Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Хрысціян Гюйгенс ван Зейліхем, таксама Крысціян Гюйгенс () (нідэрл. Christiaan Huygens, 14 красавіка 1629, Гаага — 8 ліпеня 1695, тамака жа) — нідэрландскі механік, фізік, матэматык, астраном і вынаходнік.
| Хрысціян Гюйгенс | |
|---|---|
| нідэрл.: Christiaan Huygens | |
 | |
| Дата нараджэння | 14 красавіка 1629[…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 8 ліпеня 1695[…](66 гадоў) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Грамадзянства |
|
| Бацька | Constantijn Huygens[d] |
| Маці | Suzanna van Baerle[d] |
| Род дзейнасці | астраном, матэматык, фізік, музыказнавец, вынаходнік, тэарэтык музыкі, фізік-тэарэтык, энтамолаг, стваральнік інструментаў |
| Навуковая сфера | матэматыка, механіка, фізіка і астраномія |
| Месца працы |
|
| Альма-матар |
|
| Навуковы кіраўнік | Франс Фан Схотэн[d] і Jan Jansz de Jonge Stampioen[d] |
| Вядомыя вучні | Дэні Папен і Готфрыд Лейбніц |
| Член у |
|
| Узнагароды | член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
Гюйгенс нарадзіўся ў Гаазе. Бацька яго Канстанцін Гюйгенс (Хейгенс), тайны саветнік прынца Аранскага, быў выдатным літаратарам, які атрымаў таксама добрую навуковую адукацыю.
Малады Гюйгенс вывучаў права і матэматыку ў Лейдэнскім ўніверсітэце, затым вырашыў прысвяціць сябе навуцы.
У 1651 г. апублікаваў «Развагі аб квадратуры парабалы, эліпса і кола».
Разам з братам ён ўдасканаліў тэлескоп, давёў яго да 92-кратнага павелічэння, і заняўся вывучэннем неба. Першая вядомасць прыйшла да Гюйгенса, калі ён адкрыў кольцы Сатурна (Галілей іх таксама бачыў, але не змог зразумець, што гэта такое) і спадарожнік гэтай планеты, Тытан.
У 1657 г. Гюйгенс атрымаў галандскі патэнт на канструкцыю маятнікавага гадзінніка. У апошнія гады жыцця гэты механізм спрабаваў стварыць Галілей, але яму перашкодзіла прагрэсавальная слепата. Гадзіннік Гюйгенса рэальна працаваў і забяспечваў цудоўную для таго часу дакладнасць ходу. Цэнтральным элементам канструкцыі быў прыдуманы Гюйгенсам якар, які перыядычна падштурхоўваў маятнік і падтрымліваў незатухльныя ваганні. Сканструяваны Гюйгенсам дакладны і недарагі гадзіннік з маятнікам хутка атрымаў вельмі шырокае распаўсюджанне па ўсім свеце.
У 1665 г. па запрашэнні Кальбера пасяліўся ў Парыжы і быў прыняты ў лік членаў Акадэміі навук. У 1666 г. па прапанове таго ж Кальбера становіцца яе першым прэзідэнтам. Гюйгенс кіраваў Акадэміяй 15 гадоў.
У 1673 годзе пад назвай «маятнікавы гадзіннік» выходзіць выключна змястоўная праца па кінематыцы паскоранага руху. Гэтая кніга была настольнай у Ньютана, які завяршыў пачатае Галілеем і працяг Гюйгенс пабудова падмурка механікі.
1681 г.: у сувязі з вызначанай адменай Нантскага эдыкта Гюйгенс, не жадаючы пераходзіць у каталіцызм, вярнуўся ў Галандыю, дзе працягнуў свае навуковыя даследаванні.
Асноўныя працы
- Horologium oscillatorium Архівавана 16 чэрвеня 2008., 1673 (Маятнікавыя гадзіннікі, на лацінскай).
- Kosmotheeoros. (англійскі пераклад выдання 1698 года) — астранамічныя адкрыцці Гюйгенса, гіпотэзы пра іншыя планеты.
- Treatise on Light (Трактат пра святло, англійскі пераклад).
Зноскі
- MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
- Christiaan Huygens
- Berry A. A Short History of Astronomy — London: John Murray, 1898.
- Гюйгенс Христиан // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- Find a Grave — 1996.
- MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
- Матэматычная генеалогія — 1997.
- Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 27 жніўня 2018.
- Напісанне прозвішча ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.5., Мн., 1997, С.554.
Літаратура
- Джон Дж. О’Конар і Эдмунд Ф. Робертсан. Хрысціян Гюйгенс (англ.) у архіве MacTutor.
