Ферна́н Магела́н, або Магалья́інш (парт.: Fernão de Magalhães [fɨɾˈnɐ̃w̃ ðɨ mɐɡɐˈʎɐ̃ȷ̃s], ісп.: Fernando (Hernando) de Magallanes [(f)eɾ'nando ðe maɣa'ʎanes]; каля 1480, вобласць , Партугалія — 27 красавіка 1521, востраў , Філіпіны) — партугальскі і іспанскі, мараплавец з тытулам . Камандаваў экспедыцыяй, што здзейсніла . Адкрыў праліў, пазней названы яго імем, стаў першым еўрапейцам, які прайшоў па моры з Атлантычнага акіяна ў Ціхі.
Фернан Магелан | |
---|---|
парт.: Fernão de Magalhães ісп.: Fernando (Hernando) de Magallanes | |
Род дзейнасці | мараплавец |
Дата нараджэння | каля 1480 |
Месца нараджэння |
|
Дата смерці | 27 красавіка 1521 |
Месца смерці |
|
Месца пахавання |
|
Грамадзянства |
|
Падданства | Кастылія і Леон |
Бацька | Rui de Rui de Magalhães[d] |
Маці | Alda de Mesquita[d] |
Жонка | Beatriz Barbosa[d] |
Прыналежнасць | Іспанская імперыя |
Бітвы/войны |
|
Узнагароды і прэміі | |
Аўтограф | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Біяграфія
Юнацкасць
Магелан па паходжанні партугалец. Месца яго нараджэння спрэчнае, асноўныя аўтары паказваюць у якасці такога горад , але, магчыма, ён нарадзіўся ў горадзе Порту. Пра сям’ю мараплаўца таксама вядома няшмат, у прыватнасці, тое, што яна прыналежала да дваранства. Мяркуецца, што бацькам яго быў Руй ці Родрыгу дзі Магальяйнш (1433—1500), былы адзін час алькальдам крэпасці Авейру. Маці Алда дэ Маскіта (Мішкіта). Апроч Магелана ў іх было чацвёра дзяцей. Пра іх жыццё нічога не вядома. У маладосці Магелан быў пажам у каралевы Леаноры Авіскай, жонкі Жуана II.
У 1498 годзе партугальцамі быў адкрыты марскі шлях у Індыю. Услед за Васка да Гамам з Партугаліі сталі адпраўляцца эскадра за эскадрай на заваёву ўсходу. У 1505 годзе пры адпраўцы эскадры віцэ-караля Франсішку ды Алмейды маракоў ужо бракавала. Некаторыя рулявыя не ведалі дзе права, а дзе лева. Тады да правага борта карабля прывязвалі часнык, а да левага лук і камандавалі па прынцыпе «сена-салома». У гэтай экспедыцыі ў якасці соберсалинте (звышштатнага ваяра) браў удзел і Магелан.
Індыя
Пройдучы мыс Добрай Надзеі, экспедыцыя пачынае баявыя дзеянні з захопу Кільвы і Мамбасы, потым яна ідзе ў Індыю. Магелан увесь час знаходзіцца ў складзе экспедыцыі, але ўпершыню яго імя згадваецца ў . У 1506 годзе Магелан бярэ ўдзел у падаўленні хваляванняў, будуе Мазамбік, пасля чаго зноў трапляе ў Індыю, дзе яго два разы параняць.
У карабель, на якім знаходзіўся Магелан, прадраўся праз строй і ўзяў на абардаж флагман праціўніка.
Тымчасам партугальцы прыходзяць да высновы, што для поўнага кантролю над гандлем ім трэба захапіць порт Малака. У 1509 годзе ў Індыю прыбывае эскадра , якая павінна здзейсніць першае плаванне да Малакі. Віцэ-кароль Індыі далучае да чатырох караблёў Сикейры пяты, на якім плылі Магелан і яго сябар (магчыма сваяк) .
11 верасня 1509 года партугальцы ўвайшлі ў Малаку. Спачатку была складзеная гандлёвая дамова паміж партугальцамі і мясцовымі ўладамі, але праз некалькі тыдняў бліснуў канфлікт. Па адных звестках вінаваты былі арабы, якія асцерагаліся што партугальцы захопяць увесь гандаль, па іншых яго справакавалі самі партугальцы. Але ўсё сходзяцца на тым, што напад на еўрапейцаў адбыўся нечакана. Значная частка маракоў знаходзілася на беразе па гандлёвых справах ці ў звальненні. Амаль усе шлюпкі былі на беразе. На караблі ў гэты час прыбылі мноства малайцаў, нібы для агляду.
Самы дасведчаны капітан Гарсіа дэ Соўзы зразумеў, што сітуацыя робіцца небяспечнай, і адправіў Магелана папярэдзіць флагмана пра магчымы напад. Магелан прыбыў на флагманскі карабель і паспеў папярэдзіць Сикейру. Калі малайцы падалі сігнал, партугальцы ўжо згатаваліся і ў хуткай сутычцы скінулі змешчаных на борце ворагаў з караблёў, а потым, абсекшы якарныя ліны, адбілі напад прыдатнай варожай флатыліі. Але маракі, якія знаходзіліся на беразе, былі амаль усе перабіты ці захоплены ў палон. Толькі невялікая група партугальцаў, у ліку якіх быў Серан, прабілася да берага. Усе іх лодкі былі захоплены, яны выратаваліся толькі дзякуючы Магелану, які надышоў да берага на шлюпцы.
Звычайны для партугальцаў пяцігадовы тэрмін знаходжання ў Індыі падыходзіў да канца, і Магелан адправіўся на . Два карабля, на адным з якіх плыў Магелан, пацярпелі крушэнне на Падуанскай банцы ля Лакадыўскіх астравоў. Каманды выратаваліся на невялікай выспачцы. Частка экіпажа павінна была адправіцца на захаваных лодках за дапамогай, частка — застацца на выспе. Так атрымалася, што ўсё афіцэры аказаліся сярод тых, хто сыходзілі на шлюпках, а на востраве засталіся толькі матросы. Гэта выклікала абурэнне каманды і боязі, што яны не вернуцца за простымі людзьмі. Магелан апынуўся адзіным дваранінам, які пагадзіўся застацца на востраве, і тым самым супакоіў каманду. Мяркуючы па ўсім, у той час яго аўтарытэт ужо быў досыць вялікі.
Праз 10 дзён іх выратавалі, і Магелан вярнуўся ў Індыю, дзе, мусібыць, заняўся гандлем, бо вядома, што ў 1510 годзе ён пазычыў аднаму камерсанту 200 , якія яму не вярнулі, і ён здолеў адсудзіць іх толькі праз 6 гадоў.
