Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Міфало́гія (грэч. μυθολογία ад грэч. μῦθος — «паданне» і грэч. λόγος — «слова», «расказ», «вучэнне») можа азначаць:
- сістэму міфаў таго ці іншага народа, рэгіёна, усяго свету (збор паданняў, легенд, эпас архаічных этнасаў),
- навуку пра міфы. Больш дакладна, міфалогія — раздзел навукі, які вывучае такія мадэлі свету, якія выражаны, яўна ці няяўна, у сукупнасці міфаў, што належаць да той ці іншай культуры.
Прадмет вывучэння
Міфы былі вядомыя яшчэ ў Старажытнай Грэцыі, дзе так называлі сказы пра багоў і герояў. Вывучэнне міфаў вялося практычна з часоў антычнасці, а іх навуковым вывучэннем з XIX—XX ст. займаецца міфалогія.
Міфалогія з’яўляе тэарэтычныя веды аб тым, што такое міф, якое месца ён займае ў чалавечай культуры, калі і чаму ўзнікаюць міфы, чаму яны трывала існуюць у чалавечай памяці. Міфалогія таксама займаецца тлумачэннем значэння міфалагічных вобразаў ці сімвалаў, вывучае падабенствы міфаў розных народаў і інш. Асноўныя аб’екты цікавасці міфалогіі — нябачны свет, цуд, а таксама смерць-уваскрэсенне.
У пачатку XXI ст. ўзрастае цікавасць да духоўных праблем, да таямніц чалавечай псіхікі, а таксама адчуваецца тэндэнцыя да збліжэння навукі і рэлігіі. Узрастанне ролі і значэння міфалогіі як навукі звязана з названымі працэсамі і тэндэнцыямі. М. Эліадэ адзначаў, што разуменне міфа аднойчы будзе аднесена да найбольш важных адкрыццяў XX ст. Дз. Ліхачоў гаварыў, што расшыфроўка міфаў стане, магчыма, найбольш прыкметным дасягненнем у гуманітарных навуках XXI ст. Г. Гадамер лічыць, што «міфы — першадумкі чалавецтва».
Ю. Антанян адзначае, што міфалогія — гэта асаблівы, таямнічы, вечны свет, створаны чалавекам для таго, каб растлумачыць прыроду, космас і самога сябе, каб зразумець тую сілу, якая ўсім кіруе. На думку Т. Шамякінай міфы — гэта выяўленне імкнення калектыўнага чалавечага розуму наблізіцца да спасціжэння сапраўднай задумы Творцы Сусвету. Міф заснаваны на веры ў Бога і бессмяротнасць. Галоўная цікавасць міфа — Бог і душа чалавека. Асаблівасць міфа і ў тым, што ён імкнецца разгадаць тое, што немагчыма разгадаць да канца: чалавека, прыроду, космас, нараджэнне і смерць, сэнс быцця, існаванне ў іншасвеце. Усё таямнічае, да канца неразгаданае, містычнае называецца сакральным — гэта паняцце таксама адно з галоўных у міфалогіі.
Гісторыя вывучэння
Навуковы падыход да вывучэння міфалогіі ўзнік у эпоху Адраджэння. Аднак да 18 ст. ў Еўропе вывучалася пераважна . У 18 ст. гістарычнае тлумачэнне міфалогіі даў італьянскі філосаф Дж. Віка.
Рамантызм узмацніў цікавасць да міфалогіі; пачалося збіранне і пераказванне народных паданняў, казак і міфаў, стала складвацца , якая тлумачыла міфы як крыніцу нацыянальнай культуры. У рамках міфалагічнай школы ў сярэдзіне 19 ст. ўзнік шэраг тэорый: салярна-метэаралагічная вытлумачвала міфы як алегорыю астранамічных з’яў; тэорыя «ніжэйшай міфалогіі» разглядала міфы як адлюстраванне звычайных з’яў жыцця; прыхільнікі анімістычнай тэорыі лічылі, што міфы — вынік пераносу ўяўленняў аб чалавечай душы на ўсю прыроду; пашыраная ў 19 ст. гісторыка-філалагічная тэорыя разглядала міф як пераасэнсаванне старажытных магічных абрадаў.
