Высокае Сярэднявечча — перыяд у еўрапейскай гісторыі, які ахоплівае прыблізна ХІ—XIV стагоддзі. Эпоха Высокага Сярэднявечча змяніла і папярэднічала Позняму Сярэднявеччу. Асноўнай тэндэнцыяй быў рост колькасці насельніцтва Еўропы, што прывяло да рэзкіх змен у сацыяльнай, палітычнай, эканамічнай і культурнай сферах жыцця.
Высокае Сярэдневякоўе | |
---|---|
Месцазнаходжанне | |
Папярэдні ў спісе | Ранняе Сярэднявечча[d] |
Наступны ў спісе | Позняе Сярэдневякоўе |
Дата пачатку | 1000 |
Дата заканчэння | 1300 |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Гістарычныя падзеі
Брытанія
У 1066 годзе адбылося заваяванне Англіі войскам нарманаў пад кіраўніцтвам герцага Вільгельма. Гэта паўплывала на ўсю далейшую гісторыю краіны. У 1169 годзе нарманы ўварваліся ў Ірландыю і хутка падпарадкавалі сабе яе частку. Прыкладна тады ж была заваявана Шатландыя, якая пазней аднавіла сваю незалежнасць, і Уэльс. У ХІІ стагоддзі быў заснаваны інстытут скарбніцы. У 1215 годзе Іаан Беззямельны падпісаў Вялікую Хартыю вольнасцей - дакумент, які абмежаваў каралеўскую ўладу і стаў пазней адным з асноўных канстытуцыйных актаў Англіі. У 1265 годзе быў скліканы першы парламент.
Скандыванія
Паміж сярэдзінай Х і сярэдзінай ХІ стагоддзя скончылася эпоха набегаў вікінгаў. Скандынаўскія каралеўствы цяпер былі аб’яднаныя, іх насельніцтва прыняла хрысціянства. У пачатку ХІ стагоддзя Данія, Нарвегія і Англія аб’ядналіся пад уладай караля (конунга) Кнуда Вялікага. Пасля яго смерці ў Англіі і Нарвегіі аднаваліся старадаўнія дынастыі. А пасля паразы данаў у 1227 годзе іх уплыў на рэгіён моцна зменьшыўся. На пэўны час Нарвегія павялічыла свой уплыў на Атлантыку, падпарадкаваўшы сабе Грэнландыю і востраў Мэн, а Швецыя пад кіраваннем караля Біргера Ярла замацавалася на Балтыцы.
Францыя і Германія
У ўзнікла Каралінгская імперыя; пазней яна распалася на тры дзяржавы, з якіх пазней сфарміраваліся сучасныя Германія і Францыя. Першая аформілася ў Свяшчэнную Рымскую Імперыю.
Паўднёвая Еўропа
На 711 год большасць тэрыторыі Пірэнейскага паўвострава (акрамя паўночных рэгіёнаў) была акупавана мусульманамі (маўрамі). У ХІ - ХІІІ стагоддзях адбывалася ”Рэканкіста” - адваяванне тэрыторыі будучай Іспаніі ў мусульман. Пад контролем апошніх застаўся толькі маленькі рэгіён з цэнрам у Гранадзе.
Італія, раздробленая на мноства маленькіх краін, дынамічна развіваецца. Генуя, Пізанская Рэспубліка, Венецыянская Рэспубліка ператвараюцца ў прамысловых, культурных, марскіх і гандлёвых гігантаў тагачаснай Еўропы. Аддзяленні венецыянскіх банкаў з’яўляюцца ў многіх еўрапейскіх гарадах.
Цягам першай паловы Высокага Сярэднявечча (1050 - 1185) на Балканскім паўвостраве дамінавала Візантыйская імперыя, што засягнула росквіту ў перыяд дынастыі Комнінаў. Пасля 1180 году ў імперыі пачаўся крызіс. У 1184 годзе адпала Балгарыя, у 1190 годзе - Швецыя. Яшчэ ў 1054 годзе адбыўся раскол (схізма) царквы на заходнюю (каталіцтва) і усходнюю (праваслаўе). У 1204 годзе армія крыжакоў захапіла Канстантынопаль, заснаваўшы ў частцы Візантыі сваю Лацінскую імперыю. У неакупаваных імі рэгіёнах узніклі незалежныя Нікейская і Трапезундская імперыя. Хаця пазней Візантыйская імперыя была адноўлена, на канец Высокага Сярэднявечча гэта была слабая дзяржава, разарваная грамадзянскімі войнамі, палацавымі інтрыгамі, агульнай дэградацыяй нораваў.
Усходняя Еўропа
Эпоха Высокага Сярэднявечча адзначылася росквітам, а затым распадам Кіеўскай Русі, з’яўленнем на гістарычнай сцэне Польшчы, Вялікага Княства Літоўскага. Нашэсце мангола-татар прывяло цэлыя рэгіёны ў заняпад і вызначыла іх далейшае развіццё. На тэрыторыі Беларусі ў ХІ стагоддзі набыло незалежнасць і дасягнула росквіту Полацкае княства. Палачане каланізавалі басейн ракі Дзвіны да самога Балтыйскага мора, атрымаўшы такім чынам выйсце да марской прасторы.
