Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Руская рэвалюцыя 1905 года, або Першая руская рэвалюцыя — назва падзей, якія адбываліся ў перыяд са студзеня 1905 па чэрвень 1907 г. у Расійскай імперыі.
| Рэвалюцыя 1905 года Першая руская рэвалюцыя | |
|---|---|
 17 кастрычніка 1905 года. Карціна Ільі Рэпіна. | |
| Месца |  Расійская імперыя |
| Дата | 9 (22) студзеня 1905 — 3 (16) чэрвеня 1907 |
| Прычына | Зямельны голад; шматлікія парушэнні правоў рабочых; нездаволенасць наяўным узроўнем грамадзянскіх свабод; дзейнасць ліберальных і сацыялістычных партый; Абсалютная ўлада імператара, адсутнасць агульнанацыянальнага прадстаўнічага органа і канстытуцыі. |
| Асноўная мэта | Паляпшэнне ўмоў працы; перадзел зямлі на карысць сялян; лібералізацыя краіны; пашырэнне ; |
| Вынік | Установа парламента; , рэакцыйная палітыка ўлад; правядзенне рэформ; захаванне праблем зямельнага, рабочага і нацыянальнага пытанняў. |
| Арганізатары | Партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў, РСДРП, СДКПіЛ, , , , , Беларуская сацыялістычная грамада, , , «», |
| Колькасць удзельнікаў | Звыш 2 000 000 |
| Праціўнікі | Армейскія часткі; прыхільнікі імператара Мікалая II, . |
| Загінула | 9000 |
| Паранена | 8000 |
| Арыштавана | н/д |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Рэвалюцыя была выклікана рэзкім абвастрэннем эканамічнага і сацыяльна-палітычнага становішча ў сувязі з руска-японскай вайной (1904—05). Штуршком да пачатку масавых выступаў пад палітычнымі лозунгамі стала «Крывавая нядзеля» — расстрэл імператарскімі войскамі ў Санкт-Пецярбургу мірнай дэманстрацыі рабочых на чале са святаром Георгіем Гапонам 9 (22) студзеня 1905. У гэты перыяд стачачны рух прыняў асабліва шырокі размах, у адбыліся хваляванні і паўстанні, што вылілася ў масавыя выступы супраць манархіі.
Выступленні салідарнасці з рабочымі сталіцы ахапілі ўсю краіну. У студзені— сакавіку 1905 баставалі 810 тыс. прамысловых рабочых. У многіх месцах забастоўкі і дэманстрацыі суправаджаліся сутыкненнямі з войскамі і паліцыяй. Барацьба разгортвалася пад заклікамі «Далоў самадзяржаўе!», «Далоў вайну!», «Няхай жыве рэвалюцыя!». Вырасла папулярнасць левых партый (РСДРП, сацыялістаў-рэвалюцыянераў і інш.).
У красавіку 1905 на III з'ездзе РСДРП бальшавікі ахарактарызавалі рэвалюцыю, як буржуазна-дэмакратычную і пралетарскую. Буржуазію яны лічылі няздольнай узначаліць рэвалюцыйную барацьбу, таму адзіным саюзнікам пралетарыяту, на іх думку, было сялянства, што змагалася за зямлю. Бальшавікі заклікалі шляхам арганізацыі ўзброенага паўстання скінуць самадзяржаўе І ўстанавіць уладу часовага рэвалюцыйнага ўрада, органа пралетарыяту і сялянства, да склікання Устаноўчага сходу. Меншавікі (правае крыло РСДРП) склікалі асобную канферэнцыю, на якой вызначылі, што рэвалюцыя з'яўляецца і паводле характару, і паводле рухаючых сіл буржуазнай. 3 гэтага вынікала, што галоўнай задачай рэвалюцыі з'яўляецца пераход улады да буржуазіі і стварэнне ў Расіі парламенцкай рэспублікі.
На працягу 1905 рэвалюцыя развівалася па ўзыходнай лініі. Яе вясенне-летні ўздым пачаўся масавымі першамайскімі забастоўкамі рабочых (220 тыс. удзельнікаў). Свята Першае мая адзначалася ў 200 гарадах. Больш за 2 месяцы баставалі рабочыя г. Іванава-Вазнясенск, дзе для кіраўніцгва выступленнем быў створаны першы Савет упаўнаважаных дэпутатаў.
