Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Саслоўна-прадстаўнічая манархія — форма праўлення, якая прадугледжвае ўдзел саслоўных прадстаўнікоў у кіраванні дзяржавай, складанні законаў. Яна складваецца ва ўмовах палітычнай цэнтралізацыі. Розныя саслоўі былі прадстаўлены ў органах улады нераўнамерна. Частка з гэтых заканадаўчых органаў эвалюцыянавала ў сучасныя парламенты.
У Заходняй і Цэнтральнай Еўропе
Класічныя прыклады саслоўна-прадстаўнічай манархіі дала гісторыя Заходняй Еўропы XIII, XIV і збольшага XV стагоддзяў.
У Іспаніі, Англіі, Германіі, Францыі саслоўна-прадстаўнічыя манархіі ўзніклі як раз тады, калі феадальны строй прыйшоў у заняпад; саслоўна-прадстаўнічыя ўстановы насілі тут выразныя рысы храналагічнай блізкасці да феадальнай эпохі. Найбольш характэрнай рысай у гэтым сэнсе з’яўляецца само паходжанне складу саслоўна-прадстаўнічых збораў, асабліва ў пачатку перыяду, у XIII стагоддзі: у гэтыя зборы з’яўляліся не дэпутаты, не абраныя прадстаўнікі феадалаў, кліра, гарадоў, а ўсе феадалы, усе клірыкі, звязаныя васальнымі адносінамі з каронай, а таксама гарадскія службовыя асобы (альбо адны гарадскія галовы, альбо яны ж са сваім сакратарыятам, альбо адзін сакратарыят). Апошнія ўдзельнічалі ў сходзе як прадстаўнікі самакіравання, як каралеўскія контрагенты, як адзін з двух бакоў, пазначаных у камунальнай грамаце іх горада. Абмяркоўваць з каралём грамадскія пытанні мелі права толькі тыя, хто мог указаць на якія-небудзь прамыя адносіны свае да караля. Архібіскупы, біскупы, абаты самастойных манастыроў былі каралеўскімі васаламі — і ўсе яны мелі права на месца ў саслоўна-прадстаўнічых установах; сельскія святары (і ў вялікай большасці гарадскія), місіянеры, абаты беззямельных манастыроў не былі звязаныя ніякімі адносінамі з каралеўскай уладай — і ніколі ў гэтыя зборы не траплялі. Свецкія феадалы, і дробныя, і буйныя, лічылі караля сюзерэнам іх земляў — і яны ўсё маглі з’явіцца ў збор; наадварот, бяздомныя рыцары, хоць бы іх феадальнае паходжанне было цвёрда ўсталявана, ніякага стаўлення да збору мець не маглі. Нарэшце, гарады толькі тады дасылалі сваіх прадстаўнікоў, калі карысталіся камунальнай свабодай, калі паспелі назапасіцца ад караля хартыяй на самакіраванне.
Дзяржаўна-прававая ідэя саслоўна-прадстаўнічых устаноў была тая, што справы дзяржавы павінна вяршыць агульная воля, якая кіруе ўсёй зямлёй. Але бо, па феадальным праве, часціцы гэтай волі саступленыя гасударам 1) яго васалам, якія карыстаюцца ўладай у сваіх маёнтках, і 2) гарадам, якія атрымалі самакіраванне — то для таго, каб воля была сапраўды агульнай, гасудар павінен быў сабраць вакол сябе ўсіх носьбітаў і прадстаўнікоў улады, усіх васалаў і самакіравальныя гарады. Такой сукупнасцю ўсіх земскіх улад і быў саслоўна-прадстаўнічы збор, пад старшынствам караля, у першы час, у XIII стагоддзі.
Пазней выбарчы пачатак стала пракладаць сабе шлях у германскіх , у французскіх Генеральных штатах . Найперш адбіўся гэты прынцып у прадстаўніцтве гарадоў: замест гарадскіх уладаў на сходы пачалі з’яўляцца спецыяльна для таго абраныя гарадскія дэпутаты. У Вугоршчыне (у эпоху Людовіка Вялікага, у XIV стагоддзі), дваране, з’яўляючыся на зборы ў велізарным ліку, выраблялі такія бясчынствы і так абцяжарвалі справаводства, што прыйшлося прадпісаць, каб прыязджалі надалей не ўсе дваране, а толькі іх дэпутаты. Па іншых прычынах (а часцей за ўсё без прычын, якія ясна паддаюцца ўліку) такія ж змены адбыліся ў нямецкіх ландтагах і ў Генеральных штатах. У ангельскім парламенце наяўнасць выбарчага прынцыпу (разам з асабістым — у ) можна канстатаваць з першых часоў яго існавання.