Рэлігія
Схізма 1054 году прывяла да ўзнікнення асобных Рымска-каталіцкай (Заходняя і Цэнтральная Еўропа) і Праваслаўнай (Усходняя Еўропа і Балканы) цэркваў. Раскол адбыўся з-за канфлікту паміж Папскім легатам кардыналам і канстантынопальскім патрыярхам , у час якога царкоўнікі агучылі адзін аднаму анафему. У каталіцкім свеце вызначылася тэндынцэя да незалежнасці царквы і дамінавання Папы Рымскага над каралямі. У праваслаўным свеце царква была падпарадкаваная свецкай уладзе.
Крыжовыя паходы
Адна з вызначальных рыс эпохі - Крыжовыя паходы, якія арганізавалі хрысціяне з мэтаю адваяваць у мусульман Палестыну (”Святую зямлю”).
Схаластыка
У філасофіі таго часу дамінавала схаластыка - вучэнне, заснаванае, з аднаго боку, на спадчыне , а з другога на тэзісе, што ісціна ўжо даная ў Бібліі, і задача філасофіі - толькі абгрунтаваць яе (”Філасофія - служка багаслоўя”). Найболей выбітнымі філосафамі-схаластамі былі Фама Аквінскі і Раймунд Лулій.
Культура
Літаратура
У літаратуры набыў папулярнасць — жанр вялікіх, пераважна вершаваных твораў аб прыгодах рыцараў. У іх успяваліся рыцарская адвага і годнасць. Найбуйнейшыя аўтары таго часу — і Крэцьен дэ Труа. Па матывах народных паданняў ствараеццы цыкл твораў пра караля Артура і .
Зноскі
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Vysokae Syarednyavechcha peryyad u eyrapejskaj gistoryi yaki ahoplivae pryblizna HI XIV stagoddzi Epoha Vysokaga Syarednyavechcha zmyanila Rannyae Syarednyavechcha i papyarednichala Poznyamu Syarednyavechchu Asnoynaj tendencyyaj byy rost kolkasci naselnictva Eyropy shto pryvyalo da rezkih zmen u sacyyalnaj palitychnaj ekanamichnaj i kulturnaj sferah zhyccya Vysokae Syarednevyakoye MescaznahodzhanneEyropa Papyaredni y spiseRannyae Syarednyavechcha d Nastupny y spisePoznyae Syarednevyakoye Data pachatku1000 Data zakanchennya1300 Medyyafajly na Vikishovishchy Zmest 1 Gistarychnyya padzei 1 1 Brytaniya 1 2 Skandyvaniya 1 3 Francyya i Germaniya 1 4 Paydnyovaya Eyropa 1 5 Ushodnyaya Eyropa 2 Religiya 2 1 Kryzhovyya pahody 2 2 Shalastyka 3 Kultura 3 1 Litaratura 4 ZnoskiGistarychnyya padzeipravic nbsp Znakamity gabelen z Bae na yakim vyshyta bitva pry Gascingse lyosavyznachalnaya dlya Anglii padzeya u yakoj narmany peramagli anglasaksay Brytaniyapravic U 1066 godze adbylosya zavayavanne Anglii vojskam narmanay pad kiraynictvam gercaga Vilgelma Geta payplyvala na ysyu dalejshuyu gistoryyu krainy U 1169 godze narmany yvarvalisya y Irlandyyu i hutka padparadkavali sabe yae chastku Prykladna tady zh byla zavayavana Shatlandyya yakaya paznej adnavila svayu nezalezhnasc i Uels U HII stagoddzi byy zasnavany instytut skarbnicy U 1215 godze Iaan Bezzyamelny padpisay Vyalikuyu Hartyyu volnascej dakument yaki abmezhavay karaleyskuyu yladu i stay paznej adnym z asnoynyh kanstytucyjnyh aktay Anglii U 1265 godze byy sklikany pershy parlament Skandyvaniyapravic Pamizh syaredzinaj H i syaredzinaj HI stagoddzya skonchylasya epoha nabegay vikingay Skandynayskiya karaleystvy cyaper byli ab yadnanyya ih naselnictva prynyala hrysciyanstva U pachatku HI stagoddzya Daniya Narvegiya i Angliya ab yadnalisya pad uladaj karalya konunga Knuda Vyalikaga Paslya yago smerci y Anglii i Narvegii adnavalisya staradayniya dynastyi A paslya parazy danay u 1227 godze ih uplyy na regiyon mocna zmenshyysya Na peyny chas Narvegiya pavyalichyla svoj uplyy na Atlantyku padparadkavayshy sabe Grenlandyyu i vostray Men a Shvecyya pad kiravannem karalya Birgera Yarla zamacavalasya na Baltycy Francyya i Germaniyapravic Asnoynyya artykuly Syarednyavechnaya Francyya i Syarednyavechnaya Germaniya U Rannim Syarednyavechchy yznikla Karalingskaya imperyya paznej yana raspalasya na try dzyarzhavy z