У гэтыя гады партугальцы захопліваюць Гоа, губляюць яго, і рыхтуюцца да новага паходу на горад. Для рашэння важнага пытання, ці выкарыстаць для нападу гандлёвыя караблі, збірае савет з 16 чалавек. Сярод іх — Магелан, які яшчэ параўнальна нядаўна быў усяго толькі простым салдатам, а ў апісваны час стаў чалавекам, з думкай якога лічыўся віцэ-кароль. Найхутчэй, ён быў ужо капітанам. Ён, як і большасць удзельнікаў савета, выказваецца за тое, каб гандлёвыя судны не бралі ўдзел у вайсковым паходзе, а адправіліся ў Еўропу, каб не прапусціць мусон. Вайсковыя караблі ідуць адны і захопліваюць Гоа.
У сярэдзіне 1511 года Магелан бярэ ўдзел у паходзе 19 караблёў на Малаку. і .
Адразу пасля захопу Малакі Альбукерке скіраваў экспедыцыю з трох караблёў да . Адным з трох караблёў камандаваў Франсішку Серан. Магчыма, у экспедыцыі браў удзел і Магелан (звесткі крыніц разыходзяцца). Карабель Серана трапіў у катастрофу, а сам ён выратаваўся і пасяліўся на востраве , заняўшы высокую пасаду ў мясцовага валадара.
Партугалія
У ліпені 1512 года Магелан ужо ў Лісабоне, дзе яму прызначаецца пенсія 1000 рэалаў у месяц (самая маленькая). Неўзабаве яна павялічваецца да 1850 рэалаў.
У 1514 годзе ён бярэ ўдзел у баявых дзеяннях у Марока пад горадам . У адным бою яго паранілі ў нагу (ён застаўся кульгавым), у іншым пад ім забілі каня. Яму даручылі ахоўваць адбіты ў маўраў скот, але неўзабаве звінавацілі ў тым, што ён таемна прадаў маўрам частку здабычы. Абураны Магелан без дазволу адправіўся ў Партугалію, каб апраўдацца. Сваімі самавольнымі дзеяннямі ён выклікаў гнеў караля і быў змушаны вярнуцца да месца службы. У Афрыцы вінавачанні з яго знялі, ён падаў у адстаўку і вярнуўся на радзіму. Ён просіць караля павялічыць яму пенсію, але атрымвае адмову.
Складана сказаць, калі ў Магелана з’явілася задума вандравання, якая яго ўславіла. Сябар Серан пісаў з Малук лісты, з якіх можна было зрабіць выснову, што знаходзяцца вельмі далёка на Усходзе і параўнальна блізка ад Амерыкі. У адным са зваротных лістоў Магелан намякаў яму, што можа хутка прыбыць на гэтыя астравы, «калі не праз Партугалію, то праз Кастылію». Невядома, калі быў напісана гэты ліст, але цалкам магчыма, што яшчэ падчас знаходжання Магелана ў Партугаліі. У гэты час ён вывучае даступныя яму партугальскія карты, гутарыць з капітанамі.
Падчас адной з аўдыенцый з Мануэлам I Магелан просіць даць яму марскую службу і адправіць у плаванне. Кароль адмаўляе. Тады ён пытае дазволы прапанаваць свае паслугі іншым дзяржавам. Кароль дазваляе. Яму не патрэбен Магелан. Некаторыя крыніцы сцвярджаюць, што Магелан зрокся ад падданства Партугаліі, але дакументаў пра гэта не захавалася. Неўзабаве з Партугаліі ў Іспанію перабіраецца цэлая група партугальскіх маракоў.
Іспанія
Магелан пасяліўся ў Севільі, дзе блізка сышоўся з партугальскім эмігрантам , начальнікам арсенала. У канцы 1517 — пачатку 1518 Магелан жэніцца з яго дачкой Беатрычэ. У лютым 1519 года ў іх нарадзіўся сын. Сын Барбоза — , як і Магелан, раней служыў у . Ужо пасля смерці Магелана і Дуартэ Барбозы за аўтарствам Дуартэ Барбозы выйдзе кніга з апісаннем краін Паўднёвай і Паўднёва-усходняй Азіі: «Livro de Duarte Barbosa» («Кніга Дуартэ Барбозы»). Аднак у архівах існуюць асобнікі дадзенай працы, дзе аўтарам паказаны Магелан. У гэтага існуюць розныя тлумачэнні. Магчыма, што дадзеныя асобнікі былі паднесены каралю пад імем Магелана, каб умацаваць яго аўтарытэт. Імаверна таксама, што кніга з’яўляецца супольнай працай Магелана і Барбозы.
Магелан выкладае ідэю сваёй экспедыцыі ў севільскім (ведамстве, што займаецца арганізацыяй экспедыцый). Ён не сустракае там падтрымкі, але Хуан дэ Аранда, адзін з кіраўнікоў Палаты, уступае ў кантакт з Магеланам і абяцае яму сваю падтрымку за 20 % ад будучых прыбыткаў. Неўзабаве ў Іспанію прыбывае патужнік Магелана астраном Руі Фалеру. З яго дапамогай атрымоўваецца старгавацца на 1/8 прыбылі, належнай Арандзе. Дамова была завераная ў натарыуса. Неўзабаве Магелан уявіў свой праект кіраўніцтву Іспаніі, і ён быў ухвалены. Пачалася парыхтоўка экспедыцыі.
Вандраванне вакол свету
У экспедыцыю рыхтавалася пяць караблёў з запасам харчу на два гады. Магелан сам асабіста сачыў за гружэннем і пакаваннем прадуктаў, тавараў і рыштунку. Магелан камандаваў «Трынідадам». «Сант’яга» камандаваў Жуан Серан — брат Франсішка Серана, выратаванага Магеланам у Малацы. Трыма іншымі караблямі камандавалі прадстаўнікі іспанскай шляхты, з якімі ў Магелана адразу пачаліся канфлікты. Іспанцам не падабалася, што экспедыцыяй камандуе партугалец. Апроч таго, Магелан хаваў меркаваны маршрут плавання, і гэта выклікала незадаволенасць капітанаў. Супрацьстаянне было даволі сур’ёзным. Капітану Мендосе нават было перададзена адмысловая вымога караля спыніць спрэчкі і падначаліцца Магелану. Але ўжо на Канарскіх астравах Магелан атрымаў звесткі пра тое, што іспанскія капітаны дамовіліся паміж сабой прыбраць яго з паста, калі палічаць, што ён ім замінае.
