Іон (ад стар.-грэч.: ἰόν, ión: “той, які ідзе”) – электрычна зараджаная часціца, якая ўтвараецца з атама, або групы хімічна звязаных атамаў праз страту або далучэнне электронаў. Іоны могуць утварацца з атамаў, малекул, радыкалаў, іншых іонаў.
Паняцце і назва «іон» прапанаваныя М. Фарадэем у 1834 годзе. Іоны з дадатным зарадам (недахопам электронаў) называюць катыёнамі, іоны з адмоўным зарадам (лішкам электронаў) – аніёнамі. Знак зараду пазначаюць адпаведна знакамі плюс і мінус, велічыню зараду іона ў адзінках зараду электрона абазначаюць лічбай, лічба 1 звычайна не пішацца (напрыклад, Na+, Cl−, Ca2+, SO2−4.)
Іоны маюць наступныя ўласцівасці:
- Іоны ўваходзяць у склад малекул, у выглядзе самастойных часціц сустракаюцца ў плазме, газах, вадкасцях, крышталях.
- Іоны ў газах звычайна ўтвараюцца ў працэсе іанізацыі пад уздзеяннем часціц або выпраменьвання з высокай энергіяй.
- Іоны ў растворах утвараюцца ў працэсах электралітаў.
- Іоны ў жывых арганізмах актыўна ўдзельнічаюць у абмене рэчываў, напрыклад у працэсах пераносу ўзбуджэння па нервах.
Класіфікацыя іонаў
Iоны дзеляць на дзве вялікія групы - простыя і складаныя.
- простыя іоны змяшчаюць адно атамнае ядро.
- складаныя іоны змяшчаюць не менш за два атамныя ядры.
Таксама іоны можна класіфікаваць па знаку зарада.
- катыён - дадатна зараджаная часціца з адным неспараным электронам.
- аніёны - адмоўна зараджаная часціца з адным неспараным электронам.
Простыя іоны
Простыя іоны складаюцца з аднаго атамнага ядра і электронаў. Атамнае ядро складаецца з пратонаў і нейтронаў, нясе практычна ўсю (больш за 99,9%) масу іона і стварае дадатна зараджанае электрычнае поле. Зарад атамнага ядра вызначаецца лікам пратонаў, які супадае з парадкавым нумарам элемента ў перыядычнай табліцы Д. І. Мендзялеева.
Электроны запаўняюць вакол атамнага ядра. Электроны з аднолькавым значэннем галоўнага квантавага ліку n утвараюць квантавы слой блізкіх па памерах . Слаi з n = 1,2,3,4... абазначаюцца адпаведна літарамі K, L, M, N... Па меры аддалення ад атамнага ядра ёмістасць слаёў павялічваецца і ў адпаведнасці са значэннем n складае 2 (слой K), 8 (слой L), 18 (слой M), 32 (слой N)... электронаў.
Выключэннем з агульнага правіла з'яўляецца дадатны іон вадароду, які не ўтрымвае электронаў і лічыцца элементарнай часціцай - пратонам. Тым часам як ўтрымвае два электроны. Фактычна гідрыд-іон з'яўляецца сістэмай з аднаго пратона і двух электронаў і ізаэлектронны дадатнаму іону літыю, што мае ў электроннай абалонцы таксама два электроны.
З прычыны хвалевага характару руху электрона іон не мае строга вызначаных меж. Таму памераць абсалютныя памеры іонаў немагчыма. Уяўны радыус іона залежыць ад таго, якая фізічная ўласцівасць разглядаецца, і будзе розным для розных уласцівасцей. Звычайна карыстаюцца такімі іоннымі радыусамі, каб сума двух радыусаў раўнялася раўнаважнай адлегласці паміж адпаведнымі суседнімі іонамі ў крышталі. Такая паўэмпірычная табліца іонных радыусаў была складзена Л. Полінгам.
Пазней была складзена новая сістэма іонных радыусаў на аснове крышталехімічных даследаванняў Г.Б. Бокія структур найпрасцейшых бінарных злучэнняў.
Гл. таксама
- Іонны абмен
- Іонны рухавік
Зноскі
- Напісанне Іоны ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т. 7., Мн., 1998, С. 298.
- Химический энциклопедический словарь. — Москва: Советская энциклопедия, 1983. — 792 с.
- Паулинг Л. Природа химической связи. — Москва, Ленинград: Госхимиздат, 1947. — 440 с.
