Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Астрахань (руск.: Астрахань) — горад (з 1717 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Астраханскай вобласці. Насельніцтва 501,3 тыс. чалавек (2006). Заснаваны ў 1558 годзе. Горад размешчаны на 11 астравах Прыкаспійскай нізіны, у верхняй частцы дэльты Волгі за 1534 км на паўднёвы ўсход ад Масквы. На левым беразе Волгі размешчаная асноўная частка горада, на правым беразе пражывае прыкладна 20 % жыхароў горада.
Горад
Астрахань на карце Расіі ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Гісторыя
Паводле меркаванняў шэрага гісторыкаў, паблізу сучаснай Астрахані знаходзіўся , сталіца Хазарскага каганата ў cярэдзіне VIII—X стагоддзяў. Аднак месцазнаходжанне горада ідэнтыфікаваць не атрымалася, таму гісторыя Астрахані пачынаецца з татарскага паселішча XIII стагоддзя.
Першую згадку пра Астрахань, тады Хаджы-Тархан, пакінуў у 1333 арабскі падарожнік Ібн Батута. Хаджы-Тархан з'яўляўся восеньскай рэзідэнцыяй ханаў Залатой Арды, горад лічыўся буйным гандлёвым цэнтрам на шляху з Персіі і Індыі ў рускія княствы і Еўропу. У 1395 па землях Залатой Арды пракаціліся орды Тамерлана, Хаджы-Тархан быў разрабаваны і прыйшоў у заняпад. З 1456 Астрахань стала сталіцай Астраханскага ханства, вельмі слабой дзяржавы з пераважна качавым татарскім насельніцтвам.
У 1556 Іван Грозны далучыў Астраханскае ханства да Расіі, а ў 1558 горад быў перанесены ніжэй на іншы, левы бераг Волгі, у 12 км ад ранейшага месца, каб было лягчэй абараняцца ад суседзяў. Будаўніцтва крэпасці ў 1558 на новым месцы прынята лічыць датай заснавання Астрахані, адміністрацыйны статус горада Астрахань атрымала пры Пятры I. Насельніцтва Астрахані ў 1599 складала 5 тысяч чалавек, у асноўным гарнізон крэпасці.
У 1670 жыхары Астрахані ўпусцілі ў горад Сценьку Разіна, арганізавалі народнае самакіраванне. Праз год царскі ваявода аблажыў крэпасць, астраханцы здалі апошнюю апору народнага паўстання праз два з паловай месяца. Эпідэмія чумы 1692 года забрала жыцці больш за 10 тысяч чалавек з 16 тысяч жыхароў горада.
Каланізацыя края рускім насельніцтвам пачынаецца інтэнсіўна з XVIII стагоддзя. Указам Пятра I ад 22 лістапада 1717 была створаная Астраханская губернія, па тэрыторыі супадаўшая прыкладна з цяперашняй Паволжскай федэральнай акругай. Астрахань атрымала статус губернскага горада (да таго афіцыйна лічылася крэпасцю). У наступныя гады тэрыторыя Астраханскай губерніі змянялася ўказамі ў адпаведнасці з унутраным развіццём Расійскай імперыі. Сучасныя межы Астраханская вобласць здабыла 27 снежня 1943 года.
У 1888 у Астрахані налічвалася каля 74 тысяч жыхароў, з іх 8800 мусульман. Паводле звестак 1900 у Астрахані налічвалася ўжо 122 тысячы жыхароў. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 прывяла да 2-х тыднёвых баёў на вуліцах горада ў лютым 1918, у выніку бальшавікі разбілі антыбальшавіцкае казацтва і ўсталявалі ўладу Саветаў у Астрахані. Летам-восенню 1919 г. на подступах да Астрахані разгарэліся разлютаваныя баі грамадзянскай вайны. У лістападзе таго жа года Чырвоная армія перайшла да наступальных аперацый супраць белагвардзейцаў.
Летам 1942 гітлераўскія войскі падыходзілі да Астрахані на 100—150 км. Суцэльнай лініі фронту не было, баявыя дзеянні вяліся маняўрова ў калмыцкім стэпе. Авіяцыя немцаў бамбавала рачныя суды на Волзе, некалькі бомб трапіла і на Астрахань. Астрахань падчас войнаў з'яўлялася важным перавалачным пунктам гаруча-змазвальных матэрыялаў з Каўказа ў бок цэнтральнай Расіі, у горадзе было сканцэнтравана шмат шпіталяў.
