Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Хата — жылая, пераважна зрубная пабудова.
Хата ў Беларусі
Верагодна першай формай драўлянага жытла на Беларусі стаў просты . Далей атрымаў распаўсюджанне аднакамерны дом зрубнай канструкцыі. Са з’яўленнем сенцаў пляніроўка хаты ўскладнілася: узнікла двухкамернае і трохкамернае жытло. Апошнія тыпы былі найбольш распаўсюджанай формай жылля беларусаў на працягу сярэднявечча і Новага часу.
Як тып жылля гістарычна развілася з зямлянкі (паўзямлянкі). На асаблівасці планаў і канструкцый ўплываюць сацыяльна-эканамічныя і прыродна-кліматычныя ўмовы, будаўнічыя матэрыялы пэўных рэгіёнаў. Беларуская хата вызначаецца дасканаласцю апрацоўкі будаўнічых матэрыялаў, прапарцыянальнасцю форм, выразнасцю кампанентаў, дэкаратыўным аздабленнем. Функцыянальныя, канструкцыйныя і дэкаратыўныя элементы хаты (франтоны, ліштвы, вільчыкі, дымнікі, падзоры і інш.) часта ўпрыгожаны архітэктурнай разьбой. Важны элемент дэкору хаты — мастацкая шалёўка: пэўным нахілам дошак ствараюцца разнастайныя ўзоры (квадраты, ромбы, трохвугольнікі і інш.).
Архітэктура
На Беларусі з 1-2 ст. вядома 1-камернае жытло з печчу без коміна (курная хата) і вузкімі акенцамі з засаўкамі. З 16 ст. існавалі таксама 2 і 3-камерныя хаты (хата+сенцы+хата) (хата+сенцы+гаспадарчая пабудова — клець, варыўня). З 19 ст. пераважала т. зв. белая хата, якая мае печ з комінам. Будавалі хаты найчасцей з хвоі і елкі. Хата на падмурку пашырана з 19 ст. Крылі хаты саломаю, чаротам, дранкай, гонтай, чарапіцай, з 20 ст. выкарыстоўваюць бляху. Да канца 19 ст. быў пашыраны тып падлогі земляны і глінабітны, які змяніла дашчаная падлога на лагах.
Інтэр'ер
Інтэр'ер традыцыйнай хаты строга рэгламентаваны. У куце каля дзвярэй стаяла печ, вусцем да прыпечнага акна, побач быў т. зв. бабін кут. Па дыяганалі ад печы знаходзілася покуць — пачэснае месца ў хаце, там стаялі стол, нерухомыя лавы пры сценах, услон. Ад печы ўздоўж глухой сцяны размяшчаліся палаці. На сцяне каля дзвярэй мацавалася паліца, дзе трымалі посуд і іншае начынне. Інтэр'ер хаты паступова дапаўняўся інш. мэбляй. Удасканальвалася ўнутраная прастора хаты: некапітальнымі перагародкамі выдзялялі кухню, спальню, святліцу. Знадворку перад уваходам пачалі прыбудоўваць ганак і веранду.
Плян
Літаратура
- Якімовіч, Ю. А. Драўлянае дойлідства беларускага Палесся. — Мн., 1978.
Гл. таксама
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Хата
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Hata zhylaya peravazhna zrubnaya pabudova HataHata y BelarusiVeragodna pershaj formaj draylyanaga zhytla na Belarusi stay prosty Dalej atrymay raspaysyudzhanne adnakamerny dom zrubnaj kanstrukcyi Sa z yaylennem sencay plyaniroyka haty yskladnilasya uznikla dvuhkamernae i trohkamernae zhytlo Aposhniya typy byli najbolsh raspaysyudzhanaj formaj zhyllya belarusay na pracyagu syarednyavechcha i Novaga chasu Yak typ zhyllya gistarychna razvilasya z zyamlyanki payzyamlyanki Na asablivasci planay i kanstrukcyj yplyvayuc sacyyalna ekanamichnyya i pryrodna klimatychnyya ymovy budaynichyya materyyaly peynyh regiyonay Belaruskaya hata vyznachaecca daskanalascyu apracoyki budaynichyh materyyalay praparcyyanalnascyu form vyraznascyu kampanentay dekaratyynym azdablennem Funkcyyanalnyya kanstrukcyjnyya i dekaratyynyya elementy haty frantony lishtvy vilchyki dymniki padzory i insh chasta yprygozhany arhitekturnaj razboj Vazhny element dekoru haty mastackaya shalyoyka peynym nahilam doshak stvarayucca raznastajnyya yzory kvadraty romby trohvugolniki i insh ArhitekturaNa Belarusi z 1 2 st vyadoma 1 kamernae zhytlo z pechchu bez komina kurnaya hata i vuzkimi akencami z zasaykami Z 16 st isnavali taksama 2 i 3 kamernyya haty hata sency hata hata sency gaspadarchaya pabudova klec varyynya Z 19 st peravazhala t zv belaya hata yakaya mae pech z kominam Budavali haty najchascej z hvoi i elki Hata na padmurku pashyrana z 19 st Kryli haty salomayu charotam drankaj gontaj charapicaj z 20 st vykarystoyvayuc blyahu Da kanca 19 st byy pashyrany typ padlogi zemlyany i glinabitny yaki zmyanila dashchanaya padloga na lagah Inter erInter er tradycyjnaj haty stroga reglamentavany U kuce kalya dzvyarej stayala pech vuscem da prypechnaga akna pobach byy t zv babin kut Pa dyyaganali ad pechy znahodzilasya pokuc pachesnae mesca y hace tam stayali stol neruhomyya lavy pry scenah uslon Ad pechy yzdoyzh gluhoj scyany razmyashchalisya palaci Na scyane kalya dzvyarej macavalasya palica dze trymali posud i inshae nachynne Inter er haty pastupova dapaynyaysya insh meblyaj Udaskanalvalasya ynutranaya prastora haty nekapitalnymi peragarodkami vydzyalyali kuhnyu spalnyu svyatlicu Znadvorku perad uvahodam pachali prybudoyvac ganak i verandu PlyanLitaraturaYakimovich Yu A Draylyanae dojlidstva belaruskaga Palessya Mn 1978 Gl taksamaNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Hata