Надзвычай разнастайны лёс саслоўна-прадстаўнічых устаноў у розных еўрапейскіх краінах. Можна сказаць, што толькі адна агульная рыса характарызуе іх: прыблізна адзін і той жа час з’яўлення на свет. Ва ўсім астатнім, пачынаючы з іх палітычных правоў і канчаючы іх гісторыяй, яны мала падобныя паміж сабой. У Іспаніі, дзе саслоўна-прадстаўнічыя ўстановы () былі ўжо ў росквіце ў XII стагоддзі, т.е. е. некалькі раней, чым у іншых месцах, яны выгаварылі сабе права легальнага супраціву сілай, у выпадку парушэння каралём саслоўных правоў і прывілеяў. Такога права ўзброенага супраціву не мелі ні французскія Генеральныя штаты, ні нямецкія ландтагі, але мелі ангельскі парламент і вугорскія саслоўныя зборы.
Чым больш ранейшы феадальны, асабісты характар папаўнення саслоўна-прадстаўнічых устаноў замяняўся выбарчым прынцыпам, тым цвярдзей і самаўладней дзейнічала каралеўская ўлада на ўсім кантыненце Еўропы. Збор дэпутатаў ад уладальных асоб, ад земскай улады аказвалася значна менш аўтарытэтным, чым сама гэтая земская ўлада «ў плоці», і права ўзброенага супраціву на кантыненце вельмі хутка (ужо ў XIV стагоддзі) адышло ў вобласць паданняў. Страта гэтага права, як і іншых найважнейшых правоў, тлумачыцца сацыяльнай розніцай, якая з самага пачатку панавала ў саслоўных сходах, якая абвастрылася з цягам часу і зрабіла іх бяссільнымі перад тварам каралеўскай улады. У Іспаніі вышэйшая шляхта (brazo de nobles) не ўмела сысціся не толькі з гарадскімі прадстаўнікамі, але і з простымі рыцарамі (caballeros); у Францыі дваране вышуквалі выпадкі абразіць сярэдняе саслоўе; у нямецкіх землях духоўныя і свецкія ўладальнікі заўсёды пераносілі ў ландтагі свае суседскія, памешчыцкія сваркі. Дзякуючы гэтаму ўнутранаму антаганізму каралі ўсё больш і больш паднімалі галаву, бачачы сябе жаданымі і прызванымі пасярэднікамі ў гэтай міжсаслоўнай барацьбе. Усё больш і больш генеральныя штаты Францыі, ландтагі Германіі прымалі толькі дарадчы характар.
Сярэднявечны феадальны лад увесь быў пахаваны на дагаворным пачатку: яно даволі прыкметна адчуваецца ў Германіі XIII—XIV стагоддзях, не кажучы ўжо пра іспанскія дзяржавы і Англіі, дзе яно адыгрывала самую рашучую ролю (у Іспаніі яно стала знікаць з пачатку XV стагоддзя, а ў Англіі развілося далей і паўплывала на выпрацоўку найноўшых уяўленняў аб правах парламента). У Францыі генеральныя штаты з самага пачатку не засноўваліся ў сваіх дзеяннях на якой бы там ні было дамоўнай ідэі. Дагаворны пачатак выяўляўся ў неабходнасці згоды саслоўна-прадстаўнічага збору на выданне тых ці іншых новых законаў або адмену старых. Згаджаючыся з прапанаванымі ім мерапрыемствамі, саслоўна-прадстаўнічыя зборы разам з тым усталёўвалі на вядомы тэрмін падаткі, якія меў права патрабаваць кароль. З прычыны саслоўнай варожасці, каралеўская ўлада ўжо ў XV стагоддзі наносіць і ў Іспаніі, і ў Германіі, і ў Францыі жорсткія ўдары саслоўна-прадстаўнічым зборам, якія не ў сілах аказаць асабліва актыўнага супраціву.