Буйная падзея рэвалюцыі — паўстанне каманды браняносца «Пацёмкін» на Чорным моры (чэрвень—ліпень 1905). Амаль адначасова адбылося паўстанне маракоў на Балтыцы ў Лібаве). Усяго летам 1905 адбылося больш за 10 выступленняў у арміі і на флоце.
Крыху пазней пачаў разгортвацца сялянскі рух, у якім пераважным уплывам карысталіся сацыялісты-рэвалюцыянеры (эсэры). Па іх ініцыятыве ў жніўні 1905 у Расіі ўзнікла першая масавая арганізацыя сялян — Усерасійскі сялянскі саюз, які выступаў за мірныя метады барацьбы (перагаворы, петыцыі). Разам з тым эсэры актыўна выкарыстоўвалі ў барацьбе з царскімі ўладамі тактыку індывідуальнага тэрору. Летам 1905 толькі ў Еўрапейскай Расіі адбылося больш за 900 сялянскіх выступленняў.
Напалоханы размахам рэвалюцыі ўрад 19.8.1905 апублікаваў маніфест аб скліканні законадарадчай думы. Аднак гэты праект не задаволіў не толькі рэвалюцыйны лагер, але і лібералаў, і не быў ажыццёўлены.
Восень 1905 характарызавалася далейшым нарастаннем рэвалюцыйных выступленняў. У пачатку кастрычніка 1905 у Маскве забаставалі рабочыя Галоўных майстэрань Казанскай чыгункі, хутка да іх далучыліся практычна ўсе чыгункі Маскоўскага вузла. Гэтыя падзеі сталі пачаткам Кастрычніцкай усерасійскай палітычнай стачкі (каля 2 млн удзельнікаў), якая праходзіла пад заклікамі дэмакратычных свабод і склікання Устаноўчага сходу і фактычна паралізавала эканамічнае жыццё краіны. Да рабочых далучыліся служачыя і дробная буржуазія. Ствараліся Саветы рабочых дэпутатаў.
Ва ўрадавым лагеры адчувалася збянтэжанасць. Войскі неахвотна выконвалі навязаныя ім паліцэйскія функцыі па задушэнні народнага незадавальнення. Найбольш кансерватыўныя сілы ў акружэнні цара Мікалая II заклікалі ўжыць жорсткія меры, больш дальнабачныя прапаноўвалі пайсці на пэўныя ўступкі. У выніку гэтых ваганняў цар падпісаў Маніфест 17 кастрычніка 1905 года (30.10.1905 па новым стылі) «Аб удасканаленні дзяржаўнага парадку», у якім дэкларавалася ўвядзенне дэмакратычных свабод і скліканне Дзяржаўнай думы з заканадаўчымі функцыямі.
Для расійскіх лібералаў абнародаванне маніфеста азначала перамогу і адначасова канец рэвалюцыі. Іх мэты былі дасягнуты. Расійская буржуазія і дваранства пачалі ствараць партыі на легальнай аснове. Былі арганізаваны партыя буйной буржуазіі і капіталістычна арыентаваных памешчыкаў — Саюз 17 кастрычніка (Акцябрысты), партыя ліберальнай буржуазіі — Канстытуцыйна-дэмакратычная партыя (кадэты). Нягледзячы на істотныя разыходжанні ў праграмах, акцябрысты і кадэты былі адзіныя ў імкненні ператварыць Расію ў канстытуцыйную манархію. Акрамя буржуазных кансалідваліся і крайне правыя (чарнасоценныя) партыі, сацыяльнай базай якіх было памеснае дваранства, духавенства і найбольш цёмныя нізы горада і вёскі, пранізаныя манархісцкім і нацыяналістычным духам. Найбольш масавым быў створаны ў лістападзе 1905 Саюз рускага народа.
Маніфест 17 кастрычніка не спыніў напалу рэвалюцыйнай барацьбы. Увосень 1905 актывізавалася сялянства, у лістападзе Сялянскі саюз абвясціў аб далучэнні да ўсеагульнай забастоўкі. Сяляне патрабавалі раздзелу памешчыцкай зямлі.