Да 1934 Астрахань адміністрацыйна ўваходзіла ў склад Ніжняволжскага края з цэнтрам у горадзе Саратаве, з 1934 — Сталінградскага края, а затым Сталінградскай вобласці. З 1943 Астрахань — цэнтр Астраханскай вобласці.
Прамысловасць
Вядучае месца займае паліўна-энергетычны комплекс, прадстаўлены ТАА «Газпром здабыча Астрахань» (дачэрняя кампанія «Газпрома»), які распрацоўвае Аксарайскае газакандэнсатнае радовішча. Здабыча газу і серы з кандэнсату здзяйсняецца ў стэпу недалёка ад Астрахані. «Газпром здабыча Астрахань» — манапаліст па вытворчасці серы (70 % расійскага рынку), буйнейшы расійскі экспарцёр серы на сусветным рынку (12 % сусветнага рынку), дае каля 24 % падатковых паступленняў у мясцовы бюджэт, вырабляе 60 % ад агульнага аб’ёму прамысловай вытворчасці ў Астраханскай вобласці. У «Газпром здабыча Астрахань» занята каля 16 тысяч працаўнікоў.
У савецкі час былі развітыя прадпрыемствы рыбаперапрацоўчай прамысловасці, але ў сувязі са скарачэннем уловаў адбываецца скарачэнне вытворчасці. Затое нарошчваюць выпуск прадукцыі садавінагародніныя камбінаты. Прадпрыемствы харчовай прамысловасці вырабляюць больш за 13 % ад агульнага аб’ёму вытворчасці.
Машынабудаўнічы комплекс адлюстроўвае становішча Астрахані як партовага горада. З 14 суднабудаўнічых заводаў буйнейшымі з’яўляюцца ААТ «Суднабудаўніча-суднарамонтны завод імя III Інтэрнацыяналу», ААТ Суднабудаўнічы завод «Чырвоныя Барыкады», ЗАТ "Суднабудаўніча-суднарамонтны завод «Леніна», СП ААТ «Астраханскі карабель», ААТ «Астраханская суднабудаўнічая верф».
Прадпрыемствы хімічнай прамысловасці прадстаўленыя ААТ «Астраханскае шкловалакно» і ААТ «Астраханскі завод гумовых тэхнічных вырабаў».
Асноўным вытворцам электраэнергіі ў рэгіёне з’яўляюцца філіял «Астраханскае генераванне» (яго доля ў электраэнергетыцы складае каля 80 %), а таксама ААТ ЦЭЦ «Паўночная». Запатрабаванне Астраханскай вобласці ў электраэнергіі за рахунак уласнай вытворчасці забяспечваецца на 86 %.
У Астрахані знаходзіцца (Астраханскі ТРЗ), які вырабляе рамонт цеплавозаў серыі для патрэб чыгунак.
Адукацыя і культура
- Астраханскі дзяржаўны ўніверсітэт
- Астраханскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт
Вядомыя асобы
- Барыс Міхайлавіч Кустодзіеў (1872—1927) — рускі мастак.
- Георгій Аляксандравіч Суджаеў (1919—2004) — вучоны-эпідэміёлаг, доктар медыцынскіх навук.
- Яўген Аляксандравіч Якаўлеў (нар. 1949) — беларускі архітэктар.
- Павел Башкін (нар. 1978) — рускі гандбаліст
Зноскі
- Города с численностью постоянного населения от 500 тыс. до 1 млн человек
- Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Астрахань- Фотаздымкі Астрахані, гісторыя, славутасці
- Астраханскі вікіпраект Архівавана 6 красавіка 2020. (руск.)
