Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Арфаграфія (ад грэч. ὀρθός [orthós] = правільны і γράφειν [gráphein] = пішу) або правапіс (сінонім, які паходзіць ад з грэч. слова) — сукупнасць правілаў, якімі рэгулюецца перадача вуснай мовы на пісьме. Паняцце «правапіс» ужываецца і ў шырэйшым сэнсе, як «арфаграфія і пунктуацыя».
Арфаграфія цесна звязана з графічнай сістэмай мовы, і рэгулюе спосабы выкарыстання графічнай сістэмы мовы для аднастайнай перадачы на пісьме вуснай формы літаратурнай мовы; вызначае адзіныя напісання слоў і іх марфалагічных частак.
У пэўным сэнсе арфаграфічныя правілы — штучныя, умоўныя, але яны вынікаюць з фанетычных і граматычных заканамернасцей мовы, і непарыўна з імі звязаны.
Прынцыпы правапісу
Фанетычны прынцып
Паводле гэтага правіла гукі мусілі б запісвацца дакладна так, як вымаўляюцца. Гэта значыць, што, напрыклад, слова «снег» мусіла б быць запісаным як «с’н’эх». Фанетычны правапіс рэдка ў якой мове можа пераважаць (бадай, ледзь не адзіным прыкладам можа быць санскрыт, з агаворкай, што яго пісьмовы варыянт увялі ў той час, калі мова была ўжо мёртвай).
Фаналагічны прынцып
Калі ў мовазнаўстве не былі адасобленыя фанетыка і фаналогія, правапісы, якія былі арганізаваныя паводле фаналягічных прынцыпаў, называлі фанетычнымі. Фаналогія займаецца не гукамі ў іхнім фізічным выражэнні, а гукамі, якія існуюць у свядомасці маўленцы пэўнай мовы. Гэтыя абагульненыя гукі называюцца фанемамі. Паводле фаналагічнага прынцыпу адна фанема пішацца заўсёды аднолькава. Напрыклад, па-беларуску пішам «разбіць», але «распісаць», таму што «с'» ў свядомасьці маўленцы — той жа гук, што і ў слове «снег», і адрозны ад гуку «з'» у слове «разбіць»).
Марфалагічны прынцып
Паводле гэтага прынцыпу запісваюцца не тыя фанемы, якія сапраўды вымаўляюцца, а тыя, якія на іхнім месцы вымаўляліся ў асноўнай форме слова альбо ў вытворным слове. Напрыклад, у слове «касьба» пішацца «сь», а не «зь», таму што яно ўтворана ад слова «касіць», дзе вымаўляецца і пішацца фанема «с'». У некаторых крыніцах марфалагічны прынцып называецца этымалагічным.
Этымалагічны прынцып
Гэты прынцып таксама пакуль не пераважаў ні ў одным правапісе. Гэты прынцып — «паглыблены» марфалагічны. У ім, каб растлумачыць напісанне пэўнага знаку, не дастаткова знайсці вытворнае слова, таму што такога слова можа не быць. Трэба ведаць этымалогію слова.
У іншых мовах
Правапіс партугальскай мовы не строга фанематычны. Гэта звязана з распаўсюдам партугальскай мовы і з’яўленнем шматлікіх рэгіянальных і дыялектных варыянтаў. У 2009 годзе была распачата сусветная рэформа партугальскай мовы, каб адхіліць 98 % неадпаведнасцяў у напісанні паміж рознымі краінамі.
Арфаграфія англійскай мовы мае высокую ступень стандартызацыі. Аднак, ёсць некалькі спосабаў напісання амаль кожнага гуку, і для большасці літар таксама ёсць некалькі варыянтаў маўлення залежна ад іх месца ў слове і кантэксце. Таму некаторыя арфаграфічныя памылкі распаўсюджаны нават сярод носьбітаў мовы. Гэта звязана галоўным чынам з вялікай колькасцю словаў, запазычаных з іншых моў пры адсутнасці паспяховых спроб поўных рэформ правапісу. Большасць правілаў правапісу, звычайна, не адлюстроўвае гукавыя змены, якія адбыліся з канца XV ст. (напрыклад, ).
Арфаграфія ісландскай мовы заснавана на этымалагічным прынцыпе, таму самі ісландцы адчуваюць цяжкасці пры пісьме. Сучасны ісландскі алфавіт заснаваны на стандарце, унесеным дацкім філолагам .
Асноўныя прынцыпы іспанскай арфаграфіі — фаналагічны і этымалагічны, таму ёсць некалькі літар, якія абазначаюць аднолькавыя фанемы. Пачынаючы з XVII ст. прапаноўвалі розныя варыянты рэформы арфаграфіі, якая стварыла б адназначную адпаведнасць паміж графемай і фанемай, але ўсе яны былі адхілены. Большасць сучасных прапаноў па рэфармаванні правапісу абмяжоўваюцца адменай літар-амафонаў, якія захоўваюцца па этымалагічных меркаваннях.
Зноскі
- THEN AND NOW: THE BRAZILIAN PORTUGUESE SPELLING REFORM. unitedlanguagegroup.com. Праверана 2 снежня 2021.
- Second Grade Spelling Words. primarylearning.org. Праверана 2 снежня 2021.
- The Relationship between Spelling and Pronunciation in English Language. languageinindia.com. Праверана 2 снежня 2021.
- English language. britannica.com. Праверана 2 снежня 2021.
- Baráttan gegn málvillum. skemman.is. Праверана 2 снежня 2021.
- Skólamálfræði Hver er hún og hver ætti hún að vera?. opinvisindi.is. Праверана 2 снежня 2021.
- SPANISH ALPHABET. donquijote.org. Праверана 2 снежня 2021.
