Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Геалогія (грэч. γῆ «Зямля» + грэч. λόγος «вучэнне, навука») — навука аб складзе, будове і гісторыі развіцця зямной кары і больш глыбокіх сфер Зямлі, заканамернасцях утварэння і пашырэння горных парод, мінералаў, падземных вод і радовішчаў карысных выкапняў. Забяспечвае выяўленне і ацэнку мінеральна-сыравіннавых рэсурсаў. Геалогія — адна з фундаментальных навук аб прыродзе Зямлі і Сусвету. Вылучаюць 3 кірункі геалогіі: апісальны (апісанне мінералаў, горных парод, геалагічных цел), дынамічны (вывучэнне геалагічных працэсаў і іх эвалюцый), гістарычны (гісторыка-геалагічнай рэканструкцыі).
Геалогія падзяляецца на мінералогію, стратыграфію, петраграфію, літалогію, стратыграфію, палеанталогію, палеагеаграфію, тэктоніку, гідрагеалогію, геалогію антрапагена, геалогію інжынерную, дынамічную, структурную, рэгіянальную, марскую, карысных выкапняў.
Працэсы геалагічнага мінулага даследуюцца на падставе вывучэння сучасных працэсаў з улікам эвалюцыі Зямлі. Геалогія карыстаецца метадамі назірання, картаграфавання, свідравання, комплексам геафізічных метадаў, касмічнай і аэрафотаздымкі, аптычнымі, электронна-мікраскапічнымі, рэгенаўскімі, спектральнымі, хімічнымі, ізатопнымі.
Цесна звязана з геаграфічнымі навукамі — геамарфалогіяй, геаграфіяй, кліматалогіяй, гідралогіяй, геадэзіяй, а таксама з навукамі, што вылучыліся з яе — геафізікай і геахіміяй.
Гісторыя
Першыя звесткі пра мінералы, горныя пароды, падземныя воды і пошукі карысных выкапняў ёсць у пісьмовых помніках Старажытнага Егіпта, рукапісах Кітая, працах антычных працах вучоных Старажытных Грэцыі і Старажытнага Рыма: Піфагора, Герадота, Арыстоцеля, Плінія Старэйага. Перыяд да 18 стагоддзя адметны назапашваннем разнастайных фактаў пра склад горных парод, мінералаў, падземных вод. Паняцце геалогія ў сённяшнім разуменні сустракаецца ў навуковых працах Жан-Андрэ Дэлюка (1727—1817). Арас Бенедыкт дэ Сасюр (1740—1799) увёў у навуковы ўжытак тэрмін геалогія ў 1779 годзе. Да гэтага часу выкарыстоўвалася паняцце геагносія. Ж. Кюўе, Л. Элі дэ Бамон, (Францыя), , А. Г. Вернер (Германія), У. Сміт, , Р. І. Мурчысан, , Дж. Гетан (Вялікабрытанія), А. Грэслі (Швейцарыя) сістэматызавалі геалагічныя звесткі, прапанавалі шэраг асноватворных уяўленняў геалогіі, заклалі падмурак геалагічнай навукі, якая канчаткова аформілася ў другой палове XIX — пачатку XX стагоддзя.
Тэарэтычны асновы складаюць вучэнні аб глабальнай тэтконіцы пліт, платформах і геасінкліналях, фацыях і фармацыях, літагенезе, магматызме, рудаўтварэнні, падземных водах. Уклад у развіццё геалогіі зрабілі А.Дз. Архангельскі, М. Бертран, С. М. Бубнаў, А. Вегенер, У. І. Вярнадскі, , Дж. Дана, А. М. Заварыцкі, Э. Зюс, У. А. Кавалеўскі, А. П. Карпінскі, Ф. Ю. Левінсон-Лесінг, Г. Ф. Мірчынк, Дз. В. Наліўкін, У. А. Обручаў, Э. Ог, А. П. Паўлаў, Ф. Дж. Петыджан, М. М. Страхаў, Я. С. Фёдараў, А. Я. Ферсман, В. Я. Хаін, Дж. Хол. М. С. Шацкі, Г. Штыле, А. Л. Яншын і іншыя.
Найбольш раннія геалагічныя даследаванні ў Беларусі вядомы з канца XVII — пачатку XIX ст.
