Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Камітэ́т дзяржа́ўнай бяспе́кі Белару́скай CCP (КДБ Беларускай ССР) — рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы забеспячэння дзяржаўнай бяспекі, які меў статус камітэта. Існаваў у перыяд з 1954 года па 19 верасня 1991 года. З 1954 года па 1977 год насіў назву «Камітэт дзяржаўнай бяспекі пры Савеце Міністраў Беларускай ССР». Пачынаючы з 1978 года і па 1991 год называўся «Камітэт дзяржаўнай бяспекі Беларускай ССР» і працаваў у структуры апарату саюзнай КДБ СССР.
| Камітэт дзяржаўнай бяспекі Беларускай ССР | |
|---|---|
 Эмблема КДБ | |
 Будынак КДБ на прасп.Леніна | |
Агульная інфармацыя | |
| Краіна | |
| Юрысдыкцыя | KGB |
| Дата стварэння | 25 снежня 1918 |
| Дата скасавання | 18 верасня 1991 |
| Заменена на | Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь |
| Кіраўніцтва дзейнасцю ажыццяўляе | Савет Міністраў БССР (1954-1978) КДБ СССР (1978-1991) |
| Вышэйшае ведамства | KGB |
| Штаб-кватэра | |
Гісторыя КДБ Беларускай ССР
Папярэднікі
20 снежня 1917 г. — утварэнне Усерасійскай надзвычайнай камісіі па барацьбе з контррэвалюцыяй і сабатажам (УНК, руск.: ВЧК) (кіраўнік — Ф. Э. Дзяржынскі). Стварэнне і станаўленне нацыянальнай спецслужбы на беларускай зямлі ажыццяўлялася ў няпростых умовах. З першых дзён свайго існавання НК абараняла суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць дзяржавы, вяла барацьбу з разведвальна-падрыўной дзейнасцю замежных дзяржаў, антысавецкімі змовамі і шматлікімі бандамі, якія складаліся з рэшткаў разгромленых белых армій і крымінальных элементаў.
У 20-я гады мінулага стагоддзя чэкісты прымалі непасрэдны ўдзел у вырашэнні самых складаных народнагаспадарчых і сацыяльных праблем: барацьбе з голадам, разрухай і перабоямі ў працы транспарту, эпідэміяй тыфу, садзейнічалі нарыхтоўках харчавання і паліва, ратавалі беспрытульных і змучаных голадам дзяцей.
1 сакавіка 1922 года пры Цэнтральным Выканаўчым Камітэце БССР (ДПУ БССР) утвараецца ДПУ (руск.: ГПУ) (кіраўнік — Я. К. Ольскі).
Пасля заканчэння Грамадзянскай вайны неабходнасць у спецыяльным органе, які меў надзвычайныя правы і паўнамоцтвы, адпала, і НК была скасаваная. Яе пераемнікам стала утворанае 1 сакавіка 1922 г. Дзяржаўнае палітычнае ўпраўленне пры ЦВК Беларусі, а з 15 ліпеня 1934 г. — НКУС БССР.
Асноўнай задачай гэтых органаў з'яўлялася барацьба са шпіянажам, дыверсіямі і тэрорам.
Іх супрацоўнікі ўжо ў тыя часы ажыццяўлялі складаныя аператыўныя мерапрыемствы супраць замежных падрыўных арганізацый, дзейнічалі высокапрафесійна і вынікова. Падчас адной з такіх аперацый у жніўні 1924 г. быў выведзены з-за мяжы і арыштаваны ў Мінску кіраўнік тэрарыстычнай арганізацыі «Народны саюз абароны радзімы і свабоды» (НСАРіС) Барыс Савінкоў.
Трагічныя падзеі 30-х гадоў ХХ ст. закранулі і органы дзяржбяспекі. Рэпрэсіям падвергнуліся каля 20 тысяч супрацоўнікаў НКУС.
15 ліпеня 1934 г. — стварэнне НКУС БССР на чале з Л. М. Закоўскім.
