Chiranthodendron

Chiranthodendron — род кветкавых раслін сямейства мальвавыя (Malvaceae). Уключае адзін від дрэў, Chiranthodendron pentadactylon.

Chiranthodendron
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Мальвакветныя Сямейства:  Мальвавыя Падсямейства:  Род:  Chiranthodendron
Міжнародная навуковая назва
Chiranthodendron
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   845713 NCBI   93755 IPNI   30466090-2

Назвы

Дрэва называюць д’ябальскай, малпавай або мексіканскай рукой ці ручной кветкай па-англійску, дрэва маленькіх рук па-іспанску і пальмавая кветка на мове науатль, дзякуючы яго характэрным чырвоным кветкам, якія нагадваюць адкрытыя чалавечыя далоні. Навуковая назва азначае «дрэва-кветка з пяццю пальцамі».

Апісанне

Від родам з Гватэмалы і поўдня Мексікі. На вільготных схілах дрэвы могуць дасягаць 10,5 — 27,5 метраў у вышыню. Незвычайны знешні выгляд расліны з «рукамі» стымуляваў вырошчванне ў садах па ўсім свеце, у першую чаргу ў Паўночнай Амерыцы, дзе ён добра расце побач з родным арэалам. Лісце буйное і неглыбока лопасцевае, з карычневым покрывам на ніжнім баку. Характэрныя кветкі з’яўляюцца ў канцы вясны і пачатку лета; пяць тычынак доўгія, загнутыя ўверх і ярка-чырвоныя, ствараючы выразнае ўражанне рукі з кіпцюрамі. Плод 7,5 — 10 см даўжынёй, доўгая прадаўгаватая пяцілопасцевая каробачка, якая змяшчае чорнае насенне.

Першапачаткова расліна была апісана з аднаго культываванага асобніка, выгадаванага ў Талука ў , далёка за межамі мясцовага арэала. Ацтэкі шанавалі дрэва.

• Кара
• Струкі
• Лісце
• Раскрытая кветка Chiranthodendron pentadactylon, можна бачыць нектарнік і багата нектару.
• Кветка з жоўтым пылком, створаным тычынкамі.

Міжродавы гібрыд

Цеснае сваяцтва роду з дастатковае, каб атрымаць міжродавы гібрыд × Chiranthofremontia lenzii Henrickson, які мае жоўтыя кветкі і паменшаную форму кіпцюра.

Выкарыстанне

Ацтэкі і іншыя выкарыстоўвалі растворы, якія змяшчалі кветкі дрэва, як сродак ад болі ўнізе жывата і ад праблем з сэрцам. Такія растворы таксама памяншаюць ацёкі і ўзровень халестэрыну ў сыроватцы крыві і, паколькі яны ўтрымліваюць гліказіды і , дзейнічаюць як мачагонныя сродкі. У Мексіцы і частцы Цэнтральнай Амерыкі кветкі экстрагуюць у гарачай вадзе і прымаюць у якасці гарбаты для гэтых медыцынскіх мэтаў. Яе таксама можна выкарыстоўваць вонкава ў якасці мыючага сродку.

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Emory Dean Keoke, Kay Marie Porterfield, Encyclopedia of American Indian Contributions to the World (2002), page 118: «For lower abdominal pain, the patient would be prescribed macpalxochitl (Chiranthodendron)»
4. 2001, Elizabeth McClintock, The trees of Golden Gate Park and San Francisco, edited by Richard Turner (Jr.),
5. Journal of Ethnobiology, published by the Center for Western Studies (Flagstaff, Arizona), volume 3 (1983): «Flor de manita» (Chiranthodendron pentadactylon Larr.), a highly prized and effective heart remedy, is available fresh during the winter months.
6. Nina L. Etkin, Eating on the Wild Side: The Pharmacologic, Ecologic and Social Implications of Using Noncultigens (2000), page 26: The Aztec also used the blossoms of the hand-flower tree (Chiranthodendron pentadactylon) as a blood or heart tonic.
7. Little Hand Flower (нявызн.). Herbal Safety. Праверана 15 March 2024.

Спасылкі

• Larréategui, J.D. (1805). Description Botanique du Chiranthodendron. p. 17.