Mozilla стылізаваная назва moz a супольнасць распрацоўкі свабоднага праграмнага забеспячэння заснаваная ў 1998 годзе суп

Mozilla (стылізаваная назва moz://a) — супольнасць распрацоўкі свабоднага праграмнага забеспячэння, заснаваная ў 1998 годзе супрацоўнікамі кампаніі Netscape. Супольнасць распрацоўвае, распаўсюджвае і падтрымлівае прадукты Mozilla, прасоўвае свабоднае праграмнае забеспячэнне і адкрытыя стандарты. Падтрымку супольнасці забяспечвае некамерцыйная арганізацыя Mozilla Foundation і яе даччыная камерцыйная кампанія Mozilla Corporation.

Mozilla

Краіна	ЗША
Адміністрацыйны цэнтр	Сан-Францыска
Тып арганізацыі	некамерцыйная арганізацыя
Заснаванне
Дата заснавання	31 сакавіка 1998 (26 гадоў таму) (1998-03-31)
Галіна	свабодныя праграмы
Прадукцыя	Mozilla Firefox
Матчыная арганізацыя	Mozilla Foundation
Член у	jQuery Foundation^[d] FIDO Alliance^[d] Open Source Initiative^[d]
mozilla.org/be/
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Супольнасць Mozilla стварыла такія праграмы як вэб-браўзер Firefox, паштовы кліент Thunderbird, сістэму адсочвання памылак Bugzilla, браўзерны рухавік Gecko, сэрвіс Pocket і іншыя.

Гісторыя

Мітчэл Бэйкер распавядае пра раннюю гісторыю Mozilla

23 студзеня 1998 г. кампанія Netscape паведаміла, што набор праграм Netscape Communicator будзе бясплатным і што зыходны код будзе свабодна распаўсюджвацца. Праз дзень супрацоўнік Netscape Джэймі Завінскі зарэгістраваў дамен mozilla.org. Праект атрымаў назву «Mozilla» паводле пачатковай назвы браўзера Netscape Navigator і выкарыстоўваўся для каардынацыі распрацоўкі Mozilla Application Suite, свабоднай версіі Netscape Communicator. Джэймі Завінскі сказаў, што ён прыдумаў назву «Mozilla» на сустрэчы супрацоўнікаў Netscape. Невялікай групе супрацоўнікаў Netscape даручылі каардынаваць новую суполку.

Спачатку Mozilla імкнулася быць пастаўшчыком для такіх кампаній, як Netscape, якія камерцыйна выкарыстоўвалі б код свабодных праграм. Калі ў ліпені 2003 года мацярынская кампанія Netscape (AOL) значна скараціла свой удзел у Mozilla, была створана арганізацыя Mozilla Foundation для кіраўніцтва праектам. Неўзабаве пасля гэтага суполка Mozilla адмовілася ад праекта Mozilla Suite на карысць стварэння асобных незалежных праграм, у першую чаргу вэб-браўзера Firefox і паштовага кліента Thunderbird, і перайшла да мадэлі перадавання іх непасрэдна грамадскасці.

З тых часоў Mozilla прапанавала новыя прадукты, такія як Firefox на мабільных платформах (перш за ўсё Android), мабільную аперацыйную сістэму пад назвай Firefox OS (распрацоўка спынена), сістэму ідэнтыфікацыі ў сеціве пад назвай Mozilla Persona і пляцоўку для праграм на аснове HTML5.

У канцы 2013 года Mozilla абвясціла аб пагадненні з Cisco Systems, паводле якога Firefox будзе выкарыстоўваць пададзены Cisco кодэк для прайгравання прапрыетарнага фармату відэа H.264. У рамках пагаднення Cisco будзе плаціць любыя патэнтныя ліцэнзійныя зборы, звязаныя з бінарнымі файламі, якія яна распаўсюджвае.

