Кіеўскі метрапалітэн

Кі́еўскі метрапалітэ́н (укр.: Київський метрополітен) — адзін з відаў грамадскага транспарту украінскай сталіцы, выдатны архітэктурны твор, пабудаваны як адзіны манументальны комплекс пад зямлёй і на паверхні.

Кіеўскі метрапалітэн
Інфармацыя
Краіна	Украіна
Горад	Кіеў
Дата адкрыцця	6 лістапада 1960
Даўжыня ліній	67,4 км
Колькасць станцый	52
Колькасць ліній	3
Пасажырапаток за дзень	1,381 млн (2014)
Пасажырапаток за год	484,6 млн (2016)
Схема ліній

Кіеўскі метрапалітэн з’яўляецца шматпрофільным прадпрыемствам, гэта сучасны складаны інжынерны комплекс. У яго складзе 11 эксплуатацыйных службаў, 3 электрадэпо, вагонарамонтны завод, дырэкцыя будаўніцтва метрапалітэна.

Станцыя Арсенальная Святошынска-Броварскай лініі з’яўляецца самай глыбокай у свеце (ад паверхні зямлі да платформы 105,5 метраў).

У савецкі час метрапалітэн насіў імя У. І. Леніна, але сёння ля метро гэта не пазначана. У 1981 годзе ўзнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга.

Гісторыя

У складзе СССР

Будаўніцтва пачалося ў 1949 годзе. У першую чаргу будаўніцтва ўвайшлі станцыі Вакзальная, Універсітэт, Хрэшчатык, Арсенальная, Дняпро. Адкрыццё адбылося 6 лістапада 1960 года. Участак першай лініі складаў 5,2 км са станцыямі ад Вакзальная да Дняпро. Лінія абслугоўвалася трохвагоннымі цягнікамі з вагонамі тыпу Д вытворчасці Мыцішчынскага машынабудаўнічага завода. Часовае дэпо было ля станцыі Дняпро.

Станцыя Галасіеўская

Другая пускавая чарга была адчынена ў 1963 годзе, у яе склад увайшлі дзве станцыі — Політэхнічны інстытут і Шуляўская.

У 1965 годзе адкрыццё новых трох станцый Гідрапарк, Левабярэжная і Дарныця, з імі Мост Метро, Русанаўскі мост і дэпо Дарныця. Акрамя таго, на станцыі Хрэшчатык адчынілі выхад да , які пачалі будаваць у 1960 годзе. У тым жа годзе пачаліся пастаўкі новых вагонаў тыпу Е.

У 1968 метро зноў павялічылася — адчынена станцыя Чарнігаўская з абаротным тупіком, у якім быў першы пункт тэхнічнага абслугоўвання цягнікоў.

У 1971 годзе запушчаны ў эксплуатацыю тры станцыі — Берасцейская, Ніўкі, Святошына. Пачатак будаўніцтва Абалонска-Тэрэмкоўскай лініі.

З 1972 года ўсе цягнікі сталі пяцівагоннымі.

У 1973—1974 гадах Кіеўскае метро пачало атрымліваць вагоны тыпу Ема-502\ЕМ-501.

У 1976 годзе адбылося адкрыццё другой лініі, якая складалася з трох станцый — Майдан Нэзалэжнасці, Паштовая плошча, Кантрактовая плошча, з перасадачным вузлом Майдан Нэзалэжнасці — Хрэшчатык.

Нягледзячы на тое, што 5 снежня 1979 года была адчынена станцыя Піянерская, за якую быў перанесены пункт тэхнічнага абслугоўвання, асноўнае будаўніцтва працягвалася на другой лініі: 19 снежня 1980 года пачалі працу тры новыя станцыі на поўначы лініі — Тараса Шаўчэнкі, Пачайна, Абалонь. У пачатку 1981 года адчыніліся станцыі Плошча Украінскіх Герояў і Алімпійская на поўдні лініі. Пачатак будаўніцтва трэцяй лініі. 6 лістапада 1982 года пачынаюць працу Мінская і Герояў Дняпра — самыя паўночныя станцыі другой лініі.

30 снежня 1984 пачынаюць сваю працу станцыі Палац Украіна і Лыбідская.

6 лістапада 1987 года спецыяльна для злучэння першай лініі з трэцяй паміж станцыямі Хрэшчатык і Універсітэт пабудавана станцыя Тэатральная.

19 сакавіка 1988 годзе за станцыяй Герояў Дняпра адчынена новае дэпо Абалонь, якое пачало абслугоўваць Абалонска-Тэрэмкоўскую лінію.

31 снежня 1989 года пачала працу Сырэцка-Пячэрская лінія даўжынёй 2,1 км, якая складалася са станцый Залатыя Вароты, Палац Спорту і Клоўска, першыя дзве перасадачныя, але да 30 красавіка 1990 года выхад са станцыі Залатыя Вароты быў толькі праз станцыю Тэатральная, і толькі 1 мая 1990 года ў станцыі Залатыя Вароты з’явіўся свой асобны выхад да .

