Звесткі ў артыкуле або некаторых яго раздзелах састарэліВы можаце дапамагчы праекту абнавіўшы іх і пасля прыбраўшы гэты

Microsoft Windows (Майкрасофт Віндаўз) — сямейства аперацыйных сістэм карпарацыі «Майкрасофт», якія базуюцца на аснове графічнага інтэрфейсу карыстальніка. З’яўленне іх з’явілася вырашальным крокам у шырокім прасоўванні і развіцці перспектыўных спосабаў узаемадзеяння сістэм чалавек-машына і машына-машына, стварэнні дружалюбнага асяроддзя для ўзаемадзеяння як з камп’ютарнымі праграмамі, так і апаратных сродкаў усярэдзіне вылічальнага комплексу.

Microsoft Windows

Распрацоўшчык	Microsoft Corporation
Сямейства АС	MS-DOS/-based
Першы выпуск	20 лістапада 1985
	x86, , ,
Інтэрфейс	Windows Runtime^[d], Windows API^[d], .NET Framework, Universal Windows Platform^[d], .NET Compact Framework^[d], .NET^[d], Windows Forms^[d] і Windows Presentation Foundation^[d]
Ліцэнзія	Microsoft EULA
Стан	Выпушчаны публічны рэліз
Вэб-сайт	Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Станам на 2023 год пад кіраваннем аперацыйных сістэм сямейства Windows працуе каля 70 % настольных камп’ютараў. Аднак пры падліку разам з мабільнымі аперацыйнымі сістэмамі на такіх прыладах, як смартфоны і планшэтныя камп’ютары, доля Windows значна падае — па некаторых ацэнках да 14 %.

Аперацыйныя сістэмы Windows працуюць на платформах x86, , , . Існавалі таксама версіі для , , і .

Гісторыя выпускаў версій Microsoft Windows

Дата выйсця	Назва	Апошняя версія	Дата спынення падтрымкі	Апошняя сумяшчальная версія Internet Explorer
20 лістапада 1985	Windows 1.0	1.04 (красавік 1987)	31 снежня 2001
1 лістапада 1987	Windows 2.0	2.11 (13 сакавіка 1989)	31 снежня 2001
22 мая 1990	Windows 3.0	3.00a (31 кастрычніка 1990)	31 снежня 2001
18 сакавіка 1992		3.1	31 снежня 2001	5.0
кастрычнік 1992		3.11 (31 снежня 1993)	31 снежня 2001	5.0
27 ліпеня 1993		3.10.528 SP3 (10 лістапада 1994)	31 снежня 2000	5.0
21 верасня 1994		3.50.807 SP3 (21 чэрвеня 1995)	31 снежня 2000	?
30 мая 1995		3.51.1057 SP5 (19 верасня 1996)	31 снежня 2001	?
24 жніўня 1995	Windows 95	4.00.950C (4.03.1214) (26 лістапада 1997)	31 снежня 2000 (retail); 31 снежня 2001 ()	5.5
29 ліпеня 1996		4.00.1381 / SP6a SRP (26 ліпеня 2001)	20 чэрвеня 2002 (retail); 30 чэрвеня 2003 (SBL); 31 снежня 2004 (ext)	6.0
25 чэрвеня 1998	Windows 98	4.10.1998 (25 чэрвеня 1998)	30 чэрвеня 2002 (retail); 30 лістапада 2003 (SBL); 11 ліпеня 2006 (ext)	6.0
5 мая 1999	Windows 98 SE	4.10.2222A (5 мая 1999)	30 чэрвеня 2002 (retail); 31 сакавіка 2004 (SBL); 11 ліпеня 2006 (ext)	6.0
17 лютага 2000	Windows 2000	5.0.2195 / 5.0 SP4 Rollup 1 v2 (13 верасня 2005)	31 сакавіка 2004 (retail); 31 сакавіка 2005 (SBL); 13 ліпеня 2010 (ext)	6.0
14 верасня 2000	Windows Me	4.90.3000 (14 верасня 2000)	31 снежня 2004 (retail); 30 чэрвеня 2004 (SBL); 11 ліпеня 2006 (ext)	6.0
25 кастрычніка 2001(RTM) 31 снежня 2001 (продажы)	Windows XP	5.1.2600.5512 SP3 (20 мая 2009)	30 верасня 2004 (); 10 кастрычніка 2006 (SP1/SP1a); 30 чэрвеня 2008 (retail); 31 студзеня 2009 (SBL); 14 красавіка 2009 (SP3); 8 красавіка 2012 (ext)	8
28 сакавіка 2003		5.2.3790	25 ліпеня 2006	8
24 красавіка 2003		5.2.3790.3959 SP2 (13 сакавіка 2007)	13 ліпеня 2010	8
25 красавіка 2005		5.2.3790.3959 SP2 13 сакавіка 2007	30 чэрвеня 2008 (retail); 31 студзеня 2009 (SBL)	8
8 ліпеня 2006		5.1.2600 RTM (8 ліпеня 2006)	8 ліпеня 2008(retail), 12 ліпеня 2010(Service Pack)	8
8 лістапада 2006 (RTM) 30 студзеня 2007 (продажы)	Windows Vista	6.0.6001 / SP2 Build 6002 (25 мая 2009)	10 красавіка 2012(retail), 13 красавіка 2012(SP2), 2015(ext)	8
16 ліпеня 2007		5.2.1500 (16 ліпеня 2007)	8 студзеня 2013(retail)
27 лютага 2008		6.0.6002 / SP2 build 6002 (25 мая 2009)	9 ліпеня 2015(retail), 10 ліпеня 2018(ext), 12 ліпеня 2011(SP2)	8
13 ліпеня 2009 (RTM) 22 кастрычніка 2009 (продажы)	Windows 7	6.1.7600 (22 кастрычніка 2009)	13 студзеня 2015(retail), 14 студзеня 2020(ext)	8
13 ліпеня 2009 (RTM) 22 кастрычніка 2009 (продажы)	(раней вядомая як Windows Server 7)	6.1.7600 (22 кастрычніка 2009)	9 ліпеня 2015(retail), 10 ліпеня 2018(ext)	9
26 кастрычніка 2012		build 9200	2017	10
17 кастрычніка 2013	Windows 8.1	8.1 (Update 2)	2019	11
29 ліпеня 2015	Windows 10	build 10240	29 ліпеня 2025	З’явіўся новы Microsoft Edge