20 верасня 1519 года флатылія на чале з Магеланам выйшла з порта Санлукар-дэ-Барамеда (утока ракі Гвадалквівір). Неўзабаве на эскадры разгарэўся канфлікт. Капітан «Сан-Антоніа» Картахена, што з’яўляўся прадстаўніком кароны ў плаванні, падчас аднаго з рапартаў дэманстратыўна парушыў субардынацыю і стаў зваць Магелана не «капітан-генерал» (адмірал), а проста «капітан». Картахена быў другой асобай у экспедыцыі, па статусе амаль роўным камандзіру. Цягам некалькіх дзён ён працягваў гэта рабіць нягледзячы на заўвагі Магелана. Таму давялося трываць гэта, пакуль капітаны ўсіх караблёў не былі скліканы на «Трынідад» для развязка пытання пра лёс матроса-злачынца. Забыўшыся, Картахена зноў парушыў дысцыпліну, але гэтым разам ён быў не на сваім судне. Магелан асабіста схапіў яго за каўнер і абвясціў арыштаваным. Картахене дазволілі знаходзіцца не на флагманскім караблі, а на караблях спачувальнікаў яму капітанаў. Камандзірам «Сан-Антоніа» стаў сваяк Магелана Алвару Мішкіта.
29 лістапада флатылія дасягнула ўзбярэжжа Бразіліі, а 26 снежня 1519 года — Ла-Платы, дзе праводзіліся пошукі меркаванага праліва. «Сант’яга» быў пасланы на захад, але неўзабаве вярнуўся з паведамленнем, што гэта не праліў, а гіганцкай ракі. Эскадра пачала павольна прасоўвацца на поўдзень, даследуючы бераг. На гэтым шляху маракі ўбачылі пінгвінаўв. Пасоўванне на поўдзень ішло павольна, караблям заміналі штормы, набліжалася зіма, а праліва ўсё не было. 31 сакавіка 1520 года, дойдучы да 49° пд. ш. флатылія ўстае на зімоўку ў бухце, названай .
У маі Магелан паслаў «Сант’яга» на чале з на поўдзень для выведкі мясцовасці. У 60 мілях да поўдня была знойдзена бухта . Яшчэ праз некалькі дзён, трапіўшы ў буру, карабель страціў кіраванне і пабіўся. Маракі, апроч аднаго чалавека, выратаваліся і апынуліся на беразе без ежы і запасаў. Яны спрабавалі вярнуцца да месца зімоўкі, але з-за стомленасці і знясілення злучыліся з асноўным атрадам толькі праз некалькі тыдняў. Страта судна, адмыслова прызначанага для выведкі, а таксама запасаў, што знаходзяцца на ім, нанесла вялікую шкоду экспедыцыі.
21 кастрычніка пад 52° пд. ш. караблі апынуліся ў вузкага праліва вядоўцы ў глыб мацерыка. «Сан-Антоніа» і «Кансэпс’ён» пасылаюцца на выведку. Неўзабаве налятае бура якая доўжылася два дня. Маракі асцерагаліся, што пасланыя на выведку караблі загінулі. І яны, сапраўды, ледзь не загінулі, але калі іх панесла да берага, перад імі адкрыўся вузкі праход, у які яны ўвайшлі. Яны апынуліся ў шырокай бухце, за якой рушылі ўслед яшчэ пралівы і бухты. Вада ўвесь час заставалася салёнай, а вельмі часта не даставаў дна. Абодва судны вярнуліся з радаснай весткай пра магчымы праліў.
Ля вострава Доўсан праліў падзяляецца на два каналы, і Магелан ізноў падзяляе флатылію. «Сан-Антоніа» і «Кансепсьён» ідуць на паўднёвы ўсход, два іншых карабля застаюцца для адпачынку, а на паўднёвы захад адпраўляецца лодка. Праз тры дні лодка вяртаецца і маракі паведамляюць, што бачылі адкрытае мора. Неўзабаве вяртаецца «Кансепсьён», але ад «Сан-Антоніа» няма вестак. 28 лістапада 1520 года караблі Магелана выходзяць у акіян. Шлях па праліве заняў 38 дзён. На доўгія гады Магелан застанецца адзіным капітанам, які прайшоў праліў і не страціў ніводнага карабля.
Выйдучы з праліва, Магелан 15 дзён ішоў на поўнач, дойдучы да 38° пд. ш., павярнуў на , а 21 снежня 1520 года, дойдучы да 30° пд. ш., павярнуў на . Флатылія прайшла па Ціхім акіяне не менш 17 тыс. км. Не гатовая да такога пераходу экспедыцыя выпрабоўвала велізарныя пазбаўленні.
Падчас плавання экспедыцыя дайшла да 10° пн. ш. і апынулася заўважна паўночней Малукскіх астравоў, да якіх імкнулася. Магчыма, Магелан хацеў пераканацца, што адкрытае Бальбоа Паўднёвае мора з’яўляецца часткай гэтага акіяна, а магчыма ён асцерагаўся сустрэчы з партугальцамі, якая для яго патрапанай экспедыцыі скончылася б жаласна. 24 студзеня 1521 года маракі ўбачылі незаселены востраў (з архіпелага Туамоту). Высадзіцца на яго не прадстаўлялася магчымасці. Праз 10 дзён была выяўленая яшчэ адзін востраў (у архіпелагу Лайн). Высадзіцца таксама не атрымалася, але экспедыцыя налавіла акул для пражытку.
6 сакавіка 1521 года флатылія ўбачыла востраў Гуам з групы Марыянскіх астравоў. Ён быў населены. Лодкі атачылі флатылію, пачаўся гандаль. Неўзабаве высветлілася, што мясцовыя жыхары крадуць з караблёў усё, што трапіцца пад руку. Калі яны ўкралі шлюпку, еўрапейцы не вытрымалі. Яны высадзіліся на востраў і спалілі паселішча астраўлянаў, забіўшы пры гэтым 7 чалавек. Пасля гэтага яны забралі лодку і захапілі свежыя прадукты. Астравы былі названы Зладзейскімі (Ландронес). Пры сыходзе флатыліі мясцовыя жыхары пераследавалі караблі на лодках, закідваючы іх камянямі, але без асаблівага поспеху.
Праз некалькі дзён іспанцы першымі з еўрапейцаў дасягнулі Філіпінскіх астравоў, якія Магелан назваў архіпелагам Святога Лазара. Асцерагаючыся новых сутыкненняў, ён шукае незаселены востраў. 17 сакавіка іспанцы высадзіліся на востраве Хаманхом. Пераход праз Ціхі акіян скончыўся.