- Spanish Homophones and Homographs. thoughtco.com. Праверана 2 снежня 2021.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Arfagrafiya ad grech ὀr8os orthos pravilny i grafein graphein pishu abo pravapis sinonim yaki pahodzic ad z grech slova sukupnasc pravilay yakimi regulyuecca peradacha vusnaj movy na pisme Panyacce pravapis uzhyvaecca i y shyrejshym sense yak arfagrafiya i punktuacyya Arfagrafiya cesna zvyazana z grafichnaj sistemaj movy i regulyue sposaby vykarystannya grafichnaj sistemy movy dlya adnastajnaj peradachy na pisme vusnaj formy litaraturnaj movy vyznachae adzinyya napisannya sloy i ih marfalagichnyh chastak U peynym sense arfagrafichnyya pravily shtuchnyya umoynyya ale yany vynikayuc z fanetychnyh i gramatychnyh zakanamernascej movy i neparyyna z imi zvyazany Pryncypy pravapisuFanetychny pryncyp Pavodle getaga pravila guki musili b zapisvacca dakladna tak yak vymaylyayucca Geta znachyc shto napryklad slova sneg musila b byc zapisanym yak s n eh Fanetychny pravapis redka y yakoj move mozha peravazhac badaj ledz ne adzinym prykladam mozha byc sanskryt z agavorkaj shto yago pismovy varyyant uvyali y toj chas kali mova byla yzho myortvaj Fanalagichny pryncyp Kali y movaznaystve ne byli adasoblenyya fanetyka i fanalogiya pravapisy yakiya byli arganizavanyya pavodle fanalyagichnyh pryncypay nazyvali fanetychnymi Fanalogiya zajmaecca ne gukami y ihnim fizichnym vyrazhenni a gukami yakiya isnuyuc u svyadomasci maylency peynaj movy Getyya abagulnenyya guki nazyvayucca fanemami Pavodle fanalagichnaga pryncypu adna fanema pishacca zaysyody adnolkava Napryklad pa belarusku pisham razbic ale raspisac tamu shto s y svyadomasci maylency toj zha guk shto i y slove sneg i adrozny ad guku z u slove razbic Marfalagichny pryncyp Pavodle getaga pryncypu zapisvayucca ne tyya fanemy yakiya sapraydy vymaylyayucca a tyya yakiya na ihnim mescy vymaylyalisya y asnoynaj forme slova albo y vytvornym slove Napryklad u slove kasba pishacca s a ne z tamu shto yano ytvorana ad slova kasic dze vymaylyaecca i pishacca fanema s U nekatoryh krynicah marfalagichny pryncyp nazyvaecca etymalagichnym Etymalagichny pryncyp Gety pryncyp taksama pakul ne peravazhay ni y odnym pravapise Gety pryncyp paglybleny marfalagichny U im kab rastlumachyc napisanne peynaga znaku ne dastatkova znajsci vytvornae slova tamu shto takoga slova mozha ne byc Treba vedac etymalogiyu slova U inshyh movahPravapis partugalskaj movy ne stroga fanematychny Geta zvyazana z raspaysyudam partugalskaj movy i z yaylennem shmatlikih regiyanalnyh i dyyalektnyh varyyantay U 2009 godze byla raspachata susvetnaya reforma partugalskaj movy kab adhilic 98 neadpavednascyay u napisanni pamizh roznymi krainami Arfagrafiya anglijskaj movy mae vysokuyu stupen standartyzacyi Adnak yosc nekalki sposabay napisannya amal kozhnaga guku i dlya bolshasci litar taksama yosc nekalki varyyantay maylennya zalezhna ad ih mesca y slove i kanteksce Tamu nekatoryya arfagrafichnyya pamylki raspaysyudzhany navat syarod nosbitay movy Geta zvyazana galoynym chynam z vyalikaj kolkascyu slovay zapazychanyh z inshyh moy pry adsutnasci paspyahovyh sprob poynyh reform pravapisu Bolshasc pravilay pravapisu zvychajna ne adlyustroyvae gukavyya zmeny yakiya adbylisya z kanca XV st napryklad Arfagrafiya islandskaj movy zasnavana na etymalagichnym pryncype tamu sami islandcy adchuvayuc cyazhkasci pry pisme Suchasny islandski alfavit zasnavany na standarce unesenym dackim filolagam Asnoynyya pryncypy ispanskaj arfagrafii fanalagichny i etymalagichny tamu yosc nekalki litar yakiya abaznachayuc adnolkavyya fanemy Pachynayuchy z XVII st prapanoyvali roznyya varyyanty reformy arfagrafii yakaya stvaryla b adnaznachnuyu adpavednasc pamizh grafemaj i fanemaj ale yse yany byli adhileny Bolshasc suchasnyh prapanoy pa refarmavanni pravapisu abmyazhoyvayucca admenaj litar amafonay yakiya zahoyvayucca pa etymalagichnyh merkavannyah ZnoskiTHEN AND NOW THE BRAZILIAN PORTUGUESE SPELLING REFORM nyavyzn unitedlanguagegroup com Praverana 2 snezhnya 2021 Second Grade Spelling Words nyavyzn primarylearning org Praverana 2 snezhnya 2021 The Relationship between Spelling and Pronunciation in English Language nyavyzn languageinindia com Praverana 2 snezhnya 2021 English language nyavyzn britannica com Praverana 2 snezhnya 2021 Barattan gegn malvillum nyavyzn skemman is Praverana 2 snezhnya 2021 Skolamalfraedi Hver er hun og hver aetti hun ad vera nyavyzn opinvisindi is Praverana 2 snezhnya 2021 SPANISH ALPHABET nyavyzn donquijote org Praverana 2 snezhnya 2021 Spanish Homophones and Homographs nyavyzn thoughtco com Praverana 2 snezhnya 2021