Рэвалюцыянізацыя сялянства адбівалася на настроях у арміі і на флоце, бо большасць салдат і маракоў былі выхадцамі з сялян. Найбольшы грамадскі рэзананс мела Севастопальскае паўстанне (1905).
Адным з найбольш вострых пытанняў рэвалюцыі было нацыянальнае. Русіфікатарская палітыка самадзяржаўя прывяла да ўздыму нацыянальна-вызвольнай барацьбы ў імперыі. У Фінляндыі, Польшчы, Прыбалтыцы, Закаўказзі, Украіне і інш. народы патрабавалі ўраўнавання ў правах, магчымасці атрымліваць адукацыю на роднай мове, развіваць нацыянальную культуру. Адбываўся працэс стварэння нацыянальных палітычных партый.
Кульмінацыяй рэвалюцыі стала (1905), якая перарасла ва ўзброенае паўстанні ў Маскве і многіх гарадах поўдня Расіі, Урала, Сібіры, Украіны. Усе яны былі жорстка задушаны войскамі і паліцыяй, якім не маглі процістаяць рабочыя з іх тактыкай барыкадных баёў.
Пачаўся паступовы спад рэвалюцыі, хоць часам хвалі рабочых, сялянскіх, салдацкіх і матроскіх выступленняў (Свеаборгскае паўстанне (1906), Кранштацкае паўстанне (1906) і інш.) узнімаліся даволі высока.
На апошнім этапе рэвалюцыі (1906—07) у сувязі з узмацненнем урадавага тэрору паліт. барацьба ў значнай ступені перамясцілася ў Дзяржаўную думу, у 1-м (10.5—21.7.1906) і 2-м (5.3—15.6.1907) складах якой існавала лева-ліберальная большасць (кадэты, трудавікі, народныя сацыялісты, сацыял-дэмакраты і інш.), шырока абмяркоўваліся пытанні аграрнай рэформы. У той жа час спробу рэфармавання краіны пачаў старшыня Савета міністраў П. Сталыпін. Аднак амаль усе прапанаваныя ім законапраекты былі правалены Думай і царскім акружэннем, якое бачыла ў Сталыпіне «разбуральніка асноў». Канцом рэвалюцыі 1905—07 лічыцца «трэцячэрвеньскі пераварот» 3 (16) чэрвеня 1907, калі царызм распусціў 2-ю Дзяржаўную думу.
За рэвалюцыяй рушыла ўслед рэакцыя. Былі зменены для павелічэння колькасці лаяльных да манархіі дэпутатаў; улады на месцах не выконвалі дэклараваныя ў Маніфесце 17 кастрычніка 1905 года свабоды; найбольш істотнае для большасці насельніцтва краіны аграрнае пытанне не было вырашана.
Такім чынам, сацыяльнае напружанне, якое выклікала Першую рускую рэвалюцыю, не было цалкам вырашана, што вызначыла перадумовы для наступнага рэвалюцыйнага выступу 1917 года.
Літаратура
- История России. XX век: в 2-х т. / отв.ред. А.Б. Зубов. — Москва : АСТ, 2009. — Т. I. 1894—1939 гг. — 1024 с.
- Філякоў У. Рэвалюцыя 1905—07 у Расіі // БЭ ў 18 т. Т. 13. Мн., 2001.
- . Russia and reform. — London: A. Constable & co., ltd., 1907.
- Anthony J Heywood, Jonathan D Smele. The Russian Revolution of 1905: Centenary Perspectives (Routledge Studies in Modern European History). — Routledge, 2005. — ISBN 0415355680.
- Abraham Ascher. The Revolution of 1905: Russia in Disarray. — Stanford, USA: Stanford University Press, 1994. — ISBN 0804723273.
- Революция 1905—1907 гг. в Белоруссии / Е. П. Лукьянов, А. И. Воронова; О-во по распространению полит. и науч. знаний БССР
- Рабочы рух у Беларусі напярэдадні і ў перыяд рэвалюцыі 1905—1907 гг. — Мн., 1960
Спасылкі
- Петыцыя 9 студзеня 1905 г.
- Рэвалюцыя 1905—1907 гг. у Расіі. Хроніка падзей. Архівавана 21 верасня 2008.