Каштоўнасці

Маніфест Mozilla

Маніфест Mozilla акрэслівае мэты і прынцыпы Mozilla. У ім гаворыцца аб адносінах Mozilla да інтэрнэту, затым апісваецца, як Mozilla бачыць сваё месца ў яго развіцці, і, нарэшце, раскрываецца дзесяць прынцыпаў:

інтэрнэт — гэта неад’емная частка сучаснага жыцця, ключавы кампанент у адукацыі, зносінах, супрацоўніцтве, бізнесе, забавах і грамадстве ў цэлым;
інтэрнэт з’яўляецца глабальным грамадскім рэсурсам, які павінен заставацца адкрытым і даступным;
інтэрнэт павінен узбагачаць жыццё кожнага чалавека;
бяспека і прыватнасць людзей у інтэрнэце маюць асноватворнае значэнне і не могуць разглядацца як другарадныя моманты;
людзі павінны мець магчымасць фарміраваць інтэрнэт і сваё знаходжанне ў ім;
эфектыўнасць інтэрнэту як публічнага рэсурсу залежыць ад сумяшчальнасці (пратаколаў, фарматаў даных, зместу), наватарства і дэцэнтралізацыі работы па развіццю інтэрнэту ва ўсім свеце;
свабоднае праграмнае забеспячэнне і адкрыты праграмны код спрыяюць развіццю інтэрнэту ў якасці грамадскага рэсурсу;
празрыстасць дзейнасці супольнасцяў спрыяе сумеснай працы, павышае адказнасць і давер;
камерцыйны ўдзел у развіцці інтэрнэту дае вялікую выгаду; пры гэтым важна выканаць баланс паміж камерцыйным прыбыткам і грамадскай карысцю;
павелічэнне грамадскіх аспектаў карысці інтэрнэту з’яўляецца важнай задачай, вартай выдаткаў часу і ўвагі.

Абавязкі

Часткай маніфеста з’яўляецца тэкст уласных абавязкаў Mozilla Foundation:

Mozilla Foundation сваімі дзеяннямі будзе падтрымліваць і прасоўваць маніфест Mozilla. У прыватнасці, мы будзем:

ствараць і развіваць тэхналогіі з адкрытымі зыходнымі кодамі і супольнасці, якія падтрымліваюць прынцыпы маніфеста;
ствараць і распаўсюджваць больш спажывецкіх прадуктаў, якія падтрымліваюць прынцыпы маніфеста;
выкарыстоўваць актывы Mozilla (інтэлектуальную ўласнасць — аўтарскія правы і гандлёвыя маркі, інфраструктуру, сродкі і рэпутацыю) для падтрымкі інтэрнэту як адкрытай платформы;
прасоўваць мадэлі для стварэння эканамічных каштоўнасцяў на карысць грамадства, і
прасоўваць прынцыпы маніфеста Mozilla у грамадскім жыцці і ў Інтэрнэт-індустрыі.

Праграмы

Firefox

Пад брэндам Firefox супольнасць Mozilla распрацоўвае сямейства праграмных прадуктаў, з браўзерам Mozilla Firefox у якасці флагманскага прадукту.

Браўзер Firefox

Браўзер Firefox — гэта вэб-браўзер і флагманскі праграмны прадукт Mozilla. Ён даступны як для настольных камп’ютараў, так і ў мабільнай версіі. Firefox выкарыстоўвае рухавік браўзера Gecko для адлюстравання вэб-старонак. Станам на 2015 год Firefox меў прыкладна 10-11 % долі рынку браўзераў ва ўсім свеце, што рабіла яго 4-м найбольш часта выкарыстоўваным вэб-браўзерам.

Firefox Lockwise

Firefox Lockwise — гэта менеджар пароляў, створаны Mozilla. На дэсктопных камп’ютарах быў часткай браўзера Firefox. На смартфонах Firefox Lockwise быў прапанаваны як асобная праграма.

