Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Яўстах Піевіч Тышкевіч (польск.: Eustachy Tyszkiewicz, руск.: Евстафий Пиевич Тышкевич), 18 красавіка 1814, Лагойск — 28 жніўня 1873, Вільня) — беларускі археолаг, гісторык і краязнавец, барысаўскі павятовы маршалак (1844—1847), ганаровы папячыцель мінскай губернскай гімназіі (1847—1854).
| Яўстах Піевіч Тышкевіч | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
 Герб «Ляліва» | |||||||
| |||||||
| Папярэднік | Юзаф Міхалавіч Валовіч | ||||||
| Пераемнік | |||||||
| Нараджэнне | 18 красавіка 1814 ці 6 красавіка 1814
| ||||||
| Смерць | 25 жніўня 1873 (59 гадоў) ці 27 жніўня 1873(59 гадоў)
| ||||||
| Месца пахавання |
| ||||||
| Род | Тышкевічы | ||||||
| Бацька | граф Пій Феліцыянавіч Тышкевіч (1756—1858), барысаўскі павятовы маршалак (1814—1820) | ||||||
| Маці | графіня Аўгуста Аўгустаўна-Гіяцынтаўна Плятэр (1782—1834) | ||||||
| Веравызнанне | каталік | ||||||
| Член у |
| ||||||
| Адукацыя |
| ||||||
| Дзейнасць | археалогія, гісторыя, калекцыянаванне і этнаграфія | ||||||
| Аўтограф |  | ||||||
| Узнагароды |  | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Член (1843), член і карэспандэнт (1843), ганаровы член Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук (1859), .
Паходжанне
Належаў да каталіцкага шляхецкага роду Тышкевічаў гербу «Ляліва», прадстаўнікі якога ў XVI—XVIII стст. адносіліся да праслойкі магнатаў Рэчы Паспалітай.
Яўстах Тышкевіч нарадзіўся 6 (18) красавіка 1814 г. у родавым маёнтку Лагойск у сям’і буйнога землеўласніка Барысаўскага павета Мінскай губерні графа Пія Феліцыянавіча Тышкевіча (1776—1842), барысаўскага павятовага маршалка (1814—1820), і графіні Аўгусты-Марыі Аўгустаўны-Гіяцынтаўны Плятэр (1782—1834).
Бацька Пій быў сынам генерал-маёра войск ВКЛ графа Феліцыяна Міхалавіча-Янавіча Тышкевіча (1719—1792) ад яго першай жонкі шляхцянкі Масецкай, валодаў буйным маёнткам Лагойск (Лагойск, Антанопаль, Косін, Камень і інш.) у Барысаўскім павеце, дзе ў 1805 г. налічвалася 1 390 рэвізскіх душ, у 1814 г. — 1 455, у 1836 г. — 1 320. Пасля выдзялення значнай часткі маёнтка сваім дарослым сынам — Канстанціну і Яўстаху, — Пій Феліцыянавіч Тышкевіч у 1841 г. меў за сабой паводле рэвізіі 120 душ у маёнтку Слабодка ў Барысаўскім павеце, а ў 1853 г. — 392 душы.
Маці Яўстаха графіня Аўгуста-Марыя Аўгустаўна-Гіяцынтаўна Плятэр (1782—1834) нарадзілася ў сям’і прадстаўніка рэгіянальнай эліты Інфлянцкага ваяводства графа Аўгуста-Гіяцынта Канстанцінавіча-Людвікавіча Плятэра (1745—1803), (1779—1780), браслаўскага маршалка Таргавіцкай канфедэрацыі, і Ганны Станіславаўны Ржавускай (1761—1800), якая была дачкой Станіслава-Фердынанда Вацлававіча Ржавускага (1737—1786) і яго жонкі князёўны Кацярыны-Караліны Радзівіл (1740—1789), сястры вядомага нясвіжскага ардыната князя Караля-Станіслава Радзівіла «Пане Каханку». Гэта парадніла ўжо адносна бяднеючую магнацкую галіну лагойскіх Тышкевічаў з самымі ўплывовымі сем’ямі ВКЛ другой паловы XVIII ст. — князямі Радзівіламі, князямі Агінскімі, графамі Плятэрамі.
Старшым братам Яўстаха быў Канстанцін Піевіч Тышкевіч (1806—1868), пачынальнік беларускай археалогіі, краязнавец, культурны дзеяч, ахайны і руплівы маянтковец.