У слупку «Дата спынення падтрымкі» словам «retail» пазначаецца дата канчатка продажаў канчатковаму карыстачу; абрэвіятурай «SBL» пазначана дата канчатка выдачы System Builder ліцэнзіі; «ext» — канчатак тэрміна падаўжэння падтрымкі

Версіі Microsoft Windows

Распаўсюджанасць розных MS Windows
Крыніца	Hitslink	Awio	GoStats Архівавана 4 сакавіка 2016.	NetApplications	NetApplications
Дата	студзень 2009	студзень 2009	красавік 2009	лістапад 2009	студзень 2010
Усе версіі	88,26 %	-	94,58 %	92,52 %	91,70 %
Windows XP	63,76 %	71,73 %	72 %	69,05 %	66,15 %
Windows Vista	22,48 %	13,72 %	21,42 %	18,55 %	17,47 %
Windows 2000	0,69 %	2,08 %	0,52 %	1,15 %	00,57 %
Windows 7	0,10 %	-	0,26 %	4,00 %	7,57 %
	-	0,69 %	0,39 %	-	-
Windows 98	0,23 %	0,54 %	-	0,09 %	0,08 %
	0,14 %	0,22 %	-	0,04 %	0,05 %
	0,09 %	-	-	0,09 %	0,11 %
	0,05 %	-	-	0,04 %	0,06 %
Windows 95	0,01 %	-	-	-	-

Звычайна ўсе версіі Windows дзеляць на некалькі «груп».

Графічныя інтэрфейсы і пашырэнні для DOS

Гэтыя версіі Windows не былі паўнавартаснымі аперацыйнымі сістэмамі, а з’яўляліся да аперацыйнай сістэмы MS-DOS і з’яўляліся ў сутнасці шматфункцыянальным пашырэннем, дадаючы падтрымку новых рэжымаў працы працэсара, падтрымку шматзадачнасці, забяспечваючы стандартызацыю інтэрфейсаў апаратнага забеспячэння і аднастайнасць для праграм. Падавалі ўбудаваныя сродкі () для стварэння . Яны працавалі з працэсарамі пачынальна з Intel 8086.

Windows 1.0 (1985)
Windows 2.0 (1987)
(1987) — у сістэме з’явілася магчымасць запуску DOS-праграм у графічных вокнах, прычым кожнай праграме даваліся поўныя 640 Кб памяці. Поўная падтрымка працэсара 80286. З’явілася падтрымка працэсараў 80386.
(1990) — палепшана падтрымка працэсараў 80386 і абароненага рэжыму.
(1992) — сур’ёзна перапрацаваная Windows 3.0; ухілены UAE (Unrecoverable Application Errors — фатальныя памылкі прыкладных праграм), дададзены механізм , друк у рэжыме («што бачыце, то і атрымаеце»), шрыфты , зменены , дададзены мультымедыйныя функцыі.
(Windows for Workgroups) 3.1/3.11 — першая версія АС сямейства з падтрымкай лакальных сетак. У WFWG 3.11 таксама выпрабоўваліся асобныя ўдасканаленні ядра, ужытыя пазней у Windows 95.