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Astrahan rusk Astrahan gorad z 1717 goda u Rasii administracyjny centr Astrahanskaj voblasci Naselnictva 501 3 tys chalavek 2006 Zasnavany y 1558 godze Gorad razmeshchany na 11 astravah Prykaspijskaj niziny u verhnyaj chastcy delty Volgi za 1534 km na paydnyovy yshod ad Maskvy Na levym beraze Volgi razmeshchanaya asnoynaya chastka gorada na pravym beraze prazhyvae prykladna 20 zhyharoy gorada Gorad Astrahan rusk Astrahan Gerb Scyag d Kraina RasiyaRegiyon Astrahanskaya voblascKaardynaty 46 20 pn sh 48 01 u d H G Ya OKiraynik Oleg Polumordvinov d Zasnavany 1558Pershaya zgadka 13 stagoddzeGorad z 1717Ploshcha 500 km Vyshynya centra 25 mVodnyya ab ekty VolgaNaselnictva 506 110 chalavek 2010 Shchylnasc 1012 chal km Chasavy poyas UTC 3Telefonny kod 8512 851 Pashtovy indeks 414hhhAytamabilny kod 30Aficyjny sajt astrgorod ruAstrahan na karce Rasii Medyyafajly na VikishovishchyGistoryyaPavodle merkavannyay sheraga gistorykay pablizu suchasnaj Astrahani znahodziysya stalica Hazarskaga kaganata y cyaredzine VIII X stagoddzyay Adnak mescaznahodzhanne gorada identyfikavac ne atrymalasya tamu gistoryya Astrahani pachynaecca z tatarskaga paselishcha XIII stagoddzya Pershuyu zgadku pra Astrahan tady Hadzhy Tarhan pakinuy u 1333 arabski padarozhnik Ibn Batuta Hadzhy Tarhan z yaylyaysya vosenskaj rezidencyyaj hanay Zalatoj Ardy gorad lichyysya bujnym gandlyovym centram na shlyahu z Persii i Indyi y ruskiya knyastvy i Eyropu U 1395 pa zemlyah Zalatoj Ardy prakacilisya ordy Tamerlana Hadzhy Tarhan byy razrabavany i pryjshoy u zanyapad Z 1456 Astrahan stala stalicaj Astrahanskaga hanstva velmi slaboj dzyarzhavy z peravazhna kachavym tatarskim naselnictvam Hram Uspennya Prasvyatoj Bagarodzicy y Astrahanskim Kramli 1710 Panarama centralnaj chasci Astrahani U 1556 Ivan Grozny daluchyy Astrahanskae hanstva da Rasii a y 1558 gorad byy peraneseny nizhej na inshy levy berag Volgi u 12 km ad ranejshaga mesca kab bylo lyagchej abaranyacca ad susedzyay Budaynictva krepasci y 1558 na novym mescy prynyata lichyc dataj zasnavannya Astrahani administracyjny status gorada Astrahan atrymala pry Pyatry I Naselnictva Astrahani y 1599 skladala 5 tysyach chalavek u asnoynym garnizon krepasci U 1670 zhyhary Astrahani ypuscili y gorad Scenku Razina arganizavali narodnae samakiravanne Praz god carski vayavoda ablazhyy krepasc astrahancy zdali aposhnyuyu aporu narodnaga paystannya praz dva z palovaj mesyaca Epidemiya chumy 1692 goda zabrala zhycci bolsh za 10 tysyach chalavek z 16 tysyach zhyharoy gorada Kalanizacyya kraya ruskim naselnictvam pachynaecca intensiyna z XVIII stagoddzya Ukazam Pyatra I ad 22 listapada 1717 byla stvoranaya Astrahanskaya guberniya pa terytoryi supadayshaya prykladna z cyaperashnyaj Pavolzhskaj federalnaj akrugaj Astrahan atrymala status gubernskaga gorada da tago aficyjna lichylasya krepascyu U nastupnyya gady terytoryya Astrahanskaj gubernii zmyanyalasya ykazami y adpavednasci z unutranym razviccyom Rasijskaj imperyi Suchasnyya mezhy Astrahanskaya voblasc zdabyla 27 snezhnya 1943 goda U 1888 u Astrahani nalichvalasya kalya 74 tysyach zhyharoy z ih 8800 musulman Pavodle zvestak 1900 u Astrahani nalichvalasya yzho 122 tysyachy zhyharoy Kastrychnickaya revalyucyya 1917 pryvyala da 2 h tydnyovyh bayoy na vulicah gorada y lyutym 1918 u vyniku balshaviki razbili antybalshavickae kazactva i ystalyavali yladu Savetay u Astrahani