Firefox Monitor

Firefox Monitor — гэта інтэрнэт-сэрвіс, які паведамляе карыстальнікам, калі іх адрасы электроннай пошты і паролі былі раскрытыя ў выніку крадзяжу даных.

Firefox Reality

У верасні 2018 года Mozilla абвясціла, што яе версія VR^[чаго?] гатовая для выкарыстання. Браўзэр пад назвай Firefox Reality быў створаны цалкам для віртуальнай рэальнасці. У цяперашні час ён даступны на Oculus.

У студзені 2019 года HTC таксама абвясціла аб партнёрстве з Mozilla. У рамках партнёрства вэб-браўзер Firefox Reality стаў даступны на гарнітурах Vive.

У лютым 2022 года Mozilla абвясціла, што кампанія Igalia ўзяла на сябе кіраванне гэтым праектам пад новай назвай Wolvic.

Firefox OS

Firefox OS — гэта свабодная аперацыйная сістэма, распрацаваная Mozilla для падтрымкі праграм на HTML5, напісаных з выкарыстаннем тэхналогій «адкрытага Інтэрнэту». Канцэпцыя Firefox OS заключаецца ў тым, што ўсё праграмнае забеспячэнне, даступнае карыстальнікам, будзе праграмамі HTML5, якія выкарыстоўваюць Open Web API для доступу да апаратнага забеспячэння тэлефона непасрэдна праз JavaScript.

Firefox OS выкарыстоўвалася ў некалькіх смартфонах, напрыклад, Alcatel One Touch Fire, ZTE Open і LG Fireweb. Mozilla абвясціла аб завяршэнні распрацоўкі Firefox OS у снежні 2015 года.

Форк Firefox OS, KaiOS, распрацоўваецца далей і пастаўляецца з мноствам недарагіх прылад.

Pocket

Pocket — мабільная праграма і вэб-сэрвіс для кіравання спісам прачытаных артыкулаў з інтэрнэту. Распрацаваная спачатку толькі для браўзераў абмежаванага кола сістэм , цяпер яна даступная для macOS, Windows, iOS, Android, Windows Phone, BlackBerry і электронных кніг Kobo eReaders.

Thunderbird

Thunderbird — свабодная праграма, кросплатформавы кліент электроннай пошты і навін, распрацаваны валанцёрамі cупольнасці Mozilla.

Bugzilla

Bugzilla — свабодная вэб-сістэма для адсочвання памылак, выпушчаная кампаніяй Netscape Communications у 1998 годзе разам з астатняй кодавай базай Mozilla. Знаходзіцца пад кіраўніцтвам Mozilla. Bugzilla выкарыстоўваецца рознымі арганізацыямі і праектамі, уключаючы Mozilla Foundation, ядро Linux, KDE, Red Hat, Eclipse і LibreOffice.

Кампаненты

Gecko

Gecko — гэта рухавік браўзера, які падтрымлівае вэб-старонкі, напісаныя з дапамогай HTML, SVG і MathML . Gecko напісаны на C++ і выкарыстоўвае NSPR для незалежнасці ад платформы. Яго зыходны код ліцэнзаваны публічнай ліцэнзіяй Mozilla.

Rust

Rust — гэта кампіляваная мова праграмавання, якая распрацоўваецца Mozilla Research. Яна распрацавана дзеля бяспекі, паралелізму і прадукцыйнасці. Мова Rust дазваляе ствараць аб’ёмныя і складаныя праграмы, пры гэтым адначасова хуткія і забяспечаныя ад эксплойтаў.

pdf.js

Pdf.js — бібліятэка, распрацаваная Mozilla, якая дазваляе візуалізаваць pdf-дакументы ў браўзеры з дапамогай HTML5 Canvas і JavaScript. Яна уключана па змаўчанні ў Firefox, што дазваляе браўзеру адлюстроўваць pdf-дакументы без знешняга плагіна.

