Матэрыя — усё, што рэальна (незалежна ад нашага ўспрымання) існуе ў навакольным свеце. Уся матэрыя падзяляецца на рэчыва (напрыклад, вадкасці, цвёрдыя целы, газы і г.д.) і поле (магнітнае, электрычнае і г.д.).
Рэчыва
Рэчыва ў фізіцы
Рэчыва ў сучаснай фізіцы, як правіла, разумеецца як від матэрыі, які складаецца з ферміёнаў або змяшчае ферміёны разам з базонамі; мае масу спакою, у адрозненне ад некаторых тыпаў палёў, як напрыклад, электрамагнітнае. Звычайна (пры параўнальна нізкіх тэмпературах і шчыльнасцях) рэчыва складаецца з часціц, сярод якіх часцей за ўсё сустракаюцца электроны, пратоны і нейтроны. Апошнія два ўтвараюць атамныя ядра, а ўсе разам — атамы (атамнае рэчыва), з якіх — малекулы, крышталі і т. д. У некаторых умовах, як напрыклад у нейтронных зорках, могуць існаваць досыць незвычайныя віды рэчыва.
Уласцівасці рэчыва
Кожнаму рэчыву ўласцівы набор спецыфічных уласцівасцей — аб’ектыўных характарыстык, якія вызначаюць індывідуальнасць канкрэтнага рэчыва і тым самым дазваляюць адрозніць яго ад усіх іншых рэчываў. Да найбольш характэрных фізіка-хімічных уласцівасцей адносяцца канстанты — шчыльнасць, тэмпература плаўлення, тэмпература кіпення, тэрмадынамічныя характарыстыкі, параметры крышталічнай структуры. Да асноўных характарыстык рэчыва належаць яго хімічныя ўласцівасці.
Рэчыва ў біялогіі
Рэчыва ў біялогіі — матэрыя, якая ўтварае тканіны арганізмаў, якая ўваходзіць у склад арганел клетак.
Поле
Адрозненне паміж рэчывам і полем
Гістарычна ў фізіцы фундаментальна адрознівалі рэчыва і поле. Поле, у адрозненне ад рэчыва, лічылася непарыўным і пранікальным, тым часам як часціцы рэчыва прадстаўляліся дыскрэтнымі, або прынамсі дастаткова лакалізаванымі. Вядомыя ў класічнай фізіцы палі, такія як электрамагнітнае і гравітацыйнае, проціпастаўляліся масіўным і часам электрычна зараджаным часціцам рэчыва.
Сучасная фізіка нівеліруе адрозненне паміж рэчывам і полем, лічачы, што ўсе часціцы (у тым ліку і часціцы рэчывы, роўна як і часціцы, якія адносяцца да класічных палёў) ёсць квантавыя ўзбуджэнні розных фундаментальных палёў, і так ці інакш усё часціцы праяўляюць такія тыпова палявыя ўласцівасці, як дэлакалізаванасць і падпарадкаванне ўраўненням руху, якія па сутнасці не адрозніваюцца ад палявых (пра што можна казаць як аб хвалевых уласцівасцях усіх часціц, у тым ліку і часціц рэчыва). Выяўленне цеснай узаемасувязі паміж полем і рэчывам прывяло да паглыблення ўяўленняў аб адзінстве ўсіх форм і структуры фізічнай карціны свету.
Зрэшты ў кантэксце задач, якія адносяцца да класічнай фізікі, а часам і некалькі шырэй, бывае часам даволі зручна карыстацца і старой тэрміналогіяй, хоць у кантэксце фізікі ў цэлым яна ўжо і выглядае анахранізмам. Напрыклад, калі гаворка ідзе аб узаемадзеянні зараджаных часціц з электрамагнітным полем, даволі зручна па традыцыі называць адно «полем», а іншае «рэчывам», асабліва калі рэчыва разглядаецца або чыста класічна, або — калі квантава — то ў тэрмінах хвалевых функцый (што дазваляе пазбегнуць чыста тэрміналагічна нязручнага перасячэння паняццяў).
Крыніцы
- Гэтае адрозненне было ў мінулым адною з прыкмет класіфікацыі фізічных аб’ектаў на рэчывы і «палі», аднак цяпер такая класіфікацыя састарэла: у аснове рэчыва таксама ляжаць квантаваныя палі, а падзел фундаментальных палёў на асноўныя класы (супастаўныя са старым дзяленнем на рэчыва і поле) адбываецца ў асноўным па прыкмеце спіна; хоць можна прызнаць, што на некаторым глыбінным узроўні ўсе базонныя фундаментальныя палі бязмасавыя, аднак у выніку некаторыя з іх (напрыклад, поле-пераносчык слабага ўзаемадзеяння) усё ж набываюць масу, а механізм набыцця масы ферміённымі палямі недастаткова ясны, што перашкаджае зрабіць масіўнасць або бязмасавасць асновай нейкай змястоўнай класіфікацыі, асабліва ўлічваючы, што пытанне аб наяўнасці масы ў нейтрына было доўгі час адкрытым і вырашана толькі эксперыментальна.
Літаратура
- Боўш В. І. Матэ́рыя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — С. 214. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
- Наумчик В. Н. Мате́рия // Физика: словарь-справочник для школьников (руск.) / В. Н. Наумчик, Э. М. Шпилевский. — Мн.: Новое знание, 2010. — С. 435. — 592 с. — 3 010 экз. — ISBN 978-985-475-397-3. (руск.)