Міфалогія як светаадчуванне
Міф адлюстроўвае рэальнасць надзвычай своеасабліва. Ён не адэкватны рэальнасці, міф гаворыць мовай знакаў, сімвалаў, архетыпаў. Ад іншых форм спазнання (напрыклад, навуковага) міф адрозніваецца тым, што абапіраецца на звышнатуральнае. Міфалогія — знакавая сістэма, сімвалічная «мова», у тэрмінах якой чалавек мадэліраваў, абагульняў з’явы свету. Усё ў існым міф імкнуўся растлумачыць, перадаць менш вядомае праз больш вядомае. Міф заўсёды абагульняе, але — праз канкрэтнасць.
З’ява пастаянная і нязменная для ўсіх людзей і ва ўсе часы. Мадэлі, сюжэты і нават дэталі з міфаў сустракаюцца паўсюдна. Найбольш агульныя мадэлі называюцца архетыпамі. Міф — тое, што дайшло ад продкаў, закладзена генетычна, уваходзіць у структуру падсвядомасці.
Міф — расказ пра падзеі, што былі да пісьмовай гісторыі, і пра падзеі, што толькі адбудуцца некалі, ланцуг, які злучае мінуўшчыну, сучаснасць і будучыню.
Своеасаблівая мова апісвае рэаліі, якія знаходзяцца па-за ўспрыманнем пачуццямі чалавка. Міф запаўняе мяжу паміж вобразамі і мовай логікі.
Міф садзейнічае самавызначэнню этнасаў (родаў, плямён, нацый), фарміруе нацыянальны светапогляд. Гэта неабходны элемент маральных кодэксаў. Мараль выводзілася з міфалогіі, з рэлігійных вераванняў.
Міфалогія — комплекс уяўленняў, які надае сэнс жыццю чалавека. Яна дапамагае асобным людзям, усяму грамадству адэкватна прыстасоўвацца да асяроддзя.
Міфалогія занатавала адносіны чалавека і прыроды. Гэта зведзеныя ў сістэму назіранні чалавека над прыродай, максімальна абагульнены вопыт, выяўлены праз сістэму вобразаў. Міф заснаваны на тым, што ў Космасе ўсё знаходзіцца ў сувязі. Чалавек уключаны ў агульны кругаварот, не стаіць над прыродай, а жыве суладна з ёю.
Міфы, сусветныя рэлігіі (якія ўзніклі з міфалогіі), легенды і паданні народаў свету зыходзяць з існавання — у нейкі час і ў нейкім месцы — асаблівых ведаў, намнога багацейшых за сённяшнія. Міфалогія — гэта зашыфраваныя ў сімвалічнай форме старажытныя веды. Канкрэтным сімвалічным увасабленнем такога роду ведаў былі , Жар-птушка, Грааль, .
Сучасныя даследчыкі звяртаюць увагу на тое, што міфалогія — народны аналаг навукі, бо яна занатавала найбагацейшыя веды продкаў аб прыродзе. Паводле Т. Шамякінай, міф — народная філасофія, філасофія ў вобразах.
Міфалогіі па народах
Міфалогіі Паўночна-Заходняй Азіі і Паўночнай Афрыкі
Міфалогіі Цэнтральнай і Усходняй Азіі
Індаеўрапейская міфалогія
- Старажытнагрэчаская міфалогія
- Рымская міфалогія
- Скандынаўская міфалогія
- Балтыйская міфалогія
- Славянская міфалогія
- Беларуская міфалогія
- Карэла-фінская міфалогія
- Эстонская міфалогія
- Саамская міфалогія
Міфалогія народаў Амерыкі
Зноскі
- Т. Шамякіна (2008)
Літаратура
- Міфалогія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. С. 479.
- Шамякіна Т. Міфалогія: Вытокі нашай самасвядомасці // Роднае слова. 1993. № 8.
- Шамякіна Т. Міфалогія і беларуская літаратура: нарысы і эсэ / Таццяна Шамякіна; пасляслоўе I. Чароты. — Мінск: Маст. літ., 2008. — 391 с. (Бібліятэка школьніка). ISBN 978-985-02-0925-2.
- Беспамятных Н. Мифология: введение в теорию мифа / Николай Беспамятных. — Минск: ООО ФУАинформ, 2004. — 240 с. ISBN 985-6564-84-0. С. 13—15.