На востраве Хомонхом быў уладкаваны лазарэт, куды перавезлі ўсіх хворых. Свежая ежа хутка вылечыла маракоў, і флатылія адправілася ў далейшы шлях сярод астравоў. На адным з іх раб Магелана Энрыке, які нарадзіўся на Суматры, сустрэў людзей, якія размаўлялі на яго мове. Кола замкнулася. Упершыню чалавек абыйшоў зямлю.
7 красавіка 1521 года экспедыцыя ўвайшла ў порт Себу на аднайменным востраве. Месцы былі цывілізаваныя, і з еўрапейцаў нават паспрабавалі ўзяць гандлёвую пошліну. Іспанцы адмовіліся плаціць, а мусульманскі купец, які аказаўся ў горадзе, параіў раджы не ваяваць з еўрапейцамі, і вымога была знята.
Пачаўся ажыўлены гандаль. За жалезныя вырабы астраўляне лёгка аддавалі золата і прадукты. Уражаны сілай іспанцаў і іх зброяй, уладар вострава раджа Хумабон згаджаецца аддацца пад заступніцтва іспанскага караля і неўзабаве хрысціцца пад імем Карлас. Услед за ім хрысціцца яго сям’я, мноства прадстаўнікоў шляхты і простых астраўлянаў. Заступаючыся новаму Карласу-Хумабону, Магелан спрабаваў прывесці пад яго ўладу як мага больш мясцовых кіраўнікоў.
Смерць
Адзін з правадыроў вострава (Сілапулапу) пярэчыў новым парадкам і не збіраўся аддавацца пад уладу Хумабона. Магелан арганізаваў супраць яго вайсковую экспедыцыю. Ён хацеў навочна прадэманстраваць мясцовым жыхарам моц Іспаніі. Бітва аказалася непадрыхтаванай. З-за водмелі судны і лодкі не змаглі падысці на блізкую адлегласць, каб эфектыўна падтрымаць дэсантны атрад агнём. Падчас знаходжання еўрапейцаў на Себу мясцовыя жыхары мелі магчымасць вывучыць еўрапейскую зброю і яго слабыя бакі. Яны хутка рухаліся, не даючы еўрапейцам прыцэліцца, і атакавалі маракоў у неабароненыя даспехамі нагі. Калі іспанцы пачалі адыходзіць, Магелан быў забіты.
У гонар Магелана названыя
- Магеланавы аблокі.
- Магеланаў праліў.
- Падводнае ў Ціхім акіяне, ля Маршалавых астравоў.
Заўвагі
- Fernão de Magalhães // The Fine Art Archive — 2003. Праверана 13 лютага 2021.
- Напісанне Фернан Магелан, Магальяінш паводле Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Субботин В.А. 1998, с. 172.
- Субботин В.А. 1998, с. 173.
- Субботин В.А. 1998, с. 174.
- Субботин В.А. 1998, с. 175-176.
- Субботин В.А. 1998, с. 177.
- Субботин В.А. 1998, с. 178.
- Субботин В.А. 1998, с. 179.
- Субботин В.А. 1998, с. 181.
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Цвейг С. 2009.
- Субботин В.А. 1998, с. 179-180.
- Субботин В.А. 1998, с. 180-181.
- Субботин В.А. 1998, с. 182.
- Субботин В.А. 1998, с. 183.
- Субботин В.А. 1998, с. 185-186.
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Субботин В.А. 1998, с. 192-193.
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Субботин В.А. 1998, с. 196-197.
- Субботин В.А. 1998, с. 199-200.
- Магидович И.П. 1983, с. 128.
- Магидович И.П. 1983, с. 130.
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Субботин В.А. 1998, с. 207.
- Магидович И.П. 1983, с. 130-131.
- Магидович И.П. 1983, с. 131-132.
- Субботин В.А. 1998, с. 211.
- Субботин В.А. 1998, с. 211-212.
- Магидович И.П. 1983, с. 132-133.
- Магидович И.П. 1983, с. 133.
- Субботин В.А. 1998, с. 214-215.
- Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание (Ланге П. В.)
- Субботин В.А. 1998, с. 215.
- Субботин В.А. 1998, с. 215-218.
Літаратура
- Фернан Магелан. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
- Бойцов, М. А. Путь Магеллана: Раннее Новое Время. Книга для чтения по истории. — М., 2006. — С. 20—24.
- Стефан Цвейг. Магеллан. — М., 2001.
- Казакова Н. А., Катушкина Л. Г. Русский перевод XVI в. первого известия о путешествии Магеллана. (Перевод письма Максимилиана Трансильвана) // ТОДРЛ. — Л., 1968. — Т. 23. — С. 227—252.
- Кунин К. И. Магеллан. — М., Молодая гвардия, 1940.
- Магидович И. П., Магидович В. И. Очерки по истории географических открытий. В 5 томах. — Издание третье, переработанное и дополненное. — М.: Просвещение, 1983. — Т. 2. — 200 000 экз.
- Пигафетта А., Митчелл М. Путешествие Магеллана. Эль-Кано — первый кругосветный мореплаватель. — М.: Мысль, 2000. — 304 с.
- Субботин В. А. Великие открытия. Колумб. Васка да Гама. Магеллан. — М.: УРАО, 1998. — 272 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-204-00140-9.
- Стефан Цвейг. Америго Веспуччи. Фернан Магеллан. — Дрофа, 2009. — 528 с. — ISBN 5-7107-9807-Х.
- Ланге П. В. Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое кругосветное плавание. — М.: Прогресс, 1988. — 240 с.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фернан Магелан
- Фернан Магеллан: разорванный круг. Программа «Эхо Москвы» из цикла «Всё так»
- Степанова Т. Жизнь за плавание вокруг света.
- А. Пигафетта. «Путешествие Магеллана» (часть 1; часть 2).