Сямейства Windows 9x

Складаецца з Windows 95, Windows 98 і Windows Me.

Windows 95 была выпушчана ў 1995 годзе. Яе адметнымі асаблівасцямі з’яўляюцца новы карыстальніцкі інтэрфейс, падтрымка доўгіх імёнаў файлаў, аўтаматычнае вызначэнне і канфігурацыя перыферыйных прылад , і здольнасць выконваць 32-бітныя праграмы. Windows 95 выкарыстоўвае і выконвае кожную 32-бітную праграму ў сваёй адраснай прасторы.

Аперацыйныя сістэмы гэтага сямейства не з’яўляліся бяспечнымі шматкарыстальніцкімі сістэмамі як Windows NT, паколькі строгі падзел выканання праграм не быў рэалізаваны ў ядры. Праграмны інтэрфейс быў падмноствам , але меў падтрымку юнікода ў вельмі абмежаваным аб’ёме. Таксама ў ім не было належнага забеспячэння бяспекі.

У складзе Windows 95 прысутнічаў MS-DOS 7.0, аднак яго роля зводзілася да забеспячэння працэсу загрузкі і выкананню 16-бітных DOS праграм.

Сямейства

Тэкставы лагатып Windows® XP (звычайна выкарыстоўваецца разам з графічным)

Аперацыйныя сістэмы гэтага сямейства працавалі на працэсарах з архітэктурамі x86, , і . Раннія версіі (да 4.0 улучна) таксама падтрымлівалі некаторыя -працэсары: , , і . Аперацыйныя сістэмы гэтага сямейства з’яўляліся цалкам 32-бітнымі аперацыйнымі сістэмамі, і не мелі патрэбы ў MS-DOS нават для загрузкі.

Толькі ў гэтым сямействе былі прадстаўлены аперацыйныя сістэмы для сервераў. Да версіі Windows 2000 уключна яны выпускаліся пад той жа назвай, што і аналагічная версія для працоўных станцый, але з даданнем суфікса, напрыклад «Windows NT 4.0 Server» і «Windows 2000 Datacenter Server». Пачынаючы з , серверныя аперацыйныя сістэмы называліся па-іншаму.

(1993)
(1994)
(1995)
(1996)
(2000) — Windows NT 5.0
(2001) — Windows NT 5.1
(2006) — Windows NT 5.2
(2003) — Windows NT 5.2
(2006) — Windows NT 6.0
(2007) — Windows NT 5.2
(2008) — Windows NT 6.0
(2008) — Windows NT 6.0
Windows 7 — Windows NT 6.1 (2009)
— Windows NT 6.1 (2009)
(2012)
Windows 8.1 (2013)
Windows 10 (2015)

У аснову сямейства Windows NT пакладзены падзел адраснай прасторы паміж працэсамі. Кожны працэс мае магчымасць працаваць з вылучанай яму памяццю. Аднак ён не мае мае магчымасці запісу ў памяць іншых працэсаў, драйвераў і сістэмнага кода.

Сямейства Windows NT адносіцца да шматзадачных аперацыйных сістэм. Падзел працэсарнага часу паміж працэсамі адбываецца па прынцыпе «каруселі». Ядро аперацыйнай сістэмы вылучае квант часу (у Windows 2000 ён роўны прыкладна 20 мс) кожнаму з працэсаў па чарзе пры ўмове, што ўсе працэсы маюць аднолькавы прыярытэт. Працэс можа адмовіцца ад вылучанага яму кванта часу. У гэтым выпадку сістэма перахапляе яго кіраванне і перадае кіраванне іншаму працэсу. Пры перадачы кіравання іншаму працэсу сістэма захоўвае стан усіх працэсара ў адмысловай структуры ў аператыўнай памяці. Гэта структура завецца кантэкстам працэса. Захаванне кантэксту працэса досыць для наступнага аднаўлення яго працы.

Сямейства АС для кішэнных камп’ютараў

Гэта сямейства аперацыйных сістэм рэальнага часу было адмыслова распрацавана для ўбудаваных сістэм. Падтрымліваюцца працэсары , , і x86. У адрозненне ад астатніх аперацыйных сістэм Windows, аперацыйныя сістэмы гэтага сямейства прадаюцца толькі ў складзе гатовых прылад, такіх як смартфоны, кішэнныя камп’ютары, , MP3 прайгравальнікі, і іншыя.

