Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Альфред Бернхард Нобель (шведск.: ) (Псеўданім — Прадавец смерці; 21 кастрычніка 1833, Стакгольм, Швецыя — 10 снежня 1896, Сан-Рэма, Італія) — шведскі хімік, інжынер, вынаходнік дынаміта. Завяшчаў свою велізарную маёмасць на ўстанову Нобелеўскай прэміі. У яго гонар названы сінтэзаваны хімічны элемент набелій. У гонар Нобеля названы Нобелеўскі фізіка-хімічны інстытут у Стакгольме.
| Альфрэд Нобель | |
|---|---|
| шведск.: Alfred Nobel | |
 | |
| Дата нараджэння | 21 кастрычніка 1833[…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 10 снежня 1896[…](63 гады) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Грамадзянства | |
| Бацька | Эмануэль Нобель[d] |
| Маці | Каралін Андрыета Альсель[d] |
| Род дзейнасці | хімік, прамысловец, філантроп, фатограф, weapons manufacturer, інжынер |
| Навуковая сфера | хімік, інжынер і вынаходнік |
| Член у |
|
| Узнагароды |         Нацыянальная Зала славы вынаходнікаў[d] (1998) медаль Джона Фрыца[d] (1910) |
| Подпіс |  |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
Альфрэд Нобель быў трэцім сынам Эммануэля Нобеля (1801—1872). У раннім дзяцінстве пераехаў з сям'ёй у Санкт-Пецярбург, дзе Эммануэль пачаў працу па распрацоўцы тарпед. У 1859 г. гэтым стаў займацца другі сын Эммануэля Нобеля — Людвіг Эммануэль Нобель (1831—1888). Альфрэд, вымушаны вярнуцца ў Швецыю з бацькам пасля банкруцтва сямейнай справы, прысвяціў сябе вывучэнню выбуховых рэчываў, асабліва бяспечнай вытворчасці і выкарыстанню нітрагліцэрыну (адкрытага ў 1846 г. Асканіа Сабрэра).
На заводзе, які належаў сям'і Нобеля, адбылося некалькі выбухаў, у адным з якіх у 1864 загінуў малодшы брат Нобеля Эміль і яшчэ некалькі рабочых.
У 1888 годзе рэпарцёры памылкова апублікавалі ў газеце паведамленне пра смерць Нобеля. Гэта аказала на Альфрэда сур'ёзны ўплыў. Калі пра яго сталі пісаць «мільянер на крыві», «гандляр выбуховай смерцю», «дынамітны кароль», ён вырашыў зрабіць так, каб не застацца ў памяці чалавецтва «злыднем сусветнага масштабу»
У 1889 годзе ён быў на .
Альфрэд Нобель памёр 10 снежня 1896. Пахаваны на могілках Нора ў Стакгольме.
Дачыненне да зброі
На працягу ўсяго жыцця Нобель вызнаваў пацыфісцкія ідэі. Ён лічыў, што калі ў супернікаў з'явіцца зброя, якая можа маментальна знішчыць адзін аднаго, то яны зразумеюць, што нічога не выйграюць ад вайны, і спыняць канфлікт.
Вынаходствы
Дынаміт
Нобель адкрыў, што нітрагліцэрын у складзе інертнай субстанцыі, такой, як дыатамавая зямля (), робіцца бяспечней і зручней для выкарыстання, і гэту сумесь у 1867 ён запатэнтаваў пад назвай дынаміт.
Грымучы халадзец
Потым ён злучыў нітрагліцэрын з іншым высокавыбухавым рэчывам, порахам, і атрымаў празрыстае жэлепадобнае рэчыва, больш высокай выбуховасці, чым дынаміт. Грымучы халадзец, як ён быў названы, быў запатэнтаваны ў 1876 г. Потым рушылі ўслед доследы па складанні падобных камбінацый 0,нітратам калію, драўнянай масай і інш.
