Суджа (руск.: Суджа) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Суджанскага раёна Курскай вобласці. Горад размешчаны на тэрасе рэк Суджа і Алёшня (басейн Дняпра), за 105 км ад Курска.
Горад
± | ||||||||||||||||||||||||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Гісторыя
Ранняя гісторыя
Заснавана на Вішнёвым гарадзішчы перасяленцамі з Рэчы Паспалітай у 1661 годзе, пераважна праваслаўнымі ўкраінцамі (чаркасамі). Была ўмацавана земляным валам (пазней збудаваны астрог, які неаднаразова перабудоўваўся), да 1664 года кіравалася выбарным атаманам з ліку жыхароў. У 1664 уведзена ваяводскае кіраванне, у 1665 вызначаны межы Суджанскага павета. Да 1765 года соценны горад Сумскага слабадскога казацкага палка (сфармаваны ў 1651).
Павятовы горад Кіеўскай губерні ў 1708—1727 гадах, уваходзіў у Абаянскую правінцыю (паміж 1708 і 1719), Белгародскую правінцыю (1719—1727). Павятовы горад Белгародскай правінцыі Белгародскай губерні (1727—1779), Курскай губерні (1779—1924; да 1796 Курскае намесніцтва). Да 1751 года мясцовыя жыхары карысталіся правам бяспошліннага вінакурэння. У XVIII—XIX стст. важны гандлёвы цэнтр для мясцовай аграрнай акругі (збыт хлеба, жывёлы, рыбы, дзёгцю, садавіны, ботаў, металічных вырабаў і інш.). Развіваліся рамёствы, жыхары займаліся таксама хлебаробствам.
У 1910 годзе ў Суджы адкрыта дывановая школа-майстэрня (промысел здаўна існаваў у Суджанскім павеце). У 1893 годзе адкрыты рух па чыгуначнай лініі Коранева — Суджа (вузкакалейная; разабрана ў 1920-я гады), у 1911 — па лініі Льгоў — Готня, якая прайшла праз Суджу.
Найшоўшы час
У пачатку снежня 1917 года ўладу захапілі бальшавікі. У красавіку — лістападзе 1918 года Суджа была занята войскамі Германскай імперыі і ўкраінскімі войскамі. 15 чэрвеня 1918 года ўключана ўрадам Паўла Скарападскага ў склад Украінскай дзяржавы. 22 лістапада 1918 года занята савецкай 2-й Украінскай паўстанцкай дывізіяй. У лістападзе 1918 — студзені 1919 года ў Суджы размяшчаўася . У жніўні 1919 года занята Узброенымі сіламі Поўдня Расіі, у ходзе баёў у жніўні — верасні некалькі разоў пераходзіла з рук у рукі, 26 лістапада 1919 занята часцямі Чырвонай Арміі.
З снежня 1922 года ў складзе РСФСР. Валасны цэнтр Льгоўскага павета Курскай губерні (1924-1928). Раённы цэнтр Льгоўскай акругі Цэнтральначарназёмнай вобласці (1928-1930), Цэнтральначарназёмнай вобласці (1930-1934), з 1934 Курскай вобласці.
У Другую сусветную вайну з 18 кастрычніка 1941 года пад акупацыяй Германіі. Вызвалена войскамі Варонежскага фронту Чырвонай Арміі 3 сакавіка 1943 года ў ходзе Харкаўскай наступальнай аперацыі.
6 жніўня 2024 года ў сувязі з уварваннем Расіі ва Украіну ў Суджы пачаліся баі, 8 жніўня большая частка горада была занята Узброенымі сіламі Украіны. 14 жніўня Суджа была акупавана Украінай.
Насельніцтва
|
Эканоміка
Заводы трактарных агрэгатаў, будаўнічых матэрыялаў, харчовая прамысловасць.
Зноскі
- АКТМУ. 179/2016. Цэнтральная ФА Праверана 28 кастрычніка 2016.
- Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года. Федеральная служба государственной статистики (27 апреля 2024) . Праверана 4 мая 2024.
- И. П. Бабин. История основания города Суджи . old-kursk.ru. Праверана 20 жніўня 2024.
- Главком ВСУ: завершены «поиск и уничтожение противника» в городе Суджа в Курской области (руск.). Meduza. Праверана 20 жніўня 2024.
- http://www.MojGorod.ru/kursk_obl/sudzha/index.html
- Курский губернский статистический отдел. Население городов Курской губернии по переписям 1920 и 1923 годов. [Вып. 3]. - Курск, 1927.
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
- http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
- http://kurskstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/kurskstat/resources/ee617b804e86dcf6bf81ffb8fc91c3ba/том%201.pdf
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
- Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
- Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.
- Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — М.: Росстат, 2018.
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
- https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
- https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
- Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года . Праверана 1 сакавіка 2024.
Літаратура
- Су́джа // (Большая советская энциклопедия). — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. — С. 46. — ((Большая советская энциклопедия) : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Су́джа // Географические названия Росии: Топонимический словарь: более 4000 единиц / . — М.: АСТ; Астрель, 2008. — С. 421. — 523 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5 (Аст), ISBN 978-5-271-20728-0 (Астрель). (руск.)
- Су́джа // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 456. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Sudzha rusk Sudzha gorad u Rasii administracyjny centr Sudzhanskaga rayona Kurskaj voblasci Gorad razmeshchany na terase rek Sudzha i Alyoshnya basejn Dnyapra za 105 km ad Kurska Gorad Sudzha rusk Sudzha Gerb Scyag Kraina Rasiya 1 Regiyon Kurskaya voblasc Kaardynaty 51 11 29 pn sh 35 16 14 u d H G Ya O Zasnavany 1664 Pershaya zgadka XVII stagoddze Ploshcha 4 km Vyshynya centra 135 m Naselnictva 4 941 chal 2024 2 Chasavy poyas UTC 03 00 Telefonny kod 47143 Pashtovyya indeksy 307800 Aficyjny sajt sudzha gosuslugi ru Sudzha na karce Rasii Medyyafajly na Vikishovishchy Zmest 1 Gistoryya 1 1 Rannyaya gistoryya 1 2 Najshoyshy chas 2 Naselnictva 3 Ekanomika 4 Znoski 5 LitaraturaGistoryyapravicRannyaya gistoryyapravic Zasnavana na Vishnyovym garadzishchy perasyalencami z Rechy Paspalitaj u 1661 godze peravazhna pravaslaynymi ykraincami charkasami 3 Byla ymacavana zemlyanym valam paznej zbudavany astrog yaki neadnarazova perabudoyvaysya da 1664 goda kiravalasya vybarnym atamanam z liku zhyharoy U 1664 uvedzena vayavodskae kiravanne u 1665 vyznachany mezhy Sudzhanskaga paveta Da 1765 goda socenny gorad Sumskaga slabadskoga kazackaga palka sfarmavany y 1651 Pavyatovy gorad Kieyskaj guberni y 1708 1727 gadah uvahodziy u Abayanskuyu pravincyyu pamizh 1708 i 1719 Belgarodskuyu pravincyyu 1719 1727 Pavyatovy gorad Belgarodskaj pravincyi Belgarodskaj guberni 1727 1779 Kurskaj guberni 1779 1924 da 1796 Kurskae namesnictva Da 1751 goda myascovyya zhyhary karystalisya pravam byasposhlinnaga vinakurennya U XVIII XIX