- КАПИТУЛЯЦИЯ, ЗАКЛЮЧЁННАЯ С ЭРНАНДО ДЕ МАГЕЛЛАНОМ И БАКАЛАВРОМ ЛУИСОМ ФАЛЕРО ОБ ОТКРЫТИИ ОСТРОВОВ ПРЯНОСТЕЙ
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Ferna n Magela n abo Magalya insh 2 part Fernao de Magalhaes fɨɾˈnɐ w dɨ mɐɡɐˈʎɐ ȷ s isp Fernando Hernando de Magallanes f eɾ nando de maɣa ʎanes kalya 1480 voblasc Traz uzh Mantysh Partugaliya 27 krasavika 1521 vostray Maktan Filipiny partugalski i ispanski 3 maraplavec z tytulam adelantada Kamandavay ekspedycyyaj shto zdzejsnila pershae vyadomae krugasvetnae vandravanne Adkryy praliy paznej nazvany yago imem stay pershym eyrapejcam yaki prajshoy pa mory z Atlantychnaga akiyana y Cihi Fernan Magelanpart Fernao de Magalhaes isp Fernando Hernando de Magallanes Rod dzejnasci maraplavec Data naradzhennya kalya 1480 1 Mesca naradzhennya Ponte da Barca d Karaleystva Partugaliya Data smerci 27 krasavika 1521 Mesca smerci Maktan d Cebu d Central Visayas d Filipiny Mesca pahavannya nevyadoma Gramadzyanstva Karaleystva Partugaliya Paddanstva Kastyliya i Leon Backa Rui de Rui de Magalhaes d Maci Alda de Mesquita d Zhonka Beatriz Barbosa d Prynalezhnasc Ispanskaya imperyya Bitvy vojny Battle of Mactan d Uznagarody i premii Aytograf Medyyafajly na Vikishovishchy Zmest 1 Biyagrafiya 1 1 Yunackasc 1 2 Indyya 1 3 Partugaliya 1 4 Ispaniya 1 5 Vandravanne vakol svetu 2 Smerc 3 U gonar Magelana nazvanyya 4 Zayvagi 5 Litaratura 6 SpasylkiBiyagrafiyapravicYunackascpravic Magelan pa pahodzhanni partugalec Mesca yago naradzhennya sprechnae asnoynyya aytary pakazvayuc u yakasci takoga gorad Sabroza ale magchyma yon naradziysya y goradze Portu Pra syam yu maraplayca taksama vyadoma nyashmat u pryvatnasci toe shto yana prynalezhala da dvaranstva Myarkuecca shto backam yago byy Ruj ci Rodrygu dzi Magalyajnsh 1433 1500 byly adzin chas alkaldam krepasci Avejru Maci Alda de Maskita Mishkita Aproch Magelana y ih bylo chacvyora dzyacej Pra ih zhyccyo nichoga ne vyadoma U maladosci Magelan byy pazham u karalevy Leanory Aviskaj zhonki Zhuana II U 1498 godze partugalcami byy adkryty marski shlyah u Indyyu Usled za Vaska da Gamam z Partugalii stali adpraylyacca eskadra za eskadraj na zavayovu yshodu U 1505 godze pry adpraycy eskadry vice karalya Fransishku dy Almejdy marakoy uzho brakavala Nekatoryya rulyavyya ne vedali dze prava a dze leva Tady da pravaga borta karablya pryvyazvali chasnyk a da levaga luk i kamandavali pa pryncype sena saloma U getaj ekspedycyi y yakasci sobersalinte zvyshshtatnaga vayara bray udzel i Magelan Indyyapravic Gl taksama Partugala egipeckaya vajna i Partugalskaya Indyya nbsp Shlyah armady Fransishku Almejdy va Ushodnyaj Afrycy purpurny Projduchy mys Dobraj Nadzei ekspedycyya pachynae bayavyya dzeyanni z zahopu Kilvy i Mambasy potym yana idze y Indyyu Magelan uves chas znahodzicca y skladze ekspedycyi ale ypershynyu yago imya zgadvaecca y bitve pry Kananury U 1506 godze Magelan byare ydzel u padaylenni hvalyavannyay budue Mazambik paslya chago znoy traplyae y Indyyu dze yago dva razy paranyac 4 U bitve pry Dyu karabel na yakim znahodziysya Magelan pradraysya praz stroj i yzyay na abardazh flagman praciynika 5 nbsp Armada Fransishku Almejdy na Malabarskim beragu Tymchasam partugalcy pryhodzyac da vysnovy shto dlya poynaga kantrolyu nad gandlem vostrymi zapravami im treba zahapic port Malaka U 1509 godze y Indyyu prybyvae eskadra Sekejry yakaya pavinna zdzejsnic pershae plavanne da Malaki Vice karol Indyi daluchae da chatyroh karablyoy Sikejry pyaty na yakim plyli Magelan i yago syabar magchyma svayak Fransishku Seran 6 11 verasnya 1509 goda partugalcy yvajshli y Malaku Spachatku byla skladzenaya gandlyovaya damova pamizh partugalcami i myascovymi yladami ale praz nekalki tydnyay blisnuy kanflikt Pa adnyh zvestkah vinavaty byli araby yakiya asceragalisya shto partugalcy zahopyac uves gandal pa inshyh yago spravakavali sami partugalcy Ale ysyo shodzyacca na tym shto napad na eyrapejcay adbyysya nechakana Znachnaya chastka marakoy znahodzilasya na beraze pa gandlyovyh spravah ci y zvalnenni Amal use shlyupki byli na beraze Na karabli y gety chas prybyli mnostva malajcay niby dlya aglyadu Samy dasvedchany kapitan Garsia de Soyzy zrazumey shto situacyya robicca nebyaspechnaj i adpraviy Magelana papyaredzic flagmana pra magchymy napad Magelan prybyy na flagmanski karabel i paspey papyaredzic Sikejru Kali malajcy padali signal partugalcy yzho zgatavalisya i y hutkaj sutychcy skinuli zmeshchanyh na borce voragay z karablyoy a potym absekshy yakarnyya liny adbili napad prydatnaj varozhaj flatylii Ale maraki yakiya znahodzilisya na beraze byli amal use perabity ci zahopleny y palon Tolki nevyalikaya grupa partugalcay u liku yakih byy Seran prabilasya da beraga Use ih lodki byli zahopleny yany vyratavalisya tolki dzyakuyuchy Magelanu yaki nadyshoy da beraga na shlyupcy 7 nbsp 7 ya Indyjskaya armada Zvychajny dlya partugalcay pyacigadovy termin znahodzhannya y Indyi padyhodziy da kanca i Magelan adpraviysya na adnoj z flatylij u Partugaliyu Dva karablya na adnym z yakih plyy Magelan pacyarpeli krushenne na Paduanskaj bancy lya Lakadyyskih astravoy Kamandy vyratavalisya na nevyalikaj vyspachcy Chastka ekipazha pavinna byla adpravicca na zahavanyh lodkah za dapamogaj chastka zastacca na vyspe Tak atrymalasya shto ysyo aficery akazalisya syarod tyh hto syhodzili na shlyupkah a na vostrave zastalisya