Рэспублікі Беларусь Садоха ўручыў Каралю Камбоджы даверчыя граматы ў якасці Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Рэспублікі Беларусь у Каралеўстве Камбоджа (па сумяшчальніцтве). У верасні 2011 г. у Камбоджы ў рамках 32-й сесіі Міжпарламенцкай асамблеі АСЕАН Парламенту Беларусі быў прысвоены статус назіральніка пры названай арганізацыі.
У сакавіку 2012 г. Камбоджу наведала дэлегацыя на чале з намеснікам Міністра прамысловасці Рэспублікі Беларусь Прымай В.А. У чэрвені 2012 г. адбыўся візіт у Беларусь старшыні Нацыянальнай асамблеі Парламента Каралеўства Камбоджы Хенгам Самрынам. Адбыліся яго сустрэчы з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь А.Р. Лукашэнка, Прэм'ер-міністрам Рэспублікі Беларусь Мясніковічам М.В., кіраўніцтвам Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.
У кастрычніку 2012 Камбоджу наведала дэлегацыя на чале з намеснікам Міністра прамысловасці Рэспублікі Беларусь Свідэрскага Г.Б. У лютым 2013 года адбыўся візіт дэлегацыі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь на чале са Старшынёй Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Андрэйчанка У.П. ў Камбоджу. Адбыліся яго сустрэчы і перамовы з Старшынёй Нацыянальнай асамблеі Парламента Каралеўства Камбоджа Хенгам Самрынам, Прэм'ер-міністрам Камбоджы Хун Сенам.
Эканоміка
Камбоджа ў катэгорыі найменш развітых краін. Тэмпы росту эканомікі ў 2007 склалі 9,5 %. Аб'ём ВУП дасягнуў 6,9 млрд дол. ЗША. Інфляцыя — 5-6 %. Золатавалютныя запасы ў 2007 — 1,6 млрд дол. Тэмпы прыросту насельніцтва — 2,5 %. Прыбытак на душу насельніцтва 689 дол.
Сельская гаспадарка, дзе занята больш 80 % працаздольнага насельніцтва, з'яўляецца асноўнай галіной эканомікі. Галоўная харчовая культура — рыс, тэхнічная — гевея. Вырошчваецца таксама кукуруза, батат, соя, арахіс, алейная пальма, спецыі. Важнае месца ў эканоміцы належыць рыбалоўству.
Знешнегандлёвае абарачэнне ў 2007 г. склала 9,8 млрд дол., у т.л. экспарт — 4,3 млрд дол., імпарт — 5,5 млрд дол.
Прамысловая вытворчасць расце, галоўным чын, за рахунак кошт тэкстыльна-швейнай прамысловасці. Практычна ўся прадукцыя гэтай галіны экспартуецца ў ЗША, Канаду і Еўрасаюз. Аснову імпарту складаюць нафтапрадукты, будаўнічыя матэрыялы, сыравіна, машыны і механізмы, транспартныя сродкі, прадукты харчавання.
Транспартная сетка развітая досыць слаба. Асноўныя перавозкі здзяйсняюцца аўтамабільным і водным транспартам. Камбоджа мае авіязносіны з В'етнамам, Кітаем, Лаосам, Малайзіяй, Сінгапурам, Тайландам, Тайванем, Паўднёвай Карэяй і Японіяй (з 2007 пачаліся авіярэйсы ў Камбоджу з Еўропы — «» і з Японіі — «»). Каралеўства валодае марскім портам — Сіануквілем і рачным — Пнампенем.
У 2007 Камбоджу наведалі каля 2 млн замежных турыстаў.
Знешняя запазычанасць Камбоджы — 3,9 млрд дол. (80 % доўгу прыходзіцца на Расію і ЗША).
Найбуйнейшыя інвестары: Рэспубліка Карэя, Кітай, ЗША, Малайзія, Тайвань, Сінгапур і Тайланд. Прамыя замежныя капіталаўкладанні ў 2007 склалі больш 1 млрд дол.
