Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Архідныя, Ятрышнікавыя (Orchidaceae) — самае вялікае сямейства аднадольных раслін.
| Архідныя | ||||||||||||||||
 Ілюстрацыя з кнігі «» Эрнста Гекеля (1904). | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
| Orchidaceae , 1789 | ||||||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||||||
| Падсямействы | ||||||||||||||||
| Арэал | ||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Апісанне
Шматгадовыя травяністыя расліны, наземныя (з карэнішчамі або падземнымі клубнямі) і эпіфіты. Лісце суцэльнае, у эпіфітных форм і сапратрофаў рэдукаванае да лускавінак. Кветкі няправільныя, у коласападобных ці гронкападобных суквеццях часам даўжынёю да 2-3 м, радзей адзіночныя. Калякветнік яркі, пахучы, вычварнай формы, падвоены. Ніжнія пялёсткі (т.зв. губа) складанай будовы, звычайна выступаюць з кветкі і ўтвараюць «пасадачную пляцоўку» для насякомых-апыляльнікаў. У многіх архідных магчыма самаапыленне. Характэрная асаблівасць — зрастанне тычынкі са слупком з утварэннем калонкі. Плод — каробачка. Ад апылення да выспявання насення і пладоў праходзіць да двух і болей гадоў. У некаторых відаў насенне прарастае толькі пасля пападання ў іх грыбоў, што ўтвараюць эндатрофную мікарызу
Пашырэнне
Сямейства аб’ядноўвае 600—700 родаў, больш за 20 тыс. відаў (паводле інш. звестак, каля 800 родаў, 35 тыс. відаў).
Пашыраны ўсюды, акрамя палярных абласцей і пустынь. Найбольш разнастайныя і шматлікія ў тропіках і субтропіках Амерыкі і Паўднёвай Азіі. На тэрыторыі Кітая растуць больш за 1600 відаў архідэй. На Беларусі 36 відаў з родаў броўнік (Herminium), венерын чаравічак (Cypripedium), гайнік (Epipactis), гняздоўнік (Neottia), ладдзян (Corallorhiza), неатыянта (Neottianthe), пальчатакарэннік (Dactylorhiza), тайнік (Listera), (), ядрушка (Gymnadenia), ятрышнік (Orchis) і інш.
Значэнне і выкарыстанне
Лекавыя, харчовыя, дэкаратыўныя расліны. Плады ванілі выкарыстоўваюць у харчовай прамысловасці, з высушаных карэнішчаў ятрышнікаў і некаторых іншых відаў атрымліваюць лекавы сродак — салеп. У культуру архідныя ўведзены больш за 1 тыс. гадоў назад у Кітаі. У Еўропе паявіліся на мяжы XVI—XVII ст., у пач. ХХ ст. распрацаваны спосаб іх вырошчвання ў аранжарэях з насення, заражанага грыбам-сімбіёнтам.
Зноскі
- Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. (раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя»).
- Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 146. — 160 с. — 2 350 экз.
- Весткі з Кітая
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Arhidnyya Yatryshnikavyya Orchidaceae samae vyalikae syamejstva adnadolnyh raslin ArhidnyyaIlyustracyya z knigi Ernsta Gekelya 1904 Navukovaya klasifikacyyaDamen EykaryyotyCarstva RaslinyAddzel KvetkavyyaKlas AdnadolnyyaParadak SparzhakvetnyyaSyamejstva ArhidnyyaMizhnarodnaya navukovaya nazvaOrchidaceae 1789SinonimyApostasiaceae Lindl nom cons Cypripediaceae Lindl Limodoraceae Neuwiediaceae ex amp Vanillaceae Lindl PadsyamejstvyApostasioideae 1847 1831 Epidendroideae Lindl 1821 Orchidoideae 1836 Lindl 1995ArealSistematyka na VikividahVyyavy na VikishovishchyITIS 43397NCBI 4747EOL 8156GRIN t 798IPNI 30000046 2FW 55864ApisanneShmatgadovyya travyanistyya rasliny nazemnyya z karenishchami abo padzemnymi klubnyami i epifity Lisce sucelnae u epifitnyh form i sapratrofay redukavanae da luskavinak Kvetki nyapravilnyya u kolasapadobnyh ci gronkapadobnyh sukveccyah chasam dayzhynyoyu da 2 3 m radzej adzinochnyya Kalyakvetnik yarki pahuchy vychvarnaj formy padvoeny Nizhniya pyalyostki t zv guba skladanaj budovy zvychajna vystupayuc z kvetki i ytvarayuc pasadachnuyu plyacoyku dlya nasyakomyh apylyalnikay U mnogih arhidnyh magchyma samaapylenne Harakternaya asablivasc zrastanne tychynki sa slupkom z utvarennem kalonki Plod karobachka Ad apylennya da vyspyavannya nasennya i pladoy prahodzic da dvuh i bolej gadoy U nekatoryh viday nasenne prarastae tolki paslya papadannya y ih gryboy shto ytvarayuc endatrofnuyu mikaryzuPashyrenneSyamejstva ab yadnoyvae 600 700 roday bolsh za 20 tys viday pavodle insh zvestak kalya 800 roday 35 tys viday Pashyrany ysyudy akramya palyarnyh ablascej i pustyn Najbolsh raznastajnyya i shmatlikiya y tropikah i subtropikah Ameryki i Paydnyovaj Azii Na terytoryi Kitaya rastuc bolsh za 1600 viday arhidej Na Belarusi 36 viday z roday broynik Herminium veneryn charavichak Cypripedium gajnik Epipactis gnyazdoynik Neottia laddzyan Corallorhiza neatyyanta Neottianthe palchatakarennik Dactylorhiza tajnik Listera yadrushka Gymnadenia yatryshnik Orchis i insh Znachenne i vykarystanneLekavyya harchovyya dekaratyynyya rasliny Plady vanili vykarystoyvayuc u harchovaj pramyslovasci z vysushanyh karenishchay yatryshnikay i nekatoryh inshyh viday atrymlivayuc lekavy srodak salep angl U kulturu arhidnyya yvedzeny bolsh za 1 tys gadoy nazad u Kitai U Eyrope payavilisya na myazhy XVI XVII st u pach HH st raspracavany sposab ih vyroshchvannya y aranzhareyah z nasennya zarazhanaga grybam simbiyontam ZnoskiUzhyvaecca taksama nazva Pakrytanasennyya Pra ymoynasc adnyasennya apisvanaj u getym artykule grupy raslin da klasa adnadolnyh gl razdzel Sistemy APG artykula Adnadolnyya Kiselevskij A I Latino russko belorusskij botanicheskij slovar Mn Nauka i tehnika 1967 S 146 160 s 2 350 ekz Vestki z Kitaya