GNU General Public License скарочана GNU GPL або проста GPL Агульная грамадская ліцэнзія GNU гэта ліцэнзія на свабоднае

GNU General Public License (скарочана GNU GPL або проста GPL, Агульная грамадская ліцэнзія GNU) — гэта ліцэнзія на свабоднае праграмнае забеспячэнне, якая гарантуе карыстальнікам свабоду выкарыстання, вывучэння, распаўсюджвання і мадыфікацыі праграмнага забеспячэння. Ліцэнзія была напісана заснавальнікам Фонду свабоднага праграмнага забеспячэння Рычардам Столманам для праекта GNU. Ліцэнзія GNU GPL з’яўляецца капілефт-ліцэнзіяй, гэта азначае, што любая вытворная праца павінна распаўсюджвацца на тых жа або эквівалентных умовах. Існуе менш абмежавальная ліцэнзія Lesser General Public License (GNU LGPL). Яшчэ менш абмежаванняў накладаюць дазвольныя ліцэнзіі на праграмнае забеспячэнне, такія як ліцэнзіі , MIT і .

Гісторыя

Ліцэнзія GPL была напісана Рычардам Столманам у 1989 годзе для выкарыстання з праграмамі, выпушчанымі ў рамках праекта GNU. Першапачатковая GPL была заснавана на ліцэнзіях GNU Emacs, GNU Debugger і GNU C Compiler. Гэтыя ліцэнзіі ўтрымлівалі падобныя палажэнні да сучаснай GPL, аднак былі спецыфічнымі для кожнай праграмы, што рабіла іх несумяшчальнымі. Мэта Столмана складалася ў тым, каб стварыць адну ліцэнзію, якую можна было б выкарыстоўваць для любога праекта.

Другая версія ліцэнзіі (GPLv2) была выпушчана ў 1991 годзе. Аднак GPLv2 дазваляла выкарыстоўваць праграмнае забеспячэнне спосабамі, якія супярэчаць мэтам ліцэнзіі. Версія GPLv3 была распрацавана для вырашэння гэтай праблемы і была афіцыйна выпушчана 29 чэрвеня 2007 года.

Умовы ліцэнзіі

Умовы ліцэнзіі павінны быць даступныя кожнаму, хто атрымлівае копію твора, да якога прыменена GPL («ліцэнзіят»). Любы ліцэнзіят, які прытрымліваецца палажэнняў і ўмоў, атрымлівае дазвол на змяненне працы, а таксама на капіраванне і распаўсюджванне працы або любой вытворнай версіі. Ліцэнзіят мае права спаганяць плату за гэтую паслугу або рабіць гэта бясплатна. Гэты пункт адрознівае GPL ад ліцэнзій на праграмнае забеспячэнне, якія забараняюць камерцыйнае распаўсюджванне. Фонд свабоднага праграмнага забеспячэння сцвярджае, што свабоднае праграмнае забеспячэнне не павінна накладваць абмежаванні на камерцыйнае выкарыстанне, а GPL прама сцвярджае, што творы GPL могуць быць прададзены любой цаной.

GPL дадаткова сцвярджае, што дыстрыб’ютар не можа накладаць далейшыя абмежаванні на правы, прадастаўленыя GPL. Гэта забараняе такія дзеянні, як распаўсюджванне праграмнага забеспячэння ў адпаведнасці з пагадненнем аб неразгалошванні або кантрактам.

Пры выключна прыватным выкарыстанні — без продажу і распаўсюджвання — код праграмнага забеспячэння можа быць зменены, а яго часткі выкарыстаны паўторна без неабходнасці публікацыі зыходнага кода. Для продажу або распаўсюджвання канчатковым карыстальнікам павінен быць даступны ўвесь зыходны код, у тым ліку любыя змены і дапаўненні кода — у такім выпадку ліцэнзія выкарыстоўваецца, каб гарантаваць, што канечныя карыстальнікі захаваюць свабоды GPL.

Ліцэнзія ці кантракт?