У перадваенны час, перыяд Вялікай Айчыннай вайны і пасляваенныя гады — шматлікія рэарганізацыі органаў дзяржбяспекі БССР у адпаведнасці са структурай органаў дзяржбяспекі СССР (НКДБ — НКУС — МДБ — МУС).
C 1941 па 1945 гады аператыўнымі групамі НКУС-НКДБ БССР былі выяўленыя і абясшкоджаныя 22 разведвальна-дыверсійныя школы абвера, 36 рэзідэнтур і звыш 6,5 тысяч агентаў нямецкай разведкі. Загінула 360 супрацоўнікаў дзяржбяспекі рэспублікі, 254 атрымалі раненні, 60 чалавек прапалі без вестак. 14 чэкістаў былі ўдастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза.
З'яўленне КДБ Беларускай ССР
У сярэдзіне 1950-х гадоў пачаўся новы, супярэчлівы і складаны этап развіцця савецкага грамадства, які патрабаваў рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бяспекі. Перад органамі Камітэта дзяржаўнай бяспекі былі пастаўлены наступныя задачы: вядзенне разведвальнай работы ў капіталістычных краінах, барацьба з шпіенскай, дыверсійнай, тэрарыстычнай і іншай падрыўной дзейнасцю замежных разведак унутры краіны, барацьба з варожай дзейнасцю антысавецкіх элементаў ўнутры СССР, контрвыведніцкая праца ва Узброеных сілах, арганізацыя шыфравальнай і дэшыфравальнай справы, ахова кіраўнікоў партыі і ўрада.
13 сакавіка 1954 года — рэформа МУС СССР, у ходзе якой быў створаны Камітэт дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў (СМ) СССР.
19 мая 1954 года — утварэнне КДБ пры СМ БССР на чале з А. І. Перапяліцыным.
Снежань 1978 года — утварэнне самастойнага КДБ СССР і стварэнне адпаведных рэспубліканскіх структур.
Роспуск
27 ліпеня 1990 года Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце. 25 жніўня 1991 года беларускія заканадаўцы надалі Дэкларацыі статус канстытуцыйнага закона. Пачаўся новы этап развіцця беларускай дзяржавы.
Усе гэта непасрэдна адбілася і на дзейнасці беларускіх органаў дзяржаўнай бяспекі. З перайменаваннем Беларускай ССР у верасні 1991 года ў Рэспубліку Беларусь КДБ БССР быў перайменаваны ў КДБ Рэспублікі Беларусь. Змяніліся функцыі і задачы чэкісцкага апарату. Адной з галоўных яго задач стала абарона канстытуцыйнага ладу і дзяржаўнага суверэнітэту маладой беларускай дзяржавы, яго эканамічных і палітычных інтарэсаў.
Кіраўніцтва КДБ БССР
Старшыня НК БССР
(1889-1937) | ||
(1889-19**) |
Старшыня ДПУ пры СНК БССР
(1898-1937) | |||
(1894-1937) |  капітан ДБ | ||
(1889-1937) | |||
(1894-1937) |  камісар ДБ 2 рангу | ||
(1890-1938) |  камісар ДБ 3 рангу | ||
(1892-1940) |  камісар ДБ 1 рангу | ||
(1896-1938) | камісар ДБ 1 рангу | ||
(1894-1938) | камісар ДБ 1 рангу |
Народны камісар унутраных спраў БССР
(1894-1938) | камісар ДБ 1 рангу | ||
(1896-1938) | камісар ДБ 2 рангу | ||
(1897-1937) | камісар ДБ 2 рангу | ||
(1901-1939) | камісар ДБ 3 рангу | ||
(1897-1940) |  маёр ДБ | ||
(1900-1955) |  старшы маёр ДБ | ||
камісар ДБ 3 рангу | |||
 генерал-лейтэнант |
Міністр Дзяржаўнай бяспекі БССР
(1900-1955) | генерал-лейтэнант | ||
(1905-1968) |  генерал-маёр |
Старшыня КДБ пры СМ БССР
(1913-1967) | генерал-маёр | ||
(1918-2003) | генерал-маёр | ||
(1913-1983) | генерал-маёр | ||
генерал-лейтэнант |
Старшыня КДБ БССР
(1927-2006) | генерал-маёр | ||
генерал-лейтэнант | |||
(1932-2002) | генерал-лейтэнант |
Гл. таксама
- Камітэт дзяржаўнай бяспекі СССР
- Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
Літаратура
- Петров. Н. В. Кто руководил органами госбезопасности 1941—1954. Справочник. Москва, Общество «Мемориал», «Звенья», 2010
- Энциклопедия секретных служб России. — Москва: АСТ, 2004.
