Тайная Вячэра (ці Апошняя вячэра) згодна Бібліі з'яўляецца апошняй вячэрай, якаю Ісус падзяліў са сваімі апосталамі ў Іерусаліме да Свайго распяцця. Тайная вячэра асабліва адзначаецца хрысціянамі на . Акрамя таго, Тайная вячэра забяспечвае біблейскую падставу для Еўхарыстыі, таксама яна вядома як «Вячэра Гасподня».
Першы ліст да Карынфянаў з'яўляецца самым раннім з вядомых згадак пра Тайную Вячэру. Усе чатыры кананічныя Евангеллі сцвярджаюць, што Тайная вячэра адбылася ў канцы тыдня, пасля трыўмфальнага ўезду Ісуса ў Іерусалім, і што Ісус і яго апосталы падзялілі вячэру незадоўга да таго, як Ісус быў укрыжаваны ў канцы гэтага тыдня. Падчас трапезы Ісус прадказвае , і прадказвае, што да наступнай раніцы Петр будзе адмаўляцца, што ведае Ісуса.
Усе тры сінаптычныя Евангеллі і Першы ліст да Карынaянаў уключаюць момант Еўхарыстыі, у якім Ісус бярэ хлеб, разломвае яго і дае яго апосталам, кажучы: «Гэта Цела Маё, якое за вас аддаецца». Евангелле ад Яна не ўключае гэту падзею, але апісвае эпізод, калі , даўшы новую запаведзь «любіце адзін аднаго, як Я палюбіў вас», і мае падрабязную прамову развітання Ісуса, заклікаючы апосталаў, якія паследвалі за Яго вучэннем «сябрамі, а не слугамі».
Тэрміналогія
Тэрміну «Тайная вячэра» няма ў Новым Запавеце, але традыцыйна многія хрысціяне падзеі апошняй трапезы, якую Ісус падзяліў са сваімі апосталамі, як «Тайная вячэра».
Большасць пратэстантаў выкарыстоўваць тэрмін «Вечара Гасподня», лічачы, што тэрмін «апошняя» абазначае, што яна складалася з некалькіх страў. Тэрмін «Вечара Гасподня» адносіцца як да біблейскага апавядання, дык і еўхарыстычнага святкавання ў межах літургіі. Пратэстанты выкарыстоўваць тэрмін «Вечара Гасподня», але большасць з іх не выкарыстоўваць тэрміны «Еўхарыстыя» ці слова «Святая» з словам «Камунія».
Праваслаўныя выкарыстоўваць тэрмін «Тайная вячэра», адносіцца як да біблейскага апавядання, дык і да Еўхарыстыі ў літургіі.
Біблейская аснова
Апошні прыём ежы, які Ісус падзяліў са сваімі вучнямі апісаны ва ўсіх чатырох кананічных Евангеллях (Мц 26:17-30, Мк. 14:12-26, Лк. 22:7-39 і Ян. 13:1-17:26). Гэта вячэра пазней стала вядома як Апошняя Вячэра. Тайная вячэра, верагодна, стала пераказам падзей апошняга прыёму ежы Ісуса сярод ранніх хрысціянскіх супольнасцей, і стаў рытуал, звязаным з вячэрай.
Першы ліст апостала Паўла да Карынфянаў (11:23-26) які, хутчэй за ўсё напісаны да Евангелляў, змяшчаецца спасылку на Апошняю Вячэру, але больш падкрэслівае тэалагічную аснову абраду, чым даючы падрабязнае апісанне падзеі.
Перадумовы падзеі
У цэлым аповяд падзей, якія з'яўляецца агульным для ўсіх Евангелляў і прыводзіць да Апошняй Вячэры, апісваюць трыўмфальны ўезд у Іерусалім у пачатку тыдня, сустрэчы з рознымі людзьмі і іўдзейскімі старэйшынамі, пасля чаго Ісус і яго вучні спраўляюць трапезу да канцы тыдня. Пасля трапезы Ісусу здрадзілі, Яго арыштавалі, судзілі і ўкрыжавалі.
Асноўныя падзеі вячэры апісваюць падрыхтоўку вучняў Ісуса да Яго адыходу, прадказанні аб здрадзе Ісуса, і прадказанне аб адрачэнні Ісуса апосталам Пётром.