У XVI стагоддзі абсалютызм перамагае на ўсім кантыненце; рэлігійна-нацыянальная барацьба гэтага стагоддзя таксама моцна садзейнічае заняпаду саслоўна-прадстаўнічых збораў і засяроджванню ўсёй паўнаты дзяржаўнай улады ў руках каралёў. У XVII ст. саслоўна-прадстаўнічыя сходы ў Францыі перастаюць нават збірацца, а ў германскіх дзяржавах зусім страчваюць свой ранейшы характар актыўнай палітычнай сілы. У Іспаніі саслоўна-прадстаўнічыя сходы былі задушаны канчаткова Філіпам II, яшчэ ў XVI стагоддзі.
Толькі ў Англіі ніжняя палата і ў XIII, і ў XIV, і ў XV стагоддзях, нягледзячы на свой пярэсты склад, цвёрда адстойвала свае правы і, нягледзячы на існаванне вядомага антаганізму ў адносінах да , ніколі не працягвала рукі дапамогі каралеўскай улады супраць спадчынных заканадаўцаў. Англійскі парламент, з прычыны гэтага, перайшоў цэлым у новыя часы і з’явіўся адзінай установай, у жыцці якой можна прасачыць ператварэнне дамоўнага феадальнага прынцыпу ў канстытуцыйнае права апошніх стагоддзяў.
Прыклады
- Рэч Паспалітая — Сойм
- Рускае царства — Земскі сабор
- Францыя — Генеральныя штаты
- Нідэрланды — Генеральныя штаты
- Свяшчэнная Рымская імперыя — Рэйхстаг
- Харватыя — Сабор
- Іспанская імперыя —
- Ісландыя — Альтынг
- Каралеўства Англія — Парламент
Гл. таксама
- Абсалютная манархія
- Абсалютызм
Спасылкі
- Сословно-представительная монархия // : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.
- Сословная монархия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- «Саслоўна-прадстаўнічая манархія ў Расіі» Архівавана 21 ліпеня 2015. Архивная копия // Катрич С. В. Тэхналогія выкарыстання заканадаўства ў дзелавым адміністраванні. Прававыя асновы менеджменту ў Расіі. Навучальны дапаможнік. М .: Справа, 2004. — 784 с. (копия (рус.) (недаступная спасылка) . Дата абарачэння: 29 лістапада 2008. Архівавана 21 ліпеня 2015 гады.)
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Artykul vymagae praverki arfagrafii Udzelnik yaki pastaviy shablon ne pakinuy tlumachennyay Magchymy mashynny peraklad uzhyvanne nenarmatyynaga pravapisu abo leksiki Dlya praverki yosc admyslovyya pragramy Sasloyna pradstaynichaya manarhiya forma praylennya yakaya pradugledzhvae ydzel sasloynyh pradstaynikoy u kiravanni dzyarzhavaj skladanni zakonay Yana skladvaecca va ymovah palitychnaj centralizacyi Roznyya sasloyi byli pradstayleny y organah ulady neraynamerna Chastka z getyh zakanadaychyh organay evalyucyyanavala y suchasnyya parlamenty U Zahodnyaj i Centralnaj EyropeKlasichnyya pryklady sasloyna pradstaynichaj manarhii dala gistoryya Zahodnyaj Eyropy XIII XIV i zbolshaga XV stagoddzyay U Ispanii Anglii Germanii Francyi sasloyna pradstaynichyya manarhii yznikli yak raz tady kali feadalny stroj pryjshoy u zanyapad sasloyna pradstaynichyya ystanovy nasili tut vyraznyya rysy hranalagichnaj blizkasci da feadalnaj epohi Najbolsh harakternaj rysaj u getym sense z yaylyaecca samo pahodzhanne skladu sasloyna pradstaynichyh zboray asabliva y pachatku peryyadu u XIII stagoddzi u getyya zbory z yaylyalisya ne deputaty ne abranyya pradstayniki feadalay klira garadoy a yse feadaly use kliryki zvyazanyya vasalnymi adnosinami z karonaj a taksama garadskiya sluzhbovyya asoby albo adny garadskiya galovy albo yany zh sa svaim sakrataryyatam albo adzin sakrataryyat Aposhniya ydzelnichali y shodze yak pradstayniki samakiravannya yak karaleyskiya kontragenty yak adzin z dvuh bakoy paznachanyh u kamunalnaj gramace ih gorada Abmyarkoyvac z karalyom gramadskiya pytanni meli prava tolki tyya hto mog ukazac na yakiya