- Расія ў першыя гады XX стагоддзя. Хроніка падзей з сайта HRONO.RU
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Ruskaya revalyucyya 1905 goda abo Pershaya ruskaya revalyucyya nazva padzej yakiya adbyvalisya y peryyad sa studzenya 1905 pa cherven 1907 g u Rasijskaj imperyi Revalyucyya 1905 goda Pershaya ruskaya revalyucyya17 kastrychnika 1905 goda Karcina Ili Repina Mesca Rasijskaya imperyyaData 9 22 studzenya 1905 3 16 chervenya 1907Prychyna Zyamelny golad shmatlikiya parushenni pravoy rabochyh nezdavolenasc nayaynym uzroynem gramadzyanskih svabod dzejnasc liberalnyh i sacyyalistychnyh partyj Absalyutnaya ylada imperatara adsutnasc agulnanacyyanalnaga pradstaynichaga organa i kanstytucyi Asnoynaya meta Palyapshenne ymoy pracy peradzel zyamli na karysc syalyan liberalizacyya krainy pashyrenne Vynik Ustanova parlamenta reakcyjnaya palityka ylad pravyadzenne reform zahavanne prablem zyamelnaga rabochaga i nacyyanalnaga pytannyay Arganizatary Partyya sacyyalistay revalyucyyaneray RSDRP SDKPiL Belaruskaya sacyyalistychnaya gramada Kolkasc udzelnikay Zvysh 2 000 000Praciyniki Armejskiya chastki pryhilniki imperatara Mikalaya II Zaginula 9000Paranena 8000Aryshtavana n d Medyyafajly na Vikishovishchy Revalyucyya byla vyklikana rezkim abvastrennem ekanamichnaga i sacyyalna palitychnaga stanovishcha y suvyazi z ruska yaponskaj vajnoj 1904 05 Shturshkom da pachatku masavyh vystupay pad palitychnymi lozungami stala Kryvavaya nyadzelya rasstrel imperatarskimi vojskami y Sankt Pecyarburgu mirnaj demanstracyi rabochyh na chale sa svyatarom Georgiem Gaponam 9 22 studzenya 1905 U gety peryyad stachachny ruh prynyay asabliva shyroki razmah u adbylisya hvalyavanni i paystanni shto vylilasya y masavyya vystupy suprac manarhii Vystuplenni salidarnasci z rabochymi stalicy ahapili ysyu krainu U studzeni sakaviku 1905 bastavali 810 tys pramyslovyh rabochyh U mnogih mescah zabastoyki i demanstracyi supravadzhalisya sutyknennyami z vojskami i palicyyaj Baracba razgortvalasya pad zaklikami Daloy samadzyarzhaye Daloy vajnu Nyahaj zhyve revalyucyya Vyrasla papulyarnasc levyh partyj RSDRP sacyyalistay revalyucyyaneray i insh U krasaviku 1905 na III z ezdze RSDRP balshaviki aharaktaryzavali revalyucyyu yak burzhuazna demakratychnuyu i praletarskuyu Burzhuaziyu yany lichyli nyazdolnaj uznachalic revalyucyjnuyu baracbu tamu adzinym sayuznikam praletaryyatu na ih dumku bylo syalyanstva shto zmagalasya za zyamlyu Balshaviki zaklikali shlyaham arganizacyi yzbroenaga paystannya skinuc samadzyarzhaye I ystanavic uladu chasovaga revalyucyjnaga yrada organa praletaryyatu i syalyanstva da sklikannya Ustanoychaga shodu Menshaviki pravae krylo RSDRP sklikali asobnuyu kanferencyyu na yakoj vyznachyli shto revalyucyya z yaylyaecca i pavodle haraktaru i pavodle ruhayuchyh sil burzhuaznaj 3 getaga vynikala shto galoynaj zadachaj revalyucyi z yaylyaecca perahod ulady da burzhuazii i stvarenne y Rasii parlamenckaj respubliki Na pracyagu 1905 revalyucyya razvivalasya pa yzyhodnaj linii Yae vyasenne letni yzdym pachaysya masavymi pershamajskimi zabastoykami rabochyh 220 tys udzelnikay Svyata Pershae maya adznachalasya y 200 garadah Bolsh za 2 mesyacy bastavali