Прадказанне здрады Іуды
У Евангеллі ад Мацвея 26:24-25, Марка 14:18-21, Лк. 22:21-23 і Яна 13:21-30 падчас вячэры, Ісус прадказае, што адзін з яго апосталаў аддасць Яго. Ісус паўтарае гэта зноў, нягледзячы на сцвярджэнні кожнага з вучняў аб тым, што яны не здрадзяць Ісусу, што здраднік адзін з прысутных, і кажа, што гора таму чалавеку, які здраджвае Сына Чалавечаму, і што было б лепш для яго, калі б ён і не нарадзіўся. У Марка 14:20-21, Матф. 26:23-25 і Яна 13:26-27, Іуда спецыяльна вызначаны як здраднік. У Евангеллі ад Яна, калі Яго спыталі пра здрадніка, Ісус кажа: «Гэта той, каму Я, умачыўшы кавалак хлеба, падам. І ўмачыўшы кавалак, падаў Іуду Сымонаву Іскарыёту. І пасля гэтага кавалка ўвайшоў у таго сатана..»
Заснаванне Еўхарыстыі
Еўхарыстыя, якая «апісваецца ў ранняй хрысціянскай абшчыне ў Іерусаліме і падчас візіту Паўла ў Трааду», была заснавана Хрыстом падчас Апошняй вячэы. (Дзеянні 20:7)
Усталяванне Вячэры Гасподняй запісана ў трох сінаптычных Евангеллях і ў першым лісце апостала Паўла да Карынцянаў. Словы ўстановы нязначна адрознівацца ў кожным з тэкстаў, якія адлюстроўваюць традыцыю згодна Евангелляў Марка і Мацвея і ліста Паўла і Евангелля Лукі.
Прадказанне адрачэння Пятра
У Евангеллі ад Мацвея 26:33-35, Марка 14:29-31, Лк 22:33-34 і Яна 13:36-38 Ісус прадказвае, што Пётр будзе адмаўляць тры разы, што ведае Яго, перш чым заспявае певень на наступную раніцу. Усе тры сінаптычных Евангелляў адзначаюць, што пасля арышту Ісуса Пётр адрокся ад Яго тры разы, і пасля трэцяй адмовы пачуў пэўня і нагадаў прадказанне, пасля таго, як Ісус павярнуўся, каб паглядзець на яго. Пётр пачаў горка плакаць.
Тэксты, характэрныя толькі для Евангелля ад Яна
Згодна Евангеллю ад Яна Ісус здзейсніў апошнюю вячэру не ў дзень нісана 15 (першую ноч Песаха), а на 14 нісана, калі забіваўся вялікодны ягняці. Ян. 13 ўключае ў сябе апісанне перад вячэрай. У гэтым эпізодзе, апостал Пётр парэчыць Ісусу і не хоча, каб Той памыў яму ногі, але Ісус адказвае яму: «калі не абмыю цябе, не маеш долі са Мною» (Ян 13:8), пасля чаго Пётр згаджаецца.
У Евангеллі ад Яна, пасля сыходу Іуды з Апошняй Вячэры Ісус кажа сваім застаўшымся адзінаццаці вучням (Ян. 13:33), што Ён будзе з імі толькі на працягу кароткага часу, а затым дае ім новую запаведзь, заявіўшы: «Запаведзь новую даю вам, палюбіце адзін аднаго; як Я палюбіў вас, так і вы палюбіце адзін аднаго; Па тым пазнаюць усе, што вы Мае вучні, калі будзеце мець любоў між сабою.» (Ян. 13:34-35). Дзве аналагічныя заявы таксама з'явіцца пазней у Евангеллі ад Яна 15:12: «Гэта ёсць запаведзь Мая, палюбіце ж адзін аднаго, як Я палюбіў вас», і Ян. 15:17: «Гэта наказваю вам: любіце ж адзін аднаго».
Падчас Тайнай Вячэры ў Евангеллі ад Яна Ісус дае пашыраную пропаведзь сваім вучням. (Ян. 14-16) Гэтая прамова нагадвае развітальнцю прамову-завяшчанне, у якіх бацька ці рэлігійны лідар, часта на смяротным ложы, пакідае інструкцыю сваім дзецям або паслядоўнікам.