Галоўныя донары — Японія, Францыя, Аўстралія, ЗША, АЗБР, МВФ, Сусветны банк, ПРААН і ЕС. На першым паседжанні Форума супрацоўніцтва па развіцці Камбоджы (былая Кансультатыўная група донараў) у Пнампені ў чэрвені 2007 прынята рашэнне аб вылучэнні Каралеўству 689 млн дол. у выглядзе нізкапрацэнтных крэдытаў і бязвыплатнай дапамогі.
Гл. таксама
- Туол Сленг
- Іенг Сары
Зноскі
- https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Kambodzha dzyarzhava y Paydnyova Ushodnyaj Azii na poydni Indakitajskaga payvostrava Ploshcha 181 035 km Myazhue z V etnamam Laosam i Tajlandam Stalica Pnampen 1 3 mln chal Nacyyanalnae svyata 9 listapada Dzen nezalezhnasci 1953 Aficyjnaya mova khmerskaya Grashovaya adzinka ryel bolsh 4100 ryelej 1 dol ZShA Karaleystva Kambodzha ព រ រ ជ ណ ចក រកម ព ជ Scyag Kambodzhy Gerb KambodzhyDeviz Gimn បទនគររ ជ source source track track track track track track track track track track track track Data nezalezhnasci 9 listapada 1953 ad Francyi Aficyjnaya mova KhmerskayaStalica PnampenForma kiravannya kanstytucyjnaya manarhiyaNaradom SiyamoniPloshcha Usyago vodnaj paverhni 88 ya y svece 181 035 km 2 5Naselnictva Acenka 2010 Perapis 2008 Shchylnasc 14 952 665 chal 65 ya 13 388 910 chal 81 8 chal km 118 ya VUP PPZ Razam 2012 Na dushu naselnictva 36 010 mlrd 2 361VUP naminal Razam 2012 Na dushu naselnictva 14 204 mlrd 931IRChP 2013 0 543 syaredni 138 y Etnaharonim KhmeryValyutaInternet damen khKod ISO Alpha 2 KHKod ISO Alpha 3 KHMKod MAK CAMTelefonny kod 855Chasavyya payasy 7PryrodaBolshuyu chastku krainy zajmae Kambadzhyjskaya raynina razmeshchanaya y nizhnim cyachenni r Mekong Na zahadze gory Kravan vyshynyoj da 1813 m g Aral na poynachy paydnyovyya adgor i kuestavaga ystupa Dangrek na yshodze zahodniya adgor i Karysnyya vykapni zhaleznyya i margancavyya rudy fasfaryty kamenny vugal baksity alavyanyya svincova cynkavyya i valframavyya rudy zolata budaynichyya materyyaly zapasy kashtoynyh kamyanyoy sapfir rubin cyrkon Klimat subekvataryyalny z suhim sezonam u snezhni krasaviku Temperatura pavetra yves god 25 30 C Apadkay na raynine 700 1500 mm u garah da 2000 mm Rachnaya setka gustaya Galoynaya raka Mekong Samae vyalikae vozera Tanlesap Samy vyaliki vostray Kong Lyasy i redkalessi zajmayuc kalya 75 terytoryi krainy NaselnictvaNaselnictva kalya 14 mln chal 90 yago skladayuc khmery Dzyarzhaynaya religiya budyzm kalya 4 karennyh zhyharoy vyznayuc islam chamy Dzyarzhayny ladKambodzha kanstytucyjnaya manarhiya Karol Naradom Sihamoni abrany Savetam karony 29 kastrychnika 2004 Pavodle manarh uladaryc ale ne kirue Zakanadaychaya ylada nalezhyc parlamentu yaki skladaecca z dvuh palat i NA Starshynya Senata Chea Sim u adsutnasc karalya z yaylyaecca v a kiraynika dzyarzhavy Starshynya nizhnyaj palaty parlamenta Heng Samryn Karaleyski yrad uznachalvae prem er ministr Vyshejshy organ sudovaj ulady Mayucca Kanstytucyjny savet i Vyshejshy savet suddzyay Situacyya y Kambodzhy y celym