Балістыт і кардзіт
Праз некалькі гадоў Нобель вынайшаў балістыт, адзін з першых нітрагліцэрынавых бяздымных порахаў, які складаецца ў адным з апошніх варыянтаў з роўных частак пораху і нітрагліцэрыну. Гэты парашок стане папярэднікам , а заява Нобеля пра тое, што яго патэнт складаецца з таксама і кардзіт, стане прадметам бязлітасных судовых разбораў паміж ім і Брытанскім урадам у 1894 і 1895 гг .
таксама складаецца з нітрагліцэрыну і пораху, прычым даследчыкі жадалі выкарыстоўваць самы нітрыраваны займеннік пораху, нерастваральны ў сумесях эфіру і спірту, тым часам як Нобелем было прапанавана выкарыстанне менш нітрыраваных формаў, растваральных у дадзеных сумесях.
Пытанне ўскладнялася тым, што на практыцы практычна немагчыма прыгатаваць адну з формаў у чыстым выглядзе, без прымешкі другой. У канчатковым выніку, суд вынес пастанову не ў карысць Нобеля.
Ад вытворчасці дынаміту, іншых выбуховых рэчываў і ад распрацовак нафтавых палёў Баку (Таварыства «»), у якіх ён і яго браты і сыгралі важкую ролю, Альфрэд Нобель назапасіў значную маёмасць.
Нобелеўская прэмія
Хібная публікацыя ў 1888 Нобеля ў адной з французскіх газет з вымовай вынаходства ім дынаміту лічыцца той падзеяй, якое падпіхнула Нобеля да рашэння пакінуць пасля сваёй смерці нейкую больш каштоўную спадчыну.
27 лістапада 1895 у Швецка-нарвежскім клубе ў Парыжы Нобель падпісаў сваё завяшчанне, паводле якога вялікая частка яго маёмасці павінна была пайсці на заснаванне прэміі, якая прысуджаецца па-за залежнасцю ад нацыянальнасці.
Фонд Нобелеўскай прэміі склала сума ў 31 мільён крон.
Зноскі
- Lundström R. Alfred B Nobel — С. 97. Праверана 17 снежня 2016.
- Jakob och Johannes kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0008/C I a/21 (1828-1844), bildid: C0054707_00124 — С. 174. Праверана 22 красавіка 2018.
- Alfred B Nobel — 1917.
- Alfred Nobel 1833-1896Established the Nobel Prizes "for the Greatest Benefit to Mankind"
- Alfred Nobel Timeline — Nobel Foundation.
- Nobel, ALFRED BERNHARD // https://web.archive.org/web/20200612034806/http://www.svenskagravar.se/gravsatt/45613868 — Svenskagravar.se. Праверана 28 сакавіка 2017.
- Sten nr 66 – Alfred Nobel — norrabegravningsplatsen.se. Праверана 5 чэрвеня 2017.
- Кафедра фізхіміі РГУ:НОБЕЛЬ (Nobel), Альфрэд Бернхард Архівавана 30 сакавіка 2013.
- http://www.dengi-info.com/archive/article.php?aid=1097 Архівавана 22 лістапада 2010.
Літаратура
- Лявонава Е. На карысць чалавецтва: Пра Альфрэда Нобеля і Нобелеўскую прэмію // ЛіМ. № 41 (4739). 18 кастрычніка 2013.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Альфрэд Нобель- http://www.peoples.ru/finans/undertake/nobel/
- Альфрэд Нобель. Артыкул Олдена Уитмена Архівавана 2 кастрычніка 2009.
- Альфрэд Нобель і нобелеўскі рух, як сацыяльны феномен XX стагоддзі Архівавана 15 красавіка 2009.
- Рускі капітал. Ад Дзямідавых да Нобеляў
- Альфрэд Нобель. Біяграфія Архівавана 11 студзеня 2012.
- Ігар Сафронаў. Чалавек, якога не ведаў ніхто Архівавана 8 сакавіка 2016.