Гэтая пропаведзь называецца Ісуса, і гістарычна лічыцца крыніцай хрысціянскай дактрыны, у прыватнасці, па пытанні аб . Тэксты Яна 17:1-26 вядомыя як Развітальная Малітва, якая пачынаецца з хадайніцтва Ісуса да Айца за поспех працы Яго вучняў пасля Яго адыходу з міру.
Час і месца
Згодна Евангеллю, што Ісус памёр у пятніцу, і што яго цела засталося ў грабніцы ўвесь наступны дзень, які быў суботай. (Мк. 15:42, 16:1-2) Сінаптычныя Евангеллі апісваюць Тайную Вячэру як велікодную трапезу (Матф. 26:17, Мк. 14:1-2, Лк 22:1-15). Гэта азначае, што распяцце на крыжы адбылася ў пятніцу, які быў днём падрыхтоўкі да свята (14 нісана).
Месцазнаходжанне
Згодна з найпозняй традыцыяй Тайная вячэра адбылася ў месцы, якое зараз называецца на гары па-за межамі сцен Старога горада Іерусаліма, і традыцыйна вядомы як Верхняя святліца. Гэта заснавана на тэкстах сінаптычных Евангелляў, у якіх гаворыцца, што Ісус даручыў сваім вучням пайсці ў горад, дзе ім павінен сустрэцца «чалавек, які нясе збан вады», які прывядзе іх да дому, дзе яны б знайсці «святліцу вялікую, засланую, гатовую». (Марк 14:13-15) У гэтай святліцы яны павінны падрыхтаваць пасху. У больш няма канкрэтных указаннях на месцазнаходжанне пакоя, і згаданае слова «горад» можа быць прыгарадам Іерусаліма, такім як Віфанія.
Сірыйская праваслаўная царква Святога Марка ў Іерусаліме, з'яўляецца яшчэ адным магчымым месцам для памяшкання, у якім адбылася Тайная вячэра, і ўтрымоўвае хрысціянскія надпісы на камяні, якія сведчаць аб раннім шанаванні гэтага месца. Вядома, што пакой у царкве старэйшы, за ўвесь будынак.
Тайная вячэра ў выяўленчым мастацтве
Тайная вячэра была папулярнай тэмай у . Выявы Апошняй Вячэры ў хрысціянскім мастацтве былі ўжо ў раннім хрысціянстве і яго можна ўбачыць у . Візантыйскія мастакі часта паказвалі прычашчэнне апосталаў. У эпоху Адраджэння, Тайная вячэра была ўпадабанай тэмай і ў італьянскім мастацтве.
Існуюць тры асноўныя тэмы ў малюнках Тайнай Вячэры. Першая тэма эфектнае і дынамічнае адлюстраванне выявы Ісуса, . У другой тэме малюецца момант усталявання Еўхарыстыі, у ёй выявы, як правіла, урачыстыя і містычныя. Трэці асноўнай тэмай з’яўляецца развітанне Ісуса з Сваімі вучнямі, у выявах няма Іуды Іскарыёта, які ўжо пакінуў вячэру. Малюнкі тут, як правіла, меланхолічныя, як Ісус рыхтуе сваіх вучняў да Свайго адыходу. Ёсць і іншыя, менш часта маляваныя сцэны, такія як мыццё ног вучням.
Найбольш вядомыя прыклады ўключаюць выяву Леанарда да Вінчы, якое лічыцца першым творам мастацтва эпохі ў сувязі з яго высокай гармоніяй, , незвычайныя тым, што ўключае ў сябе другарадных персанажаў, якія нясуць ці забіраюць стравы са стала, і , якая спалучае ў сабе тыповыя хрысціянскія матывы з сучаснымі падыходамі сюррэалізму.
-
- Тынтарэта
-
- Якапа Басана
- Аляксандр Іваноў
- Дзірк Баўтс
- Джота ды Бандонэ
-
-
-
-
- Альбрэхт Дзюрэр
Літаратура
- Та́йная вячэ́ра // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 389. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Вечеря тайная // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. — Т. VI. — С. 148—149.