У часы незалежнасці

Нягледзячы на цяжкія эканамічныя ўмовы пасля распаду СССР, будаўніцтва метро ішло хуткімі тэмпамі. Так, 31 снежня 1991 года пабудаваны станцыі Пячэрская, Звірынэцька, Выдубічы, але прыступілі да працы толькі апошнія дзве, станцыя Пячэрская была закансервавана.

30 снежня 1992 пабудаваны станцыі Славутыч і Асакаркі, разам са станцыямі адкрылі і Паўднёвы мост. Між станцыяй Выдубічы і мастом зрабілі зачын для станцыі .

28 снежня 1994 года ўведзены ў эксплуатацыю станцыі Пазнякі і Харкаўская.

30 снежня 1996 года трэцяя лінія пашырылася станцыямі з іншага боку, гэта былі станцыі Львоўская брама і Лук’янаўская, але станцыя Львоўская брама так і не пачала працаваць праз недахоп грошаў і адсутнасці комплекснага рашэння па рэканструкцыі Львоўскай плошчы, да якой павінен весці выхад са станцыі. Акрамя таго, у тым жа годзе у дэпо Абалонь пачалі пастаўляць вагоны апошняй мадыфікацыі 81-717.5М/714.5М.

27 снежня 1997 года адбылося адкрыццё станцыі-даўгабуда — Пячэрская.

30 сакавіка 2000 года адчыніла дзверы станцыя Дарагажычы, разам з ёй была пабудавана і станцыя Герцэна, але яна і сёння не працуе.

Пачатак XXI стагоддзя

24 мая 2003 года першая лінія падоўжылася на заходнім кірунку на дзве станцыі: і .

У 2004 годзе Сырэцка-Пячэрская лінія пашырылася станцыяй Сырэц, а праз год станцыяй Барыспальская, а ў 2006 годзе між станцыямі Барыспальская і Харкаўская ўведзена ў эксплуатацыю станцыя Вырліца.

23 жніўня 2007 года на Сырэцка-Пячэрскай лініі адчынена дэпо Харкаўская, якое знаходзіцца ў лесе за станцыяй Чырвоны Хутар, якая пачала будавацца ў 2005 годзе, а пачала працу толькі ў маі 2008 года. На сённяшні дзень з’яўляецца канцавой у Барыспальскім накірунку.

У 2010 годзе Кіеўскі метрапалітэн святкаваў сваё 50-годдзе, і ў канцы года адчынілі дзверы тры новыя станцыі другой лініі на паўднёва-заходнім кірунку, гэта станцыі Дэміеўская, Галасіеўская, Васількоўская. Роўна праз год адчынілі юбілейную 50-ю станцыю — Выставачны Цэнтр.

25 кастрычніка 2012 адбылося адкрыццё станцыі Іпадром.

6 лістапада 2013 года адбылося адкрыццё станцыі Тэрэмкы.

Перайменаванне станцый

• Плошча Незалежнасці, да 1977 года — Плошча Калініна (укр.: Площа Калініна), да 1991 — Плошча Кастрычніцкай Рэвалюцыі (укр.: Площа Жовтневої революції)
• Святошын, да 1991 — Святошына (укр.: Святошино)
• Шуляўская, да 1993 — Завод Бальшавік (укр.: Завод «Більшовик»)
• Чарнігаўская, да 1993 — Камсамольская (укр.: Комсомольська)
• Берасцейская, да 1993 — Кастрычніцкая (укр.: Жовтнева)
• Кантрактовая плошча, да 1990 — Чырвоная плошча (укр.: Червона площа)
• Лісова, да 1993 — Піянерская (укр.: Піонерська)
• Абалонь, да 1993 — Праспект Карнейчука (укр.: Проспект Корнійчука)
• Палац Украіна, да 1993 — Чырвонаармейская (укр.: Червоноармійська)
• Лыбідская, да 1993 — Дзяржынская (укр.: Дзержинська)
• Тэатральная, да 1993 — Ленінская (укр.: Ленінська)
• Клоўская, да 1993 — Мечнікава (укр.: Мечникова)
• Алімпійская, да 2011 — Рэспубліканскі Стадыён (укр.: Республіканський стадіон)
• Пачайна, да 2018 — Пэтрыўка (укр.: Петрівка)
• Плошча Украінскіх Герояў, да 2022 — Плошча Льва Талстога (укр.: Площа Льва Толстого)
• Звірынэцька, да 2023 — Дружбы Народаў (укр.: Дружби Народів)

Кіеўскі метрапалітэн сёння

Г П Абалонска-Тэрэмкоўская лінія умоўныя абазначэнні ЦЧ-2 «Абалонь» Герояў Дняпра Мінская Абалонь Пачайна  Тараса Шаўчэнкі ^+М Кантрактова Плошча Паштова плошча^+ф Майдан Нэзалэжнасці ^+М Службовая галіна да Хрэшчатыка Службовая галіна да Клоўскай Плошча Украінскіх Герояў ^+М Алімпійска Палац «Украіна» Лыбідска Дэмііўска Галасііўска Васількіўска Выстаўковы Цэнтр Іпадром Тэрэмкы Аўтавакзал «Тэрэмкы» Вулыця Крэйсера «Аўрора» Адэска ЦЧ «Тэрэмкы»