stst vazhny gandlyovy centr dlya myascovaj agrarnaj akrugi zbyt hleba zhyvyoly ryby dzyogcyu sadaviny botay metalichnyh vyrabay i insh Razvivalisya ramyostvy zhyhary zajmalisya taksama hlebarobstvam U 1910 godze y Sudzhy adkryta dyvanovaya shkola majsternya promysel zdayna isnavay u Sudzhanskim pavece U 1893 godze adkryty ruh pa chygunachnaj linii Koraneva Sudzha vuzkakalejnaya razabrana y 1920 ya gady u 1911 pa linii Lgoy Gotnya yakaya prajshla praz Sudzhu Najshoyshy chaspravic U pachatku snezhnya 1917 goda yladu zahapili balshaviki U krasaviku listapadze 1918 goda Sudzha byla zanyata vojskami Germanskaj imperyi i ykrainskimi vojskami 15 chervenya 1918 goda yklyuchana yradam Payla Skarapadskaga y sklad Ukrainskaj dzyarzhavy 22 listapada 1918 goda zanyata saveckaj 2 j Ukrainskaj paystanckaj dyviziyaj U listapadze 1918 studzeni 1919 goda y Sudzhy razmyashchayasya Chasovy rabocha syalyanski yrad Ukrainy U zhniyni 1919 goda zanyata Uzbroenymi silami Poydnya Rasii u hodze bayoy u zhniyni verasni nekalki razoy perahodzila z ruk u ruki 26 listapada 1919 zanyata chascyami Chyrvonaj Armii Z snezhnya 1922 goda y skladze RSFSR Valasny centr Lgoyskaga paveta Kurskaj guberni 1924 1928 Rayonny centr Lgoyskaj akrugi Centralnacharnazyomnaj voblasci 1928 1930 Centralnacharnazyomnaj voblasci 1930 1934 z 1934 Kurskaj voblasci U Druguyu susvetnuyu vajnu z 18 kastrychnika 1941 goda pad akupacyyaj Germanii Vyzvalena vojskami Varonezhskaga frontu Chyrvonaj Armii 3 sakavika 1943 goda y hodze Harkayskaj nastupalnaj aperacyi 6 zhniynya 2024 goda y suvyazi z uvarvannem Rasii va Ukrainu y Sudzhy pachalisya bai 8 zhniynya bolshaya chastka gorada byla zanyata Uzbroenymi silami Ukrainy 14 zhniynya Sudzha byla akupavana Ukrainaj 4 NaselnictvapravicGod Kolkasc 1856 4 500 5 1897 7 400 5 1913 12 800 1923 3 465 6 1931 6 900 5 1939 3 674 7 1959 4 004 8 1970 6 197 9 1979 7 185 10 God Kolkasc 1989 7 487 11 1992 7 900 5 1996 8 000 5 1998 8 000 5 2001 7 700 5 2002 7 045 12 2003 7 000 5 2005 6 800 5 2006 6 700 5 God Kolkasc 2007 6 700 5 2009 6 634 13 2010 6 036 14 2011 6 000 5 2012 5 852 15 2013 5 762 16 2014 5 722 17 2015 5 684 18 2016 5 648 19 God Kolkasc 2017 5 738 20 2018 5 759 21 2019 5 657 22 2020 5 646 23 2021 5 127 24 2023 5 045 25 2024 4 941 2 EkanomikapravicZavody traktarnyh agregatay budaynichyh materyyalay harchovaya pramyslovasc Znoskipravic a b v AKTMU 179 2016 Centralnaya FA Praverana 28 kastrychnika 2016 lt a href https wikidata org wiki Track Q26878024 gt lt a gt a b Chislennost postoyannogo naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2024 goda Federalnaya sluzhba gosudarstvennoj statistiki 27 aprelya 2024 nyavyzn Praverana 4 maya 2024 I P Babin Istoriya osnovaniya goroda Sudzhi nyavyzn old kursk ru Praverana 20 zhniynya 2024 Glavkom VSU zaversheny poisk i unichtozhenie protivnika v gorode Sudzha v Kurskoj oblasti rusk Meduza Praverana 20 zhniynya 2024 a b v g d e yo zh z i k l http www MojGorod ru kursk obl sudzha index html lt a href https wikidata org wiki Track Q127170196 gt lt a gt Kurskij gubernskij statisticheskij otdel Naselenie gorodov Kurskoj gubernii po perepisyam 1920 i 1923 godov Vyp 3 Kursk 1927 http demoscope ru weekly ssp rus pop 39 3 php lt a href https wikidata org wiki Track Q126688840 gt lt a gt http demoscope ru weekly ssp rus59 reg2 php Demoskop Weekly lt a href https wikidata org wiki Track Q4157690 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q126683186 