Музей (ад грэч. μουσεῖον — дом муз) — установа, якая займаецца збіраннем, вывучэннем, захоўваннем і экспанаваннем прадметаў — помнікаў прыродазнаўства, матэрыяльнай і духоўнай культуры, а таксама асветніцкай і папулярызатарскай дзейнасцю.
Спачатку гэта паняцце азначала калекцыю прадметаў (экспанатаў) па мастацтве і навуцы, затым, з XVIII стагоддзя, яно ўключае ў сябе таксама будынак, дзе размяшчаюцца экспанаты. З XIX стагоддзя далучылася навукова-даследчая работа, якая праводзіцца ў музеях. А з шасцідзесятых гадоў XX стагоддзя пачалася педагагічная дзейнасць музеяў (спецыяльныя праекты для дзяцей, падлеткаў і дарослых).
З развіццём камп’ютарнай тэхнікі і Інтэрнэту з’явіліся таксама віртуальныя музеі на CD-ROM або ў Інтэрнэце.
У 1946 годзе была створана міжнародная арганізацыя ICOM (анг. International Council of Museums) для падтрымкі і развіцця дзейнасці музеяў. Гэтая арганізацыя ўключае ў сябе больш за 27 000 удзельнікаў з 115 краін свету і цесна працуе з ЮНЕСКА і іншымі міжнароднымі арганізацыямі.
Гісторыя
У Расійскай імперыі ў другой пал. ХІХ — пачатку ХХ стст. існавалі царкоўна-археалагічныя музеі — музеі гістарычнага профілю пры духоўных акадэміях, царкоўна-археалагічных камітэтах, таварыствах, праваслаўных брацтвах і знаходзіліся ў падпарадкаванні Свяцейшаму Сіноду. Узнікненне царкоўна-археалагічных музеяў было вынікам інтэнсіўнага развіцця ў Расіі ў апошняй трэці ХІХ ст. царкоўна-гістарычнай навукі, выдзяленнем з яе царкоўнай археалогіі як самастойнай дысцыпліны, увядзеннем яе ў якасці абавязковага прадмета навучання ў духоўных акадэміях. Першы падобны музей паўстаў у Кіеўскай духоўнай акадэміі (1872). Музеі гэтай групы камплектаваліся пераважна рэчавымі помнікамі, якія мелі дачыненне да гісторыі і абраднасці праваслаўнай царквы. Традыцыйнымі ў іх былі аддзелы іконапісу, аддзення, кніг і рукапісаў, нумізматыкі, дробнай пластыкі, царкоўнага начыння, а таксама гравюр, фотаздымкаў, чарцяжоў, даступныя для агляду шырокай публікай. Беларускія праваслаўныя старажытнасці захоўваліся ў царкоўна-археалагічных музеях у Віцебску (1893), Магілёве (1897), Гродне (1905), Вільні (1908), Мінску (1908). Пасля 1917 г. царкоўна-археалагічныя музеі былі ліквідаваны, іх ацалеўшыя калекцыі ўвайшлі ў склад мясцовых краязнаўчых музеяў.
Таксама ў складзе МУС Расійскай імперыі ў 1834—1917 гг. існавалі музеі статыстычных камітэтаў — зборы старажытных і незвычайных рэчаў, а таксама кладаў, якія паўсталі пры губэрнскіх статыстычных камітэтах — навукова-адміністрацыйных установах па збіранні эканоміка-статыстычных дадзеных.
Разам са зборам статыстычных дадзеных, статыстычныя камітэты, некаторыя з якіх выконвалі функцыю мясцовых гістарычных таварыстваў, праводзілі этнаграфічнае вывучэнне губерній, разбіралі мясцовыя архівы, апісвалі гістарычныя помнікі. Адказнасць за арганізацыю гэтых навуковых работ ускладалася на сакратароў камітэтаў, многія з якіх былі добра вядомы ў навуковым асяродку.
У другой пал. ХІХ ст. пры статыстычных камітэтах адкрываюцца музеі старажытнасцей, першым з якіх быў маскоўскі (1842). Абмежаваныя сродкі не давалі ім магчымасці забяспечыць належны ўзровень захавання матэрыялаў, іх сістэматызацыю і папулярызацыю. Як правіла, гэтыя музеі не мелі ўласных памяшканняў, знаходзіліся ў губернскіх канцэлярыях і былі адчынены для агляду 1-2 дня на тыдзень. На беларускіх землях існавалі музеі пры Віцебскім, Гродзенскім, Магілёўскім, Мінскім статыстычных камітэтах.
У пачатку ХХ ст. музейныя зборы статыстычных камітэтаў былі пераўтвораны ў , альбо далучаны да іншых публічных музеяў.
