Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі

Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі (літ.: Lietuvos Respublikos Prezidentas) — кіраўнік Літоўскай Рэспублікі. Прадстаўляе дзяржаву і выконвае ўскладзеныя на яго Канстытуцыяй і законамі абавязкі.

Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі
Герб прэзідэнта
Штандар прэзідэнта
Пасаду займае Гітанас Наўседа з 12 ліпеня 2019
Узначальвае	Літва
Форма звароту	Пан прэзідэнт
Афіцыйная рэзідэнцыя	Прэзідэнцкі палац
Прызначаецца	Выбіраецца грамадзянамі Літвы
Тэрмін паўнамоцтваў	5 гадоў
Пасада з’явілася	4 красавіка 1918 25 лістапада 1992 (адноўлена)
Першы на пасадзе	Антанас Смятона (1919—1920)
Сайт	lrp.lt/ru/

Прэзідэнцкі палац у Вільнюсе

Палітыка

Літва

Артыкул — частка серыі: Палітычная сістэма Літвы

Канстытуцыя Прэзідэнт Даля Грыбаўскайце Саўлюс Скверняліс Парламент Паветы Раёны Староствы

Паводле канстытуцыі Літва з’яўляецца парламенцка-прэзідэнцкай рэспублікай, у якой прэзідэнт выконвае ролю пасярэдніка паміж заканадаўчым і выканаўчым органамі ўлады.

Выбары

Выбары прэзідэнта адбываюцца за месяц да сканчэння тэрміну дзейнага прэзідэнта. Кандыдатамі ў прэзідэнты могуць быць грамадзяне Літвы паводле паходжання, якія пражываюць у Літве не менш за 3 апошнія гады, на дзень выбараў векам не меней за 40 гадоў і маюць права быць абранымі ў Сейм. Тэрмін знаходжання прэзідэнта на пасадзе складае 5 гадоў. Асоба, абраная прэзідэнтам, павінная спыніць свой удзел у партыях і палітычных арганізацыях, таксама не можа спалучаць сваю дзейнасць з парламенцкай. Асоба прэзідэнта недатыкальная.

Зняцце

Прэзідэнт можа быць датэрмінова пазбаўлены пасады ў выпадку істотнага парушэння Канстытуцыі, парушэння прысягі, здзяйсьнення злачынства. Рашэнне пра гэта прымае Сейм. Ён жа можа цягам 30 дзён ад свайго першага паседжання колькасцю 3/5 галасоў зацвердзіць датэрміновыя выбары.

Кампетэнцыя прэзідэнта сканчаецца ў выпадках:

• заканчэння тэрміну, на які ён быў абраны (пасаду прэзідэнта можна займаць не больш за 2 разы);
• датэрміновых выбараў;
• падання ў адстаўку;
• смерці;
• пазбаўлення пасады Сеймам;
• колькасцю не меней 3/5 галасоў дэпутатаў Сейма на запыт Канстытуцыйнага суду, паводле якога стан здароўя прэзідэнта не дазваляе выконваць абавязкі.

Прэзыдэнта, які не здольны выконваць свае абавязкі, замяняе старшыня Сейма, які ў гэты час не мае права прызначаць датэрміновыя выбары ў Сейм, здымаць або прызначаць міністраў бяз згоды Сейма, разглядаць запыты на выказванне вотуму недавер’я старшыні Сейма.

Паўнамоцтвы

У кампетэнцыі прэзідэнта ў супрацоўніцтве з парламентам знаходзяцца:

• скліканне надзвычайнай сесіі парламента;
• прадстаўленне штогадовай справаздачы пра стан дзяржавы і ўнутраную палітыку;
• правядзенне чарговых і датэрміновых выбараў;
• прадстаўленне да ратыфікацыі падпісаных міжнародных дагавораў;
• прызначэнне і зняцце прэм’ер-міністра;
• прадстаўленне кандыдатур суддзяў і старшыні Вярхоўнага суду;
• прызначэнне суддзяў і старшыняў Апеляцыйнага і Канстытуцыйнага судоў;
• прызначэнне генеральнага пракурора;
• прызначэнне дзяржаўнага кантралёра і старшыні Управы Банка Літвы;
• падпісання і афіцыйнага публікавання законаў, прынятых Сеймам, ці вяртанне законаў на паўторны разгляд;
• прызначэнне і зняцце галоўнакамандуючага войскам і кіраўніка службы бяспекі;
• увядзенне ваеннага становішча, мабілізацыі і надзвычайнага становішча.

У кампетэнцыі прэзідэнта ў супрацоўніцтве з урадам знаходзяцца:

• прызначэнне старшыні Савета Міністраў, перадача яму задачы фармавання ўрада і зацверджання ягонага складу;
• прыняцце адстаўкі ўраду, асобных міністраў;
• прызначэнне і зняцце дыпламатычных прадстаўнікоў Літвы ў іншых дзяржавах і пры міжнародных арганізацыях;
• прызначэнне і зняцце на прапанову прэм’ер-міністра міністраў ці службовых асоб.

Прэзідэнт у прадугледжаным законам парадку надае грамадзянства; прысвойвае дзяржаўныя узнагароды; прымае даверчыя граматы; надае найвышэйшыя дыпламатычныя рангі і вайсковыя званні; мае права памілавання асуджаных.

Гл. таксама

• Прэзідэнты Літвы

Спасылкі

• Афіцыйны сайт прэзідэнта Літвы Архівавана 24 сакавіка 2009.