Спасылкі
- Myth Архівавана 5 сакавіка 2021. // Encyclopedia Britannica
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Mifalo giya grech my8ologia ad grech mῦ8os padanne i grech logos slova raskaz vuchenne mozha aznachac sistemu mifay tago ci inshaga naroda regiyona usyago svetu zbor padannyay legend epas arhaichnyh etnasay navuku pra mify Bolsh dakladna mifalogiya razdzel navuki yaki vyvuchae takiya madeli svetu yakiya vyrazhany yayna ci nyayayna u sukupnasci mifay shto nalezhac da toj ci inshaj kultury persanazh grechaskaj mifalogiiPradmet vyvuchennyaMify byli vyadomyya yashche y Starazhytnaj Grecyi dze tak nazyvali skazy pra bagoy i geroyay Vyvuchenne mifay vyalosya praktychna z chasoy antychnasci a ih navukovym vyvuchennem z XIX XX st zajmaecca mifalogiya Mifalogiya z yaylyae tearetychnyya vedy ab tym shto takoe mif yakoe mesca yon zajmae y chalavechaj kultury kali i chamu yznikayuc mify chamu yany tryvala isnuyuc u chalavechaj pamyaci Mifalogiya taksama zajmaecca tlumachennem znachennya mifalagichnyh vobrazay ci simvalay vyvuchae padabenstvy mifay roznyh naroday i insh Asnoynyya ab ekty cikavasci mifalogii nyabachny svet cud a taksama smerc uvaskresenne U pachatku XXI st yzrastae cikavasc da duhoynyh prablem da tayamnic chalavechaj psihiki a taksama adchuvaecca tendencyya da zblizhennya navuki i religii Uzrastanne roli i znachennya mifalogii yak navuki zvyazana z nazvanymi pracesami i tendencyyami M Eliade adznachay shto razumenne mifa adnojchy budze adnesena da najbolsh vazhnyh adkryccyay XX st Dz Lihachoy gavaryy shto rasshyfroyka mifay stane magchyma najbolsh prykmetnym dasyagnennem u gumanitarnyh navukah XXI st G Gadamer lichyc shto mify pershadumki chalavectva Yu Antanyan adznachae shto mifalogiya geta asablivy tayamnichy vechny svet stvorany chalavekam dlya tago kab rastlumachyc pryrodu kosmas i samoga syabe kab zrazumec tuyu silu yakaya ysim kirue Na dumku T Shamyakinaj mify geta vyyaylenne imknennya kalektyynaga chalavechaga rozumu nablizicca da spascizhennya sapraydnaj zadumy Tvorcy Susvetu Mif zasnavany na very y Boga i bessmyarotnasc Galoynaya cikavasc mifa Bog i dusha chalaveka Asablivasc mifa i y tym shto yon imknecca razgadac toe shto nemagchyma razgadac da kanca chalaveka pryrodu kosmas naradzhenne i smerc sens byccya isnavanne y inshasvece Usyo tayamnichae da kanca nerazgadanae mistychnae nazyvaecca sakralnym geta panyacce taksama adno z galoynyh u mifalogii Gistoryya vyvuchennyaNavukovy padyhod da vyvuchennya mifalogii yznik u epohu Adradzhennya Adnak da 18 st y Eyrope vyvuchalasya peravazhna U 18 st gistarychnae tlumachenne mifalogii day italyanski filosaf Dzh Vika Ramantyzm uzmacniy cikavasc da mifalogii pachalosya zbiranne i perakazvanne narodnyh padannyay kazak i mifay stala skladvacca yakaya tlumachyla mify yak krynicu nacyyanalnaj kultury U ramkah mifalagichnaj shkoly y syaredzine 19 st yznik sherag teoryj salyarna metearalagichnaya vytlumachvala mify yak alegoryyu astranamichnyh z yay teoryya nizhejshaj mifalogii razglyadala mify yak adlyustravanne zvychajnyh z yay zhyccya pryhilniki animistychnaj teoryi lichyli shto mify vynik peranosu yyaylennyay ab chalavechaj dushy na ysyu pryrodu pashyranaya y 19 st gistoryka filalagichnaya teoryya razglyadala mif yak peraasensavanne starazhytnyh magichnyh abraday