haraktaryzuecca stabilnascyu Chargovyya parlamenckiya vybary prajshli y lipeni 2003 Pa vynikah galasavannya 73 mandata y NA atrymala Narodnaya partyya Kambodzhy NPK 26 rayalisckaya FUNSINPEK 24 apazicyjnaya Partyya Sam Rensi PSR Adnak zatym nezadavolenyya vynikami galasavannya FUNSINPEK i PSR ab yadnalisya y t zv Alyans demakratay i amal god sabatavali sklikanne parlamenta Geta pryvyalo da yzniknennya y kraine palitychnaga kryzisu U vyniku dasyagnutaga pamizh NPK i FUNSINPEK u lipeni 2004 kampramisu byy sfarmiravany dzeyuchy y cyaperashni chas kaalicyjny dvuhpartyjny yrad Partyya Sam Rensi zastalasya y apazicyi U kastrychniku 2004 karol Kambodzhy Naradom Sianuk zayaviy ab adrachenni ad stalca Novym manarham byy abrany yago syn Naradom Sihamoni 1953 g nar Vybary y Senat u studzeni 2006 prajshli spakojna Bolshasc mescay u verhnyaj palace parlamenta atrymala NPK U krasaviku 2007 u Kambodzhy prajshli vybary y myascovyya organy ylady Z vyalikaj peravagaj peramagla Narodnaya partyya Kambodzhy Drugoe mesca zanyala apazicyjnaya Partyya Sam Rensi U aposhni chas adbylosya prykmetnae astudzhenne adnosin pamizh partnyorami pa yradavym alyanse NPK i FUNSINPEK Farmalnaj padstavaj dlya getaga stala rashenne prem er ministra Hun Sena ab admene partyjnyh kvot na razmerkavanne pasad u dzyarzhaparace U vyniku sherag vysokapastaylenyh funsinpekaycay pazbavilisya prestyzhnyh pasad va yradze U znak pratestu suprac getaga kroku Hun Sena lidar rayalistay prync Naradom Ranaryt syjshoy u adstayku z pasady spikera Nacyyanalnaj Asamblei U suvyazi z tym shto prync byy taksama adhileny ad pasady kiraynika partyi FUNSINPEK yon stvaryy novuyu Partyyu Naradoma Ranaryta Chargovyya parlamenckiya vybary pryznachanyya na 27 lipenya 2008 g Zneshnyaya palitykaZ yaylyayuchysya chlenam AAN z 1955 Kambodzha mae dypadnosiny z 118 dzyarzhavami a taksama Eyrasayuzam i Maltyjskim ordenam Z 30 krasavika 1999 z yaylyaecca chlenam ASEAN U verasni 2003 na ministerskaj sustrechy SGA u Kankune Meksika Kambodzha stala 146 m chlenam getaj arganizacyi U kastrychniku 2004 upershynyu prynyalo ydzel u forume Aziya Eyropa u Hanoi V etnam Najbolej cesnyya suvyazi padtrymlivayucca z Kitaem krainami chlenami ASEAN Yaponiyaj Kareyaj i Francyyaj Belaruska kambadzhyjskiya suvyazi Dyplamatychnyya adnosiny pamizh Respublikaj Belarus i Karaleystvam Kambodzha ystanoyleny 25 studzenya 1995 goda U trayni 1999 g adbyysya vizit u Respubliku Belarus delegacyi Ministerstva nacyyanalnaj abarony Karaleystva Kambodzha na chale z pershym namesnikam Ministra Por Bun Sro 6 lipenya 2011 goda Pasol Respubliki Belarus Sadoha yruchyy Karalyu Kambodzhy daverchyya gramaty y yakasci Nadzvychajnaga i Paynamocnaga Pasla Respubliki Belarus u Karaleystve Kambodzha pa sumyashchalnictve U verasni 2011 g u Kambodzhy y ramkah 32 j sesii Mizhparlamenckaj asamblei ASEAN Parlamentu Belarusi byy prysvoeny status naziralnika pry nazvanaj arganizacyi U sakaviku 2012 g