Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Параўнальна-гістарычнае мовазнаўства (Кампаратывістыка) — галіна мовазнаўства, якая даследуе генетычныя сувязі моў, апісвае моўную роднасць у яе эвалюцыі ў часе і прасторы, вывучае асобную мову (або групу моў) у яе развіцці на падставе параўнання з адпаведнымі фактамі іншых моў.
Узнікла ў XIX ст., калі младаграматыкі стварылі ўласную канцэпцыю моўнай эвалюцыі і сфармулявалі ідэі фанетычеых законаў, змяненняў па аналогіі, адноснай храналогіі і інш. Да прыёму даследавання параўнальна-гістарычнага мовазнаўства адносяцца: вызначэнне генетычнай прыналежнасці пэўных фактаў; фармуляванне правіл суадпаведнасці паміж моўнымі структурамі ў сферы фанетыкі, марфалогіі, а таксама (у меншай ступені) сінтаксісу і семантыкі; мадэляванне архетыпаў — заходных форм прамовы; сстварэнне моўнай храналогіі; рэканструкцыя першасных і другасных станаў сістэмы мовы і інш.
Кампаратывістыка дазваляе пайсці ў глыб гісторыі мовы за межы самых старажытных тэктаў шляхам высвятлення асобных з’яў і фактаў пэўнай мовы з дапамогай фактаў роднаснай мовы, гісторыя якой прасочваецца з больш старажытных часоў (напрыклад, у адносінах да беларускай мовы такімі мовамі з’яўляюцца старажытнаруская і стараславянская мовы). Дае магчымаць высветліць ступень роднасці паміж мовамі адной моўнай сям’і і ўдакладніць генеалагічную класіфікацыю моў. Мае лінгвадыдактычную накіраванасць, бо дазваляе ствараць т.зв. . Грунтуецца на прынцыпе параўнання моў, ўто звязвае яго з апісальным і агульным мовазнаўствам і , што збліжае яго з гістарычнай лінгвістыкай і сацыялінгвістыкай. Выкарыстанне створанага ў яго межах даследавання моўных з’яў дало магчымасць дасягнуць значных навуковых вынікаў у параўнальна-гістарычнай граматыцы індаеўрапейскіх, алтайскіх, фіна-угорскіх, семіцкіх, дравідыйскіх, кітайска-тыбецкіх і іншы моўных сем’яў, а таксама стварыць асновы граматыкі настратычных моў.
На Беларусі даследаванні ў галіне параўнальна-гістарычнага мовазнаўства вяліся і вядуцца Т. С. Глушак, Р. М. Казловай, Р. В. Краўчуком, В. У. Мартынавым, А. Я. Супруном і іншымі. Выдаецца шматтомны «Этымалагічны слоўнік беларускай мовы» (з 1978 г.).
Літаратура
- Десницкая, А. В. Сравнительное языкознание и история языков / АН СССР, Ин-т языкознания. — Л.: Наука, Ленинградсское отделение, 1984. — 351 с.
- Мейе, А. Сравнительный метод в историческом языкознании / А. Мейе. — М.: Издание иностранной литературы, 1954. — 100 с.
- Міхневіч А. Я. Параўнальна-гістарычнае мовазнаўства // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 92. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
- Семереньи, О. Введение в сравнительное языкознание. — М.: Прогресс, 1980. — 407 с.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Paraynalna gistarychnae movaznaystva Kamparatyvistyka galina movaznaystva yakaya dasledue genetychnyya suvyazi moy apisvae moynuyu rodnasc u yae evalyucyi y chase i prastory vyvuchae asobnuyu movu abo grupu moy u yae razvicci na padstave paraynannya z adpavednymi faktami inshyh moy Uznikla y XIX st kali mladagramatyki stvaryli ylasnuyu kancepcyyu moynaj evalyucyi i sfarmulyavali idei fanetycheyh zakonay zmyanennyay pa analogii adnosnaj hranalogii i insh Da pryyomu dasledavannya paraynalna gistarychnaga movaznaystva adnosyacca vyznachenne genetychnaj prynalezhnasci peynyh faktay farmulyavanne pravil suadpavednasci pamizh moynymi strukturami y sfery fanetyki marfalogii a taksama u menshaj stupeni sintaksisu i semantyki madelyavanne arhetypay zahodnyh form pramovy sstvarenne moynaj hranalogii rekanstrukcyya pershasnyh i drugasnyh stanay sistemy movy i insh Kamparatyvistyka dazvalyae pajsci y glyb gistoryi movy za mezhy samyh starazhytnyh tektay shlyaham vysvyatlennya asobnyh z yay i faktay peynaj movy z dapamogaj faktay rodnasnaj movy gistoryya yakoj prasochvaecca z bolsh starazhytnyh chasoy napryklad u adnosinah da belaruskaj movy takimi movami z yaylyayucca starazhytnaruskaya i staraslavyanskaya movy Dae magchymac vysvetlic stupen rodnasci pamizh movami adnoj moynaj syam i i ydakladnic genealagichnuyu klasifikacyyu moy Mae lingvadydaktychnuyu nakiravanasc bo dazvalyae stvarac t zv Gruntuecca na pryncype paraynannya moy yto zvyazvae yago z apisalnym i agulnym movaznaystvam i shto zblizhae yago z gistarychnaj lingvistykaj i sacyyalingvistykaj Vykarystanne stvoranaga y yago mezhah dasledavannya moynyh z yay dalo magchymasc dasyagnuc znachnyh navukovyh vynikay u paraynalna gistarychnaj gramatycy indaeyrapejskih altajskih fina ugorskih semickih dravidyjskih kitajska tybeckih i inshy moynyh sem yay a taksama stvaryc asnovy gramatyki nastratychnyh moy Na Belarusi dasledavanni y galine paraynalna gistarychnaga movaznaystva vyalisya i vyaducca T S Glushak R M Kazlovaj R V Kraychukom V U Martynavym A Ya Suprunom i inshymi Vydaecca shmattomny Etymalagichny sloynik belaruskaj movy z 1978 g LitaraturaDesnickaya A V Sravnitelnoe yazykoznanie i istoriya yazykov AN SSSR In t yazykoznaniya L Nauka Leningradsskoe otdelenie 1984 351 s Meje A Sravnitelnyj metod v istoricheskom yazykoznanii A Meje M Izdanie inostrannoj literatury 1954 100 s Mihnevich A Ya Paraynalna gistarychnae movaznaystva Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 12 Palikrat Prametej Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2001 T 12 S 92 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0198 2 t 12 Semereni O Vvedenie v sravnitelnoe yazykoznanie M Progress 1980 407 s