Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шчодры вечар (Шчодрык, Шчодрая куцця, Багатая куцця, Куцця з каўбасой, Куготы, Каза, Конікі, Сільвестр, Куцця святога козліка) — народнае свята "каляднага цыклу", вечар напярэдадні (Старога) Новага года 31 снежня (13 студзеня). Ва ўкраінцаў, беларусаў і на поўдні Расіі больш распаўсюджана назва Шчодры вечар, у цэнтральнай Расіі і на поўначы — Васілёў вечар. Святкаванне яго паходзіць ад старажытнага, імаверна, дахрысціянскага звычаю. Паводле хрысціянскага календара — таксама дзень прападобнай Мелані (Меланкі, Маланкі, Міланкі).
| Шчодры вечар | |
|---|---|
 | |
| М. Андрыёлі. «» у панскім маёнтку. Заходняя Беларусь, XIX стагоддзе | |
| Тып | народна-хрысціянскі |
| інакш | Шчодрык, Куцця з каўбасой, Куготы, Каза, Конікі, Куцця святого козліка |
| Значэнне | сустрэча новага года |
| Адзначаецца | ўсходнімі славянамі |
| Дата | 31 снежня (13 студзеня) |
| Святкаванне | навагодняе калядаванне, ігрышчы, варажбы, ражаны |
| Традыцыі | трапеза са свінінай |
Народныя звычаі
Прыкмячалі, якое надвор'е вечарам: калі неба яснае і шмат зорак, то будзе ўраджай на грыбы; калі ідзе снег і мяцеліца, то будуць раі (Магілёўская губерня).
Шчадравалі пад вокнамі і ў хатах, дзе славілі гаспадароў. Вадзілі «казу» («кабылку», «вала», «тура», «мядзведзя», «жорава») і спявалі песні, галоўнай з якіх была «Го-го-го, каза». адрозніваліся ад калядных у асноўным рэфрэнам. Хадзілі па хатах і са Шчодрай — прыгожа ўбранай дзяўчынай. Адзін з нешматлікіх дзён у народным календары, што амаль не зведаў хрысціянскага ўплыву, захаваў дамінуючы язычніцкі змест. Культ вады, ахвяраванне гусі, пераднавагодняя куцця, варажба, Шчодра, ваджэнне «казы» — складнікі язычніцкага святкавання.
У маскоўскім Стаглаве ўпамінаюцца як «бясоўскія ігрышчы» тры калядныя куцці (глава 92): «Еще же и пьянствомъ подобне же сему творятъ во дньхъ и въ навечерии Рождества Христова, и въ навечерии Василия Великаго, и въ навечерии Богоявления».
У краінах Еўропы таксама папулярныя вобразы свят, звязаных з Раством -- певень, каза, свіння і іншыя. Скандынаўскія народы выкарыстоўваюць ва ўпрыгожаннях ёлкі як падарункамі фігуркамі казла і свінні, а таксама пеўня, голуба і інш. Шырока распаўсюджана ў свеце маска каня.
У Польшчы таксама вадзілі «тураня», «бацяна», «мядзведзя», «ваўка», «арла», «пеўня», «вала», «барана». Ёсць розныя погляды на язычніцкую аснову гэтых персанажаў.
Калядныя святы ў Румыніі заканчваліся абрадам хаджэння дарослых з «казой», «аленем» і фантастычнай птушкай.
Супастаўленне ўкраінскіх і рускіх калядак, як сцвярджаюць даследчыкі У. Чычараў, А. Патабня, У. Проп, уплыў царквы на іх, хрысціянізацыя ў велікаросаў была слабейшай, у маларосаў — мацнейшай. Але па прызнанні таго ж Пропа, у рускіх вобраз казы, які, несумненна, больш архаічны, захаваўся слаба, а «быў больш распаўсюджаны ў беларусаў». X. Яшчуржынскі выказваў думку, што абрад уяўляе «сімвалічнае ганараванне жывёльнага бога Велеса». Я. Карскі выказваў думку, што абрад ідзе ад «сатурскіх вобразаў язычніцкіх Румалляў», запазычаны са Старажытнага Рыма.
Гл. таксама
 | Шчодры вечар на Вікісховішчы |
|---|
Крыніцы
- Этнаграфія Беларусі. Мінск, 1989. С. 491, 542
- Дембовецкий А. С. Опыт описания Могилёвской губернии. — Могилёв-на-Днепре, 1882
- Лозка А. Беларускі народны каляндар. — Мінск: Полымя, 2002. — С. 46.
- Сказания русского народа, собранные Иваном Петровичем Сахаровым — СПб., 1895.