Адукацыя
У 1824 г. пачаў вучыцца ў гімназіі ў Вільні. Па невядомых прычынах перавёўся вучыцца ў губернскую гімназію ў Мінску, якую скончыў у 1831 г.
Службовая дзейнасць
27 лістапада 1833 г. паступіў на службу канцылярыстам у Капітул імператарскіх і царскіх ордэнаў па экспедыцыі ордэна Святой Ганны.
Пераведзены ў штат канцылярыі віленскага генерал-губернатара на пасаду канцылярскага чыноўніка.
19 студзеня 1839 г. выдадзены ўказ Сената Расійскай Імперыі, які надаваў графу Яўстаху Тышкевічу чын калежскага рэгістратара са страшынствам (з адлікам з 27 лістапада 1835 г.).
6 мая 1840 г. граф Яўстах Тышкевіч пераведзены ў штат канцылярыі Чарнігаўскага, Палтаўскага і Харкаўскага генерал-губернатара на пасаду канцылярскага чыноўніка.
14 ліпеня 1840 г. выдадзены ўказ Сената Расійскай Імперыі, які надаваў графу Яўстаху Тышкевічу чын губернскага сакратара са страшынствам (з адлікам з 27 лістапада 1839).
4 верасня 1840 г. граф Яўстах Тышкевіч (па ўласным прашэнні) быў звольнены са службы ў канцылярыі Чарнігаўскага, Палтаўскага і Харкаўскага генерал-губернатара.
12 лістапада 1842 г. быў зацверджаны міністрам асветы Расійскай Імперыі на пасадзе ганаровага наглядальніка вучэльняў Барысаўскага павета.
20 верасня 1844 г. у Мінску на дваранскіх выбарах быў выбраны павятовым дваранствам на пасаду барысаўскага павятовага маршалка (прадвадзіцеля дваранства) (1844—1847).
13 ліпеня 1845 за паспяховы набор рэкрутаў з катэгорыі «грамадзян» і «аднадворцаў», які праводзіўся ў 1845 у Мінскай губерні ў Слуцку ў другім рэкруцкім дэпо, атрымаў афіцыйную падзяку.
6 кастрычніка 1845 г. зацверджаны ўладамі на пасадзе члена барысаўскага папячыцельнага камітэта аб турмах.
8 кастрычніка 1846 г. атрымаў чын тытулярнага саветніка.
27 верасня 1847 г. у Мінску на дваранскіх выбарах быў выбраны ганаровым папячыцелем мінскай губернскай гімназіі, а 12 снежня 1850 г. пераабраны на гэту ж пасаду (да 1854).
Маёнткі
У 1845 г. за графам Яўстахам Тышкевічам ва ўласным маёнтку Антанопаль у Барысаўскім павеце лічылася 547 рэвізскіх душ, а ў 1850 г. — 392.
Культурная і навуковая дзейнасць
Вывучаў , гарадзішчы і замчышчы на беларускіх землях.
3 кастрычніка 1843 г. выбраны членам . 31 кастрычніка 1843 г. найменаваны членам і карэспандэнтам .
Заснаваў Віленскую археалагічную камісію (1855—1865) і Віленскі музей старажытнасцей (1855). Супрацоўнічаў разам з братам Канстанцінам Тышкевічам з газетай «Kurier Wileński» («Виленский вестник»), якую рэдагаваў Адам-Ганорый Кіркор.
Пакінуў па сабе шмат прац археалагічнага і краязнаўчага характару, у т.л. Rzut oka na źródła archeologii krajowej, czyli opisanie niektórych zabytków starożytności odkrytych w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego (1842), Listy o Szwecji, t. 1—2 (1846), Opisanie powiatu borysowskiego" (1847), Badania archeologiczne nad zabytkami przedmiotów sztuk i rzemiosł w dawnej Litwie i Rusi Litewskiej (1850), Źródła do dziejów Kurlandii i Semigalii… (1870).
Смерць і пахаванне
Апошнія дні жыцця Яўстах Тышкевіч правёў у Вільні пад апекай сваёй роднай сястры, пры ёй і памёр 13 (25) жніўня 1873 г. у Вільні ў доме Агінскіх.
Быў урачыста пахаваны 16 (28) жніўня 1873 г. у Вільні на могілках Росы, у той жа дзень прайшла і імша па памерлым.