gt lt a gt http demoscope ru weekly ssp rus70 reg2 php Demoskop Weekly lt a href https wikidata org wiki Track Q126683348 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4157690 gt lt a gt http demoscope ru weekly ssp rus79 reg2 php Demoskop Weekly lt a href https wikidata org wiki Track Q126683464 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4157690 gt lt a gt http demoscope ru weekly ssp rus89 reg2 php lt a href https wikidata org wiki Track Q126683566 gt lt a gt http www perepis2002 ru ct doc 1 TOM 01 04 xls lt a href https wikidata org wiki Track Q126687602 gt lt a gt http www gks ru bgd regl B09 109 IssWWW exe Stg d01 tabl 21 09 xls lt a href https wikidata org wiki Track Q126683667 gt lt a gt http kurskstat gks ru wps wcm connect rosstat ts kurskstat resources ee617b804e86dcf6bf81ffb8fc91c3ba tom 201 pdf lt a href https wikidata org wiki Track Q127173285 gt lt a gt http www gks ru free doc doc 2012 bul dr mun obr2012 rar lt a href https wikidata org wiki Track Q126683726 gt lt a gt Chislennost naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2013 goda Tablica 33 Chislennost naseleniya gorodskih okrugov municipalnyh rajonov gorodskih i selskih poselenij gorodskih naselyonnyh punktov selskih naselyonnyh punktov Rosstat 2013 528 s lt a href https wikidata org wiki Track Q2624680 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q126683996 gt lt a gt http www gks ru free doc doc 2014 bul dr mun obr2014 rar lt a href https wikidata org wiki Track Q126707963 gt lt a gt http www gks ru free doc doc 2015 bul dr mun obr2015 rar lt a href https wikidata org wiki Track Q126684268 gt lt a gt http www gks ru free doc doc 2016 bul dr mun obr2016 rar 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q126684493 gt lt a gt Chislennost naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2017 goda M Rosstat 2017 lt a href https wikidata org wiki Track Q41348632 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2624680 gt lt a gt Chislennost naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2018 goda M Rosstat 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q56023898 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2624680 gt lt a gt http www gks ru free doc doc 2019 bul dr mun obr2019 rar lt a href https wikidata org wiki Track Q126684775 gt lt a gt https rosstat gov ru storage mediabank CcG8qBhP mun obr2020 rar lt a href https wikidata org wiki Track Q126688520 gt lt a gt https rosstat gov ru storage mediabank tab 5 VPN 2020 xlsx lt a href https wikidata org wiki Track Q126684906 gt lt a gt Chislennost naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2023 goda nyavyzn Praverana 1 sakavika 2024 LitaraturapravicSu dzha Bolshaya sovetskaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 S 46 Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 1969 1978 rusk Su dzha Geograficheskie nazvaniya Rosii Toponimicheskij slovar bolee 4000 edinic E M Pospelov M AST Astrel 2008 S 421 523 s 3 000 ekz ISBN 978 5 17 054966 5 Ast ISBN 978 5 271 20728 0 Astrel rusk Su dzha Geograficheskij enciklopedicheskij slovar Geograficheskie nazvaniya rusk Gl red A F Tryoshnikov Red kol E B Alaev P M Alampiev zam gl red i dr 2 e izd ispravl i dopoln M Sovetskaya enciklopediya 1989 S 456 592 s 210 000 ekz ISBN 5 85270 057 6 Uzyata z https be wikipedia org w index php title Sudzha amp oldid 4824078