Гл. таксама
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Alfred Bernhard Nobel shvedsk Pseydanim Pradavec smerci 21 kastrychnika 1833 Stakgolm Shvecyya 10 snezhnya 1896 San Rema Italiya shvedski himik inzhyner vynahodnik dynamita Zavyashchay svoyu velizarnuyu mayomasc na ystanovu Nobeleyskaj premii U yago gonar nazvany sintezavany himichny element nabelij U gonar Nobelya nazvany Nobeleyski fizika himichny instytut u Stakgolme Alfred Nobelshvedsk Alfred NobelData naradzhennya 21 kastrychnika 1833 1833 10 21 Mesca naradzhennya pryhod Yakuba i Yana d StakgolmData smerci 10 snezhnya 1896 1896 12 10 63 gady Mesca smerci San Rema ItaliyaMesca pahavannya Paynochnyya mogilki Stakgolma Gramadzyanstva ShvecyyaBacka Emanuel Nobel d Maci Karalin Andryeta Alsel d Rod dzejnasci himik pramyslovec filantrop fatograf weapons manufacturer inzhynerNavukovaya sfera himik inzhyner i vynahodnikChlen u Shvedskaya karaleyskaya akademiya navukUznagarody Nacyyanalnaya Zala slavy vynahodnikay d 1998 medal Dzhona Fryca d 1910 PodpisCytaty y Vikicytatniku Medyyafajly na VikishovishchyBiyagrafiyaAlfred Nobel byy trecim synam Emmanuelya Nobelya 1801 1872 U rannim dzyacinstve peraehay z syam yoj u Sankt Pecyarburg dze Emmanuel pachay pracu pa raspracoycy tarped U 1859 g getym stay zajmacca drugi syn Emmanuelya Nobelya Lyudvig Emmanuel Nobel 1831 1888 Alfred vymushany vyarnucca y Shvecyyu z backam paslya bankructva syamejnaj spravy prysvyaciy syabe vyvuchennyu vybuhovyh rechyvay asabliva byaspechnaj vytvorchasci i vykarystannyu nitraglicerynu adkrytaga y 1846 g Askania Sabrera Na zavodze yaki nalezhay syam i Nobelya adbylosya nekalki vybuhay u adnym z yakih u 1864 zaginuy malodshy brat Nobelya Emil i yashche nekalki rabochyh U 1888 godze reparcyory pamylkova apublikavali y gazece pavedamlenne pra smerc Nobelya Geta akazala na Alfreda sur yozny yplyy Kali pra yago stali pisac milyaner na kryvi gandlyar vybuhovaj smercyu dynamitny karol yon vyrashyy zrabic tak kab ne zastacca y pamyaci chalavectva zlydnem susvetnaga masshtabu U 1889 godze yon byy na Alfred Nobel pamyor 10 snezhnya 1896 Pahavany na mogilkah Nora y Stakgolme Dachynenne da zbroiNa pracyagu ysyago zhyccya Nobel vyznavay pacyfisckiya idei Yon lichyy shto kali y supernikay z yavicca zbroya yakaya mozha mamentalna znishchyc adzin adnago to yany zrazumeyuc shto nichoga ne vyjgrayuc ad vajny i spynyac kanflikt VynahodstvyDynamit Asnoyny artykul Dynamit Nobel adkryy shto nitragliceryn u skladze inertnaj substancyi takoj yak dyatamavaya zyamlya robicca byaspechnej i zruchnej dlya vykarystannya i getu sumes u 1867 yon zapatentavay pad nazvaj dynamit Grymuchy haladzec Potym yon zluchyy nitragliceryn z inshym vysokavybuhavym rechyvam poraham i atrymay prazrystae zhelepadobnae rechyva bolsh vysokaj vybuhovasci chym dynamit Grymuchy haladzec yak yon byy nazvany byy zapatentavany y 1876 g Potym rushyli ysled dosledy pa skladanni padobnyh kambinacyj 0 nitratam kaliyu draynyanaj masaj i insh Balistyt i kardzit Praz nekalki gadoy Nobel vynajshay balistyt adzin z pershyh nitraglicerynavyh byazdymnyh porahay yaki skladaecca y adnym z aposhnih varyyantay z roynyh chastak porahu i nitraglicerynu Gety parashok stane papyarednikam a zayava Nobelya pra toe shto yago patent skladaecca z taksama i kardzit stane