rabochyya g Ivanava Vaznyasensk dze dlya kiraynicgva vystuplennem byy stvorany pershy Savet upaynavazhanyh deputatay Bujnaya padzeya revalyucyi paystanne kamandy branyanosca Pacyomkin na Chornym mory cherven lipen 1905 Amal adnachasova adbylosya paystanne marakoy na Baltycy y Libave Usyago letam 1905 adbylosya bolsh za 10 vystuplennyay u armii i na floce Kryhu paznej pachay razgortvacca syalyanski ruh u yakim peravazhnym uplyvam karystalisya sacyyalisty revalyucyyanery esery Pa ih inicyyatyve y zhniyni 1905 u Rasii yznikla pershaya masavaya arganizacyya syalyan Userasijski syalyanski sayuz yaki vystupay za mirnyya metady baracby peragavory petycyi Razam z tym esery aktyyna vykarystoyvali y baracbe z carskimi yladami taktyku indyvidualnaga teroru Letam 1905 tolki y Eyrapejskaj Rasii adbylosya bolsh za 900 syalyanskih vystuplennyay Napalohany razmaham revalyucyi yrad 19 8 1905 apublikavay manifest ab sklikanni zakonadaradchaj dumy Adnak gety praekt ne zadavoliy ne tolki revalyucyjny lager ale i liberalay i ne byy azhyccyoyleny Vosen 1905 haraktaryzavalasya dalejshym narastannem revalyucyjnyh vystuplennyay U pachatku kastrychnika 1905 u Maskve zabastavali rabochyya Galoynyh majsteran Kazanskaj chygunki hutka da ih daluchylisya praktychna yse chygunki Maskoyskaga vuzla Getyya padzei stali pachatkam Kastrychnickaj userasijskaj palitychnaj stachki kalya 2 mln udzelnikay yakaya prahodzila pad zaklikami demakratychnyh svabod i sklikannya Ustanoychaga shodu i faktychna paralizavala ekanamichnae zhyccyo krainy Da rabochyh daluchylisya sluzhachyya i drobnaya burzhuaziya Stvaralisya Savety rabochyh deputatay Va yradavym lagery adchuvalasya zbyantezhanasc Vojski neahvotna vykonvali navyazanyya im palicejskiya funkcyi pa zadushenni narodnaga nezadavalnennya Najbolsh kanservatyynyya sily y akruzhenni cara Mikalaya II zaklikali yzhyc zhorstkiya mery bolsh dalnabachnyya prapanoyvali pajsci na peynyya ystupki U vyniku getyh vagannyay car padpisay Manifest 17 kastrychnika 1905 goda 30 10 1905 pa novym styli Ab udaskanalenni dzyarzhaynaga paradku u yakim deklaravalasya yvyadzenne demakratychnyh svabod i sklikanne Dzyarzhaynaj dumy z zakanadaychymi funkcyyami Dlya rasijskih liberalay abnarodavanne manifesta aznachala peramogu i adnachasova kanec revalyucyi Ih mety byli dasyagnuty Rasijskaya burzhuaziya i dvaranstva pachali stvarac partyi na legalnaj asnove Byli arganizavany partyya bujnoj burzhuazii i kapitalistychna aryentavanyh pameshchykay Sayuz 17 kastrychnika Akcyabrysty partyya liberalnaj burzhuazii Kanstytucyjna demakratychnaya partyya kadety Nyagledzyachy na istotnyya razyhodzhanni y pragramah akcyabrysty i kadety byli adzinyya y imknenni peratvaryc Rasiyu y kanstytucyjnuyu manarhiyu Akramya burzhuaznyh kansalidvalisya i krajne pravyya charnasocennyya partyi sacyyalnaj bazaj yakih bylo pamesnae dvaranstva duhavenstva i najbolsh cyomnyya nizy gorada i vyoski pranizanyya manarhisckim i nacyyanalistychnym duham Najbolsh masavym byy stvorany y listapadze 1905 Sayuz ruskaga naroda Manifest 17 kastrychnika ne spyniy napalu revalyucyjnaj baracby Uvosen 1905 aktyvizavalasya syalyanstva u listapadze Syalyanski sayuz abvyasciy ab daluchenni