Ушанаванне памяці
У 2022 годзе помнік Яўстаху Тышкевічу паставілі каля Акадэміі Навук у Мінску.
Крыніцы
- Dr. Constant v. Wurzbach Tyszkiewicz, Eustach // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 48. — S. 195.
- http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/tyszkiewicz-eustachy/ Праверана 30 жніўня 2022.
- Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
Літаратура
- Каханоўскі, Г. А. Руплівец нашай старасветчыны : Яўстах Тышкевіч / Г. А. Каханоўскі, А. Г. Каханоўскі // Серыя «Нашы славутыя землякі» — Мн. : Навука і тэхніка, 1991. — 63 с. (ISBN 5-343-00670-1 — Эл.рэсурс knihi.com)
- Навуковая спадчына Яўстафія Тышкевіча (да 200-годдзя з дня нараджэння) : матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі ; 18 красавіка 2014 г., г. Лагойск / уклад. А. Г. Алфёрава, Ю. С. Пракоф’ева, С. Л. Сакума; рэдкал. : А. І. Лакотка [і інш.]; Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; НАН Беларусі. — Мінск : Права і эканоміка, 2014. — 181 с.
- Kunasiewicz, S. Eustachy hr. Tyszkiewicz. Wspomnienie pośmiertne / S. Kunasiewicz, — Lwów : Główny skład w księgarni Polskiej, 1874. — 62 s.
- Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 710. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Лаўрэш Леанід. Яўстах Тышкевіч, яго калекцыя і яго музей // Наша слова.pdf № 49 (101), 6 снежня 2023.; № 50 (102), 13 снежня 2023.
Спасылкі
- ТЫШКЕВІЧ Яўстафій Піевіч
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
U Vikipedyi yosc artykuly pra inshyh asob z prozvishcham Tyshkevich Yaystah Pievich Tyshkevich polsk Eustachy Tyszkiewicz rusk Evstafij Pievich Tyshkevich 18 krasavika 1814 Lagojsk 28 zhniynya 1873 Vilnya belaruski arheolag gistoryk i krayaznavec barysayski pavyatovy marshalak 1844 1847 ganarovy papyachycel minskaj gubernskaj gimnazii 1847 1854 Yaystah Pievich TyshkevichGerb Lyaliva Barysayski pavyatovy marshalak1844 1847Papyarednik Yuzaf Mihalavich ValovichPeraemnikNaradzhenne 18 krasavika 1814 1814 04 18 ci 6 krasavika 1814 1814 04 06 Lagojsk Barysayski pavet Minskaya gubernya Rasijskaya imperyyaSmerc 25 zhniynya 1873 1873 08 25 59 gadoy ci 27 zhniynya 1873 1873 08 27 59 gadoy Vilnya Vilenski pavet Vilenskaya gubernya Rasijskaya imperyyaMesca pahavannya mogilki RosaRod TyshkevichyBacka graf Pij Felicyyanavich Tyshkevich 1756 1858 barysayski pavyatovy marshalak 1814 1820 Maci grafinya Aygusta Aygustayna Giyacyntayna Plyater 1782 1834 Veravyznanne katalikChlen u Pecyarburgskaya akademiya navukKaraleyskaya akademiya slavesnasci gistoryi i antykvaryyatu d Vilenskaya arhealagichnaya kamisiyaKrakayskae navukovae tavarystva d Adukacyya Minskaya muzhchynskaya gimnaziyaDzejnasc arhealogiya gistoryya kalekcyyanavanne i etnagrafiyaAytografUznagarody Medyyafajly na Vikishovishchy Chlen 1843 chlen i karespandent 1843 ganarovy chlen Sankt Pecyarburgskaj akademii navuk 1859 PahodzhanneYa Tyshkevich 1825 g Nalezhay da katalickaga shlyaheckaga rodu Tyshkevichay gerbu Lyaliva pradstayniki yakoga y XVI XVIII stst adnosilisya da praslojki magnatay Rechy Paspalitaj Yaystah Tyshkevich naradziysya 6 18 krasavika 1814 g u rodavym mayontku Lagojsk u syam i bujnoga zemleylasnika Barysayskaga paveta Minskaj guberni grafa Piya Felicyyanavicha Tyshkevicha 1776 1842 barysayskaga pavyatovaga marshalka 1814 1820 i grafini Aygusty