Kambodzhu navedala delegacyya na chale z namesnikam Ministra pramyslovasci Respubliki Belarus Prymaj V A U cherveni 2012 g adbyysya vizit u Belarus starshyni Nacyyanalnaj asamblei Parlamenta Karaleystva Kambodzhy Hengam Samrynam Adbylisya yago sustrechy z Prezidentam Respubliki Belarus A R Lukashenka Prem er ministram Respubliki Belarus Myasnikovicham M V kiraynictvam Nacyyanalnaga shodu Respubliki Belarus U kastrychniku 2012 Kambodzhu navedala delegacyya na chale z namesnikam Ministra pramyslovasci Respubliki Belarus Sviderskaga G B U lyutym 2013 goda adbyysya vizit delegacyi Nacyyanalnaga shodu Respubliki Belarus na chale sa Starshynyoj Palaty pradstaynikoy Nacyyanalnaga shodu Respubliki Belarus Andrejchanka U P y Kambodzhu Adbylisya yago sustrechy i peramovy z Starshynyoj Nacyyanalnaj asamblei Parlamenta Karaleystva Kambodzha Hengam Samrynam Prem er ministram Kambodzhy Hun Senam EkanomikaKambodzha y kategoryi najmensh razvityh krain Tempy rostu ekanomiki y 2007 sklali 9 5 Ab yom VUP dasyagnuy 6 9 mlrd dol ZShA Inflyacyya 5 6 Zolatavalyutnyya zapasy y 2007 1 6 mlrd dol Tempy pryrostu naselnictva 2 5 Prybytak na dushu naselnictva 689 dol Selskaya gaspadarka dze zanyata bolsh 80 pracazdolnaga naselnictva z yaylyaecca asnoynaj galinoj ekanomiki Galoynaya harchovaya kultura rys tehnichnaya geveya Vyroshchvaecca taksama kukuruza batat soya arahis alejnaya palma specyi Vazhnae mesca y ekanomicy nalezhyc rybaloystvu Zneshnegandlyovae abarachenne y 2007 g sklala 9 8 mlrd dol u t l ekspart 4 3 mlrd dol impart 5 5 mlrd dol Pramyslovaya vytvorchasc rasce galoynym chyn za rahunak kosht tekstylna shvejnaj pramyslovasci Praktychna ysya pradukcyya getaj galiny ekspartuecca y ZShA Kanadu i Eyrasayuz Asnovu impartu skladayuc naftapradukty budaynichyya materyyaly syravina mashyny i mehanizmy transpartnyya srodki pradukty harchavannya Transpartnaya setka razvitaya dosyc slaba Asnoynyya peravozki zdzyajsnyayucca aytamabilnym i vodnym transpartam Kambodzha mae aviyaznosiny z V etnamam Kitaem Laosam Malajziyaj Singapuram Tajlandam Tajvanem Paydnyovaj Kareyaj i Yaponiyaj z 2007 pachalisya aviyarejsy y Kambodzhu z Eyropy i z Yaponii Karaleystva valodae marskim portam Sianukvilem i rachnym Pnampenem U 2007 Kambodzhu navedali kalya 2 mln zamezhnyh turystay Zneshnyaya zapazychanasc Kambodzhy 3 9 mlrd dol 80 doygu pryhodzicca na Rasiyu i ZShA Najbujnejshyya investary Respublika Kareya Kitaj ZShA Malajziya Tajvan Singapur i Tajland Pramyya zamezhnyya kapitalaykladanni y 2007 sklali bolsh 1 mlrd dol Galoynyya donary Yaponiya Francyya Aystraliya ZShA AZBR MVF Susvetny bank PRAAN i ES Na pershym pasedzhanni Foruma supracoynictva pa razvicci Kambodzhy bylaya Kansultatyynaya grupa donaray u Pnampeni y cherveni 2007 prynyata rashenne ab vyluchenni Karaleystvu 689 mln dol u vyglyadze nizkapracentnyh kredytay i byazvyplatnaj dapamogi Gl taksamaTuol Sleng Ieng SaryZnoskihttps data iana org time zones tzdb 2021e asia