GPL была распрацавана як ліцэнзія, а не кантракт. Юрыдычнае адрозненне паміж ліцэнзіяй і кантрактам з’яўляецца важным у некаторых юрысдыкцыях агульнага права: кантракты рэгулююцца дагаворным правам, у той час як ліцэнзіі рэгулююцца законам аб аўтарскім праве. Аднак гэтае адрозненне не карысна ў многіх юрысдыкцыях, дзе няма адрозненняў паміж кантрактамі і ліцэнзіямі.

У красавіку 2017 года федэральны суд ЗША пастанавіў, што ліцэнзія на адкрыты зыходны код з’яўляецца кантрактам, які падлягае выкананню.

Прававы статус

Першае вядомае парушэнне GPL адбылося ў 1989 годзе, калі NeXT пашырыла кампілятар GCC для падтрымкі Objective-C, але не апублікавала змены. Пасля запыту яны стварылі публічны патч. Ніякіх прававых наступстваў за гэта парушэнне не адбылося.

У 2002 годзе MySQL AB падала ў акруговы суд ЗША на кампанію Progress NuSphere за парушэнне аўтарскіх правоў. NuSphere выкарыстала код MySQL, ліцэнзаваны GPL, у праграме NuSphere Gemini без захавання ліцэнзіі. Пасля папярэдняга слухання 27 лютага 2002 г. бакі правялі перамовы і ў выніку падпісалі пагадненне. Пасля слухання Фонд свабоднага праграмнага забеспячэння пракаментаваў, што «суддзя дала зразумець, што лічыць GNU GPL ліцэнзіяй, якая мае законную сілу».

6 верасня 2006 г. праект gpl-violations.org перамог у судовым працэсе супраць D-Link Germany GmbH: D-Link выкарыстала часткі ядра Linux у іх прыладах захоўвання даных. У рашэнні гаварылася, што GPL з’яўляецца сапраўдным, юрыдычна абавязковым і мае сілу ў нямецкім судзе.

11 снежня 2008 года Фонд свабоднага праграмнага забеспячэння падаў у суд на Cisco Systems за парушэнне аўтарскіх правоў на праграмныя пакеты coreutils, readline, Parted, Wget, GNU Compiler Collection, binutils і GNU Debugger яе падраздзяленнем Linksys, якія Linksys распаўсюджвае ў сваіх бесправадных маршрутызатарах. Пасля шасці гадоў неаднаразовых скаргаў з боку фонду і адсутнасць дзеянняў з боку Linksys, Фонд свабоднага праграмнага забеспячэння прыцягнуў Cisco да суда. Cisco ўрэгулявала справу праз шэсць месяцаў, пагадзіўшыся прызначыць дырэктара па бясплатным праграмным забеспячэнні для Linksys, паведаміць атрымальнікам прадуктаў Linksys аб іх правах у адпаведнасці з GPL, зрабіць зыходны код праграм фонда свабодна даступным на вэб-сайце, а таксама зрабіць грашовы ўнёсак у фонд.

20 ліпеня 2021 года распрацоўшчыкі шахматнага рухавіка з адкрытым зыходным кодам Stockfish падалі ў суд на стваральніка шахматнага праграмнага забеспячэння ChessBase за парушэнне ліцэнзіі GPLv3. Сцвярджалася, што Chessbase унесла толькі нязначныя змены ў код Stockfish і прадала новыя рухавікі сваім кліентам. Кампанія ChessBase парушыла ліцэнзію, не распаўсюджваючы гэтыя прадукты як бясплатнае праграмнае забеспячэнне ў адпаведнасці з GPL. Праз год, 7 лістапада 2022 года, абодва бакі дасягнулі пагаднення і спынілі спрэчку. ChessBase абавязалася не прадаваць прадукты, якія змяшчаюць код Stockfish, і праінфармаваць аб гэтым сваіх кліентаў паведамленнем на сваіх вэб-старонках. Аднак праз год ліцэнзія Chessbase была адноўлена. Кампанія Stockfish не патрабавала кампенсацыі шкоды або фінансавай кампенсацыі.