- Працы Christiaan Huygens ў праекце «Гутэнберг»
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Hrysciyan Gyujgens van Zejlihem taksama Krysciyan Gyujgens niderl Christiaan Huygens 14 krasavika 1629 Gaaga 8 lipenya 1695 tamaka zha niderlandski mehanik fizik matematyk astranom i vynahodnik Hrysciyan Gyujgensniderl Christiaan HuygensData naradzhennya 14 krasavika 1629 1629 04 14 Mesca naradzhennya Gaaga Respublika Zluchanyh pravincyj Data smerci 8 lipenya 1695 1695 07 08 66 gadoy Mesca smerci Gaaga Respublika Zluchanyh pravincyjMesca pahavannya Vyalikaya carkva Svyatoga YakavaGramadzyanstva Respublika Zluchanyh pravincyjBacka Constantijn Huygens d Maci Suzanna van Baerle d Rod dzejnasci astranom matematyk fizik muzykaznavec vynahodnik tearetyk muzyki fizik tearetyk entamolag stvaralnik instrumentayNavukovaya sfera matematyka mehanika fizika i astranomiyaMesca pracy Francuzskaya akademiya navukAlma matar Lejdenski yniversitet 1647 Universitet Anzhe 1655 Orange College of Breda d 1649 Navukovy kiraynik Frans Fan Shoten d i Jan Jansz de Jonge Stampioen d Vyadomyya vuchni Deni Papen i Gotfryd LejbnicChlen u Londanskae karaleyskae tavarystvaFrancuzskaya akademiya navukUznagarody chlen Londanskaga karaleyskaga tavarystva d Cytaty y Vikicytatniku Medyyafajly na VikishovishchyBiyagrafiyaGyujgens naradziysya y Gaaze Backa yago Kanstancin Gyujgens Hejgens tajny savetnik prynca Aranskaga byy vydatnym litarataram yaki atrymay taksama dobruyu navukovuyu adukacyyu Malady Gyujgens vyvuchay prava i matematyku y Lejdenskim yniversitece zatym vyrashyy prysvyacic syabe navucy U 1651 g apublikavay Razvagi ab kvadratury parabaly elipsa i kola Razam z bratam yon ydaskanaliy teleskop davyoy yago da 92 kratnaga pavelichennya i zanyaysya vyvuchennem neba Pershaya vyadomasc pryjshla da Gyujgensa kali yon adkryy kolcy Saturna Galilej ih taksama bachyy ale ne zmog zrazumec shto geta takoe i spadarozhnik getaj planety Tytan U 1657 g Gyujgens atrymay galandski patent na kanstrukcyyu mayatnikavaga gadzinnika U aposhniya gady zhyccya gety mehanizm sprabavay stvaryc Galilej ale yamu perashkodzila pragresavalnaya slepata Gadzinnik Gyujgensa realna pracavay i zabyaspechvay cudoynuyu dlya tago chasu dakladnasc hodu Centralnym elementam kanstrukcyi byy prydumany Gyujgensam yakar yaki peryyadychna padshturhoyvay mayatnik i padtrymlivay nezatuhlnyya vaganni Skanstruyavany Gyujgensam dakladny i nedaragi gadzinnik z mayatnikam hutka atrymay velmi shyrokae raspaysyudzhanne pa ysim svece U 1665 g pa zaprashenni Kalbera pasyaliysya y Paryzhy i byy prynyaty y lik chlenay Akademii navuk U 1666 g pa prapanove tago zh Kalbera stanovicca yae pershym prezidentam Gyujgens kiravay Akademiyaj 15 gadoy U 1673 godze pad nazvaj mayatnikavy gadzinnik vyhodzic vyklyuchna zmyastoynaya praca pa kinematycy paskoranaga ruhu Getaya kniga byla nastolnaj u Nyutana yaki zavyarshyy pachatae Galileem i pracyag Gyujgens pabudova padmurka mehaniki 1681 g u suvyazi z vyznachanaj admenaj Nantskaga edykta Gyujgens ne zhadayuchy perahodzic u katalicyzm vyarnuysya y Galandyyu dze pracyagnuy svae navukovyya dasledavanni Asnoynyya pracyHorologium oscillatorium Arhivavana 16 chervenya 2008 1673 Mayatnikavyya gadzinniki na lacinskaj Kosmotheeoros anglijski peraklad vydannya 1698 goda astranamichnyya adkrycci Gyujgensa gipotezy pra inshyya planety Treatise on Light Traktat pra svyatlo anglijski peraklad ZnoskiMacTutor History of Mathematics archive 1994 Praverana 22 zhniynya 2017 lt a href https wikidata org wiki Track Q547473 gt lt a gt Christiaan Huygens lt a href https wikidata org wiki Track Q17299517 gt lt a gt Berry A A Short History of Astronomy London John Murray 1898 lt a href https wikidata org wiki Track Q19939115 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q84 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19025604 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1232629 gt lt a gt Gyujgens Hristian Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 Praverana 28 verasnya 2015 lt a href https wikidata org wiki Track Q5061737 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q17378135 gt lt a gt Find a Grave 1996 lt a href https wikidata org wiki Track Q63056 gt lt a gt MacTutor History of Mathematics archive 1994 lt a href https wikidata org wiki Track Q547473 gt lt a gt Matematychnaya genealogiya 1997 lt a href https wikidata org wiki Track Q829984 gt lt a gt Matematychnaya genealogiya 1997 Praverana 27 zhniynya 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q829984 gt lt a gt Napisanne prozvishcha y adpavednasci z BE y 18 tamah T 5 Mn 1997 S 554 LitaraturaDzhon Dzh O Konar i Edmund F Robertsan Hrysciyan Gyujgens angl u arhive MacTutor Pracy Christiaan Huygens y praekce Gutenberg