- Календарные обычаи и обряды в странах зарубежной Европы: Зимние праздники. — Минск, 1973
- Пропп В. Я. Русские аграрные праздники: Опыт историко-этнографического исследования. — Л., 1963
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Shchodry vechar Shchodryk Shchodraya kuccya Bagataya kuccya Kuccya z kaybasoj Kugoty Kaza Koniki Silvestr Kuccya svyatoga kozlika narodnae svyata kalyadnaga cyklu vechar napyaredadni Staroga Novaga goda 31 snezhnya 13 studzenya Va ykraincay belarusay i na poydni Rasii bolsh raspaysyudzhana nazva Shchodry vechar u centralnaj Rasii i na poynachy Vasilyoy vechar Svyatkavanne yago pahodzic ad starazhytnaga imaverna dahrysciyanskaga zvychayu Pavodle hrysciyanskaga kalendara taksama dzen prapadobnaj Melani Melanki Malanki Milanki Shchodry vecharM Andryyoli u panskim mayontku Zahodnyaya Belarus XIX stagoddzeTyp narodna hrysciyanskiinaksh Shchodryk Kuccya z kaybasoj Kugoty Kaza Koniki Kuccya svyatogo kozlikaZnachenne sustrecha novaga godaAdznachaecca yshodnimi slavyanamiData 31 snezhnya 13 studzenya Svyatkavanne navagodnyae kalyadavanne igryshchy varazhby razhanyTradycyi trapeza sa svininajNarodnyya zvychaiPrykmyachali yakoe nadvor e vecharam kali neba yasnae i shmat zorak to budze yradzhaj na gryby kali idze sneg i myacelica to buduc rai Magilyoyskaya gubernya Shchadravali pad voknami i y hatah dze slavili gaspadaroy Vadzili kazu kabylku vala tura myadzvedzya zhorava i spyavali pesni galoynaj z yakih byla Go go go kaza adroznivalisya ad kalyadnyh u asnoynym refrenam Hadzili pa hatah i sa Shchodraj prygozha ybranaj dzyaychynaj Adzin z neshmatlikih dzyon u narodnym kalendary shto amal ne zveday hrysciyanskaga yplyvu zahavay daminuyuchy yazychnicki zmest Kult vady ahvyaravanne gusi peradnavagodnyaya kuccya varazhba Shchodra vadzhenne kazy skladniki yazychnickaga svyatkavannya U maskoyskim Staglave ypaminayucca yak byasoyskiya igryshchy try kalyadnyya kucci glava 92 Eshe zhe i pyanstvom podobne zhe semu tvoryat vo dnh i v navecherii Rozhdestva Hristova i v navecherii Vasiliya Velikago i v navecherii Bogoyavleniya U krainah Eyropy taksama papulyarnyya vobrazy svyat zvyazanyh z Rastvom peven kaza svinnya i inshyya Skandynayskiya narody vykarystoyvayuc va yprygozhannyah yolki yak padarunkami figurkami kazla i svinni a taksama peynya goluba i insh Shyroka raspaysyudzhana y svece maska kanya U Polshchy taksama vadzili turanya bacyana myadzvedzya vayka arla peynya vala barana Yosc roznyya poglyady na yazychnickuyu asnovu getyh persanazhay Kalyadnyya svyaty y Rumynii zakanchvalisya abradam hadzhennya daroslyh z kazoj alenem i fantastychnaj ptushkaj Supastaylenne ykrainskih i ruskih kalyadak yak scvyardzhayuc dasledchyki U Chycharay A Patabnya U Prop uplyy carkvy na ih hrysciyanizacyya y velikarosay byla slabejshaj u malarosay macnejshaj Ale pa pryznanni tago zh Propa u ruskih vobraz kazy yaki nesumnenna bolsh arhaichny zahavaysya slaba a byy bolsh raspaysyudzhany y belarusay X Yashchurzhynski vykazvay dumku shto abrad uyaylyae simvalichnae ganaravanne zhyvyolnaga boga Velesa Ya Karski vykazvay dumku shto abrad idze ad saturskih vobrazay yazychnickih Rumallyay zapazychany sa Starazhytnaga Ryma Gl taksamaShchodry vechar na VikishovishchyNovy god Persha KalyadaKrynicyEtnagrafiya Belarusi Minsk 1989 S 491 542 Demboveckij A S Opyt opisaniya Mogilyovskoj gubernii Mogilyov na Dnepre 1882 Lozka A Belaruski narodny kalyandar Minsk Polymya 2002 S 46 Skazaniya russkogo naroda sobrannye Ivanom Petrovichem Saharovym SPb 1895 Kalendarnye obychai i obryady v stranah zarubezhnoj Evropy Zimnie prazdniki Minsk 1973 Propp V Ya Russkie agrarnye prazdniki Opyt istoriko etnograficheskogo issledovaniya L 1963