Гл. таксама
- Еўрапейскі віртуальны музей
Літаратура
- Гужалоўскі А. А. Нараджэнне беларускага музея. Мн., 2001.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Музей
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Muzej ad grech moyseῖon dom muz ustanova yakaya zajmaecca zbirannem vyvuchennem zahoyvannem i ekspanavannem pradmetay pomnikay pryrodaznaystva materyyalnaj i duhoynaj kultury a taksama asvetnickaj i papulyaryzatarskaj dzejnascyu Galoyny yvahod Brytanskaga Muzeya y LondanePergamski Altar u Pergamskim muzei y Berline Spachatku geta panyacce aznachala kalekcyyu pradmetay ekspanatay pa mastactve i navucy zatym z XVIII stagoddzya yano yklyuchae y syabe taksama budynak dze razmyashchayucca ekspanaty Z XIX stagoddzya daluchylasya navukova dasledchaya rabota yakaya pravodzicca y muzeyah A z shascidzesyatyh gadoy XX stagoddzya pachalasya pedagagichnaya dzejnasc muzeyay specyyalnyya praekty dlya dzyacej padletkay i daroslyh Z razviccyom kamp yutarnaj tehniki i Internetu z yavilisya taksama virtualnyya muzei na CD ROM abo y Internece U 1946 godze byla stvorana mizhnarodnaya arganizacyya ICOM ang International Council of Museums dlya padtrymki i razviccya dzejnasci muzeyay Getaya arganizacyya yklyuchae y syabe bolsh za 27 000 udzelnikay z 115 krain svetu i cesna pracue z YuNESKA i inshymi mizhnarodnymi arganizacyyami GistoryyaU Rasijskaj imperyi y drugoj pal HIH pachatku HH stst isnavali carkoyna arhealagichnyya muzei muzei gistarychnaga profilyu pry duhoynyh akademiyah carkoyna arhealagichnyh kamitetah tavarystvah pravaslaynyh bractvah i znahodzilisya y padparadkavanni Svyacejshamu Sinodu Uzniknenne carkoyna arhealagichnyh muzeyay bylo vynikam intensiynaga razviccya y Rasii y aposhnyaj treci HIH st carkoyna gistarychnaj navuki vydzyalennem z yae carkoynaj arhealogii yak samastojnaj dyscypliny uvyadzennem yae y yakasci abavyazkovaga pradmeta navuchannya y duhoynyh akademiyah Pershy padobny muzej paystay u Kieyskaj duhoynaj akademii 1872 Muzei getaj grupy kamplektavalisya peravazhna rechavymi pomnikami yakiya meli dachynenne da gistoryi i abradnasci pravaslaynaj carkvy Tradycyjnymi y ih byli addzely ikonapisu addzennya knig i rukapisay numizmatyki drobnaj plastyki carkoynaga nachynnya a taksama gravyur fotazdymkay charcyazhoy dastupnyya dlya aglyadu shyrokaj publikaj Belaruskiya pravaslaynyya starazhytnasci zahoyvalisya y carkoyna arhealagichnyh muzeyah u Vicebsku 1893 Magilyove 1897 Grodne 1905 Vilni 1908 Minsku 1908 Paslya 1917 g carkoyna arhealagichnyya muzei byli likvidavany ih acaleyshyya kalekcyi yvajshli y sklad myascovyh krayaznaychyh muzeyay Taksama y skladze MUS Rasijskaj imperyi y 1834 1917 gg isnavali muzei statystychnyh kamitetay zbory starazhytnyh i nezvychajnyh rechay a taksama kladay yakiya paystali pry gubernskih statystychnyh kamitetah navukova administracyjnyh ustanovah pa zbiranni ekanomika statystychnyh dadzenyh Razam sa zboram statystychnyh dadzenyh statystychnyya kamitety nekatoryya z yakih vykonvali funkcyyu myascovyh gistarychnyh tavarystvay pravodzili etnagrafichnae vyvuchenne gubernij razbirali myascovyya arhivy apisvali gistarychnyya pomniki Adkaznasc za arganizacyyu getyh navukovyh rabot uskladalasya na sakrataroy kamitetay mnogiya z yakih byli dobra vyadomy y navukovym asyarodku U drugoj pal HIH st pry statystychnyh kamitetah adkryvayucca muzei starazhytnascej pershym z yakih byy maskoyski 1842 Abmezhavanyya srodki ne davali im magchymasci zabyaspechyc nalezhny yzroven zahavannya materyyalay ih sistematyzacyyu i papulyaryzacyyu Yak pravila getyya muzei ne meli ylasnyh pamyashkannyay znahodzilisya y gubernskih kancelyaryyah i byli adchyneny dlya aglyadu 1 2 dnya na tydzen Na belaruskih zemlyah isnavali muzei pry Vicebskim Grodzenskim Magilyoyskim Minskim statystychnyh kamitetah U pachatku HH st muzejnyya zbory statystychnyh kamitetay byli peraytvorany y albo daluchany da inshyh publichnyh muzeyay Gl taksamaEyrapejski virtualny muzejLitaraturaGuzhaloyski A A Naradzhenne belaruskaga muzeya Mn 2001 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Muzej