- Мозохин О.Б. Образование и организация деятельности ВЧК-ОГПУ. М.,2005.
- Попов В.П. Государственный террор в Советской России. 1923-1953. М.,1994.
- Хлобустов О. КГБ: страницы истории. М.,2010.
- Свяжин Д.А. Образование ГПУ-ОГПУ. М.,2010.
- Комитет государственной безопасности Республики Беларусь Архівавана 8 чэрвеня 2016.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Kamite t dzyarzha ynaj byaspe ki Belaru skaj CCP KDB Belaruskaj SSR respublikanski organ dzyarzhaynaga kiravannya y sfery zabespyachennya dzyarzhaynaj byaspeki yaki mey status kamiteta Isnavay u peryyad z 1954 goda pa 19 verasnya 1991 goda Z 1954 goda pa 1977 god nasiy nazvu Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki pry Savece Ministray Belaruskaj SSR Pachynayuchy z 1978 goda i pa 1991 god nazyvaysya Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Belaruskaj SSR i pracavay u struktury aparatu sayuznaj KDB SSSR Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Belaruskaj SSREmblema KDBBudynak KDB na prasp LeninaAgulnaya infarmacyyaKraina BSSRYurysdykcyya KGBData stvarennya 25 snezhnya 1918Data skasavannya 18 verasnya 1991Zamenena na Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Respubliki BelarusKiraynictva dzejnascyu azhyccyaylyae Savet Ministray BSSR 1954 1978 KDB SSSR 1978 1991 Vyshejshae vedamstva KGBShtab kvatera praspekt NezalezhnasciGistoryya KDB Belaruskaj SSRPapyaredniki 20 snezhnya 1917 g utvarenne Userasijskaj nadzvychajnaj kamisii pa baracbe z kontrrevalyucyyaj i sabatazham UNK rusk VChK kiraynik F E Dzyarzhynski Stvarenne i stanaylenne nacyyanalnaj specsluzhby na belaruskaj zyamli azhyccyaylyalasya y nyaprostyh umovah Z pershyh dzyon svajgo isnavannya NK abaranyala suverenitet i terytaryyalnuyu celasnasc dzyarzhavy vyala baracbu z razvedvalna padryynoj dzejnascyu zamezhnyh dzyarzhay antysaveckimi zmovami i shmatlikimi bandami yakiya skladalisya z reshtkay razgromlenyh belyh armij i kryminalnyh elementay U 20 ya gady minulaga stagoddzya chekisty prymali nepasredny ydzel u vyrashenni samyh skladanyh narodnagaspadarchyh i sacyyalnyh prablem baracbe z goladam razruhaj i peraboyami y pracy transpartu epidemiyaj tyfu sadzejnichali naryhtoykah harchavannya i paliva ratavali besprytulnyh i zmuchanyh goladam dzyacej 1 sakavika 1922 goda pry Centralnym Vykanaychym Kamitece BSSR DPU BSSR utvaraecca DPU rusk GPU kiraynik Ya K Olski Paslya zakanchennya Gramadzyanskaj vajny neabhodnasc u specyyalnym organe yaki mey nadzvychajnyya pravy i paynamoctvy adpala i NK byla skasavanaya Yae peraemnikam stala utvoranae 1 sakavika 1922 g Dzyarzhaynae palitychnae ypraylenne pry CVK Belarusi a z 15 lipenya 1934 g NKUS BSSR Asnoynaj zadachaj getyh organay z yaylyalasya baracba sa shpiyanazham dyversiyami i teroram Ih supracoyniki yzho y tyya chasy azhyccyaylyali skladanyya aperatyynyya merapryemstvy suprac zamezhnyh padryynyh arganizacyj dzejnichali