Гл. таксама
- Морфаскульптура
- Калювій
Літаратура
- Геалогія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
- Гістарычная геалогія: вучэбны дапаможнік / В. М. Несцяровіч, Г. І. Літвінюк, Дз. А. Пацыкайлік — Мн.: БДПУ, 2003. — 74 с. — 100 экз. — ISBN 985-435-584-5
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Gealogiya grech gῆ Zyamlya grech logos vuchenne navuka navuka ab skladze budove i gistoryi razviccya zyamnoj kary i bolsh glybokih sfer Zyamli zakanamernascyah utvarennya i pashyrennya gornyh parod mineralay padzemnyh vod i radovishchay karysnyh vykapnyay Zabyaspechvae vyyaylenne i acenku mineralna syravinnavyh resursay Gealogiya adna z fundamentalnyh navuk ab pryrodze Zyamli i Susvetu Vyluchayuc 3 kirunki gealogii apisalny apisanne mineralay gornyh parod gealagichnyh cel dynamichny vyvuchenne gealagichnyh pracesay i ih evalyucyj gistarychny gistoryka gealagichnaj rekanstrukcyi Geolagi za pracaj Gealogiya padzyalyaecca na mineralogiyu stratygrafiyu petragrafiyu litalogiyu stratygrafiyu paleantalogiyu paleageagrafiyu tektoniku gidragealogiyu gealogiyu antrapagena gealogiyu inzhynernuyu dynamichnuyu strukturnuyu regiyanalnuyu marskuyu karysnyh vykapnyay Pracesy gealagichnaga minulaga dasleduyucca na padstave vyvuchennya suchasnyh pracesay z ulikam evalyucyi Zyamli Gealogiya karystaecca metadami nazirannya kartagrafavannya svidravannya kompleksam geafizichnyh metaday kasmichnaj i aerafotazdymki aptychnymi elektronna mikraskapichnymi regenayskimi spektralnymi himichnymi izatopnymi Cesna zvyazana z geagrafichnymi navukami geamarfalogiyaj geagrafiyaj klimatalogiyaj gidralogiyaj geadeziyaj a taksama z navukami shto vyluchylisya z yae geafizikaj i geahimiyaj GistoryyaZhan Andre Delyuk adzin z pachynalnikay suchasnaj gealogii Pershyya zvestki pra mineraly gornyya parody padzemnyya vody i poshuki karysnyh vykapnyay yosc u pismovyh pomnikah Starazhytnaga Egipta rukapisah Kitaya pracah antychnyh pracah vuchonyh Starazhytnyh Grecyi i Starazhytnaga Ryma Pifagora Geradota Arystocelya Pliniya Starejaga Peryyad da 18 stagoddzya admetny nazapashvannem raznastajnyh faktay pra sklad gornyh parod mineralay padzemnyh vod Panyacce gealogiya y syonnyashnim razumenni sustrakaecca y navukovyh pracah Zhan Andre Delyuka 1727 1817 Aras Benedykt de Sasyur 1740 1799 uvyoy u navukovy yzhytak termin gealogiya y 1779 godze Da getaga chasu vykarystoyvalasya panyacce geagnosiya Zh Kyuye L Eli de Bamon Francyya A G Verner Germaniya U Smit R I Murchysan Dzh Getan Vyalikabrytaniya A Gresli Shvejcaryya sistematyzavali gealagichnyya zvestki prapanavali sherag asnovatvornyh uyaylennyay gealogii zaklali padmurak gealagichnaj navuki yakaya kanchatkova aformilasya y drugoj palove XIX pachatku XX stagoddzya Tearetychny asnovy skladayuc vuchenni ab glabalnaj tetkonicy plit platformah i geasinklinalyah facyyah i farmacyyah litageneze magmatyzme rudaytvarenni padzemnyh vodah Uklad u razviccyo gealogii zrabili A Dz Arhangelski M Bertran S M Bubnay A Vegener U I Vyarnadski Dzh Dana A M Zavarycki E Zyus U A Kavaleyski A P Karpinski F Yu Levinson Lesing G F Mirchynk Dz V Naliykin U A Obruchay E Og A P Paylay F Dzh Petydzhan M M Strahay Ya S Fyodaray A Ya Fersman V Ya Hain Dzh Hol M S Shacki G Shtyle A L Yanshyn i inshyya Najbolsh ranniya gealagichnyya dasledavanni y Belarusi vyadomy z kanca XVII pachatku XIX st Gl taksamaMorfaskulptura KalyuvijLitaraturaGealogiya Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 5 Galcy Dagon Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 1997 T 5 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0090 0 t 5 Gistarychnaya gealogiya vuchebny dapamozhnik V M Nescyarovich G I Litvinyuk Dz A Pacykajlik Mn BDPU 2003 74 s 100 ekz ISBN 985 435 584 5