nebudz pramyya adnosiny svae da karalya Arhibiskupy biskupy abaty samastojnyh manastyroy byli karaleyskimi vasalami i yse yany meli prava na mesca y sasloyna pradstaynichyh ustanovah selskiya svyatary i y vyalikaj bolshasci garadskiya misiyanery abaty bezzyamelnyh manastyroy ne byli zvyazanyya niyakimi adnosinami z karaleyskaj uladaj i nikoli y getyya zbory ne traplyali Sveckiya feadaly i drobnyya i bujnyya lichyli karalya syuzerenam ih zemlyay i yany ysyo magli z yavicca y zbor naadvarot byazdomnyya rycary hoc by ih feadalnae pahodzhanne bylo cvyorda ystalyavana niyakaga staylennya da zboru mec ne magli Nareshce garady tolki tady dasylali svaih pradstaynikoy kali karystalisya kamunalnaj svabodaj kali paspeli nazapasicca ad karalya hartyyaj na samakiravanne Sojm Rechy Paspalitaj u 16 stagoddzi Dzyarzhayna pravavaya ideya sasloyna pradstaynichyh ustanoy byla taya shto spravy dzyarzhavy pavinna vyarshyc agulnaya volya yakaya kirue ysyoj zyamlyoj Ale bo pa feadalnym prave chascicy getaj voli sastuplenyya gasudaram 1 yago vasalam yakiya karystayucca yladaj u svaih mayontkah i 2 garadam yakiya atrymali samakiravanne to dlya tago kab volya byla sapraydy agulnaj gasudar pavinen byy sabrac vakol syabe ysih nosbitay i pradstaynikoy ulady usih vasalay i samakiravalnyya garady Takoj sukupnascyu ysih zemskih ulad i byy sasloyna pradstaynichy zbor pad starshynstvam karalya u pershy chas u XIII stagoddzi Paznej vybarchy pachatak stala prakladac sabe shlyah u germanskih u francuzskih Generalnyh shtatah Najpersh adbiysya gety pryncyp u pradstaynictve garadoy zamest garadskih uladay na shody pachali z yaylyacca specyyalna dlya tago abranyya garadskiya deputaty U Vugorshchyne u epohu Lyudovika Vyalikaga u XIV stagoddzi dvarane z yaylyayuchysya na zbory y velizarnym liku vyrablyali takiya byaschynstvy i tak abcyazharvali spravavodstva shto pryjshlosya pradpisac kab pryyazdzhali nadalej ne yse dvarane a tolki ih deputaty Pa inshyh prychynah a chascej za ysyo bez prychyn yakiya yasna paddayucca yliku takiya zh zmeny adbylisya y nyameckih landtagah i y Generalnyh shtatah U angelskim parlamence nayaynasc vybarchaga pryncypu razam z asabistym u mozhna kanstatavac z pershyh chasoy yago isnavannya Nadzvychaj raznastajny lyos sasloyna pradstaynichyh ustanoy u roznyh eyrapejskih krainah Mozhna skazac shto tolki adna agulnaya rysa haraktaryzue ih pryblizna adzin i toj zha chas z yaylennya na svet Va ysim astatnim pachynayuchy z ih palitychnyh pravoy i kanchayuchy ih gistoryyaj yany mala padobnyya pamizh saboj U Ispanii dze sasloyna pradstaynichyya ystanovy byli yzho y roskvice y XII stagoddzi t e e nekalki ranej chym u inshyh mescah yany vygavaryli sabe prava legalnaga supracivu silaj u vypadku parushennya karalyom sasloynyh pravoy i pryvileyay Takoga prava yzbroenaga supracivu ne meli ni francuzskiya Generalnyya shtaty ni nyameckiya landtagi ale meli angelski parlament i vugorskiya sasloynyya zbory Chym bolsh ranejshy feadalny asabisty haraktar papaynennya sasloyna pradstaynichyh ustanoy zamyanyaysya vybarchym pryncypam tym cvyardzej i samayladnej dzejnichala karaleyskaya ylada na ysim kantynence Eyropy Zbor deputatay ad uladalnyh asob ad zemskaj ulady akazvalasya znachna mensh aytarytetnym chym sama getaya zemskaya ylada y ploci i prava yzbroenaga supracivu na kantynence velmi hutka uzho y XIV stagoddzi adyshlo y voblasc padannyay Strata getaga prava yak i inshyh najvazhnejshyh pravoy tlumachycca sacyyalnaj roznicaj yakaya z samaga pachatku panavala y sasloynyh shodah yakaya abvastrylasya