Тайная вячэра на Вікісховішчы |
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Tajnaya Vyachera ci Aposhnyaya vyachera zgodna Biblii z yaylyaecca aposhnyaj vyacheraj yakayu Isus padzyaliy sa svaimi apostalami y Ierusalime da Svajgo raspyaccya Tajnaya vyachera asabliva adznachaecca hrysciyanami na Akramya tago Tajnaya vyachera zabyaspechvae biblejskuyu padstavu dlya Eyharystyi taksama yana vyadoma yak Vyachera Gaspodnya Vyyava Tajnaj vyachery penzlya Leanarda da Vinchy Milan Aposhnyaya Vyachera Syaredzina HIH st freska y kascyole vyoski Indura Grodzenskaga rayona Aposhnyaya Vyachera Syaredzina XVIII st Davyd Garadok Pershy list da Karynfyanay z yaylyaecca samym rannim z vyadomyh zgadak pra Tajnuyu Vyacheru Use chatyry kananichnyya Evangelli scvyardzhayuc shto Tajnaya vyachera adbylasya y kancy tydnya paslya tryymfalnaga yezdu Isusa y Ierusalim i shto Isus i yago apostaly padzyalili vyacheru nezadoyga da tago yak Isus byy ukryzhavany y kancy getaga tydnya Padchas trapezy Isus pradkazvae i pradkazvae shto da nastupnaj ranicy Petr budze admaylyacca shto vedae Isusa Use try sinaptychnyya Evangelli i Pershy list da Karynayanay uklyuchayuc momant Eyharystyi u yakim Isus byare hleb razlomvae yago i dae yago apostalam kazhuchy Geta Cela Mayo yakoe za vas addaecca Evangelle ad Yana ne yklyuchae getu padzeyu ale apisvae epizod kali dayshy novuyu zapavedz lyubice adzin adnago yak Ya palyubiy vas i mae padrabyaznuyu pramovu razvitannya Isusa zaklikayuchy apostalay yakiya pasledvali za Yago vuchennem syabrami a ne slugami TerminalogiyaTerminu Tajnaya vyachera nyama y Novym Zapavece ale tradycyjna mnogiya hrysciyane padzei aposhnyaj trapezy yakuyu Isus padzyaliy sa svaimi apostalami yak Tajnaya vyachera Bolshasc pratestantay vykarystoyvac termin Vechara Gaspodnya lichachy shto termin aposhnyaya abaznachae shto yana skladalasya z nekalkih stray Termin Vechara Gaspodnya adnosicca yak da biblejskaga apavyadannya dyk i eyharystychnaga svyatkavannya y mezhah liturgii Pratestanty vykarystoyvac termin Vechara Gaspodnya ale bolshasc z ih ne vykarystoyvac terminy Eyharystyya ci slova Svyataya z slovam Kamuniya Pravaslaynyya vykarystoyvac termin Tajnaya vyachera adnosicca yak da biblejskaga apavyadannya dyk i da Eyharystyi y liturgii Biblejskaya asnovaAposhni pryyom ezhy yaki Isus padzyaliy sa svaimi vuchnyami apisany va ysih chatyroh kananichnyh Evangellyah Mc 26 17 30 Mk 14 12 26 Lk 22 7 39 i Yan 13 1 17 26 Geta vyachera paznej stala vyadoma yak Aposhnyaya Vyachera Tajnaya vyachera veragodna stala perakazam padzej aposhnyaga pryyomu ezhy Isusa syarod rannih hrysciyanskih supolnascej i stay rytual zvyazanym z vyacheraj Pershy list apostala Payla da Karynfyanay 11 23 26 yaki hutchej za ysyo napisany da Evangellyay zmyashchaecca spasylku na Aposhnyayu Vyacheru ale bolsh padkreslivae tealagichnuyu asnovu abradu chym dayuchy padrabyaznae apisanne padzei Peradumovy padzeiU celym apovyad padzej yakiya z yaylyaecca agulnym dlya ysih Evangellyay i pryvodzic da Aposhnyaj Vyachery apisvayuc tryymfalny yezd u Ierusalim u pachatku tydnya sustrechy z roznymi lyudzmi i iydzejskimi starejshynami paslya chago Isus i yago vuchni spraylyayuc trapezu da kancy tydnya Paslya trapezy Isusu zdradzili Yago aryshtavali sudzili i ykryzhavali Asnoynyya padzei vyachery apisvayuc