yakih paznej sfarmiravalisya suchasnyya Germaniya i Francyya Pershaya aformilasya y Svyashchennuyu Rymskuyu Imperyyu Paydnyovaya Eyropapravic Asnoyny artykul Syarednyavechnaya Ispaniya Na 711 god bolshasc terytoryi Pirenejskaga payvostrava akramya paynochnyh regiyonay byla akupavana musulmanami mayrami U HI HIII stagoddzyah adbyvalasya Rekankista advayavanne terytoryi buduchaj Ispanii y musulman Pad kontrolem aposhnih zastaysya tolki malenki regiyon z cenram u Granadze Asnoyny artykul Syarednyavechnaya Italiya Italiya razdroblenaya na mnostva malenkih krain dynamichna razvivaecca Genuya Pizanskaya Respublika Venecyyanskaya Respublika peratvarayucca y pramyslovyh kulturnyh marskih i gandlyovyh gigantay tagachasnaj Eyropy Addzyalenni venecyyanskih bankay z yaylyayucca y mnogih eyrapejskih garadah Asnoyny artykul Vizantyjskaya imperyya Cyagam pershaj palovy Vysokaga Syarednyavechcha 1050 1185 na Balkanskim payvostrave daminavala Vizantyjskaya imperyya shto zasyagnula roskvitu y peryyad dynastyi Komninay Paslya 1180 godu y imperyi pachaysya kryzis U 1184 godze adpala Balgaryya u 1190 godze Shvecyya Yashche y 1054 godze adbyysya raskol shizma carkvy na zahodnyuyu katalictva i ushodnyuyu pravaslaye U 1204 godze armiya kryzhakoy zahapila Kanstantynopal zasnavayshy y chastcy Vizantyi svayu Lacinskuyu imperyyu U neakupavanyh imi regiyonah uznikli nezalezhnyya Nikejskaya i Trapezundskaya imperyya Hacya paznej Vizantyjskaya imperyya byla adnoylena na kanec Vysokaga Syarednyavechcha geta byla slabaya dzyarzhava razarvanaya gramadzyanskimi vojnami palacavymi intrygami agulnaj degradacyyaj noravay Ushodnyaya Eyropapravic Asnoynyya artykuly Kieyskaya Rus i Polackae knyastva Epoha Vysokaga Syarednyavechcha adznachylasya roskvitam a zatym raspadam Kieyskaj Rusi z yaylennem na gistarychnaj scene Polshchy Vyalikaga Knyastva Litoyskaga Nashesce mangola tatar pryvyalo celyya regiyony y zanyapad i vyznachyla ih dalejshae razviccyo Na terytoryi Belarusi y HI stagoddzi nabylo nezalezhnasc i dasyagnula roskvitu Polackae knyastva Palachane kalanizavali basejn raki Dzviny da samoga Baltyjskaga mora atrymayshy takim chynam vyjsce da marskoj prastory ReligiyapravicShizma 1054 godu pryvyala da yzniknennya asobnyh Rymska katalickaj Zahodnyaya i Centralnaya Eyropa i Pravaslaynaj Ushodnyaya Eyropa i Balkany cerkvay Raskol adbyysya z za kanfliktu pamizh Papskim legatam kardynalam Gumbertam i kanstantynopalskim patryyarham Mihailam Kirularyem u chas yakoga carkoyniki aguchyli adzin adnamu anafemu U katalickim svece vyznachylasya tendynceya da nezalezhnasci carkvy i daminavannya Papy Rymskaga nad karalyami U pravaslaynym svece carkva byla padparadkavanaya sveckaj uladze Kryzhovyya pahodypravic Asnoyny artykul Kryzhovyya pahody Adna z vyznachalnyh rys epohi Kryzhovyya pahody yakiya arganizavali hrysciyane z metayu advayavac u musulman Palestynu Svyatuyu zyamlyu Shalastykapravic U filasofii tago chasu daminavala shalastyka vuchenne zasnavanae z adnago boku na spadchyne grechaskih filosafay a z drugoga na tezise shto iscina yzho danaya y Biblii i zadacha filasofii tolki abgruntavac yae Filasofiya sluzhka bagasloyya Najbolej vybitnymi filosafami shalastami byli Fama Akvinski i Rajmund Lulij KulturapravicLitaraturapravic U litaratury nabyy papulyarnasc kurtuazny rycarski raman zhanr vyalikih peravazhna vershavanyh tvoray ab prygodah rycaray U ih uspyavalisya rycarskaya advaga i godnasc Najbujnejshyya aytary tago chasu Valfram fon Eshenbah i Krecen de Trua Pa matyvah narodnyh padannyay stvaraeccy cykl tvoray pra karalya Artura i rycaray Kruglaga Stala Znoski Uzyata z https be wikipedia org w index php title Vysokae Syarednevyakoye amp oldid 4780496