Гл. таксама

Зноскі

Top 20 licenses. dead (нявызн.). Black Duck Software (19 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы 19 July 2016.
GNU Emacs Copying Permission Notice (1985) (нявызн.). GitHub.
The History of the GPL (нявызн.).
Presentation at the second international GPLv3 conference, held in Porto Alegre (нявызн.).
Why Upgrade to GPL Version 3 --GPLv3 (нявызн.). Fsf.org.
FSF releases the GNU General Public License, version 3 – Free Software Foundation – working together for free software (нявызн.). Fsf.org.
Selling Free Software (нявызн.). GNU Project.
GPL FAQ: GPL require source posted to public (нявызн.). GNU Project. Free Software Foundation.
Don't Let 'Intellectual Property' Twist Your Ethos (нявызн.).
"Viral contracts or unenforceable documents? Contractual validity of copyleft licenses". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= ()
Keith Collins. A federal court has ruled that an open-source license is an enforceable contract (нявызн.) (11 мая 2017).
12 Years of GPL Compliance: A Historical Perspective, by Bradley Kuhn Slide 10
Common Lisp, Readline and GPL, Mail on 6 November, 21:31
Welte, Harald. gpl-violations.org project prevails in court case on GPL violation by (нявызн.). gpl-violations.org (22 верасня 2006).
D-Link Judgement (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 красавіка 2013. Праверана 25 сакавіка 2023.
"FSF Settles Suit Against Cisco" (Press release). Free Software Foundation. 20 May 2009.
Our lawsuit against ChessBase - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.
Statement on Fat Fritz 2 - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.
ChessBase GmbH and the Stockfish team reach an agreement and end their legal dispute - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.

Спасылкі

Агульная грамадская ліцэнзія GNU v3.0 (англ.)
Агульная грамадская ліцэнзія GNU v2.0 (англ.) — Фонд свабоднага праграмнага забеспячэння прызнаў гэтую версію састарэлай, але яна ўсё яшчэ выкарыстоўваецца многімі праграмнымі праектамі, уключаючы ядро Linux і пакеты GNU.
Агульная грамадская ліцэнзія GNU v1.0 (англ.)
Агульная грамадская ліцэнзія Emacs (англ.), версія ад лютага 1988 г., прамая папярэдніца GNU GPL
Частыя пытанні аб GPL (англ.)

[blackduck2015-1] Top 20 licenses. dead (нявызн.). Black Duck Software (19 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы 19 July 2016.

[2] GNU Emacs Copying Permission Notice (1985) (нявызн.). GitHub.

[history_of_gpl-3] The History of the GPL (нявызн.).

[gplv3conf-4] Presentation at the second international GPLv3 conference, held in Porto Alegre (нявызн.).

[5] Why Upgrade to GPL Version 3 --GPLv3 (нявызн.). Fsf.org.

[gpl3launch-6] FSF releases the GNU General Public License, version 3 – Free Software Foundation – working together for free software (нявызн.). Fsf.org.

[Selling_Free_Software-7] Selling Free Software (нявызн.). GNU Project.

[8] GPL FAQ: GPL require source posted to public (нявызн.). GNU Project. Free Software Foundation.

[9] Don't Let 'Intellectual Property' Twist Your Ethos (нявызн.).

[10] "Viral contracts or unenforceable documents? Contractual validity of copyleft licenses". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= ()

[11] Keith Collins. A federal court has ruled that an open-source license is an enforceable contract (нявызн.) (11 мая 2017).

[12] 12 Years of GPL Compliance: A Historical Perspective, by Bradley Kuhn Slide 10

[13] Common Lisp, Readline and GPL, Mail on 6 November, 21:31

[14] Welte, Harald. gpl-violations.org project prevails in court case on GPL violation by (нявызн.). gpl-violations.org (22 верасня 2006).

[15] D-Link Judgement (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 красавіка 2013. Праверана 25 сакавіка 2023.

[16] "FSF Settles Suit Against Cisco" (Press release). Free Software Foundation. 20 May 2009.

[17] Our lawsuit against ChessBase - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.

[18] Statement on Fat Fritz 2 - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.

[19] ChessBase GmbH and the Stockfish team reach an agreement and end their legal dispute - Stockfish - Open Source Chess Engine (нявызн.). stockfishchess.org.