vysokaprafesijna i vynikova Padchas adnoj z takih aperacyj u zhniyni 1924 g byy vyvedzeny z za myazhy i aryshtavany y Minsku kiraynik terarystychnaj arganizacyi Narodny sayuz abarony radzimy i svabody NSARiS Barys Savinkoy Tragichnyya padzei 30 h gadoy HH st zakranuli i organy dzyarzhbyaspeki Represiyam padvergnulisya kalya 20 tysyach supracoynikay NKUS 15 lipenya 1934 g stvarenne NKUS BSSR na chale z L M Zakoyskim U peradvaenny chas peryyad Vyalikaj Ajchynnaj vajny i paslyavaennyya gady shmatlikiya rearganizacyi organay dzyarzhbyaspeki BSSR u adpavednasci sa strukturaj organay dzyarzhbyaspeki SSSR NKDB NKUS MDB MUS C 1941 pa 1945 gady aperatyynymi grupami NKUS NKDB BSSR byli vyyaylenyya i abyasshkodzhanyya 22 razvedvalna dyversijnyya shkoly abvera 36 rezidentur i zvysh 6 5 tysyach agentay nyameckaj razvedki Zaginula 360 supracoynikay dzyarzhbyaspeki respubliki 254 atrymali ranenni 60 chalavek prapali bez vestak 14 chekistay byli ydastoeny vysokaga zvannya Geroya Saveckaga Sayuza Z yaylenne KDB Belaruskaj SSR U syaredzine 1950 h gadoy pachaysya novy supyarechlivy i skladany etap razviccya saveckaga gramadstva yaki patrabavay rearganizacyi organay dzyarzhaynaj byaspeki Perad organami Kamiteta dzyarzhaynaj byaspeki byli pastayleny nastupnyya zadachy vyadzenne razvedvalnaj raboty y kapitalistychnyh krainah baracba z shpienskaj dyversijnaj terarystychnaj i inshaj padryynoj dzejnascyu zamezhnyh razvedak unutry krainy baracba z varozhaj dzejnascyu antysaveckih elementay ynutry SSSR kontrvyvednickaya praca va Uzbroenyh silah arganizacyya shyfravalnaj i deshyfravalnaj spravy ahova kiraynikoy partyi i yrada 13 sakavika 1954 goda reforma MUS SSSR u hodze yakoj byy stvorany Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki KDB pry Savece Ministray SM SSSR 19 maya 1954 goda utvarenne KDB pry SM BSSR na chale z A I Perapyalicynym Snezhan 1978 goda utvarenne samastojnaga KDB SSSR i stvarenne adpavednyh respublikanskih struktur Rospusk 27 lipenya 1990 goda Vyarhoyny Savet BSSR prynyay Deklaracyyu ab dzyarzhaynym suverenitece 25 zhniynya 1991 goda belaruskiya zakanadaycy nadali Deklaracyi status kanstytucyjnaga zakona Pachaysya novy etap razviccya belaruskaj dzyarzhavy Use geta nepasredna adbilasya i na dzejnasci belaruskih organay dzyarzhaynaj byaspeki Z perajmenavannem Belaruskaj SSR u verasni 1991 goda y Respubliku Belarus KDB BSSR byy perajmenavany y KDB Respubliki Belarus Zmyanilisya funkcyi i zadachy chekisckaga aparatu Adnoj z galoynyh yago zadach stala abarona kanstytucyjnaga ladu i dzyarzhaynaga suverenitetu maladoj belaruskaj dzyarzhavy yago ekanamichnyh i palitychnyh intaresay Kiraynictva KDB BSSRStarshynya NK BSSR Imya Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyViktar Ivanavich Yarkin 1889 1937 22 studzenya 1918 1920Alyaksandr Iosifavich Rotenberg 1889 19 1920 1 chervenya 1921Starshynya DPU pry SNK BSSR Imya