pradmetam byazlitasnyh sudovyh razboray pamizh im i Brytanskim uradam u 1894 i 1895 gg taksama skladaecca z nitraglicerynu i porahu prychym dasledchyki zhadali vykarystoyvac samy nitryravany zajmennik porahu nerastvaralny y sumesyah efiru i spirtu tym chasam yak Nobelem bylo prapanavana vykarystanne mensh nitryravanyh formay rastvaralnyh u dadzenyh sumesyah Pytanne yskladnyalasya tym shto na praktycy praktychna nemagchyma prygatavac adnu z formay u chystym vyglyadze bez prymeshki drugoj U kanchatkovym vyniku sud vynes pastanovu ne y karysc Nobelya Ad vytvorchasci dynamitu inshyh vybuhovyh rechyvay i ad raspracovak naftavyh palyoy Baku Tavarystva u yakih yon i yago braty i sygrali vazhkuyu rolyu Alfred Nobel nazapasiy znachnuyu mayomasc Nobeleyskaya premiyaAsnoyny artykul Nobeleyskaya premiya Gladiolus Alfred Nobel u Minskim batanichnym sadze Hibnaya publikacyya y 1888 Nobelya y adnoj z francuzskih gazet z vymovaj vynahodstva im dynamitu lichycca toj padzeyaj yakoe padpihnula Nobelya da rashennya pakinuc paslya svayoj smerci nejkuyu bolsh kashtoynuyu spadchynu 27 listapada 1895 u Shvecka narvezhskim klube y Paryzhy Nobel padpisay svayo zavyashchanne pavodle yakoga vyalikaya chastka yago mayomasci pavinna byla pajsci na zasnavanne premii yakaya prysudzhaecca pa za zalezhnascyu ad nacyyanalnasci Fond Nobeleyskaj premii sklala suma y 31 milyon kron ZnoskiLundstrom R Alfred B Nobel S 97 Praverana 17 snezhnya 2016 lt a href https wikidata org wiki Track Q28062191 gt lt a gt Jakob och Johannes kyrkoarkiv Fodelse och dopbocker SE SSA 0008 C I a 21 1828 1844 bildid C0054707 00124 S 174 Praverana 22 krasavika 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q10501038 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q64166606 gt lt a gt Alfred B Nobel 1917 lt a href https wikidata org wiki Track Q379406 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1724971 gt lt a gt Alfred Nobel 1833 1896Established the Nobel Prizes for the Greatest Benefit to Mankind Alfred Nobel Timeline Nobel Foundation lt a href https wikidata org wiki Track Q1781959 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23684016 gt lt a gt Nobel ALFRED BERNHARD https web archive org web 20200612034806 http www svenskagravar se gravsatt 45613868 Svenskagravar se Praverana 28 sakavika 2017 lt a href https wikidata org wiki Track Q26699962 gt lt a gt Sten nr 66 Alfred Nobel norrabegravningsplatsen se Praverana 5 chervenya 2017 lt a href https wikidata org wiki Track Q28003261 gt lt a gt Kafedra fizhimii RGU NOBEL Nobel Alfred Bernhard Arhivavana 30 sakavika 2013 http www dengi info com archive article php aid 1097 Arhivavana 22 listapada 2010 LitaraturaLyavonava E Na karysc chalavectva Pra Alfreda Nobelya i Nobeleyskuyu premiyu LiM 41 4739 18 kastrychnika 2013 SpasylkiU Vikicytatniku yosc staronka pa teme Alfreda Nobelya Na Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Alfred Nobel http www peoples ru finans undertake nobel Alfred Nobel Artykul Oldena Uitmena Arhivavana 2 kastrychnika 2009 Alfred Nobel i nobeleyski ruh yak sacyyalny fenomen XX stagoddzi Arhivavana 15 krasavika 2009 Ruski kapital Ad Dzyamidavyh da Nobelyay Alfred Nobel Biyagrafiya Arhivavana 11 studzenya 2012 Igar Safronay Chalavek yakoga ne veday nihto Arhivavana 8 sakavika 2016 Gl taksama