У наш час пад тэрмінам «Windows CE» разумеюць толькі ядро аперацыйнай сістэмы. Напрыклад 5.0 складаецца з ядра 5.0, хоць у некаторых прыладах ядро Windows CE выкарыстоўваецца і без Windows Mobile.

Сямейства ўбудаваных АС

— гэта сямейства аперацыйных сістэм рэальнага часу, было адмыслова распрацавана для ўжывання ў розных . Ядро сістэмы агульнае з сямействам АС і падтрымлівае працэсары , , і x86. уключае дадатковыя функцыі, сярод якіх фільтр абароны ад запісу (EWF і FBWF), загрузка з флэш-памяці, , сеткі, выкарыстанне ўласнай абалонкі сістэмы і т. п.

У адрозненне ад астатніх аперацыйных сістэм Windows, аперацыйныя сістэмы гэтага сямейства прадаюцца толькі ў складзе гатовых прылад, такіх як: банкаматы, , навігацыйнае абсталяванне, «тонкія» кліенты, VoIP-тэрміналы, медиапроигрыватели, лічбавыя рамкі (альбомы), , , робаты, гульнявыя аўтаматы, музычныя аўтаматы, і іншыя.

Выпускаліся наступныя варыянты АС Windows Embedded [1]:

Windows Embedded CE
Windows Embedded Standard
Windows Embedded POSReady
Windows Embedded Enterprise
Windows Embedded NavReady
Windows Embedded Server

Інтэграваныя праграмныя прадукты

Пакет Microsoft Windows складаецца са стандартных праграм, такіх як браўзер (Internet Explorer), паштовы кліент ( ці ), музычны і відэа прайгравальнік (). З дапамогай тэхналогій і іх кампаненты могуць быць скарыстаны ў праграмах іншых вытворцаў. Гэтыя прадукты бясплатныя і могуць быць вольна запампаваны з афіцыйнага сайта Microsoft, аднак для ўсталявання некаторых з іх неабходна мець ліцэнзійную версію Microsoft Windows. Запуск гэтых праграм пад іншымі аперацыйнымі сістэмамі магчымы толькі з дапамогай эмулятараў асяроддзя Windows (), хоць такое іх выкарыстанне парушае карыстальніцкую дамову.

Вакол факту ўключэння такіх стандартных прадуктаў у АС Windows разгараецца шмат дыскусій і юрыдычных спрэчак, паколькі ёсць меркаванне, што гэта стварае перашкоды для распаўсюду канкуруючых прадуктаў. Часта ставяць ^[хто?] пад сумнеў якасць браўзера Internet Explorer, тлумачачы яго папулярнасць уваходжаннем у пакет Windows і дрэннай дасведчанасцю карыстальнікаў пра наяўнасць альтэрнатыў.

У 1997 г. кампанія Sun Microsystems падала ў суд на кампанію за выкарыстанне тэхналогій Java. У 2001 г. Microsoft выплаціла штраф і выключыла віртуальную машыну Java са складу сваіх прадуктаў.

У сакавіку 2004 г. Еўрапейская камісія аштрафавала Майкрасофт, у адказ на гэта Microsoft выпусціла для продажу ў Еўропе «», версію Windows XP без . У снежні 2005 г. Еўрапейская камісія зноў аштрафавала Майкрасофт за тое, што кампанія адкрыла толькі зыходныя коды, дастатковыя для стварэння канкурэнта , але не дакументацыю.

Кампанія Майкрасофт працягвае адстойваць сваё права ўключаць яе прадукты ў пакет Windows і працягвае распрацоўваць новыя інтэграваныя прадукты.

У 2009 г. планаваўся выпуск «Windows 7 Europe» для еўрапейскага рынка, але Microsoft дасягнула дамовы з Еўрапейскай камісіяй, і выйсце было адменена. Тым не менш, рэдакцыі KN і N з’явіліся ў продажы.

Таксама, пачынаючы з Windows 7, браўзер стаў апцыянальным кампанентам, а паштовы кліент стаў распаўсюджвацца асобна — у складзе Windows Live Essentials.