Zvanne Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyYan Kalikstavich Olski 1898 1937 1 chervenya 1921 1 lyutaga 1923Stanislay Francavich Pintal 1894 1937 kapitan DB 1 lyutaga 1923 1 sakavika 1924Pilip Dzyam yanavich Myadzvedz 1889 1937 7 krasavika 1924 3 snezhnya 1925Raman Alyaksandravich Pilyar 1894 1937 kamisar DB 2 rangu 3 snezhnya 1925 1 listapada 1929Rygor Yakaylevich Rapaport 1890 1938 kamisar DB 3 rangu 1 listapada 1929 20 sakavika 1931Stanislay Francavich Redens 1892 1940 kamisar DB 1 rangu 1 maya 1931 1 chervenya 1931German Pyatrovich Matson 1896 1938 kamisar DB 1 rangu 27 chervenya 1931 4 krasavika 1932Leanid Mihajlavich Zakoyski 1894 1938 kamisar DB 1 rangu 10 krasavika 1932 10 lipenya 1934Narodny kamisar unutranyh spray BSSR Imya Zvanne Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyLeanid Mihajlavich Zakoyski 1894 1938 kamisar DB 1 rangu 15 lipenya 1934 10 snezhnya 1934Izrail Majseevich Lyapleyski 1896 1938 kamisar DB 2 rangu 10 snezhnya 1934 28 listapada 1936Georgij Andreevich Malchanay 1897 1937 kamisar DB 2 rangu 28 listapada 1936 3 lyutaga 1937Barys Davydavich Berman 1901 1939 kamisar DB 3 rangu 4 sakavika 1937 22 maya 1938Alyaksej Alyakseevich Nasedkin 1897 1940 mayor DB 22 maya 1938 17 snezhnya 1938Layrencij Famich Canava 1900 1955 starshy mayor DB 17 snezhnya 1938 15 sakavika 1946kamisar DB 3 rangugeneral lejtenantMinistr Dzyarzhaynaj byaspeki BSSR Imya Zvanne Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyLayrencij Famich Canava 1900 1955 general lejtenant 15 sakavika 1946 29 kastrychnika 1951Mihail Ivanavich Baskakay 1905 1968 general mayor 6 lyutaga 1952 16 sakavika 1953Starshynya KDB pry SM BSSR Imya Zvanne Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyAlyaksandr Ivanavich Perapyalicyn 1913 1967 general mayor 6 krasavika 1954 31 zhniynya 1959Vasil Ivanavich Pyatroy 1918 2003 general mayor 13 kastrychnika 1959 10 zhniynya 1970general lejtenantYakay Prakopavich Nikulkin 1913 1983 general mayor 23 chervenya 1970 4 zhniynya 1980general lejtenantStarshynya KDB BSSR Imya Zvanne Data pryznachennya na pasadu Data znyaccya z pasadyVeniyamin Georgievich Baluey 1927 2006 general mayor 4 zhniynya 1980 24 listapada 1990general lejtenantEduard Ivanavich Shyrkoyski 1932 2002 general lejtenant 16 listapada 1990 verasen 1991Gl taksamaKamitet dzyarzhaynaj byaspeki SSSR Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Respubliki BelarusLitaraturaPetrov N V Kto rukovodil organami gosbezopasnosti 1941 1954 Spravochnik Moskva Obshestvo Memorial Zvenya 2010 Enciklopediya sekretnyh sluzhb Rossii Moskva AST 2004 Mozohin O B Obrazovanie i organizaciya deyatelnosti VChK OGPU M 2005 Popov V P Gosudarstvennyj terror v Sovetskoj Rossii 1923 1953 M 1994 Hlobustov O KGB stranicy istorii M 2010 Svyazhin D A Obrazovanie GPU OGPU M 2010 Komitet gosudarstvennoj bezopasnosti Respubliki Belarus Arhivavana 8 chervenya 2016