padryhtoyku vuchnyay Isusa da Yago adyhodu pradkazanni ab zdradze Isusa i pradkazanne ab adrachenni Isusa apostalam Pyotrom Pradkazanne zdrady IudyU Evangelli ad Macveya 26 24 25 Marka 14 18 21 Lk 22 21 23 i Yana 13 21 30 padchas vyachery Isus pradkazae shto adzin z yago apostalay addasc Yago Isus paytarae geta znoy nyagledzyachy na scvyardzhenni kozhnaga z vuchnyay ab tym shto yany ne zdradzyac Isusu shto zdradnik adzin z prysutnyh i kazha shto gora tamu chalaveku yaki zdradzhvae Syna Chalavechamu i shto bylo b lepsh dlya yago kali b yon i ne naradziysya U Marka 14 20 21 Matf 26 23 25 i Yana 13 26 27 Iuda specyyalna vyznachany yak zdradnik U Evangelli ad Yana kali Yago spytali pra zdradnika Isus kazha Geta toj kamu Ya umachyyshy kavalak hleba padam I ymachyyshy kavalak paday Iudu Symonavu Iskaryyotu I paslya getaga kavalka yvajshoy u tago satana Zasnavanne EyharystyiEyharystyya yakaya apisvaecca y rannyaj hrysciyanskaj abshchyne y Ierusalime i padchas vizitu Payla y Traadu byla zasnavana Hrystom padchas Aposhnyaj vyachey Dzeyanni 20 7 Ustalyavanne Vyachery Gaspodnyaj zapisana y troh sinaptychnyh Evangellyah i y pershym lisce apostala Payla da Karyncyanay Slovy ystanovy nyaznachna adroznivacca y kozhnym z tekstay yakiya adlyustroyvayuc tradycyyu zgodna Evangellyay Marka i Macveya i lista Payla i Evangellya Luki Pradkazanne adrachennya PyatraU Evangelli ad Macveya 26 33 35 Marka 14 29 31 Lk 22 33 34 i Yana 13 36 38 Isus pradkazvae shto Pyotr budze admaylyac try razy shto vedae Yago persh chym zaspyavae peven na nastupnuyu ranicu Use try sinaptychnyh Evangellyay adznachayuc shto paslya aryshtu Isusa Pyotr adroksya ad Yago try razy i paslya trecyaj admovy pachuy peynya i nagaday pradkazanne paslya tago yak Isus pavyarnuysya kab paglyadzec na yago Pyotr pachay gorka plakac Teksty harakternyya tolki dlya Evangellya ad YanaIsus kazha Razvitalnuyu pramovu adzinaccaci vuchnyam Maesta Ducha 1308 1311 Zgodna Evangellyu ad Yana Isus zdzejsniy aposhnyuyu vyacheru ne y dzen nisana 15 pershuyu noch Pesaha a na 14 nisana kali zabivaysya vyalikodny yagnyaci Yan 13 yklyuchae y syabe apisanne perad vyacheraj U getym epizodze apostal Pyotr parechyc Isusu i ne hocha kab Toj pamyy yamu nogi ale Isus adkazvae yamu kali ne abmyyu cyabe ne maesh doli sa Mnoyu Yan 13 8 paslya chago Pyotr zgadzhaecca U Evangelli ad Yana paslya syhodu Iudy z Aposhnyaj Vyachery Isus kazha svaim zastayshymsya adzinaccaci vuchnyam Yan 13 33 shto Yon budze z imi tolki na pracyagu karotkaga chasu a zatym dae im novuyu zapavedz zayaviyshy Zapavedz novuyu dayu vam palyubice adzin adnago yak Ya palyubiy vas tak i vy palyubice adzin adnago Pa tym paznayuc use shto vy Mae vuchni kali budzece mec lyuboy mizh saboyu Yan 13 34 35 Dzve analagichnyya zayavy taksama z yavicca paznej u Evangelli ad Yana 15 12 Geta yosc zapavedz Maya palyubice zh adzin adnago yak Ya palyubiy vas i Yan 15 17 Geta nakazvayu vam lyubice zh adzin adnago Padchas Tajnaj Vyachery y Evangelli ad Yana Isus dae pashyranuyu propavedz svaim vuchnyam Yan 14 16 Getaya pramova nagadvae razvitalncyu pramovu zavyashchanne u yakih backa ci religijny lidar chasta na smyarotnym lozhy pakidae instrukcyyu svaim dzecyam abo paslyadoynikam Getaya propavedz nazyvaecca Isusa i gistarychna lichycca krynicaj hrysciyanskaj daktryny u pryvatnasci