Буква́р, а́збука, леманта́р — для навучання пісьму. Буквар дапамагае засвоіць друкаваныя і рукапісныя і іх гукавыя значэнні, навучыцца чытаць разам найпрасцейшыя склады і словы і правільна разумець чытанае, умець чытаць і разумець тэксты, пісаць простыя словы і сказы.
Назва
Назва «буквар» упершыню з'явілася ў выданні Святадухавага брацтва 1618 года (Еўе); у 1631 гэты зачын падтрымаў Спірыдон Собаль. Ад гэтай пары букваром сталі называць кнігі для навучання пісьму не толькі ў беларускай, але і ў іншых славянскіх мовах: рускай, украінскай, балгарскай, серба-харвацкай.
Пазней на Беларусі стаў таксама выкарыстоўвацца тэрмін «лемантар» (ад па-лацінску: elementarius — пачатковы).
Гісторыя
Першы друкаваны буквар на беларускіх землях пад назвай «Наука ку читаню и розуменю писма словенскаго» быў выдадзены ў 1596 Лаўрэнціем Зізаніем у віленскай друкарні Мамонічаў. Аднак фактычна кнігі, па якіх навучаліся грамаце, выдаваліся і раней. Да з'яўлення першага падручніка людзі вучыліся чытаць і пісаць па кнігах — «Псалтыры» і «Часаслове». Так, Францыск Скарына ў сваім перакладзе «Псалтыры» побач з тытульнымі літарамі на пачатку раздзелаў змяшчаў малюнкі прадметаў, якія пачыналіся з гэтай літары — спосаб, які выкарыстоўваецца і ў сучасных букварах.
У 1618 годзе ў друкарні Святадухавага брацтва ў Еўі была выдадзена кніга пад назвай «Букварь языка славенска», у працы над якой удзельнічаў Мялецій Сматрыцкі. У 1631 годзе Спірыдон Собаль выдаў уласны «Букваръ сиречъ, начало ученіа детем начинающим чтенію извыкати». Увогуле ў перыяд паміж 1590 і 1653 гадамі на тэрыторыі сучаснай Беларусі выйшлі 16 элементарных падручнікаў, што складала больш за палову ўсіх выданняў на ўсходнеславянскіх землях.
У 1679 годзе Сімяон Полацкі выдаў ва ўласнай друкарні ў Маскве «», па якім вучыў царскіх дзяцей Пятра і Соф'ю Аляксеевічаў.
XX стагоддзе было адзначана выхадам у свет лемантароў і буквароў Цёткі («Беларускі лемантар», 1906, Пецярбург), Каруся Каганца, Сцяпана Некрашэвіча («Лемантар», 1922, Берлін), , Анатоля Клышкі. Буквар апошняга аўтара атрымаў некалькі ўзнагарод на міжнародных, ўсесаюзных і беларускіх кніжных выставах, зведаў 23 перавыданні і з'яўляецца адзіным, па якім дагэтуль вывучаюць беларускую мову ў школах.
Зноскі
- Сяргей Чыгрын. Анатоль Клышка: «Я ўзяўся за напісанне беларускага буквара і… перамог» // Czasopis. — лістапад 2012. — № 11/12.(недаступная спасылка)
- Шматгранны талент вучонага . Навіны. Нацыянальная бібліятэка Беларусі (29 лістапада 2012).(недаступная спасылка)
- Алена Маркава. Школьная аснова выхавання нацыянальнай самасвядомасці ў БССР // Беларускі гістарычны агляд. — Т. 17. Сш. 1—2. — С. 155—190.
- Vlad2012.. дзень беларускага пісьменства 2008 г. — г. Барысаў . Дзень беларускага пісьменства (29 лістапада 2012).
- Клышка Анатолькі Канстанцінавіч(недаступная спасылка). Біяграфія. Саюз беларускіх пісьменнікаў (29 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2017. Праверана 29 лістапада 2012.