Папулярнасць

У наш час Microsoft Windows усталявана прыкладна на 93 % персанальных камп’ютараў і працоўных станцый. Па дадзеных кампаніі Net Applications, у лістападзе 2009 года доля Windows на рынку складала ▼92,52 %, Mac — ▲5,27 %, Linux — ▲1,00 % іншыя — менш 1 %. Таксама заўважны рост колькасці карыстальнікаў аперацыйнай сістэмы GNU/Linux (па дадзеных Net Applications — c 0,68 % у маі 2008 гады да 0,93 % у жніўні 2009, а па дадзеных w3schools — з 3,6 % да 4,2 % за той жа перыяд), займальнай трэцяе месца ў рэйтынгах папулярнасці.

Сярод розных версій Microsoft Windows па дадзеных w3schools на лістапад 2009 найбольш папулярная Windows XP

Гл. таксама

Іншыя артыкулы са словам "Microsoft Windows" у назве.
;
— спроба стварэння вольнай аперацыйнай сістэмы, цалкам бінарна сумяшчальнай з Windows;
;
;
;
;
;
— віртуальная аперацыйная сістэма з інтэрфейсам Windows Vista усярэдзіне інтэрнэт-браўзера;
Microsoft Bob — графічная абалонка для Windows 3.1.

Крыніцы

Слоўнік новых запазычаных слоў беларускай мовы / , . — Мінск : Беларусь, 2023. — 174, [1] с. ; 25 см. — 1500 экз. — ISBN 978-985-01-1695-6
Desktop Operating System Market Share Worldwide (англ.). StatCounter Global Stats. Архівавана з першакрыніцы January 27, 2020. Праверана 16 ліпеня 2023.
Keizer, Gregg. Microsoft gets real, admits its device share is just 14% (нявызн.). . (14 ліпеня 2014). — «[Microsoft's chief operating officer] Turner's 14% came from a new forecast released last week by Gartner, which estimated Windows' share of the shipped device market last year was 14%, and would decrease slightly to 13.7% in 2014. Android will dominate, Gartner said, with a 48% share this year» Архівавана з першакрыніцы August 21, 2016.
http://ftp.lanet.lv/ftp/sun-info/sunflash/1993/Jul/55.11-Sun-Intergraph:-SPARC-and-Windows-NT
http://support.microsoft.com/lifecycle/?p1=3078
http://support.microsoft.com/lifecycle/?p1=3127
IE8: System requirements
Net Applications OS versions market share (нявызн.) (1 лютага 2009).
глабальная вэб-статыстыка (нявызн.). W3Counter (1 студзеня 2009).
«Operating System Market Share». Hitslink.
Net Applications Trend for 'Windows 95' (нявызн.) (1 снежня 2008).
Unicode support in Windows 95 and Windows 98
Operating System Market Share, July 2009 (нявызн.). Net Applications.
http://www.w3schools.com/browsers/browsers_os.asp

Спасылкі

Home page for the Windows family of products and technologies.
Microsoft Windows Update Архівавана 16 мая 2008.
Цэнтр загрузкі Майкрасофт: Windows

[Слоўнік-1] Слоўнік новых запазычаных слоў беларускай мовы / , . — Мінск : Беларусь, 2023. — 174, [1] с. ; 25 см. — 1500 экз. — ISBN 978-985-01-1695-6

[pc-2] Desktop Operating System Market Share Worldwide (англ.). StatCounter Global Stats. Архівавана з першакрыніцы January 27, 2020. Праверана 16 ліпеня 2023.

[3] Keizer, Gregg. Microsoft gets real, admits its device share is just 14% (нявызн.). . (14 ліпеня 2014). — «[Microsoft's chief operating officer] Turner's 14% came from a new forecast released last week by Gartner, which estimated Windows' share of the shipped device market last year was 14%, and would decrease slightly to 13.7% in 2014. Android will dominate, Gartner said, with a 48% share this year» Архівавана з першакрыніцы August 21, 2016.

[4] ttp://ftp.lanet.lv/ftp/sun-info/sunflash/1993/Jul/55.11-Sun-Intergraph:-SPARC-and-Windows-NT

[5] ttp://support.microsoft.com/lifecycle/?p1=3078

[6] ttp://support.microsoft.com/lifecycle/?p1=3127

[ie8requirements-7] IE8: System requirements

[8] Net Applications OS versions market share (нявызн.) (1 лютага 2009).

[9] глабальная вэб-статыстыка (нявызн.). W3Counter (1 студзеня 2009).

[marketshare-10] «Operating System Market Share». Hitslink.

[11] Net Applications Trend for 'Windows 95' (нявызн.) (1 снежня 2008).

[12] Unicode support in Windows 95 and Windows 98

[13] Operating System Market Share, July 2009 (нявызн.). Net Applications.

[w3schools-14] ttp://www.w3schools.com/browsers/browsers_os.asp