Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Самалі́ (самал.: Soomaaliya, араб. الصومال) — краіна ва ўсходняй частцы Афрыкі, размешчана на Самалійскім паўвостраве. Мае выхад да Індыйскага акіяну. На паўночным захадзе мяжуе з Джыбуці, на захадзе з Эфіопіяй, на паўднёвым захадзе з Кеніяй.
| |||||
 | |||||
| Гімн: | |||||
| Дата незалежнасці | 1 ліпеня 1960 (ад Вялікабрытаніі, Італіі) | ||||
| Афіцыйныя мовы | самалійская, арабская | ||||
| Сталіца | Магадыша | ||||
| Найбуйнейшыя гарады | Магадыша | ||||
| Форма кіравання | федэратыўная парламенцкая рэспубліка | ||||
| | Хасан Шэйх Махмуд | ||||
| Плошча • Усяго | 44-я ў свеце 637.657 км² | ||||
| Насельніцтва • Ацэнка (2012) • Шчыльнасць | 10.085.638 чал. (86-я) 16,12 чал./км² (199-я) | ||||
| ВУП (ППЗ) • Разам (2010) • На душу насельніцтва | $5,896 млрд (163-ы) $600 (224-ы) | ||||
| Этнахаронім | самалійцы | ||||
| Валюта | самалійскі шылінг | ||||
| Інтэрнэт-дамен | .so | ||||
| Код ISO (Alpha-2) | SO | ||||
| Код ISO (Alpha-3) | SOM | ||||
| Код МАК | SOM | ||||
| Тэлефонны код | +252 | ||||
| Часавыя паясы | +3 | ||||
У выніку грамадзянскай вайны паўночная частка краіны ў 1991 абвясціла незалежнасць пад назвай Самаліленд, іншая частка аддзялілася пад назвай Пунтленд. На тэрыторыю Самалі былі ўведзены замежныя міратворчыя сілы.
Гісторыя
Чалавек насяляе тэрыторыю сучаснага Самалі з часоў палеаліту. З VII ст. да н.э. Самалі ў зоне ўплыву араба-мусульманскай цывілізацыі, паступова тут пашыраўся іслам. На ўзбярэжжы ўзніклі буйныя гарады Барбара, Магадыша, , і інш. Унутраныя раёны насялялі шматлікія плямёны самалі, якія не мелі ўстойлівых дзяржаўных утварэнняў. З канца XV ст. ў Самалі праніклі партугальцы, якія падпарадкавалі прыбярэжныя гарады. У XVII ст. іх выгналі туркі, якія сталі кантраляваць гарады на поўначы Самалі; поўдзень Самалі ўвайшоў у сферу ўплыву Амана. У выніку каланіяльнай экспансіі ў канцы XIX ст. тэрыторыя рассялення самалійскіх плямён падзелена на некалькі частак: паўночныя раёны адышлі да Вялікабрытаніі як пратэктарат Самалілэнд, паўднёвыя і ўсходнія — да Італіі як Італьянскае Самалі, заходнія раёны (Агадэн) — Эфіопіі. У 2-ю сусветную вайну Італьянскае Самалі ў 1941 г. акупіравана брытанскай арміяй. У 1949 г. ААН перадала былое Італьянскае Самалі пад апеку Італіі на 10 гадоў. 21 чэрвеня 1960 г. абвешчана незалежнасць Самалілэнда, 1 ліпеня 1960 г. — Італьянскага Самалі; у той жа дзень абое Самалі аб'яднаны ў адзіную Самалійскую Рэспубліку. Унутранае становішча дзяржавы было нестабільнае. Пасля забойства першага прэзідэнта (1969 г.) уладу захапілі ваенныя пад кіраўніцтвам генерала , які ўзначаліў Вярхоўны рэвалюцыйны савет; была абвешчана Самалійская Дэмакратычная Рэспубліка. Урад Барэ абвясціў курс на пабудову сацыялізму: нацыяналізаваны банкі, буйныя прадпрыемствы, праведзены іншыя захады сацыялістычнага характару, наладжаны цесныя сувязі з СССР. Адзінай дазволенай партыяй стала створаная ў 1976 г. пад кіраўніцтвам Барэ. Вайна 1977—1978 гг. з Эфіопіяй за правінцыю Агадэн, у якой СССР падтрымаў Эфіопію, прывяла да разрыву з СССР і пераарыентацыі Самалі на ЗША.
Пагаршэнне эканамічнага становішча Самалі разам з абвастрэннем міжпляменных супярэчнасцей прывяло ў канцы 1980-х г. да ўзброеных выступленняў супраць рэжыму Барэ, які ў 1991 г. быў вымушаны пакінуць краіну. Самалі стала арэнай барацьбы ўзброеных груповак (, і інш.) за ўладу.