Спасылкі
Буквар на Вікісховішчы |
- Буквар языка славенска 1649 года выдадзены Магілёўскім праваслаўным брацтвам на Uppsala University Library
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Bukva r a zbuka lemanta r dlya navuchannya pismu Bukvar dapamagae zasvoic drukavanyya i rukapisnyya i ih gukavyya znachenni navuchycca chytac razam najprascejshyya sklady i slovy i pravilna razumec chytanae umec chytac i razumec teksty pisac prostyya slovy i skazy Hrysciyanskaya skladovaya azbuka na cheshskaj moveNazvaNazva bukvar upershynyu z yavilasya y vydanni Svyataduhavaga bractva 1618 goda Eye u 1631 gety zachyn padtrymay Spirydon Sobal Ad getaj pary bukvarom stali nazyvac knigi dlya navuchannya pismu ne tolki y belaruskaj ale i y inshyh slavyanskih movah ruskaj ukrainskaj balgarskaj serba harvackaj Paznej na Belarusi stay taksama vykarystoyvacca termin lemantar ad pa lacinsku elementarius pachatkovy GistoryyaShvedski alfavit Atylii Adelborg shvedsk Pershy drukavany bukvar na belaruskih zemlyah pad nazvaj Nauka ku chitanyu i rozumenyu pisma slovenskago byy vydadzeny y 1596 Layrenciem Zizaniem u vilenskaj drukarni Mamonichay Adnak faktychna knigi pa yakih navuchalisya gramace vydavalisya i ranej Da z yaylennya pershaga padruchnika lyudzi vuchylisya chytac i pisac pa knigah Psaltyry i Chasaslove Tak Francysk Skaryna y svaim perakladze Psaltyry pobach z tytulnymi litarami na pachatku razdzelay zmyashchay malyunki pradmetay yakiya pachynalisya z getaj litary sposab yaki vykarystoyvaecca i y suchasnyh bukvarah U 1618 godze y drukarni Svyataduhavaga bractva y Eyi byla vydadzena kniga pad nazvaj Bukvar yazyka slavenska u pracy nad yakoj udzelnichay Myalecij Smatrycki U 1631 godze Spirydon Sobal vyday ulasny Bukvar sirech nachalo uchenia detem nachinayushim chteniyu izvykati Uvogule y peryyad pamizh 1590 i 1653 gadami na terytoryi suchasnaj Belarusi vyjshli 16 elementarnyh padruchnikay shto skladala bolsh za palovu ysih vydannyay na yshodneslavyanskih zemlyah U 1679 godze Simyaon Polacki vyday va ylasnaj drukarni y Maskve pa yakim vuchyy carskih dzyacej Pyatra i Sof yu Alyakseevichay XX stagoddze bylo adznachana vyhadam u svet lemantaroy i bukvaroy Cyotki Belaruski lemantar 1906 Pecyarburg Karusya Kaganca Scyapana Nekrashevicha Lemantar 1922 Berlin Anatolya Klyshki Bukvar aposhnyaga aytara atrymay nekalki yznagarod na mizhnarodnyh ysesayuznyh i belaruskih knizhnyh vystavah zveday 23 peravydanni i z yaylyaecca adzinym pa yakim dagetul vyvuchayuc belaruskuyu movu y shkolah ZnoskiSyargej Chygryn Anatol Klyshka Ya yzyaysya za napisanne belaruskaga bukvara i peramog Czasopis listapad 2012 11 12 nedastupnaya spasylka Shmatgranny talent vuchonaga nyavyzn Naviny Nacyyanalnaya bibliyateka Belarusi 29 listapada 2012 nedastupnaya spasylka Alena Markava Shkolnaya asnova vyhavannya nacyyanalnaj samasvyadomasci y BSSR Belaruski gistarychny aglyad T 17 Ssh 1 2 S 155 190 Vlad2012 dzen belaruskaga pismenstva 2008 g g Barysay nyavyzn Dzen belaruskaga pismenstva 29 listapada 2012 Klyshka Anatolki Kanstancinavich nyavyzn nedastupnaya spasylka Biyagrafiya Sayuz belaruskih pismennikay 29 listapada 2012 Arhivavana z pershakrynicy 20 chervenya 2017 Praverana 29 listapada 2012 SpasylkiBukvar na VikishovishchyBukvar yazyka slavenska 1649 goda vydadzeny Magilyoyskim pravaslaynym bractvam na Uppsala University Library