da yseagulnaj zabastoyki Syalyane patrabavali razdzelu pameshchyckaj zyamli Revalyucyyanizacyya syalyanstva adbivalasya na nastroyah u armii i na floce bo bolshasc saldat i marakoy byli vyhadcami z syalyan Najbolshy gramadski rezanans mela Sevastopalskae paystanne 1905 Adnym z najbolsh vostryh pytannyay revalyucyi bylo nacyyanalnae Rusifikatarskaya palityka samadzyarzhayya pryvyala da yzdymu nacyyanalna vyzvolnaj baracby y imperyi U Finlyandyi Polshchy Prybaltycy Zakaykazzi Ukraine i insh narody patrabavali yraynavannya y pravah magchymasci atrymlivac adukacyyu na rodnaj move razvivac nacyyanalnuyu kulturu Adbyvaysya praces stvarennya nacyyanalnyh palitychnyh partyj Kulminacyyaj revalyucyi stala 1905 yakaya perarasla va yzbroenae paystanni y Maskve i mnogih garadah poydnya Rasii Urala Sibiry Ukrainy Use yany byli zhorstka zadushany vojskami i palicyyaj yakim ne magli procistayac rabochyya z ih taktykaj barykadnyh bayoy Pachaysya pastupovy spad revalyucyi hoc chasam hvali rabochyh syalyanskih saldackih i matroskih vystuplennyay Sveaborgskae paystanne 1906 Kranshtackae paystanne 1906 i insh uznimalisya davoli vysoka Na aposhnim etape revalyucyi 1906 07 u suvyazi z uzmacnennem uradavaga teroru palit baracba y znachnaj stupeni peramyascilasya y Dzyarzhaynuyu dumu u 1 m 10 5 21 7 1906 i 2 m 5 3 15 6 1907 skladah yakoj isnavala leva liberalnaya bolshasc kadety trudaviki narodnyya sacyyalisty sacyyal demakraty i insh shyroka abmyarkoyvalisya pytanni agrarnaj reformy U toj zha chas sprobu refarmavannya krainy pachay starshynya Saveta ministray P Stalypin Adnak amal use prapanavanyya im zakonapraekty byli pravaleny Dumaj i carskim akruzhennem yakoe bachyla y Stalypine razburalnika asnoy Kancom revalyucyi 1905 07 lichycca trecyachervenski peravarot 3 16 chervenya 1907 kali caryzm raspusciy 2 yu Dzyarzhaynuyu dumu Za revalyucyyaj rushyla ysled reakcyya Byli zmeneny dlya pavelichennya kolkasci layalnyh da manarhii deputatay ulady na mescah ne vykonvali deklaravanyya y Manifesce 17 kastrychnika 1905 goda svabody najbolsh istotnae dlya bolshasci naselnictva krainy agrarnae pytanne ne bylo vyrashana Takim chynam sacyyalnae napruzhanne yakoe vyklikala Pershuyu ruskuyu revalyucyyu ne bylo calkam vyrashana shto vyznachyla peradumovy dlya nastupnaga revalyucyjnaga vystupu 1917 goda LitaraturaIstoriya Rossii XX vek v 2 h t otv red A B Zubov Moskva AST 2009 T I 1894 1939 gg 1024 s Filyakoy U Revalyucyya 1905 07 u Rasii BE y 18 t T 13 Mn 2001 Russia and reform London A Constable amp co ltd 1907 Anthony J Heywood Jonathan D Smele The Russian Revolution of 1905 Centenary Perspectives Routledge Studies in Modern European History Routledge 2005 ISBN 0415355680 Abraham Ascher The Revolution of 1905 Russia in Disarray Stanford USA Stanford University Press 1994 ISBN 0804723273 Revolyuciya 1905 1907 gg v Belorussii E P Lukyanov A I Voronova O vo po rasprostraneniyu polit i nauch znanij BSSR Rabochy ruh u Belarusi napyaredadni i y peryyad revalyucyi 1905 1907 gg Mn 1960SpasylkiPetycyya 9 studzenya 1905 g Revalyucyya 1905 1907 gg u Rasii Hronika padzej Arhivavana 21 verasnya 2008 Rasiya y pershyya gady XX stagoddzya Hronika padzej z sajta HRONO RU