Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Касмічная транспартная сістэма (англ.: Space Transportation System), больш вядомая як Спейс шатл (ад па-англійску: Space shuttle — касмічны чаўнок) — амерыканскі шматразовы транспартны касмічны карабель.
| Шатл англ.: Space Shuttle | |
 | |
| Шатл «Дыскаверы» узлятае. Палёт | |
Агульныя звесткі | |
|---|---|
| Краіна |  ЗША |
| Прызначэнне | |
| Вытворца | : / (SRBs) Lockheed Martin () — (ET) /Boeing (orbiter) |
Асноўныя характарыстыкі | |
| Колькасць ступеней | 2 |
| Даўжыня | 56,1 м |
| Дыяметр | 8,69 м |
| Стартавая маса | 2030 т |
| Маса карыснай нагрузкі | |
| - на НКА | 24 400 кг |
| - на геастацыянарную арбіту | 3810 кг |
Гісторыя запускаў | |
| Стан | праграма завершана |
| Месцы запуску | Касмічны цэнтр Кенэдзі, 39-ы комплекс (планавалася ў 1980-я) |
| Лік запускаў | 135 |
| - паспяховых | 134 паспяховых запуску 133 паспяховых пасадкі |
| - няўдалых | 1 (пацярпеў бедства пры запуску, ) |
| - часткова няўдалых | 1 (, ) |
| Першы запуск | 12 красавіка 1981 |
| Апошні запуск | 8 ліпеня 2011 |
Шатл запускалі ў космас з дапамогай ракет-носьбітаў, ажыццяўлялі манеўры на арбіце як касмічным караблём і вярталі на Зямлю як самалёт. Разумелася, што шатлы будуць хадзіць, як чаўны, паміж калязямной арбітай і Зямлёй, дастаўляць карысныя грузы ў абодвух кірунках. Пры распрацоўцы прадугледжвалася, што кожны з шатлаў павінен быў да 100 разоў стартаваць у космас.
На практыцы жа яны выкарыстоўваюцца значна менш. Да мая 2010 года больш за ўсё палётаў — 38 — здзейсніў шатл «Дыскаверы». Агулам у 1975—1991 гадах пабудавана пяць шатлаў: «» (згарэў пры пасадцы ў 2003), «» (падарваўся пасля старту ў 1986), «Дыскаверы», «» і «».
Апошнюю місію выканаў шатл «Атлантыс», стартаваўшы 8 ліпеня 2011 года з Касмічнага цэнтра Кенэдзі і прабыўшы ў космасе 12 дзён і 18 гадзін, на чым праграма Space Shuttle была закрытая.
Пабудаваныя шатлы
- (OV-101, атмасферныя тэсты, спісаны)
- (OV-098, наземныя тэсты)
- (OV-102, згарэў пры пасадцы ў 2003 годзе)
- (OV-099, узарваўся пры старце ў 1986 годзе)
- Дыскаверы (OV-103, апошні запуск — 24 лютага 2011)
- (OV-104, апошні запуск — 8 ліпеня 2011)
- (OV-105, апошні запуск — 16 мая 2011)
Гл. таксама
Крыніцы
- Напісанне паводле БЭ у 18 т. — Т. 15. — С. 105.
Літаратура
- Ларыёнаў У. С. Спейс шатл // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 105—106. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Спейс шатл
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Kasmichnaya transpartnaya sistema angl Space Transportation System bolsh vyadomaya yak Spejs shatl ad pa anglijsku Space shuttle kasmichny chaynok amerykanski shmatrazovy transpartny kasmichny karabel Shatl angl Space ShuttleShatl Dyskavery uzlyatae PalyotAgulnyya zvestkiKraina ZShAPryznachenneVytvorca SRBs Lockheed Martin ET Boeing orbiter Asnoynyya haraktarystykiKolkasc stupenej 2Dayzhynya 56 1 mDyyametr 8 69 mStartavaya masa 2030 tMasa karysnaj nagruzki na NKA 24 400 kg na geastacyyanarnuyu arbitu 3810 kgGistoryya zapuskayStan pragrama zavershanaMescy zapusku Kasmichny centr Kenedzi 39 y kompleks planavalasya y 1980 ya Lik zapuskay 135 paspyahovyh 134 paspyahovyh zapusku 133 paspyahovyh pasadki nyaydalyh 1 pacyarpey bedstva pry zapusku chastkova nyaydalyh 1 Pershy zapusk 12 krasavika 1981Aposhni zapusk 8 lipenya 2011 Shatl zapuskali y kosmas z dapamogaj raket nosbitay azhyccyaylyali maneyry na arbice yak kasmichnym karablyom i vyartali na Zyamlyu yak samalyot Razumelasya shto shatly buduc hadzic yak chayny pamizh kalyazyamnoj arbitaj i Zyamlyoj dastaylyac karysnyya gruzy y abodvuh kirunkah Pry raspracoycy pradugledzhvalasya shto kozhny z shatlay pavinen byy da 100 razoy startavac u kosmas Na praktycy zha yany vykarystoyvayucca znachna mensh Da maya 2010 goda bolsh za ysyo palyotay 38 zdzejsniy shatl Dyskavery Agulam u 1975 1991 gadah pabudavana pyac shatlay zgarey pry pasadcy y 2003 padarvaysya paslya startu y 1986 Dyskavery i Aposhnyuyu misiyu vykanay shatl Atlantys startavayshy 8 lipenya 2011 goda z Kasmichnaga centra Kenedzi i prabyyshy y kosmase 12 dzyon i 18 gadzin na chym pragrama Space Shuttle byla zakrytaya Pabudavanyya shatly OV 101 atmasfernyya testy spisany OV 098 nazemnyya testy OV 102 zgarey pry pasadcy y 2003 godze OV 099 uzarvaysya pry starce y 1986 godze Dyskavery OV 103 aposhni zapusk 24 lyutaga 2011 OV 104 aposhni zapusk 8 lipenya 2011 OV 105 aposhni zapusk 16 maya 2011 Gl taksamaKrynicyNapisanne pavodle BE u 18 t T 15 S 105 LitaraturaLaryyonay U S Spejs shatl Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 15 Sledaviki Tryo Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2002 T 15 S 105 106 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0251 2 t 15 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Spejs shatl