Letam vosennyu 1919 g na podstupah da Astrahani razgarelisya razlyutavanyya bai gramadzyanskaj vajny U listapadze tago zha goda Chyrvonaya armiya perajshla da nastupalnyh aperacyj suprac belagvardzejcay Letam 1942 gitlerayskiya vojski padyhodzili da Astrahani na 100 150 km Sucelnaj linii frontu ne bylo bayavyya dzeyanni vyalisya manyayrova y kalmyckim stepe Aviyacyya nemcay bambavala rachnyya sudy na Volze nekalki bomb trapila i na Astrahan Astrahan padchas vojnay z yaylyalasya vazhnym peravalachnym punktam garucha zmazvalnyh materyyalay z Kaykaza y bok centralnaj Rasii u goradze bylo skancentravana shmat shpitalyay Da 1934 Astrahan administracyjna yvahodzila y sklad Nizhnyavolzhskaga kraya z centram u goradze Saratave z 1934 Stalingradskaga kraya a zatym Stalingradskaj voblasci Z 1943 Astrahan centr Astrahanskaj voblasci PramyslovascVyaduchae mesca zajmae paliyna energetychny kompleks pradstayleny TAA Gazprom zdabycha Astrahan dachernyaya kampaniya Gazproma yaki raspracoyvae Aksarajskae gazakandensatnae radovishcha Zdabycha gazu i sery z kandensatu zdzyajsnyaecca y stepu nedalyoka ad Astrahani Gazprom zdabycha Astrahan manapalist pa vytvorchasci sery 70 rasijskaga rynku bujnejshy rasijski eksparcyor sery na susvetnym rynku 12 susvetnaga rynku dae kalya 24 padatkovyh pastuplennyay u myascovy byudzhet vyrablyae 60 ad agulnaga ab yomu pramyslovaj vytvorchasci y Astrahanskaj voblasci U Gazprom zdabycha Astrahan zanyata kalya 16 tysyach pracaynikoy U savecki chas byli razvityya pradpryemstvy rybaperapracoychaj pramyslovasci ale y suvyazi sa skarachennem ulovay adbyvaecca skarachenne vytvorchasci Zatoe naroshchvayuc vypusk pradukcyi sadavinagarodninyya kambinaty Pradpryemstvy harchovaj pramyslovasci vyrablyayuc bolsh za 13 ad agulnaga ab yomu vytvorchasci Mashynabudaynichy kompleks adlyustroyvae stanovishcha Astrahani yak partovaga gorada Z 14 sudnabudaynichyh zavoday bujnejshymi z yaylyayucca AAT Sudnabudaynicha sudnaramontny zavod imya III Internacyyanalu AAT Sudnabudaynichy zavod Chyrvonyya Barykady ZAT Sudnabudaynicha sudnaramontny zavod Lenina SP AAT Astrahanski karabel AAT Astrahanskaya sudnabudaynichaya verf Pradpryemstvy himichnaj pramyslovasci pradstaylenyya AAT Astrahanskae shklovalakno i AAT Astrahanski zavod gumovyh tehnichnyh vyrabay Asnoynym vytvorcam elektraenergii y regiyone z yaylyayucca filiyal Astrahanskae generavanne yago dolya y elektraenergetycy skladae kalya 80 a taksama AAT CEC Paynochnaya Zapatrabavanne Astrahanskaj voblasci y elektraenergii za rahunak ulasnaj vytvorchasci zabyaspechvaecca na 86 U Astrahani znahodzicca Astrahanski TRZ yaki vyrablyae ramont ceplavozay seryi dlya patreb chygunak Adukacyya i kulturaAstrahanski dzyarzhayny yniversitet Astrahanski dzyarzhayny medycynski yniversitetVyadomyya asobyBarys Mihajlavich Kustodziey 1872 1927 ruski mastak Georgij Alyaksandravich Sudzhaey 1919 2004 vuchony epidemiyolag doktar medycynskih navuk Yaygen Alyaksandravich Yakayley nar 1949 belaruski arhitektar Pavel Bashkin nar 1978 ruski gandbalistZnoskiGoroda s chislennostyu postoyannogo naseleniya ot 500 tys do 1 mln chelovek Encyklapedyya pryrody Belarusi U 5 i t T 5 Stayrastrum Yashchur Redkal I P Shamyakin gal red i insh Mn BelSE imya Petrusya Broyki 1986 583 s il 10 000 ekz SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Astrahan Fotazdymki Astrahani gistoryya slavutasci Astrahanski vikipraekt Arhivavana 6 krasavika 2020 rusk