Maryi Aygustayny Giyacyntayny Plyater 1782 1834 Backa Pij byy synam general mayora vojsk VKL grafa Felicyyana Mihalavicha Yanavicha Tyshkevicha 1719 1792 ad yago pershaj zhonki shlyahcyanki Maseckaj valoday bujnym mayontkam Lagojsk Lagojsk Antanopal Kosin Kamen i insh u Barysayskim pavece dze y 1805 g nalichvalasya 1 390 revizskih dush u 1814 g 1 455 u 1836 g 1 320 Paslya vydzyalennya znachnaj chastki mayontka svaim daroslym synam Kanstancinu i Yaystahu Pij Felicyyanavich Tyshkevich u 1841 g mey za saboj pavodle revizii 120 dush u mayontku Slabodka y Barysayskim pavece a y 1853 g 392 dushy Maci Yaystaha grafinya Aygusta Maryya Aygustayna Giyacyntayna Plyater 1782 1834 naradzilasya y syam i pradstaynika regiyanalnaj elity Inflyanckaga vayavodstva grafa Aygusta Giyacynta Kanstancinavicha Lyudvikavicha Plyatera 1745 1803 1779 1780 braslayskaga marshalka Targavickaj kanfederacyi i Ganny Stanislavayny Rzhavuskaj 1761 1800 yakaya byla dachkoj Stanislava Ferdynanda Vaclavavicha Rzhavuskaga 1737 1786 i yago zhonki knyazyoyny Kacyaryny Karaliny Radzivil 1740 1789 syastry vyadomaga nyasvizhskaga ardynata knyazya Karalya Stanislava Radzivila Pane Kahanku Geta paradnila yzho adnosna byadneyuchuyu magnackuyu galinu lagojskih Tyshkevichay z samymi yplyvovymi sem yami VKL drugoj palovy XVIII st knyazyami Radzivilami knyazyami Aginskimi grafami Plyaterami Starshym bratam Yaystaha byy Kanstancin Pievich Tyshkevich 1806 1868 pachynalnik belaruskaj arhealogii krayaznavec kulturny dzeyach ahajny i ruplivy mayantkovec AdukacyyaU 1824 g pachay vuchycca y gimnazii y Vilni Pa nevyadomyh prychynah peravyoysya vuchycca y gubernskuyu gimnaziyu y Minsku yakuyu skonchyy u 1831 g Sluzhbovaya dzejnasc27 listapada 1833 g pastupiy na sluzhbu kancylyarystam u Kapitul imperatarskih i carskih ordenay pa ekspedycyi ordena Svyatoj Ganny Peravedzeny y shtat kancylyaryi vilenskaga general gubernatara na pasadu kancylyarskaga chynoynika 19 studzenya 1839 g vydadzeny ykaz Senata Rasijskaj Imperyi yaki nadavay grafu Yaystahu Tyshkevichu chyn kalezhskaga registratara sa strashynstvam z adlikam z 27 listapada 1835 g 6 maya 1840 g graf Yaystah Tyshkevich peravedzeny y shtat kancylyaryi Charnigayskaga Paltayskaga i Harkayskaga general gubernatara na pasadu kancylyarskaga chynoynika 14 lipenya 1840 g vydadzeny ykaz Senata Rasijskaj Imperyi yaki nadavay grafu Yaystahu Tyshkevichu chyn gubernskaga sakratara sa strashynstvam z adlikam z 27 listapada 1839 4 verasnya 1840 g graf Yaystah Tyshkevich pa ylasnym prashenni byy zvolneny sa sluzhby y kancylyaryi Charnigayskaga Paltayskaga i Harkayskaga general gubernatara 12 listapada 1842 g byy zacverdzhany ministram asvety Rasijskaj Imperyi na pasadze ganarovaga naglyadalnika vuchelnyay Barysayskaga paveta 20 verasnya 1844 g u Minsku na dvaranskih vybarah byy vybrany pavyatovym dvaranstvam na pasadu barysayskaga pavyatovaga marshalka pradvadzicelya dvaranstva 1844 1847 13 lipenya 1845 za paspyahovy nabor rekrutay z kategoryi gramadzyan i adnadvorcay yaki pravodziysya y 1845 u Minskaj guberni y Slucku y drugim rekruckim depo atrymay aficyjnuyu padzyaku Ya Tyshkevich 1858 g 6 kastrychnika 1845 g zacverdzhany yladami na pasadze chlena barysayskaga papyachycelnaga kamiteta ab turmah 8 kastrychnika 1846 g atrymay chyn tytulyarnaga savetnika 