z cyagam chasu i zrabila ih byassilnymi perad tvaram karaleyskaj ulady U Ispanii vyshejshaya shlyahta brazo de nobles ne ymela syscisya ne tolki z garadskimi pradstaynikami ale i z prostymi rycarami caballeros u Francyi dvarane vyshukvali vypadki abrazic syarednyae sasloye u nyameckih zemlyah duhoynyya i sveckiya yladalniki zaysyody peranosili y landtagi svae susedskiya pameshchyckiya svarki Dzyakuyuchy getamu ynutranamu antaganizmu karali ysyo bolsh i bolsh padnimali galavu bachachy syabe zhadanymi i pryzvanymi pasyarednikami y getaj mizhsasloynaj baracbe Usyo bolsh i bolsh generalnyya shtaty Francyi landtagi Germanii prymali tolki daradchy haraktar Syarednyavechny feadalny lad uves byy pahavany na dagavornym pachatku yano davoli prykmetna adchuvaecca y Germanii XIII XIV stagoddzyah ne kazhuchy yzho pra ispanskiya dzyarzhavy i Anglii dze yano adygryvala samuyu rashuchuyu rolyu u Ispanii yano stala znikac z pachatku XV stagoddzya a y Anglii razvilosya dalej i payplyvala na vypracoyku najnoyshyh uyaylennyay ab pravah parlamenta U Francyi generalnyya shtaty z samaga pachatku ne zasnoyvalisya y svaih dzeyannyah na yakoj by tam ni bylo damoynaj idei Dagavorny pachatak vyyaylyaysya y neabhodnasci zgody sasloyna pradstaynichaga zboru na vydanne tyh ci inshyh novyh zakonay abo admenu staryh Zgadzhayuchysya z prapanavanymi im merapryemstvami sasloyna pradstaynichyya zbory razam z tym ustalyoyvali na vyadomy termin padatki yakiya mey prava patrabavac karol Z prychyny sasloynaj varozhasci karaleyskaya ylada yzho y XV stagoddzi nanosic i y Ispanii i y Germanii i y Francyi zhorstkiya ydary sasloyna pradstaynichym zboram yakiya ne y silah akazac asabliva aktyynaga supracivu U XVI stagoddzi absalyutyzm peramagae na ysim kantynence religijna nacyyanalnaya baracba getaga stagoddzya taksama mocna sadzejnichae zanyapadu sasloyna pradstaynichyh zboray i zasyarodzhvannyu ysyoj paynaty dzyarzhaynaj ulady y rukah karalyoy U XVII st sasloyna pradstaynichyya shody y Francyi perastayuc navat zbiracca a y germanskih dzyarzhavah zusim strachvayuc svoj ranejshy haraktar aktyynaj palitychnaj sily U Ispanii sasloyna pradstaynichyya shody byli zadushany kanchatkova Filipam II yashche y XVI stagoddzi Tolki y Anglii nizhnyaya palata i y XIII i y XIV i y XV stagoddzyah nyagledzyachy na svoj pyaresty sklad cvyorda adstojvala svae pravy i nyagledzyachy na isnavanne vyadomaga antaganizmu y adnosinah da nikoli ne pracyagvala ruki dapamogi karaleyskaj ulady suprac spadchynnyh zakanadaycay Anglijski parlament z prychyny getaga perajshoy celym u novyya chasy i z yaviysya adzinaj ustanovaj u zhycci yakoj mozhna prasachyc peratvarenne damoynaga feadalnaga pryncypu y kanstytucyjnae prava aposhnih stagoddzyay PrykladyRech Paspalitaya Sojm Ruskae carstva Zemski sabor Francyya Generalnyya shtaty Niderlandy Generalnyya shtaty Svyashchennaya Rymskaya imperyya Rejhstag Harvatyya Sabor Ispanskaya imperyya Islandyya Altyng Karaleystva Angliya ParlamentGl taksamaAbsalyutnaya manarhiya AbsalyutyzmSpasylkiSoslovno predstavitelnaya monarhiya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Soslovnaya monarhiya Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907 Sasloyna pradstaynichaya manarhiya y Rasii Arhivavana 21 lipenya 2015 Arhivnaya kopiya Katrich S V Tehnalogiya vykarystannya zakanadaystva y dzelavym administravanni Pravavyya asnovy menedzhmentu y Rasii Navuchalny dapamozhnik M Sprava 2004 784 s kopiya rus nedastupnaya spasylka Data abarachennya 29 listapada 2008 Arhivavana 21 lipenya 2015 gady