pa pytanni ab Teksty Yana 17 1 26 vyadomyya yak Razvitalnaya Malitva yakaya pachynaecca z hadajnictva Isusa da Ajca za pospeh pracy Yago vuchnyay paslya Yago adyhodu z miru Chas i mescaFreska na pravaslaynaj carkve kalya Safii Balgaryya 16st Zgodna Evangellyu shto Isus pamyor u pyatnicu i shto yago cela zastalosya y grabnicy yves nastupny dzen yaki byy subotaj Mk 15 42 16 1 2 Sinaptychnyya Evangelli apisvayuc Tajnuyu Vyacheru yak velikodnuyu trapezu Matf 26 17 Mk 14 1 2 Lk 22 1 15 Geta aznachae shto raspyacce na kryzhy adbylasya y pyatnicu yaki byy dnyom padryhtoyki da svyata 14 nisana Mescaznahodzhannelichycca mescam dze adbylasya Aposhnyaya vyachera Zgodna z najpoznyaj tradycyyaj Tajnaya vyachera adbylasya y mescy yakoe zaraz nazyvaecca na gary pa za mezhami scen Staroga gorada Ierusalima i tradycyjna vyadomy yak Verhnyaya svyatlica Geta zasnavana na tekstah sinaptychnyh Evangellyay u yakih gavorycca shto Isus daruchyy svaim vuchnyam pajsci y gorad dze im pavinen sustrecca chalavek yaki nyase zban vady yaki pryvyadze ih da domu dze yany b znajsci svyatlicu vyalikuyu zaslanuyu gatovuyu Mark 14 13 15 U getaj svyatlicy yany pavinny padryhtavac pashu U bolsh nyama kankretnyh ukazannyah na mescaznahodzhanne pakoya i zgadanae slova gorad mozha byc prygaradam Ierusalima takim yak Vifaniya Siryjskaya pravaslaynaya carkva Svyatoga Marka y Ierusalime z yaylyaecca yashche adnym magchymym mescam dlya pamyashkannya u yakim adbylasya Tajnaya vyachera i ytrymoyvae hrysciyanskiya nadpisy na kamyani yakiya svedchac ab rannim shanavanni getaga mesca Vyadoma shto pakoj u carkve starejshy za yves budynak Tajnaya vyachera y vyyaylenchym mastactveTajnaya vyachera byla papulyarnaj temaj u Vyyavy Aposhnyaj Vyachery y hrysciyanskim mastactve byli yzho y rannim hrysciyanstve i yago mozhna ybachyc u Vizantyjskiya mastaki chasta pakazvali prychashchenne apostalay U epohu Adradzhennya Tajnaya vyachera byla ypadabanaj temaj i y italyanskim mastactve Isnuyuc try asnoynyya temy y malyunkah Tajnaj Vyachery Pershaya tema efektnae i dynamichnae adlyustravanne vyyavy Isusa U drugoj teme malyuecca momant ustalyavannya Eyharystyi u yoj vyyavy yak pravila urachystyya i mistychnyya Treci asnoynaj temaj z yaylyaecca razvitanne Isusa z Svaimi vuchnyami u vyyavah nyama Iudy Iskaryyota yaki yzho pakinuy vyacheru Malyunki tut yak pravila melanholichnyya yak Isus ryhtue svaih vuchnyay da Svajgo adyhodu Yosc i inshyya mensh chasta malyavanyya sceny takiya yak myccyo nog vuchnyam Najbolsh vyadomyya pryklady yklyuchayuc vyyavu Leanarda da Vinchy yakoe lichycca pershym tvoram mastactva epohi y suvyazi z yago vysokaj garmoniyaj nezvychajnyya tym shto yklyuchae y syabe drugaradnyh persanazhay yakiya nyasuc ci zabirayuc stravy sa stala i yakaya spaluchae y sabe typovyya hrysciyanskiya matyvy z suchasnymi padyhodami syurrealizmu Leanarda da Vinchy Tyntareta Yakapa Basana Alyaksandr Ivanoy Dzirk Bayts Dzhota dy Bandone Albreht DzyurerLitaraturaTa jnaya vyache ra Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 15 Sledaviki Tryo Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2002 T 15 S 389 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0251 2 t 15 Vecherya tajnaya Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907 T VI S 148 149 Tajnaya vyachera na Vikishovishchy