Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Прасцейшыя (Protozoa) — царства жывых арганізмаў групы эўкарыёт (паводле іншых класіфікацый належаць да царства пратыстаў). Разглядаюцца як зыходны этап у эвалюцыі шматклетачных жывёл.
| Прасцейшыя | ||||||||||||
 у клетцы касцявога мозга | ||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||
| Protozoa , 1858 | ||||||||||||
| Даччыныя таксоны | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Апісанне
Вядома некалькі дзясяткаў тысяч відаў. Падзяляюца на 5 (па іншых класіфікацыях да 9) тыпаў:
- саркамастыгафоры
- апікомплексы
- міксаспарыдыі
- мікраспарыдыі
- інфузорыі
Пашыраны ўсюды. Жывуць у марскіх і прэсных водах, у глебе, многія — паразіты, узбуджальнікі хвароб чалавека і жывёл. На Беларусі найбольш трапляюцца , саркодавыя, інфузорыі, мікраспарыдыі, міксаспарыдыі, сярод выкапнёвых — прамянёвікі і фарамініферы.
Памеры пераважна мікраскапічныя (0,002—0,15 мм), у некаторых буйнейшыя (да 2 см). Адасобленыя або каланіяльныя арганізмы. Форма зменлівая (амёбы), шарападобная (прамянёвікі), прадаўгаватая (інфузорыі). Вонкавы слой цытаплазмы ўтварае пелікулу, у караняножак — ракавіна. Маюць адно або некалькі ядраў аднолькавай (апаліны) або рознай (большасць інфузорый) будовы. У цытаплазме размешчаны скарачальныя, стрававальныя, выдзяляльныя вакуолі, фібрылярныя ўтварэнні і інш. арганелы, якія выконваюць пэўныя функцыі. Рухаюцца з дапамогай псеўдаподый, жгуцікаў, раснічак. Здольныя да фотасінтэзу або жывяцца гатовымі арганічнымі рэчывамі, многія — драпежнікі. Размнажэнне бясполае (дзяленне, пачкаванне) або палавое (, капуляцыя). Многія прасцейшыя пры чаргаванні форм размнажэння маюць складаныя жыццёвыя цыклы (асабліва спаравікі). У неспрыяльных умовах утвараюць цысты.
З'яўляюцца кормам для заабентасу, зоапланктону, малявак рыб і інш. Некаторыя паразітычныя прасцейшыя выкарыстоўваюцца для барацьбы з насякомымі — шкоднікамі сельскагаспадарчых і лясных раслін. Амёбы, інфузорыі і іншыя шырока выкарыстоўваюцца ў біяфізічных, генетычных, цыталагічных і іншых даследаваннях. Прасцейшыя — важная састаўная частка кругавароту рэчываў у біясферы, удзельнічаюць у ачыстцы забруджаных вод, фарміраванні донных адкладаў.
Навука, якая вывучае прасцейшых, называецца протазаалогія.
Гл. таксама
- Таксаплазма
Зноскі
- R.Owen (1858), Cavalier-Smith (2010), Ruggiero et al. (2015)
- Haeckel (1866), Corliss (1984), Karpov (1990)
- БЭ ў 18 т. Т. 13. Мн., 2001.
Літаратура
- Прасцейшыя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13). С. 21—22.
- Серавин Л.Н. Простейшие... Что это такое? М., Л., 1984.
- Жизнь животных. Т. 1. 2-е изд. М., 1987.
- Xадорн Э., Винер Р. Общая зоология: Пер. с нем. М., 1989.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Prascejshyya Protozoa carstva zhyvyh arganizmay grupy eykaryyot pavodle inshyh klasifikacyj nalezhac da carstva pratystay Razglyadayucca yak zyhodny etap u evalyucyi shmatkletachnyh zhyvyol Prascejshyyau kletcy kascyavoga mozgaNavukovaya klasifikacyyaDamen EykaryyotyBez rangu PratystyCarstva PrascejshyyaMizhnarodnaya navukovaya nazvaProtozoa 1858Dachchynyya taksonyEuglenozoa Amoebozoa MicrosporidiaSistematyka na VikividahVyyavy na VikishovishchyITIS 630577EOL 4651MB 99001FW 71297ApisanneVyadoma nekalki dzyasyatkay tysyach viday Padzyalyayuca na 5 pa inshyh klasifikacyyah da 9 typay sarkamastygafory apikompleksy miksasparydyi mikrasparydyi infuzoryi Pashyrany ysyudy Zhyvuc u marskih i presnyh vodah u glebe mnogiya parazity uzbudzhalniki hvarob chalaveka i zhyvyol Na Belarusi najbolsh traplyayucca sarkodavyya infuzoryi mikrasparydyi miksasparydyi syarod vykapnyovyh pramyanyoviki i faraminifery Pamery peravazhna mikraskapichnyya 0 002 0 15 mm u nekatoryh bujnejshyya da 2 sm Adasoblenyya abo kalaniyalnyya arganizmy Forma zmenlivaya amyoby sharapadobnaya pramyanyoviki pradaygavataya infuzoryi Vonkavy sloj cytaplazmy ytvarae pelikulu u karanyanozhak rakavina Mayuc adno abo nekalki yadray adnolkavaj apaliny abo roznaj bolshasc infuzoryj budovy U cytaplazme razmeshchany skarachalnyya stravavalnyya vydzyalyalnyya vakuoli fibrylyarnyya ytvarenni i insh arganely yakiya vykonvayuc peynyya funkcyi Ruhayucca z dapamogaj pseydapodyj zhgucikay rasnichak Zdolnyya da fotasintezu abo zhyvyacca gatovymi arganichnymi rechyvami mnogiya drapezhniki Razmnazhenne byaspolae dzyalenne pachkavanne abo palavoe kapulyacyya Mnogiya prascejshyya pry chargavanni form razmnazhennya mayuc skladanyya zhyccyovyya cykly asabliva sparaviki U nespryyalnyh umovah utvarayuc cysty Z yaylyayucca kormam dlya zaabentasu zoaplanktonu malyavak ryb i insh Nekatoryya parazitychnyya prascejshyya vykarystoyvayucca dlya baracby z nasyakomymi shkodnikami selskagaspadarchyh i lyasnyh raslin Amyoby infuzoryi i inshyya shyroka vykarystoyvayucca y biyafizichnyh genetychnyh cytalagichnyh i inshyh dasledavannyah Prascejshyya vazhnaya sastaynaya chastka krugavarotu rechyvay u biyasfery udzelnichayuc u achystcy zabrudzhanyh vod farmiravanni donnyh adkladay Navuka yakaya vyvuchae prascejshyh nazyvaecca protazaalogiya Gl taksamaTaksaplazmaZnoskiR Owen 1858 Cavalier Smith 2010 Ruggiero et al 2015 Haeckel 1866 Corliss 1984 Karpov 1990 BE y 18 t T 13 Mn 2001 LitaraturaPrascejshyya Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 13 Pramile Relaksin Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2001 T 13 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0216 4 t 13 S 21 22 Seravin L N Prostejshie Chto eto takoe M L 1984 Zhizn zhivotnyh T 1 2 e izd M 1987 Xadorn E Viner R Obshaya zoologiya Per s nem M 1989