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
U panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Materyya znachenni Materyya usyo shto realna nezalezhna ad nashaga ysprymannya isnue y navakolnym svece Usya materyya padzyalyaecca na rechyva napryklad vadkasci cvyordyya cely gazy i g d i pole magnitnae elektrychnae i g d RechyvaRechyva y fizicy Rechyva y suchasnaj fizicy yak pravila razumeecca yak vid materyi yaki skladaecca z fermiyonay abo zmyashchae fermiyony razam z bazonami mae masu spakoyu u adroznenne ad nekatoryh typay palyoy yak napryklad elektramagnitnae Zvychajna pry paraynalna nizkih temperaturah i shchylnascyah rechyva skladaecca z chascic syarod yakih chascej za ysyo sustrakayucca elektrony pratony i nejtrony Aposhniya dva ytvarayuc atamnyya yadra a yse razam atamy atamnae rechyva z yakih malekuly kryshtali i t d U nekatoryh umovah yak napryklad u nejtronnyh zorkah moguc isnavac dosyc nezvychajnyya vidy rechyva Ulascivasci rechyvaKozhnamu rechyvu ylascivy nabor specyfichnyh ulascivascej ab ektyynyh haraktarystyk yakiya vyznachayuc indyvidualnasc kankretnaga rechyva i tym samym dazvalyayuc adroznic yago ad usih inshyh rechyvay Da najbolsh harakternyh fizika himichnyh ulascivascej adnosyacca kanstanty shchylnasc temperatura playlennya temperatura kipennya termadynamichnyya haraktarystyki parametry kryshtalichnaj struktury Da asnoynyh haraktarystyk rechyva nalezhac yago himichnyya ylascivasci Rechyva y biyalogii Rechyva y biyalogii materyya yakaya ytvarae tkaniny arganizmay yakaya yvahodzic u sklad arganel kletak PoleAsnoyny artykul Pole fizika Adroznenne pamizh rechyvam i polemGistarychna y fizicy fundamentalna adroznivali rechyva i pole Pole u adroznenne ad rechyva lichylasya neparyynym i pranikalnym tym chasam yak chascicy rechyva pradstaylyalisya dyskretnymi abo prynamsi dastatkova lakalizavanymi Vyadomyya y klasichnaj fizicy pali takiya yak elektramagnitnae i gravitacyjnae procipastaylyalisya masiynym i chasam elektrychna zaradzhanym chascicam rechyva Suchasnaya fizika nivelirue adroznenne pamizh rechyvam i polem lichachy shto yse chascicy u tym liku i chascicy rechyvy royna yak i chascicy yakiya adnosyacca da klasichnyh palyoy yosc kvantavyya yzbudzhenni roznyh fundamentalnyh palyoy i tak ci inaksh usyo chascicy prayaylyayuc takiya typova palyavyya ylascivasci yak delakalizavanasc i padparadkavanne yraynennyam ruhu yakiya pa sutnasci ne adroznivayucca ad palyavyh pra shto mozhna kazac yak ab hvalevyh ulascivascyah usih chascic u tym liku i chascic rechyva Vyyaylenne cesnaj uzaemasuvyazi pamizh polem i rechyvam pryvyalo da paglyblennya yyaylennyay ab adzinstve ysih form i struktury fizichnaj karciny svetu Zreshty y kanteksce zadach yakiya adnosyacca da klasichnaj fiziki a chasam i nekalki shyrej byvae chasam davoli zruchna karystacca i staroj terminalogiyaj hoc u kanteksce fiziki y celym yana yzho i vyglyadae anahranizmam Napryklad kali gavorka idze ab uzaemadzeyanni zaradzhanyh chascic z elektramagnitnym polem davoli zruchna pa tradycyi nazyvac adno polem a inshae rechyvam asabliva kali rechyva razglyadaecca abo chysta klasichna abo kali kvantava to y terminah hvalevyh funkcyj shto dazvalyae pazbegnuc chysta terminalagichna nyazruchnaga perasyachennya panyaccyay KrynicyGetae adroznenne bylo y minulym adnoyu z prykmet klasifikacyi fizichnyh ab ektay na rechyvy i pali adnak cyaper takaya klasifikacyya sastarela u asnove rechyva taksama lyazhac kvantavanyya pali a padzel fundamentalnyh palyoy na asnoynyya klasy supastaynyya sa starym dzyalennem na rechyva i pole adbyvaecca y asnoynym pa prykmece spina hoc mozhna pryznac shto na nekatorym glybinnym uzroyni yse bazonnyya fundamentalnyya pali byazmasavyya adnak u vyniku nekatoryya z ih napryklad pole peranoschyk slabaga yzaemadzeyannya usyo zh nabyvayuc masu a mehanizm nabyccya masy fermiyonnymi palyami nedastatkova yasny shto perashkadzhae zrabic masiynasc abo byazmasavasc asnovaj nejkaj zmyastoynaj klasifikacyi asabliva ylichvayuchy shto pytanne ab nayaynasci masy y nejtryna bylo doygi chas adkrytym i vyrashana tolki eksperymentalna LitaraturaBoysh V I Mate ryya Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 10 Malajziya Mugadzhary Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2000 T 10 S 214 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0169 9 t 10 Naumchik V N Mate riya Fizika slovar spravochnik dlya shkolnikov rusk V N Naumchik E M Shpilevskij Mn Novoe znanie 2010 S 435 592 s 3 010 ekz ISBN 978 985 475 397 3 rusk