Гл. таксама

Mozilla Foundation

Зноскі

Internet for people, not profit — Mozilla Праверана 15 красавіка 2023.
https://jquery.org/members/ Праверана 13 сакавіка 2016.
https://fidoalliance.org/members/ Праверана 2 студзеня 2020.
https://web.archive.org/web/20230706095745/https://opensource.org/affiliates/
For exceptions, see «Values» section below.
About the Mozilla Corporation (нявызн.). Mozilla Foundation.
Mozilla Acquires Pocket – The Mozilla Blog (нявызн.). The Mozilla Blog.
Freeing the Source: The Story of Mozilla (нявызн.). Open Sources: Voices from the Open Source Revolution (29 сакавіка 1999).
Mozilla.org WHOIS, DNS, & Domain Info (нявызн.). DomainTools.
Marc Andreessen and Jim Clark: The Founders of Netscape.
Firefox | Internet browser (англ.). Encyclopedia Britannica.
Introduction to Mozilla Source Code (нявызн.). Mozilla. — «However, mozilla.org wants to emphasize that these milestones are being produced for testing purposes only.»
mozilla.org Announces Launch of the Mozilla Foundation to Lead Open-Source Browser Efforts (нявызн.).
mozilla development roadmap (нявызн.). Mozilla.
Better Browsing on Your Android Smartphone (нявызн.). AllThingsD.
Mozilla Releases Test Version of Firefox OS (нявызн.).
Mozilla Marketplace is live, lets you run web apps like desktop programs (нявызн.). Engadget.
cisco/openh264 · GitHub (нявызн.). github.com.
Mozilla will add H.264 to Firefox as Cisco makes eleventh-hour push for WebRTC's future — Tech News and Analysis (нявызн.)(недаступная спасылка). gigaom.com. Архівавана з першакрыніцы 29 сакавіка 2014. Праверана 2 ліпеня 2023.
Cisco to release open-source H.264 codec, Mozilla makes tactical retreat – TechRepublic (нявызн.). techrepublic.com.
Маніфест Mozilla (нявызн.). Mozilla.
Firefox: The Evolution Of A Brand (нявызн.). Mozilla Open Design. Mozilla (11 чэрвеня 2019).
Неабходна задаць archiveurl= і archivedate= для шаблона {{cite web}}. Firefox (нявызн.). Firefox. Mozilla. [ Архівавана] з першакрыніцы https://web.archive.org/web/20200527151625/https://www.mozilla.org/en-US/firefox/products/.
Gecko Layout Engine (нявызн.). download-firefox.org (17 ліпеня 2008). Архівавана з першакрыніцы November 28, 2010.
Web Browser Market Share Trends (нявызн.). Awio Web Services LLC.
Top 5 Browsers (нявызн.). StatCounter.
Web browsers (Global marketshare) (нявызн.). Roxr Software Ltd.
Firefox Monitor shows if your personal information was lost in a hack (нявызн.). CNET (25 верасня 2018).
Lucas Matney, The Verge. «Mozilla’s Firefox Reality web browser is now available.» September 18, 2018. Retrieved January 8, 2018.
Nick Statt, The Verge. «HTC partners with Mozilla to bring Firefox’s virtual reality web browser to the Vive headset.» January 7, 2018. Retrieved January 8, 2018.
Update on Firefox Reality (нявызн.).
Boot to Gecko Project (нявызн.). Mozilla (1 сакавіка 2012).
Nagappan, Ramu (June 11, 2010). "Read It Later app now available for iPad". Macworld.
Pocket Operating System Compatibility (нявызн.). getpocket.com.
Bugzilla Installation List (нявызн.).

Спасылкі

Афіцыйны сайт
Маніфест Mozilla
Вікі-старонка супольнасці Mozilla (англ.)
Рэпазіторый Mozilla Mercurial (англ.)

[_f97965e106dceaef-1] Internet for people, not profit — Mozilla Праверана 15 красавіка 2023.