tolki matrosy Geta vyklikala aburenne kamandy i boyazi shto yany ne vernucca za prostymi lyudzmi Magelan apynuysya adzinym dvaraninam yaki pagadziysya zastacca na vostrave i tym samym supakoiy kamandu Myarkuyuchy pa ysim u toj chas yago aytarytet uzho byy dosyc vyaliki 8 Praz 10 dzyon ih vyratavali i Magelan vyarnuysya y Indyyu dze musibyc zanyaysya gandlem bo vyadoma shto y 1510 godze yon pazychyy adnamu kamersantu 200 kruzadu yakiya yamu ne vyarnuli i yon zdoley adsudzic ih tolki praz 6 gadoy 8 U getyya gady partugalcy zahoplivayuc Goa gublyayuc yago i ryhtuyucca da novaga pahodu na gorad Dlya rashennya vazhnaga pytannya ci vykarystac dlya napadu gandlyovyya karabli vice karol Albukerki zbirae savet z 16 chalavek Syarod ih Magelan yaki yashche paraynalna nyadayna byy usyago tolki prostym saldatam a y apisvany chas stay chalavekam z dumkaj yakoga lichyysya vice karol Najhutchej yon byy uzho kapitanam Yon yak i bolshasc udzelnikay saveta vykazvaecca za toe kab gandlyovyya sudny ne brali ydzel u vajskovym pahodze a adpravilisya y Eyropu kab ne prapuscic muson Vajskovyya karabli iduc adny i zahoplivayuc Goa 9 U syaredzine 1511 goda Magelan byare ydzel u pahodze 19 karablyoy na Malaku Gorad byy uzyaty i perajshoy pad uladu Partugalii 9 Adrazu paslya zahopu Malaki Albukerke skiravay ekspedycyyu z troh karablyoy da Astravoy Vostryh zapray Adnym z troh karablyoy kamandavay Fransishku Seran Magchyma u ekspedycyi bray udzel i Magelan zvestki krynic razyhodzyacca 10 Karabel Serana trapiy u katastrofu a sam yon vyratavaysya i pasyaliysya na vostrave Tydor zanyayshy vysokuyu pasadu y myascovaga valadara 11 12 Partugaliyapravic nbsp Manuel I U lipeni 1512 goda Magelan uzho y Lisabone 12 dze yamu pryznachaecca pensiya 1000 realay u mesyac samaya malenkaya 13 Neyzabave yana pavyalichvaecca da 1850 realay U 1514 godze yon byare ydzel u bayavyh dzeyannyah u Maroka pad goradam Azemmur U adnym boyu yago paranili y nagu yon zastaysya kulgavym u inshym pad im zabili kanya Yamu daruchyli ahoyvac adbity y mayray skot ale neyzabave zvinavacili y tym shto yon taemna praday mayram chastku zdabychy Aburany Magelan bez dazvolu adpraviysya y Partugaliyu kab apraydacca Svaimi samavolnymi dzeyannyami yon vyklikay gney karalya i byy zmushany vyarnucca da mesca sluzhby U Afrycy vinavachanni z yago znyali yon paday u adstayku i vyarnuysya na radzimu Yon prosic karalya pavyalichyc yamu pensiyu ale atrymvae admovu 14 Skladana skazac kali y Magelana z yavilasya zaduma vandravannya yakaya yago yslavila Syabar Seran pisay z Maluk listy z yakih mozhna bylo zrabic vysnovu shto Astravy Vostryh zapray znahodzyacca velmi dalyoka na Ushodze i paraynalna blizka ad Ameryki U adnym sa zvarotnyh listoy Magelan namyakay yamu shto mozha hutka prybyc na getyya astravy kali ne praz Partugaliyu to praz Kastyliyu Nevyadoma kali byy napisana gety list ale calkam magchyma shto yashche padchas znahodzhannya Magelana y Partugalii U gety chas yon vyvuchae dastupnyya yamu partugalskiya karty gutaryc z kapitanami 15 Padchas adnoj z aydyencyj z Manuelam I Magelan prosic dac yamu marskuyu sluzhbu i adpravic u plavanne Karol admaylyae Tady yon pytae dazvoly prapanavac svae paslugi inshym dzyarzhavam Karol dazvalyae Yamu ne patreben Magelan Nekatoryya krynicy scvyardzhayuc shto Magelan zroksya ad paddanstva Partugalii ale dakumentay pra geta ne zahavalasya Neyzabave z Partugalii y Ispaniyu perabiraecca celaya grupa partugalskih marakoy 16 3 Ispaniyapravic Magelan pasyaliysya y Sevili dze blizka syshoysya z partugalskim emigrantam Dyega Barbozam nachalnikam arsenala U kancy 1517 pachatku 1518 Magelan zhenicca z yago dachkoj Beatryche U lyutym 1519 goda y ih naradziysya syn Syn Barboza Duarte Barboza yak i Magelan ranej sluzhyy u Indyi Uzho paslya smerci Magelana i Duarte Barbozy za aytarstvam Duarte Barbozy vyjdze kniga z apisannem krain Paydnyovaj i Paydnyova ushodnyaj Azii Livro de Duarte Barbosa Kniga Duarte Barbozy Adnak u arhivah isnuyuc asobniki dadzenaj pracy dze aytaram pakazany Magelan U getaga isnuyuc roznyya tlumachenni Magchyma shto dadzenyya asobniki byli padneseny karalyu Karlu I pad imem Magelana kab umacavac yago aytarytet Imaverna taksama shto kniga z yaylyaecca supolnaj pracaj Magelana i Barbozy 17 Magelan vykladae ideyu svayoj ekspedycyi y sevilskim Palace Kantraktay vedamstve shto zajmaecca arganizacyyaj ekspedycyj Yon ne sustrakae tam padtrymki ale Huan de Aranda adzin z kiraynikoy Palaty ustupae y kantakt z Magelanam i abyacae yamu svayu padtrymku za 20 ad buduchyh prybytkay Neyzabave y Ispaniyu prybyvae patuzhnik Magelana astranom Rui Faleru Z yago dapamogaj atrymoyvaecca stargavacca na 1 8 prybyli nalezhnaj Arandze Damova byla zaveranaya y nataryusa Neyzabave Magelan uyaviy svoj praekt kiraynictvu Ispanii i yon byy uhvaleny Pachalasya paryhtoyka ekspedycyi 18 3 Vandravanne vakol svetupravic Asnoyny artykul Pershae krugasvetnae plavanne U ekspedycyyu ryhtavalasya pyac karablyoy z zapasam harchu na dva gady Magelan sam asabista sachyy za gruzhennem i pakavannem praduktay tavaray i ryshtunku 19 Magelan kamandavay Trynidadam Sant yaga kamandavay Zhuan Seran brat Fransishka Serana vyratavanaga Magelanam u Malacy Tryma inshymi karablyami kamandavali pradstayniki ispanskaj shlyahty z yakimi y Magelana adrazu pachalisya kanflikty Ispancam ne padabalasya shto ekspedycyyaj kamandue