Аблога Быхава (1702)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. .

Аблога Быхава 1702 года — праводзілася казакамі і войскам Вялікага Княства Літоўскага ў час Паўночнай вайны 1700—1721.

Перадумовы

Уладальнік Быхава К. Сапега ў час Паўночнай вайны падтрымліваў шведскага караля Карла XII, а ў перыяд двоеўладдзя — С. Ляшчынскага, шведскага стаўленіка, які ў 1704 Варшаўскай канфедэрацыяй шляхты быў выбраны польскім каралём. Былы польскі кароль і курфюрст Саксоніі Аўгуст II разам са сваім саюзнікам рускім імператарам Пятром I пачаў ваенныя дзеянні супраць Ляшчынскага і яго прыхільнікаў.

Ход баявых дзеянняў

29.8.1702 пачалася аблога Быхава. Да яго падышлі 3 казацкія палкі пад камандаваннем наказнога гетмана запарожскага войска . 31 жніўня з боку Магілёва прыбыло войска харужага навагрудскага і адміністратара магілёўскай эканоміі генерала артылерыі Вялікага Кяства Літоўскага Крыштафа Сяніцкага-Бонча ў складзе беларускай дывізіі, конніцы беларуска-літоўскіх татар і батарэі артылерыі, у тым ліку 15 вялікіх гармат з Магілёва. Пазней падышлі Лубенскі і Гадзяцкі казацкія палкі.

Гарнізон асаджанага Старога Быхава складаўся з гарнізона валаснога і шляхецкага апалчэнняў, Валоскай драгунскай і Запарожскай казацкай палкоўніка Сердзюка конных харугваў, наёмнай запарожскай, венгерскай і нямецкай пяхоты. У горадзе і быхаўскім замку было 30 гармат. Кіравалі войскам парнаўскі падкаморы і тагачасны быхаўскі губернатар оберст-лейтэнант .

Войскі Сяніцкага абкружылі горад шанцамі, з дапамогай апрошаў (вузкіх, глыбокіх, зігзагападобных равоў для бяспечнага набліжэння да праціўніка) пачалі падступацца да бастыённых умацаванняў Быхава: капалі падземныя хады для падкладкі мін пад гарадскія валы, бесперапынна вялася артылерыйская стральба. Асабліва вялікія разбурэнні рабіла вялікая магілёўская гармата — «галандка», якая скарыстоўвала 52-фунтовыя бомбы (на адзін зарад ішло 45 кг пораху). Абаронцы горада білі ў адказ карцеччу, рабілі ўдалыя вылазкі, нават захоплівалі казацкія гарматы. Аднак 10 кастрычніка гарнізон Быхава мусіў здацца на ганаровых умовах і прысягнуў каралю Аўгусту II. Горад і замак разам з гарматамі і ўсёй амуніцыяй пераходзілі да Сяніцкага, частка гарнізона і наёмнікі пераводзіліся ў Магілёў, запарожцы амнісціраваліся. Мяшчанам пакідаліся ўсе вольнасці і прывілеі, у склад гарнізона замка ўводзілася 400 гвардзейцаў караля Аўгуста II.

Зноскі

1. Полное собрание русских летописей. М., 1980. Т. 35. С. 199, 252
2. Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси. Вильна, 1867. Т. 2. С. VIII—IX.

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 537 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).