Г П Святошынска-Броварская лінія умоўныя абазначэнні   Святошын  Ныўкы Берасцейская  Шуляўска Політэхнічны інстытут Вакзальна ^+М      Унівэрсытэт Тэатральна ^+М Хрэшчатык ^+М Службовая галінка да Майдан Нэзалэжнасці Службовая галінка да Клоўскай Арсенальна Дніпро Мост Метро праз р. Дняпро Гідрапарк Русанаўскі мост Лівабэрэжна    Шляхаправод над чыгункай ЦЧ-1 «Дарныця» Дарныця Чэрнігіўска Лісова

Г П Сырэцка-Пячэрская лінія умоўныя абазначэнні Маршала Грэчкі Вынаградар Мастыцка Тупік Сырэць  Дарагажычы Гэрцэна Службовая галіна (праект) да Глыбочыцка Лук’яніўска  ^+М Львоўская Брама Залаці Варота ^+М Палац Спорту ^+М Службовая галінка да станцыі Хрэшчатык Службовая галінка да станцыі Майдан Нэзалэжнасці Клоўска Пэчэрска Звірынэцька Выдубычы      Тэлычка Паўднёвы мост праз р. Дняпро Славутыч Асакаркы Пазнякы  Харкаўская Вырлыця Барыспільска Чэрвоні Хуцір Тупік    ^+М

Станам на 2020 год у Кіеўскім метрапалітэне 3 дзеючыя лініі, эксплуатацыйная даўжыня якіх прыблізна 67,4 км. Да паслуг пасажыраў — 52 станцыі з трыма падземнымі перасадачнымі вузламі ў цэнтры горада. Лініі метрапалітэна праходзяць праз усе 10 раёнаў Кіева.

• Першая лінія, Святошынска-Броварская, гісторыя якой пачынаецца ад 6 лістапада 1960 года, працягласць 22,6 км (з якіх 6,7 км — наземны адрэзак) і 18 станцый. Наземны адрэзак мае 2 маставыя пераходы — праз раку Дняпро і Русаніўскі праліў і 2 шляхаправоды.
• Другая лінія, Абалонска-Тэрэмкоўская, першы адрэзак якой быў уведзены ў эксплуатацыю 16 снежня 1976 года, працягласць 20,9 км і 18 станцый.
• Трэцяя лінія, Сырэцка-Пячэрская, першы адрэзак якой быў уведзены ў эксплуатацыю 31 снежня 1989 года, працягласць 23,9 км і 16 станцый.

Агульны парк дэпо — 814 вагонаў.

Будуецца ўчастак ад станцыі Сырэць, з будучымі станцыямі Мастыцкая і .

Пасажыраў метрапалітэна абслугоўваюць 122 эскалатары, якія дзейнічаюць на 25 станцыях. Энергетычная сістэма падземкі ўключае разгалінаваную кабельную сетку, 52 тока-паніжальныя падстанцыі, 2 токавыя падстанцыі, 14 трансфарматарных падстанцый. Кіраванне імі ажыццяўляецца з аўтаматызаваных дыспетчарскіх пунктаў.

Перспектывы

Па генеральным плане Кіева да 2025 года, распрацаваным у 2011 годзе, плануецца будаўніцтва новай лініі метро з жылога масіва Траешчына да аэрапорта Кіеў, Сырэцка-Пячэрскую лінію плануецца працягнуць да жылога масіва . Акрамя таго, прадугледжана будаўніцтва Абалонска-Тэрэмкоўскай лініі за станцыю Тэрэмкы.

Зноскі

1. За мінулы год сталічная падземка перавезла амаль 485 000 000 пасажыраў
2. http://geo.ladimir.kiev.ua/pq/dic/g--K/a--METROPOLITEN_IMENI_V._I._LENINA
3. https://archive.today/20120726214742/tf1.mosfont.ru/photo/02/64/08/264083.jpg
4. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 мая 2012. Праверана 27 снежня 2016.
5. http://www.metro.kyiv.ua/?q=node/110
6. http://kievpress.livejournal.com/8570.html
7. http://www.nuclear-attack.com/139.php
8. http://81412.livejournal.com/1962.html
9. http://www.metro.kyiv.ua/?q=node/184
10. http://www.metro.kyiv.ua/?q=node/371
11. https://kyiv.pravda.com.ua/news/4e8182808e3fc/
12. https://www.unian.ua/kyiv/849266-u-kievi-vidkrito-novu-stantsiyu-metro-teremki.html
13. https://archive.today/20120715073946/kievgenplan.grad.gov.ua/images/17_Reyka_osnovn1X1-A3_100_000.jpg

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кіеўскі метрапалітэн
• Афіцыйная старонка Кіеўскага мэтрапалітэна
• Старонка пра Кіеўскі мэтрапалітэн Архівавана 14 жніўня 2007.