Геаграфія
Раздзел артыкула яшчэ не напісаны. |
Зноскі
- https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2020f/africa
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Самалі
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Samali samal Soomaaliya arab الصومال kraina va yshodnyaj chastcy Afryki razmeshchana na Samalijskim payvostrave Mae vyhad da Indyjskaga akiyanu Na paynochnym zahadze myazhue z Dzhybuci na zahadze z Efiopiyaj na paydnyovym zahadze z Keniyaj Federatyynaya Respublika Samali Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya جمهورية الصومال الفدرالية Scyag Samali Gerb SamaliGimn Data nezalezhnasci 1 lipenya 1960 ad Vyalikabrytanii Italii Aficyjnyya movy samalijskaya arabskayaStalica MagadyshaNajbujnejshyya garady MagadyshaForma kiravannya federatyynaya parlamenckaya respublikaHasan Shejh MahmudPloshcha Usyago 44 ya y svece 637 657 km Naselnictva Acenka 2012 Shchylnasc 10 085 638 chal 86 ya 16 12 chal km 199 ya VUP PPZ Razam 2010 Na dushu naselnictva 5 896 mlrd 163 y 600 224 y Etnaharonim samalijcyValyuta samalijski shylingInternet damen soKod ISO Alpha 2 SOKod ISO Alpha 3 SOMKod MAK SOMTelefonny kod 252Chasavyya payasy 3 U vyniku gramadzyanskaj vajny paynochnaya chastka krainy y 1991 abvyascila nezalezhnasc pad nazvaj Samalilend inshaya chastka addzyalilasya pad nazvaj Puntlend Na terytoryyu Samali byli yvedzeny zamezhnyya miratvorchyya sily GistoryyaAsnoyny artykul Chalavek nasyalyae terytoryyu suchasnaga Samali z chasoy palealitu Z VII st da n e Samali y zone yplyvu araba musulmanskaj cyvilizacyi pastupova tut pashyraysya islam Na yzbyarezhzhy yznikli bujnyya garady Barbara Magadysha i insh Unutranyya rayony nasyalyali shmatlikiya plyamyony samali yakiya ne meli ystojlivyh dzyarzhaynyh utvarennyay Z kanca XV st y Samali pranikli partugalcy yakiya padparadkavali prybyarezhnyya garady U XVII st ih vygnali turki yakiya stali kantralyavac garady na poynachy Samali poydzen Samali yvajshoy u sferu yplyvu Amana U vyniku kalaniyalnaj ekspansii y kancy XIX st terytoryya rassyalennya samalijskih plyamyon padzelena na nekalki chastak paynochnyya rayony adyshli da Vyalikabrytanii yak pratektarat Samalilend paydnyovyya i yshodniya da Italii yak Italyanskae Samali zahodniya rayony Agaden Efiopii U 2 yu susvetnuyu vajnu Italyanskae Samali y 1941 g akupiravana brytanskaj armiyaj U 1949 g AAN peradala byloe Italyanskae Samali pad apeku Italii na 10 gadoy 21 chervenya 1960 g abveshchana nezalezhnasc Samalilenda 1 lipenya 1960 g Italyanskaga Samali u toj zha dzen aboe Samali ab yadnany y adzinuyu Samalijskuyu Respubliku Unutranae stanovishcha dzyarzhavy bylo nestabilnae Paslya zabojstva pershaga prezidenta 1969 g uladu zahapili vaennyya pad kiraynictvam generala yaki yznachaliy Vyarhoyny revalyucyjny savet byla abveshchana Samalijskaya Demakratychnaya Respublika Urad Bare abvyasciy kurs na pabudovu sacyyalizmu nacyyanalizavany banki bujnyya pradpryemstvy pravedzeny inshyya zahady sacyyalistychnaga haraktaru naladzhany cesnyya suvyazi z SSSR Adzinaj dazvolenaj partyyaj stala stvoranaya y 1976 g pad kiraynictvam Bare Vajna 1977 1978 gg z Efiopiyaj za pravincyyu Agaden u yakoj SSSR padtrymay Efiopiyu pryvyala da razryvu z SSSR i peraaryentacyi Samali na ZShA Pagarshenne ekanamichnaga stanovishcha Samali razam z abvastrennem mizhplyamennyh supyarechnascej pryvyalo y kancy 1980 h g da yzbroenyh vystuplennyay suprac rezhymu Bare yaki y 1991 g byy vymushany pakinuc krainu Samali stala arenaj baracby yzbroenyh grupovak i insh za yladu GeagrafiyaRazdzel artykula yashche ne napisany Pavodle zadumy adnago z udzelnikay Vikipedyi tut music byc tematychny razdzel Vy mozhace dapamagchy praektu napisayshy gety razdzel Znoskihttps data iana org time zones tzdb 2020f africaSpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Samali