partugalec Aproch tago Magelan havay merkavany marshrut plavannya i geta vyklikala nezadavolenasc kapitanay Supracstayanne bylo davoli sur yoznym Kapitanu Mendose navat bylo peradadzena admyslovaya vymoga karalya spynic sprechki i padnachalicca Magelanu Ale yzho na Kanarskih astravah Magelan atrymay zvestki pra toe shto ispanskiya kapitany damovilisya pamizh saboj prybrac yago z pasta kali palichac shto yon im zaminae 20 20 verasnya 1519 goda flatyliya na chale z Magelanam vyjshla z porta Sanlukar de Barameda utoka raki Gvadalkvivir Neyzabave na eskadry razgareysya kanflikt 21 Kapitan San Antonia Kartahena shto z yaylyaysya pradstaynikom karony y plavanni padchas adnago z rapartay demanstratyyna parushyy subardynacyyu i stay zvac Magelana ne kapitan general admiral a prosta kapitan Kartahena byy drugoj asobaj u ekspedycyi pa statuse amal roynym kamandziru Cyagam nekalkih dzyon yon pracyagvay geta rabic nyagledzyachy na zayvagi Magelana Tamu davyalosya tryvac geta pakul kapitany ysih karablyoy ne byli sklikany na Trynidad dlya razvyazka pytannya pra lyos matrosa zlachynca Zabyyshysya Kartahena znoy parushyy dyscyplinu ale getym razam yon byy ne na svaim sudne Magelan asabista shapiy yago za kayner i abvyasciy aryshtavanym Kartahene dazvolili znahodzicca ne na flagmanskim karabli a na karablyah spachuvalnikay yamu kapitanay Kamandziram San Antonia stay svayak Magelana Alvaru Mishkita 22 29 listapada flatyliya dasyagnula yzbyarezhzha Brazilii a 26 snezhnya 1519 goda La Platy dze pravodzilisya poshuki merkavanaga praliva Sant yaga byy paslany na zahad ale neyzabave vyarnuysya z pavedamlennem shto geta ne praliy a ytoka giganckaj raki Eskadra pachala pavolna prasoyvacca na poydzen dasleduyuchy berag Na getym shlyahu maraki ybachyli pingvinayv 21 Pasoyvanne na poydzen ishlo pavolna karablyam zaminali shtormy nablizhalasya zima a praliva ysyo ne bylo 31 sakavika 1520 goda dojduchy da 49 pd sh flatyliya ystae na zimoyku y buhce nazvanaj San Huliyan 23 24 nbsp Magelanay praliy Eskiz karty Pigafety Poynach unize U mai Magelan paslay Sant yaga na chale z Zhuanam Seranam na poydzen dlya vyvedki myascovasci U 60 milyah da poydnya byla znojdzena buhta Santa Krus Yashche praz nekalki dzyon trapiyshy y buru karabel straciy kiravanne i pabiysya Maraki aproch adnago chalaveka vyratavalisya i apynulisya na beraze bez ezhy i zapasay Yany sprabavali vyarnucca da mesca zimoyki ale z za stomlenasci i znyasilennya zluchylisya z asnoynym atradam tolki praz nekalki tydnyay Strata sudna admyslova pryznachanaga dlya vyvedki a taksama zapasay shto znahodzyacca na im nanesla vyalikuyu shkodu ekspedycyi 21 kastrychnika pad 52 pd sh karabli apynulisya y vuzkaga praliva vyadoycy y glyb maceryka San Antonia i Kanseps yon pasylayucca na vyvedku Neyzabave nalyatae bura yakaya doyzhylasya dva dnya Maraki asceragalisya shto paslanyya na vyvedku karabli zaginuli I yany sapraydy ledz ne zaginuli ale kali ih panesla da beraga perad imi adkryysya vuzki prahod u yaki yany yvajshli Yany apynulisya y shyrokaj buhce za yakoj rushyli ysled yashche pralivy i buhty Vada yves chas zastavalasya salyonaj a lot velmi chasta ne dastavay dna Abodva sudny vyarnulisya z radasnaj vestkaj pra magchymy praliy 25 26 Lya vostrava Doysan praliy padzyalyaecca na dva kanaly i Magelan iznoy padzyalyae flatyliyu San Antonia i Kansepsyon iduc na paydnyovy yshod dva inshyh karablya zastayucca dlya adpachynku a na paydnyovy zahad adpraylyaecca lodka Praz try dni lodka vyartaecca i maraki pavedamlyayuc shto bachyli adkrytae mora Neyzabave vyartaecca Kansepsyon ale ad San Antonia nyama vestak 25 27 28 listapada 1520 goda karabli Magelana vyhodzyac u akiyan Shlyah pa pralive zanyay 38 dzyon Na doygiya gady Magelan zastanecca adzinym kapitanam yaki prajshoy praliy i ne straciy nivodnaga karablya Vyjduchy z praliva Magelan 15 dzyon ishoy na poynach dojduchy da 38 pd sh pavyarnuy na paynochny zahad a 21 snezhnya 1520 goda dojduchy da 30 pd sh pavyarnuy na paynochny zahad 28 Flatyliya prajshla pa Cihim akiyane ne mensh 17 tys km Ne gatovaya da takoga perahodu ekspedycyya vypraboyvala velizarnyya pazbaylenni 29 Padchas plavannya ekspedycyya dajshla da 10 pn sh i apynulasya zayvazhna paynochnej Malukskih astravoy da yakih imknulasya Magchyma Magelan hacey perakanacca shto adkrytae Balboa Paydnyovae mora z yaylyaecca chastkaj getaga akiyana a magchyma yon asceragaysya sustrechy z partugalcami yakaya dlya yago patrapanaj ekspedycyi skonchylasya b zhalasna 24 studzenya 1521 goda maraki ybachyli nezaseleny vostray z arhipelaga Tuamotu Vysadzicca na yago ne pradstaylyalasya magchymasci Praz 10 dzyon byla vyyaylenaya yashche adzin vostray u arhipelagu Lajn Vysadzicca taksama ne atrymalasya ale ekspedycyya nalavila akul dlya prazhytku 30 29 6 sakavika 1521 goda flatyliya ybachyla vostray Guam z grupy Maryyanskih astravoy Yon byy naseleny Lodki atachyli flatyliyu pachaysya gandal Neyzabave vysvetlilasya shto myascovyya zhyhary kraduc z karablyoy usyo shto trapicca pad ruku Kali yany ykrali shlyupku eyrapejcy ne vytrymali Yany vysadzilisya na vostray i spalili paselishcha astraylyanay zabiyshy pry getym 7 chalavek Paslya getaga yany zabrali lodku i zahapili svezhyya pradukty Astravy byli nazvany Zladzejskimi Landrones Pry syhodze flatylii myascovyya zhyhary perasledavali karabli na lodkah zakidvayuchy ih kamyanyami