- Г.Б. Бокий. Кристаллохимия. — Москва: МГУ, 1960.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Ion ad star grech ἰon ion toj yaki idze elektrychna zaradzhanaya chascica yakaya ytvaraecca z atama abo grupy himichna zvyazanyh atamay praz stratu abo daluchenne elektronay Iony moguc utvaracca z atamay malekul radykalay inshyh ionay Panyacce i nazva ion prapanavanyya M Faradeem u 1834 godze Iony z dadatnym zaradam nedahopam elektronay nazyvayuc katyyonami iony z admoynym zaradam lishkam elektronay aniyonami Znak zaradu paznachayuc adpavedna znakami plyus i minus velichynyu zaradu iona y adzinkah zaradu elektrona abaznachayuc lichbaj lichba 1 zvychajna ne pishacca napryklad Na Cl Ca2 SO2 4 Iony mayuc nastupnyya ylascivasci Iony yvahodzyac u sklad malekul u vyglyadze samastojnyh chascic sustrakayucca y plazme gazah vadkascyah kryshtalyah Iony y gazah zvychajna ytvarayucca y pracese ianizacyi pad uzdzeyannem chascic abo vypramenvannya z vysokaj energiyaj Iony y rastvorah utvarayucca y pracesah elektralitay Iony y zhyvyh arganizmah aktyyna ydzelnichayuc u abmene rechyvay napryklad u pracesah peranosu yzbudzhennya pa nervah Klasifikacyya ionayIony dzelyac na dzve vyalikiya grupy prostyya i skladanyya prostyya iony zmyashchayuc adno atamnae yadro skladanyya iony zmyashchayuc ne mensh za dva atamnyya yadry Taksama iony mozhna klasifikavac pa znaku zarada katyyon dadatna zaradzhanaya chascica z adnym nesparanym elektronam aniyony admoyna zaradzhanaya chascica z adnym nesparanym elektronam Prostyya ionyProstyya iony skladayucca z adnago atamnaga yadra i elektronay Atamnae yadro skladaecca z pratonay i nejtronay nyase praktychna ysyu bolsh za 99 9 masu iona i stvarae dadatna zaradzhanae elektrychnae pole Zarad atamnaga yadra vyznachaecca likam pratonay yaki supadae z paradkavym numaram elementa y peryyadychnaj tablicy D I Mendzyaleeva Elektrony zapaynyayuc vakol atamnaga yadra Elektrony z adnolkavym znachennem galoynaga kvantavaga liku n utvarayuc kvantavy sloj blizkih pa pamerah Slai z n 1 2 3 4 abaznachayucca adpavedna litarami K L M N Pa mery addalennya ad atamnaga yadra yomistasc slayoy pavyalichvaecca i y adpavednasci sa znachennem n skladae 2 sloj K 8 sloj L 18 sloj M 32 sloj N elektronay Vyklyuchennem z agulnaga pravila z yaylyaecca dadatny ion vadarodu yaki ne ytrymvae elektronay i lichycca elementarnaj chascicaj pratonam Tym chasam yak ytrymvae dva elektrony Faktychna gidryd ion z yaylyaecca sistemaj z adnago pratona i dvuh elektronay i izaelektronny dadatnamu ionu lityyu shto mae y elektronnaj abaloncy taksama dva elektrony Z prychyny hvalevaga haraktaru ruhu elektrona ion ne mae stroga vyznachanyh mezh Tamu pamerac absalyutnyya pamery ionay nemagchyma Uyayny radyus iona zalezhyc ad tago yakaya fizichnaya ylascivasc razglyadaecca i budze roznym dlya roznyh ulascivascej Zvychajna karystayucca takimi ionnymi radyusami kab suma dvuh radyusay raynyalasya raynavazhnaj adleglasci pamizh adpavednymi susednimi ionami y kryshtali Takaya payempirychnaya tablica ionnyh radyusay byla skladzena L Polingam Paznej byla skladzena novaya sistema ionnyh radyusay na asnove kryshtalehimichnyh dasledavannyay G B Bokiya struktur najprascejshyh binarnyh zluchennyay Gl taksamaIonny abmen Ionny ruhavikZnoskiNapisanne Iony y adpavednasci z BE y 18 tamah T 7 Mn 1998 S 298 Himicheskij enciklopedicheskij slovar Moskva Sovetskaya enciklopediya 1983 792 s Pauling L Priroda himicheskoj svyazi Moskva Leningrad Goshimizdat 1947 440 s G B Bokij Kristallohimiya Moskva MGU 1960