27 verasnya 1847 g u Minsku na dvaranskih vybarah byy vybrany ganarovym papyachycelem minskaj gubernskaj gimnazii a 12 snezhnya 1850 g peraabrany na getu zh pasadu da 1854 MayontkiU 1845 g za grafam Yaystaham Tyshkevicham va ylasnym mayontku Antanopal u Barysayskim pavece lichylasya 547 revizskih dush a y 1850 g 392 Kulturnaya i navukovaya dzejnascVyvuchay garadzishchy i zamchyshchy na belaruskih zemlyah 3 kastrychnika 1843 g vybrany chlenam 31 kastrychnika 1843 g najmenavany chlenam i karespandentam Zasnavay Vilenskuyu arhealagichnuyu kamisiyu 1855 1865 i Vilenski muzej starazhytnascej 1855 Supracoynichay razam z bratam Kanstancinam Tyshkevicham z gazetaj Kurier Wilenski Vilenskij vestnik yakuyu redagavay Adam Ganoryj Kirkor Pakinuy pa sabe shmat prac arhealagichnaga i krayaznaychaga haraktaru u t l Rzut oka na zrodla archeologii krajowej czyli opisanie niektorych zabytkow starozytnosci odkrytych w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego 1842 Listy o Szwecji t 1 2 1846 Opisanie powiatu borysowskiego 1847 Badania archeologiczne nad zabytkami przedmiotow sztuk i rzemiosl w dawnej Litwie i Rusi Litewskiej 1850 Zrodla do dziejow Kurlandii i Semigalii 1870 Smerc i pahavanneMagila grafa Yaystaha Tyshkevicha na mogilkah Rosy y Vilni Aposhniya dni zhyccya Yaystah Tyshkevich pravyoy u Vilni pad apekaj svayoj rodnaj syastry pry yoj i pamyor 13 25 zhniynya 1873 g u Vilni y dome Aginskih Byy urachysta pahavany 16 28 zhniynya 1873 g u Vilni na mogilkah Rosy u toj zha dzen prajshla i imsha pa pamerlym Ushanavanne pamyaciU 2022 godze pomnik Yaystahu Tyshkevichu pastavili kalya Akademii Navuk u Minsku KrynicyDr Constant v Wurzbach Tyszkiewicz Eustach Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich enthaltend die Lebensskizzen der denkwurdigen Personen welche seit 1750 in den osterreichischen Kronlandern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben Wien 1856 T 48 S 195 lt a href https wikidata org wiki Track Q90890904 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q25856 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q665807 gt lt a gt http tnk krakow pl czlonkowie tyszkiewicz eustachy Praverana 30 zhniynya 2022 Czech National Authority Database Praverana 7 listapada 2022 lt a href https wikidata org wiki Track Q13550863 gt lt a gt LitaraturaKahanoyski G A Ruplivec nashaj starasvetchyny Yaystah Tyshkevich G A Kahanoyski A G Kahanoyski Seryya Nashy slavutyya zemlyaki Mn Navuka i tehnika 1991 63 s ISBN 5 343 00670 1 El resurs knihi com Navukovaya spadchyna Yaystafiya Tyshkevicha da 200 goddzya z dnya naradzhennya materyyaly Mizhnarodnaj navukovaj kanferencyi 18 krasavika 2014 g g Lagojsk uklad A G Alfyorava Yu S Prakof eva S L Sakuma redkal A I Lakotka i insh Centr dasledavannyay belaruskaj kultury movy i litaratury NAN Belarusi NAN Belarusi Minsk Prava i ekanomika 2014 181 s Kunasiewicz S Eustachy hr Tyszkiewicz Wspomnienie posmiertne S Kunasiewicz Lwow Glowny sklad w ksiegarni Polskiej 1874 62 s Belarus encyklapedychny davednik Redkal B I Sachanka gal red i insh Mast M V Drako A M Hilkevich Mn BelEn 1995 S 710 800 s 5 000 ekz ISBN 985 11 0026 9 Layresh Leanid Yaystah Tyshkevich yago kalekcyya i yago muzej Nasha slova pdf 49 101 6 snezhnya 2023 50 102 13 snezhnya 2023 SpasylkiTYShKEVICh Yaystafij Pievich