[_799c26c3f32764a8-2] ttps://jquery.org/members/ Праверана 13 сакавіка 2016.

[_c0a293b296115d6e-3] ttps://fidoalliance.org/members/ Праверана 2 студзеня 2020.

[_afa5402240f53f6c-4] ttps://web.archive.org/web/20230706095745/https://opensource.org/affiliates/

[5] For exceptions, see «Values» section below.

[6] About the Mozilla Corporation (нявызн.). Mozilla Foundation.

[7] Mozilla Acquires Pocket – The Mozilla Blog (нявызн.). The Mozilla Blog.

[8] Freeing the Source: The Story of Mozilla (нявызн.). Open Sources: Voices from the Open Source Revolution (29 сакавіка 1999).

[9] Mozilla.org WHOIS, DNS, & Domain Info (нявызн.). DomainTools.

[google-10] Marc Andreessen and Jim Clark: The Founders of Netscape.

[11] Firefox | Internet browser (англ.). Encyclopedia Britannica.

[12] Introduction to Mozilla Source Code (нявызн.). Mozilla. — «However, mozilla.org wants to emphasize that these milestones are being produced for testing purposes only.»

[13] zilla.org Announces Launch of the Mozilla Foundation to Lead Open-Source Browser Efforts (нявызн.).

[14] zilla development roadmap (нявызн.). Mozilla.

[15] Better Browsing on Your Android Smartphone (нявызн.). AllThingsD.

[16] Mozilla Releases Test Version of Firefox OS (нявызн.).

[17] Mozilla Marketplace is live, lets you run web apps like desktop programs (нявызн.). Engadget.

[github-18] sco/openh264 · GitHub (нявызн.). github.com.

[gigaom-19] Mozilla will add H.264 to Firefox as Cisco makes eleventh-hour push for WebRTC's future — Tech News and Analysis (нявызн.)(недаступная спасылка). gigaom.com. Архівавана з першакрыніцы 29 сакавіка 2014. Праверана 2 ліпеня 2023.

[techrepublic-20] Cisco to release open-source H.264 codec, Mozilla makes tactical retreat – TechRepublic (нявызн.). techrepublic.com.

[manifesto-21] Маніфест Mozilla (нявызн.). Mozilla.

[22] Firefox: The Evolution Of A Brand (нявызн.). Mozilla Open Design. Mozilla (11 чэрвеня 2019).

[23] Неабходна задаць archiveurl= і archivedate= для шаблона {{cite web}}. Firefox (нявызн.). Firefox. Mozilla. [ Архівавана] з першакрыніцы https://web.archive.org/web/20200527151625/https://www.mozilla.org/en-US/firefox/products/.

[24] Gecko Layout Engine (нявызн.). download-firefox.org (17 ліпеня 2008). Архівавана з першакрыніцы November 28, 2010.

[w3counter1-25] Web Browser Market Share Trends (нявызн.). Awio Web Services LLC.

[gs.statcounter.com-26] Top 5 Browsers (нявызн.). StatCounter.

[getclicky1-27] Web browsers (Global marketshare) (нявызн.). Roxr Software Ltd.

[28] Firefox Monitor shows if your personal information was lost in a hack (нявызн.). CNET (25 верасня 2018).

[29] Lucas Matney, The Verge. «Mozilla’s Firefox Reality web browser is now available.» September 18, 2018. Retrieved January 8, 2018.

[30] Nick Statt, The Verge. «HTC partners with Mozilla to bring Firefox’s virtual reality web browser to the Vive headset.» January 7, 2018. Retrieved January 8, 2018.

[31] Update on Firefox Reality (нявызн.).

[32] Boot to Gecko Project (нявызн.). Mozilla (1 сакавіка 2012).

[33] Nagappan, Ramu (June 11, 2010). "Read It Later app now available for iPad". Macworld.

[34] Pocket Operating System Compatibility (нявызн.). getpocket.com.

[35] Bugzilla Installation List (нявызн.).