Mifalogiya yak svetaadchuvanneMif adlyustroyvae realnasc nadzvychaj svoeasabliva Yon ne adekvatny realnasci mif gavoryc movaj znakay simvalay arhetypay Ad inshyh form spaznannya napryklad navukovaga mif adroznivaecca tym shto abapiraecca na zvyshnaturalnae Mifalogiya znakavaya sistema simvalichnaya mova u terminah yakoj chalavek madeliravay abagulnyay z yavy svetu Usyo y isnym mif imknuysya rastlumachyc peradac mensh vyadomae praz bolsh vyadomae Mif zaysyody abagulnyae ale praz kankretnasc Z yava pastayannaya i nyazmennaya dlya ysih lyudzej i va yse chasy Madeli syuzhety i navat detali z mifay sustrakayucca paysyudna Najbolsh agulnyya madeli nazyvayucca arhetypami Mif toe shto dajshlo ad prodkay zakladzena genetychna uvahodzic u strukturu padsvyadomasci Mif raskaz pra padzei shto byli da pismovaj gistoryi i pra padzei shto tolki adbuducca nekali lancug yaki zluchae minuyshchynu suchasnasc i buduchynyu Svoeasablivaya mova apisvae realii yakiya znahodzyacca pa za ysprymannem pachuccyami chalavka Mif zapaynyae myazhu pamizh vobrazami i movaj logiki Mif sadzejnichae samavyznachennyu etnasay roday plyamyon nacyj farmirue nacyyanalny svetapoglyad Geta neabhodny element maralnyh kodeksay Maral vyvodzilasya z mifalogii z religijnyh veravannyay Mifalogiya kompleks uyaylennyay yaki nadae sens zhyccyu chalaveka Yana dapamagae asobnym lyudzyam usyamu gramadstvu adekvatna prystasoyvacca da asyaroddzya Mifalogiya zanatavala adnosiny chalaveka i pryrody Geta zvedzenyya y sistemu naziranni chalaveka nad pryrodaj maksimalna abagulneny vopyt vyyayleny praz sistemu vobrazay Mif zasnavany na tym shto y Kosmase ysyo znahodzicca y suvyazi Chalavek uklyuchany y agulny krugavarot ne staic nad pryrodaj a zhyve suladna z yoyu Mify susvetnyya religii yakiya yznikli z mifalogii legendy i padanni naroday svetu zyhodzyac z isnavannya u nejki chas i y nejkim mescy asablivyh veday namnoga bagacejshyh za syonnyashniya Mifalogiya geta zashyfravanyya y simvalichnaj forme starazhytnyya vedy Kankretnym simvalichnym uvasablennem takoga rodu veday byli Zhar ptushka Graal Suchasnyya dasledchyki zvyartayuc uvagu na toe shto mifalogiya narodny analag navuki bo yana zanatavala najbagacejshyya vedy prodkay ab pryrodze Pavodle T Shamyakinaj mif narodnaya filasofiya filasofiya y vobrazah Mifalogii pa narodahMifalogii Paynochna Zahodnyaj Azii i Paynochnaj Afryki Mifalogii Centralnaj i Ushodnyaj Azii Indaeyrapejskaya mifalogiya Starazhytnagrechaskaya mifalogiya Rymskaya mifalogiya Skandynayskaya mifalogiya Baltyjskaya mifalogiya Slavyanskaya mifalogiya Belaruskaya mifalogiya Karela finskaya mifalogiya Estonskaya mifalogiya Saamskaya mifalogiyaMifalogiya naroday AmerykiZnoskiT Shamyakina 2008 LitaraturaMifalogiya Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 10 Malajziya Mugadzhary Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2000 T 10 S 479 Shamyakina T Mifalogiya Vytoki nashaj samasvyadomasci Rodnae slova 1993 8 Shamyakina T Mifalogiya i belaruskaya litaratura narysy i ese Taccyana Shamyakina paslyasloye I Charoty Minsk Mast lit 2008 391 s Bibliyateka shkolnika ISBN 978 985 02 0925 2 Bespamyatnyh N Mifologiya vvedenie v teoriyu mifa Nikolaj Bespamyatnyh Minsk OOO FUAinform 2004 240 s ISBN 985 6564 84 0 S 13 15 SpasylkiMyth Arhivavana 5 sakavika 2021 Encyclopedia Britannica