ale bez asablivaga pospehu 29 31 Praz nekalki dzyon ispancy pershymi z eyrapejcay dasyagnuli Filipinskih astravoy yakiya Magelan nazvay arhipelagam Svyatoga Lazara Asceragayuchysya novyh sutyknennyay yon shukae nezaseleny vostray 17 sakavika ispancy vysadzilisya na vostrave Hamanhom Perahod praz Cihi akiyan skonchyysya 32 Na vostrave Homonhom byy uladkavany lazaret kudy peravezli ysih hvoryh Svezhaya ezha hutka vylechyla marakoy i flatyliya adpravilasya y dalejshy shlyah syarod astravoy Na adnym z ih rab Magelana Enryke yaki naradziysya na Sumatry sustrey lyudzej yakiya razmaylyali na yago move Kola zamknulasya Upershynyu chalavek abyjshoy zyamlyu 33 7 krasavika 1521 goda ekspedycyya yvajshla y port Sebu na adnajmennym vostrave Mescy byli cyvilizavanyya i z eyrapejcay navat pasprabavali yzyac gandlyovuyu poshlinu Ispancy admovilisya placic a musulmanski kupec yaki akazaysya y goradze paraiy radzhy ne vayavac z eyrapejcami i vymoga byla znyata 34 35 Pachaysya azhyyleny gandal Za zhaleznyya vyraby astraylyane lyogka addavali zolata i pradukty Urazhany silaj ispancay i ih zbroyaj uladar vostrava radzha Humabon zgadzhaecca addacca pad zastupnictva ispanskaga karalya i neyzabave hryscicca pad imem Karlas Usled za im hryscicca yago syam ya mnostva pradstaynikoy shlyahty i prostyh astraylyanay Zastupayuchysya novamu Karlasu Humabonu Magelan sprabavay pryvesci pad yago yladu yak maga bolsh myascovyh kiraynikoy 36 SmercpravicAdzin z pravadyroy vostrava Mautan Lapu Lapu Silapulapu pyarechyy novym paradkam i ne zbiraysya addavacca pad uladu Humabona Magelan arganizavay suprac yago vajskovuyu ekspedycyyu Yon hacey navochna prademanstravac myascovym zhyharam moc Ispanii Bitva akazalasya nepadryhtavanaj Z za vodmeli sudny i lodki ne zmagli padysci na blizkuyu adleglasc kab efektyyna padtrymac desantny atrad agnyom Padchas znahodzhannya eyrapejcay na Sebu myascovyya zhyhary meli magchymasc vyvuchyc eyrapejskuyu zbroyu i yago slabyya baki Yany hutka ruhalisya ne dayuchy eyrapejcam prycelicca i atakavali marakoy u neabaronenyya daspehami nagi Kali ispancy pachali adyhodzic Magelan byy zabity 37 U gonar Magelana nazvanyyapravicMagelanavy abloki Magelanay praliy Padvodnae yzvyshsha Magelana y Cihim akiyane lya Marshalavyh astravoy KA MagelanZayvagipravic Fernao de Magalhaes The Fine Art Archive 2003 Praverana 13 lyutaga 2021 lt a href https wikidata org wiki Track Q10855166 gt lt a gt Napisanne Fernan Magelan Magalyainsh pavodle Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 9 Kulibin Malaita Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 1999 T 9 560 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0155 9 t 9 a b v Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Subbotin V A 1998 s 172 Subbotin V A 1998 s 173 Subbotin V A 1998 s 174 Subbotin V A 1998 s 175 176 a b Subbotin V A 1998 s 177 a b Subbotin V A 1998 s 178 Subbotin V A 1998 s 179 Subbotin V A 1998 s 181 a b Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Cvejg S 2009 Subbotin V A 1998 s 179 180 Subbotin V A 1998 s 180 181 Subbotin V A 1998 s 182 Subbotin V A 1998 s 183 Subbotin V A 1998 s 185 186 Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Subbotin V A 1998 s 192 193 a b Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Subbotin V A 1998 s 196 197 Subbotin V A 1998 s 199 200 Magidovich I P 1983 s 128 a b Magidovich I P 1983 s 130 Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Subbotin V A 1998 s 207 Magidovich I P 1983 s 130 131 a b v Magidovich I P 1983 s 131 132 Subbotin V A 1998 s 211 Subbotin V A 1998 s 211 212 Magidovich I P 1983 s 132 133 Magidovich I P 1983 s 133 Subbotin V A 1998 s 214 215 Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie Lange P V Subbotin V A 1998 s 215 Subbotin V A 1998 s 215 218 LitaraturapravicFernan Magelan Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 9 Kulibin Malaita Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 1999 T 9 560 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0155 9 t 9 Bojcov M A Put Magellana Rannee Novoe Vremya Kniga dlya chteniya po istorii M 2006 S 20 24 Stefan Cvejg Magellan M 2001 Kazakova N A Katushkina L G Russkij perevod XVI v pervogo izvestiya o puteshestvii Magellana Perevod pisma Maksimiliana Transilvana TODRL L 1968 T 23 S 227 252 Kunin K I Magellan M Molodaya gvardiya 1940 Magidovich I P Magidovich V I Ocherki po istorii geograficheskih otkrytij V 5 tomah Izdanie trete pererabotannoe i dopolnennoe M Prosveshenie 1983 T 2 200 000 ekz Pigafetta A Mitchell M Puteshestvie Magellana El Kano pervyj krugosvetnyj moreplavatel M Mysl 2000 304 s Subbotin V A Velikie otkrytiya Kolumb Vaska da Gama Magellan M URAO 1998 272 s 3 000 ekz ISBN 5 204 00140 9 Stefan Cvejg Amerigo Vespuchchi Fernan Magellan Drofa 2009 528 s ISBN 5 7107 9807 H Lange P V Podobno solncu Zhizn Fernana Magellana i pervoe krugosvetnoe plavanie M Progress 1988 240 s Spasylkipravic nbsp Na Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Fernan Magelan Fernan Magellan razorvannyj krug Programma Eho Moskvy iz cikla Vsyo tak Stepanova T Zhizn za plavanie vokrug sveta A Pigafetta Puteshestvie Magellana chast 1 chast 2 KAPITULYaCIYa ZAKLYuChYoNNAYa S ERNANDO DE MAGELLANOM I BAKALAVROM LUISOM FALERO OB OTKRYTII OSTROVOV PRYaNOSTEJ Uzyata z https be wikipedia org w index php title Fernan Magelan amp oldid 4463479